++ Innocentius. ++ episcopus servus servorum dei venerabili fratri . . archiepiscopo Salzburgensi salutem et apostolicam benedictionem.||
Turbulentissimam questionem et plurimum intricatam super electione pontificis in Gurcensi ecclesia facienda inter decanum et canonicos Gurcenses et Salzburgensem ecclesiam temporibus bone memorie Alexandri et Lucii predecessorum nostrorum non sine magnis expensis et gravibus laboribus agitatam nostris quoque temporibus contigit suscitari, parte Gurcensium canonicorum firmiter asserente, quod libertas eligendi sibi pontificem ad ipsos tam de iure communi quam antiqua consuetudine ac speciali privilegio competebat, unde procurator eorum postulavit a nobis, ut faceremus eos pacifica libertatis ipjius possessione gaudere partem tue ecclesie compellendo ab eorum super hoc indebita molestatione cessare. Cui cum ex parte tua quedam obiceretur sententia, que super hoc pro Salzburgensi dicebatur ecclesia promulgata, idem procurator asseruit, nullam penitus super hoc sententiam fuisse prolatam. Verum exhibitis nobis quibusdam litteris bone memorie . . Frisingensis episcopi et . . abbatis Sancte-Crucis, que videbantur latam ab ipsis dictam sententiam continere, idem proposuit subsequenter, quod cum dicti episcopus et abbas non fuerint ordinarii iudices nec constaret, quod fuerint arbitri communiter electi a partibus vel iudices a sedes apostolica delegati, quod statuerant robur habere non poterat firmitatis, contendens prefatos canonicos libere sibi hactenus pontificem elegisse, quem usum sufficienter se asseruit probaturum. Cumque fuisset ei ex adverse reponsum predictos iudices ex delegatione iam dicti Alexandri pape tertii predecessoris nostri habuisse auctoritatem negotium terminandi super eligendi usu et commissiene ipsa venerabilibus fratribus nostris . . Brixinensi . . Frisingensi et . . Torgestino episcopis receptionem testium quos alterutra partium vellet producere, duximus committendam. Partibus autem in nostra postmodum presentia constitutis et attestationes super illis duobus articulis offerentibus nobis clausas, procurator Gurcensis fuit in iudicio protestatus, quod non credebat super hoc sententiam latam fuisse, sed si forte fuisset lata, per metum utique fuerat contra Gurcensem ecclesiam iudicatum. Quem ad nos secreto vocavimus et de metus inquisivimus qualitate. Sed cum metum nobis huiusmodi expressisset, qui sufficienter probatus minime videbatur afferre amminiculum parti sue. ac se nolle probare alium fateretur postulans indutias ad metum quem expresserat comprobandum, nos * ad concordiam intendentes tam sibi quam procuratori tuo consuluimus, ut tuum expectarent * adventum *, qui venturus tunc temporis ad sedem apostolicam sperabaris. Qui cum nequaquam venisses diutius expectatus et quidam ex ipsis canonicis interim ad suam ecclesiam accessissent, secum quosdam testes redeuntes duxerunt, per quos alium metum, scilicet quod per . . comitem Palatinum et germanos Salzburgensis archiepiscopi qui tunc erat compulsi fuerant contra se Gurcenses canonici confiteri, predictus probare voluit procurator tunc demum confitens sententiam latam fuisse * proponens, quod cum in iure civili habeatur expressum, quia quod vi metusve causa gestum est, pretor nullo tempore ratum habeat nec illo tempore rata debebat haberi sententia, que occasione metus lata fuerat a iudicibus memoratis ad hoc idem probandum quasdam alias rationes inducens. Idem preterea procurator obtulit iuramentum, quod de novo in suam notitiam devenerat talis metus, quare audiri debebat illa consimili ratione, quod si quisquam tempore contracti matrimonii presens fuit nec tunc aliquid proposuit contra ipsum et illud velit processu temporis accusare ac consanguinitatem inter contrahentes existere iuraverit se postea didicisse auditur accusans. Item * ex variatione huiusmodi proponebat, Gurcensem ecclesiam non debere periculum sustinere, quia nonnunquam pretor variantem admittit nec mutantis consilium aspernatur. Ad hec ex tua parte fuit propositum, quod bone memorie G(eboardus) Salzburgensis archiepiscopus de consensu et conniventia tam apostolice sedis quam imperatorie celsitudinis in quadam parte tue diocesis Gurcensem episcopatum creavit constituens, ut Gurcensis episcopus tam in spiritualibus quam etiam temporalibus Salzburgensis archiepiscopi perpetuus foret vicarius, unde cum electio vicarii sicut et vicedomini ad eum solummodo de iure pertineat, cuius vicarius efficitur aut etiam vicedominus, profecto Gurcensem episcopum asserebat ratione patronatus et vicarie a Salzburgensi fore archiepiscopo eligendum adiciens, quod procurator ipse audiri aliquatenus non debebat multiplici ratione tum quia confessus fuerat, quod metum alium proponere non volebat, tum quia cum a principio latam sententiam negavisset, per fraudem postmodum contrarium est confessus, tum etiam quia confessus fuerat, memoratos canonicos Salzburgensi archiepiscopo in talibus obedientiam prestitisse post sententiam memoratam per que presumebatur, ipsos eandem sententiam approbasse. Proposuit insuper quod postquam idem canonici prefato Lucio * tertio predecessori nostro de ipsa sententia querimoniam obtulerunt, ab eo fuit eadem sententia confirmata quodque ipsi sponte per multos annos sententie paruerunt eidem. Quas rationes pars adversa responsionibus diversis elidens adiunxit, quod post translationem Salzpurgensis archiepiscopi ad ecclesiam Maguntinam Gurcensis ecclesia supradicto predecessori nostro Lucio pape, * quando potuit reclamare super violentia exposuit questionem, sed ipse sicut in privilegio, quod super electione institutione ac consecratione Gurcensis episcopi felicis recordationis Alexander papa secundus dicebatur Salzburgensi ecclesie concessisse, ita et in sententia circumventus asserens se diligenter examinasse ac verum illud privilegium invenisse, quod nos falsum vel falsatum repperimus manifeste, eam ipsis canonicis absentibus confirmavit. Nos autem hiis et aliis intellectis, que coram nobis partes multipliciter allegarunt, interloquendo concessimus, ut procurator canonicorum Gurcensium probandi metum illum facultatem haberet, prestito iuramento se illum postea didicisse. Sicque testes produxit, quos per dilectos filios nostros L(eonem) tituli Sancte-Crucis prosbiterum et G(ualam) sancte Marie in Porticu diaconum cardinales examinari mandavimus et eorum depositiones conscribi. Ceterum quia procurator tuus tam super hoc quam super eo, quod ipsos asseruit spontanea voluntate sententie paruisse necnon etiam quod tam metu quam aliis coram sepedicto Lucio papa * in iudicio allegatis idem predecessor noster per privilegii paginam prefatam sententiam confirmavit, testes in tuis partibus producere intendebat, prefato episcopo Brixinensi et . . Aquilegensi preposito et . . scolastico Augustensi dedimus in mandatis, ut testes, quos utralibet pars super premissis articulis et super transactione, que post tempus sententie dicebatur facta fuisse aut in personas testium duceret producendos * recipere procurarent et attestationes redactas in scriptis nobis similiter transmittentes prefigerent tam tue quam adverse parti terminum competentem, quo se nostro representaret conspectui sententiam receptura, nisi forsan interim ad amicabilem possent venire concordiam, quam utrique parti credebamus plurimum expedire. Qui iuxta mandati nostri tenorem recipientes testes utrimque productos cum inclinare partes ad compositionem amicabilem nequivissent, tuos et partis adverse procuratores cum attestationibus et scriptis autenticis sub sigillis propriis fideliter consignatis ad nostram presentiam remiserunt. Quibus postmodum in nostra presentia constitutis nos universis attestationibus publicatis et tam eis quam scriptis autenticis utriusque partis diligenter inspectis et intellectis attente quecumque procuratores ipsi proponere curaverunt, apud eosdem pro amicabili concordia, ad quam ab ipso litis exordio utramque partem induxisse dinoscimur, institimus diligenter. Quibus nostris acquiescentibus monitis . . prepositus Gurcensis ac magister G. exhibuerunt litteras Gurcensis capituli coram nobis, per quas constabat eosdem ab ipso capitulo recepisse mandatum non solum agendi et respondendi sed etiam componendi. Magister quoque Marcoaldus et Rodegerus procuratores tui etsi litteras tuas non exhibuerint, per quas probarent se supra concordia facienda recepisse mandatum, in consistorio tamen publice iuraverunt. quod super hoc a te mandatum receperant iuxta formam a te sibi expressam nobisque insinuatam ab ipsis et quod tu mandatum ipsum eis scientibus ab eis nullatenus revocaras quodque ipsi darent fideliter operam efficacem, ut compositionem faciendam a nobis idem archiepiscopus observaret. Nos igitur postmodum deliberato cum fratribus nostris consilio attendentes tam Salzburgensi ecclesie quam adverse parti multipliciter expedire controversiam ipsam concordia potius quam iudicio terminari, compositionem huiusmodi de partium conniventia inter Salzburgensem et Gurcensem ecclesias duximus faciendam, ut episcopo Gurcensi defuncto Salcburgensis archiepiscopus a capitulo Gurcensi ad ecclesiam Gurcensem accedat et tres personas, unam videlicet de gremio eiusdem ecclesie quam utiliorem bona fide crediderit tam ad regimen presulatus quam etiam officium vicarie ac duas extraneas canonicis Gurcensibus denominare procuret, ipsi vero seorsum super denominatis sibi personis diligenti deliberatione pertractent et eis tandem ac eodem archiepiscopo Salzburgensi in capitulo residentibus is ex denominatis personis ab archiepiscopo primum in episcopum et vicarium et consequenter ab ipsis canonicis in episcopum eligatur, in quem omnes vel saltem maior pars eorum primitus consensissent ac postmodum electione ipsa per decanum vel prepositum seu quemlibet alium ecclesie Gurcensis canonicum ad hoc a capitulo deputatum sollempniter publicata electum ipsum Salzburgensi archiepiscopo utpote metropolitano suo iidem canonici presentare procurent ab eodem confirmationis beneficium recepturum, cui metropolitanus ipse sine difficultate qualibet tam confirmationis quam consecrationis munus gratanter impendat. Ne vero cuiusquam machinationis astutia circa hoc aliquid in ecclesie Gurcensis dispendium attemptetur, auctoritate omnipotentis dei patris et filii et spiritus sancti, ex parte quoque beatorum apostolorum Petri et Pauli ac nostra excommunicationis sententiam interponimus quam Salzburgensis archiepiscopus, qui pro tempore fuerit, incurrat, si quando de gremio Gurcensis ecclesie quemquam denominare presumpserit, nisi quem ad presulatus regimen et officium vicarie utiliorem estimaverit bona fide. Quam compositionem procuratores ipsi pariter approbantes eandem humiliter receperunt. Nos etiam ad postulationem ipsorum compositionem eandem iuxta prescriptam formam factam a nobis et ab ipsis procuratoribus, sicut premissum est, approbatam auctoritate||
apostolica confirmamus statuentes, ut nec sententia nec privilegium aut quodlibet aliud instrumentum huic compositioni unquam obsistat, quin etiam quantum ad hoc penitus sint invalida, ut ipsa compositio sine quovis obstaculo robur obtineat perpetue firmitatis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pagine nostre compositionis confirmationis et constitutionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.||
Dat. Anagnie, non. iunii, pontificatus nostri anno undecimo.||
B.^a)

Source Fulltext: Salzburger Urkundenbuch, III. Band, Urkunden von 1200 bis 1246. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S.112-115.