| Bonifatius episcopus, servus servorum dei, ad futuram rei memoriam. | Digna exauditione etc. Dudum siquidem pro parte dilectorum filiorum . . abbatis et conventus monasterii in Gottwico ordinis sancti Benedicti Pataviensis diocesis felicis recordationis Urbano pape VI. predecessori nostro exposito. quod prefatum * monasterium, in quo triginta duo monachi et plures continue domino famulabantur et cui quoddam aliud monasterium monialium eiusdem ordinis, in quo viginti quattuor moniales existebant ac quoddam hospitale pauperum, in quo tredecim pauperes sustentabantur, erant annexa et subiecta, quibus quidem monialibus ac pauperibus ipsi abbas ac conventus de fructibus dicti eorum monasterii tenebantur quotidie omnia necessaria ministrare, tam propter copiosam hominum multitudinem ad ipsum eorum monasterium confluentium quam propter bladi et vini et aliorum fructuum penuriam, que pluribus annis in partibus illis viguerat, necnon propter maximam hospitalitatem, quam iidem abbas et conventus hactenus servaverant et continue eos servare oportebat, et alia diversa et gravia onera eis de die in diem incumbentia adeo erat debitorum oneribus pregravatum, fructus quoque redditus et proventus dicti eorum monasterii in tantum exiles et tenues erant effecti, quod ipsi huiusmodi hospitalitatem servare et onera eis incumbentia supportare ac debita persolvere nequibant ullo modo et quod nisi per apostolice sedis providentiam celeriter succurreretur eisdem, monasterium ipsum multum desolari verisimiliter formidaretur et pro parte abbatis ac conventus predictorum ei dem predecessori humiliter supplicato, ut in Nelib et in Hofsteten ac in Mauttarn predicte diocesis parrochiales ecclesias, quarum prefati abbas et conventus patroni^a ut asseruerunt existebant, dicto eorum monasterio incorporare annectere et unire dignaretur, idem predecessor dilecto filio officiali Pataviensi eius proprio nomine^b non expresso suis dedit litteris in mandatis, ut prefatas ecclesias, quarum centum cum omnibus iuribus et pertinentiis suis prefato monasterio, cuius ducentarum marcharum argenti puri fructus redditus et proventus secundum communem extimationem valorem annuum, ut etiam predicti abbas et conventus asseruerunt, non excedebant, auctoritate apostolica perpetuo incorporaret annecteret et uniret ita, quod cedentibus vel decedentibus rectoribus dictarum ecclesiarum, qui tunc erant vel ecclesias ipsas alias quomodolibet dimittentibus liceret eisdem abbati et conventui corporalem possessionem ecclesiarum ac iurium et pertinentiarum predictorum libere apprehendere et licite retinere diocesani loci vel cuiuscunque alterius super hoc licentia minime requisita, reservatis tamen de fructibus redditibus et proventibus earundem ecclesiarum pro singulis perpetuis vicariis^c secularibus inibi instituendis et servituris domino inibi laudabiliter in divinis congruis portionibus, de quibus vicarii ipsi possent congrue sustentari, episcopalia iura solvere et alia eis incumbentia onera supportare, ac decrevit idem predecessor irritum et inane, si secus super hiis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Postmodum vero predicto predecessore, sicut domino placuit, vita functo nobisque divina favente clementia ad apicem summi apostolatus assumptis^d dilectus filius Laurentius Michaelis Mawter, clericus Olomucensis diocesis, exposuit, quod predicta ecclesia in Mauttarn per obitum quondam Petri ultimi ipsius ecclesie rectoris extra Romanam curiam defuncti vacaverat et vacabat tunc, licet abbas et conventus predicti asserentes ipsam eidem monasterio auctoritate apostolica incorporatam ac per eos congruam portionem pro perpetuo vicario inibi instituendo assignatam fore ac possessionem eiusdem ecclesie se apprehendisse pro tunc dicerentur, nos certis iudicibus tunc eorum propriis nominibus non expressis per alias nostras litteras dedimus in mandatis, ut si vocatis abbate et conventu predictis ac aliis, qui forent evocandi, reperirent prefatam ecclesiam eidem monasterio incorporatam et perpetuam vicariam in ea institutam fore ipsam vicariam, si vero dictam ecclesiam prefato monasterio non esse incorporatam invenirent, eandem ecclesiam in Mauttarn sive ut premittitur, sive alias quovis modo aut ex alterius cuiuscunque persona vel per assecutionem alterius beneficii ecclesiastici quacunque auctoritate collati seu per liberam resignationem alicuius per eum de illa apud sedem apostolicam vel extra dictam curiam etiam coram notario publico et testibus sponte factam vacaret, etiamsi tanto tempore vacavisset, quod eius collatio iuxta Lateranensis statuta concilii ad sedem predictam legitime devoluta seu ecclesia aut vicaria huiusmodi dispositioni apostolice specialiter reservata existeret et super ea inter aliquos in palatio apostolico lis, cuius statum haberi volumus pro expresso, penderet, dummodo tunc non esset in ecclesia seu vicaria huiusmodi alicui specialiter ius quesitum, prefato Laurentio, qui tunc in decimo octavo etatis sue anno constitutus erat, auctoritate nostra conferrent et de illa etiam providerent nosque cum eodem Laurentio, ut ecclesiam aut vicariam huiusmodi recipere ac libere et licite obtinere valeret. per easdem nostras litteras duximus dispensamdum et subsequenter pro parte dictorum abbatis et conventus nobis exposito, quod dilectus filius Leonhardus Schawr, officialis Pataviensis, in huiusmodi executionis negotio predictarum litterarum predecessoris eiusdem sibi directarum ut prefertur, prout ex ipsarum forma poterat, vigore procedens, quia omnia et singula in eisdem litteris expressata, super quibus inquisitionem fecerat diligentem, reppererat fore vera, prefatas parrochiales ecclesias cum omnibus iuribus et pertinentiis suis eidem monasterio in Gottwico auctoritate predicta secundum modum et formam in dictis litteris eiusdem predecessoris explicatos perpetuo incorporaverat univerat et annexuerat^e ita, quod cedentibus vel decedentibus eisdem rectoribus, qui tunc erant, vel ecclesias ipsas alias quomodolibet dimittentibus liceret eisdem abbati et conventui corporalem possessionem ecclesiarum predictarum libere apprehendere et licite retinere eiusdem diocesani loci vel cuiuscunque alterius super hoc licentia minime requisita reservatis tamen de huiusmodi fructibus redditibus et proventibus singularum ecclesiarum ipsarum pro eisdem singulis vicariis inibi per diocesanum loci videlicet episcopum, qui esset pro tempore, vel sede episcopali vacante per dilectos filios capitulum Pataviense instituendis et servituris domino laudabiliter in divinis congruis portionibus, de quibus vicarii ipsi possent congrue sustentari, episcopalia iura solvere et alia incumbentia eis onera supportare, certo super hoc instrumento publico confecto sigilli dicti officialis appensione munito quodque predicti abbas et conventus infra limites eiusdem ecclesie in Mauttarn nonnulla, decimas et alia bona ad ipsam^a ecclesiam et monasterium in Gottwico spectantia habebant et possidebant ac eandem ecclesiam in Mauttarn ipsi monasterio ut prefertur unitam per vicarium, presbyterum secularem, regebant, propter quod in bonis et decimis huiusmodi, ex quibus ipsi abbas et conventus sustentabantur et vivebant, multipliciter turbarentur. Nos tunc eisdem abbati et conventui, ut cedente vel decedente seculari vicario predicto, qui tunc erat, vel eandem vicariam alias quomodolibet dimittente liceret eisdem abbati et conventui unum presbyterum ydoneum dicti ordinis in perpetuum vicarium loco eiusdem vicarii secularis ponere, qui eandem ecclesiam regeret ac inibi laudabiliter deserviret in divinis eisdem diocesani prefati et cuiuslibet alterius super hoc licentia minime requisita, reservata tamen de fructibus redditibus et proventibus dicte ecclesie pro eodem vicario per eos ut prefertur in eadem instituendo congrua portione, de qua idem vicarius posset congrue sustentari ac huiusmodi episcopalia iura solvere et alia sibi incumbentia||
onera supportare eisdem abbati et conventui auctoritate predicta per alias nostras litteras duximus indulgendum. Deinde vero videlicet XI. kalendas ianuarias pontificatus nostri anno quarto decimo cassavimus irritavimus et annullavimus omnes uniones ecclesiarum parrochialium, monasteriorum etiam monialium ac dignitatum personatuum prebendarum et officiorum ecclesiasticorum et piorum locorum, quorumlibet hactenus sive per nos sive dictum predecessorem nostrum vel quosvis ordinarios factas quibuscunque ecclesiis monasteriis vel aliis locis ecclesiasticis vel mensis episcopalibus et capitularibus vel abbatialibus seu collegiis officiis dignitatibus vel prebendis aut quibusvis aliis locis aut hospitalibus, que nondum sortite erant effectum, et etiam illas, que essent sortite effectum alias quam per obitus illorum, qui dicta beneficia unita obtinebant tempore unionum de illis factarum, etiamsi essent facte motu proprio, et etiam illas, que facte fuerant sine magna necessitate vel ex falsis seu nullis causis, etiamsi super unionibus ipsis lis penderet indecisa, in quacunque instantia foret, necnon etiam declaravimus et decrevimus, quod prelati et capitula vel conventus regularium aut monasteriorum etiam monialium ac prioratuum vel locorum, quibus per nos concessum erat, quod possent parrochiales ecclesias et beneficia curata seu perpetuas vicarias eis unita regi facere per monachos suos etiam removibiles ad nutum ipsorum vel alias qualitercunque, pretextu talium concessionum, nulla parrochialis ecclesia aut perpetua vicaria parrochialis ecclesie aut aliud curatum beneficium, que prius regebantur per seculares clericos, posset deinceps regi per monachos aut regulares canonicos, sed in eis instituerentur perpetui vicarii seculares presbyteri et si ante non forent assignate congrue portiones, sicut de iure assignande essent, per locorum ordinarios assignarentur et deinceps tales ecclesie parrochiales ac curata beneficia seu vicarie perpetue consueta prius per seculares clericos regi et gubernari nullatenus per monachos vel religiosos alios regerentur seu etiam gubernarentur non obstantibus quibuscunque concessionibus vel indultis ecclesiis regularibus aut monasteriis vel prioratibus aut aliis locis regularibus predictis sub quavis forma vel expressione verborum factis seu concessis, que extunc totaliter etiam revocavimus cassavimus annullavimus ac nullius esse voluimus roboris vel momenti et successive pro parte dati Laurentii iterum nobis exposito. quod orta inter ipsum ex una parte ac abbatem et conventum predictos ac dilectum filium Erhardum de Weykarstorff, presbyterum dicte Pataviensis diocesis, super eo, quod Laurentius eandem ecclesiam in Mauttarn vigore dictarum litterarum per nos eisdem iudicibus decretarum sibi deberi dictosque abbatem et conventum eundem Erhardum in dicta ecclesia in Mauttarn intrusisse dictumque Erhardum eandem ecclesiam detinere indebite occupatam necnon eosdem abbatem et conventum ac Erhardum impedivisse ac impedire, quominus eidem Laurentio de ipsa ecclesia in Mauttarn provideretur. Abbas vero et conventus necnon Erhardus predicti eandem ecclesiam in Mauttarn ad ipsum Erhardum de iure spectare asserebant ex altera materia questionis et causa huiusmodi ad sedem prefatam legitime introducta. Nos causam ipsam dilecto filio magistro Iohanni Prene, capellano nostro et auditori causarum palatii apostolici, ad instantiam dicti Laurentii primo et deinde ex certis causis venerabili fratri nostro Nicolao, episcopo Ferentinatensi, qui tunc locum unius ex auditoribus causarum dicti palatii de mandato nostro tenebat, prout tenet, audiendam commiseramus et fine debito terminandam ac successive, postquam idem Nicolaus episcopus in causa huiusmodi ad nonnullos actus inter partes ipsas processerat, lite huiusmodi sic coram eodem Nicolao episcopo indecisa pendente idem Erhardus tunc in possessione ipsius ecclesie in Mauttarn existens omni iuri sibi in eadem ecclesia vel ad eam quomodolibet competenti in manibus dicti abbatis extra eandem curiam sponte et libere cesserat ipseque abbas huiusmodi cessionem extra eandem curiam admiserat et tam ipse quam conventus huiusmodi eandem ecclesiam in Mauttarn pretextu illarum per ipsum predecessorem et aliarum per nos eis concessarum litterarum predictarum vigore detinuerant et detinebant occupatam et quod propter cassationem irritationem et annullationem predictas ius, si quod eisdem abbati et conventui tam predecessoris eiusdem quam nostrarum eis concessarum litterarum predictarum vigore in ipsa ecclesia in Mauttarn quomodolibet competebat aut competere poterat, vacaverat et vacabat tunc. Nos eidem Nicolao episcopo per alias nostras litteras mandavimus, quod si ei de ipsa cessione per dictum Erhardum facta et admissa quodque iidem abbas et conventus vigore litterarum per eundem predecessorem et nos ipsis concessarum necnon cessionis et admissionis predictarum ecclesie in Mauttarn prefate possessionem adepti existerent, ut prefertur, constaret, dictum Laurentium, dummodo ipse in ecclesia in Mauttarn prefata intrusus non foret, in iure et ad ius huiusmodi, si quod eisdem abbati et conventui tempore cassationis irritationis et annullationis predictarum in eadem ecclesia Mauttarn vel ad eam quomodolibet competebat aut competere poterat ut prefertur, eadem auctoritate nostra surrogaret dictumque ius sibi conferret et de illo etiam provideret ipsumque ad huiusmodi ius ac eius prosecutionem et defensionem in eo statum, quo predicti abbas et conventus tempore cassationis et annullationis predictarum erant, et si ille facte non fuissent, possent et deberent admitti, admitteret et admitti faceret ut esset moris et nichilominus prefatam ecclesiam in Mauttarn sive per huiusmodi obitum Petri aut cessionem Erhardi predictorum sive alias quovismodo aut ex alterius cuiuscunque persona vacaret, dummodo tunc non esset in ea seu ad eam alicui specialiter ius quesitum, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis eidem Laurentio auctoritate predicta conferret et assignaret, prout in omnibus predictis litteris plenius continetur. Postmodum vero sicut exhibita nobis nuper pro parte abbatis et conventus predictorum petitio continebat, licet predictum eorum monasterium, quod olim videlicet de anno domini millesimo octuagesimo tertio per bone memorie Altmannum episcopum Pataviensem canonice fundatum et dotatum^b ad honorem et sub vocabulo sancte dei genitricis Marie et predicta ecclesia in Mauttarn principaliter eidem monasterio tunc in proprietatem cum omnibus eiusdem ecclesie appendiciis excepta certa parte decimationis, que ad quendam alium pium locum tunc expressum pertinebat, et multa alia bona spiritualia et temporalia in dotem ipsius monasterii deputata ac successive fundacio et dotatio predicte per aliquos alios episcopos Patavienses dicti Altmanni successores, qui fuerunt pro tempore, ac, etiam postea per pie memorie Urbanum II necnon Pascalem II Romanos pontifices etiam predecessores nostros necnon clare memorie Henricum quintum tunc regem, postea imperatorem Romanum, per specialia eorum privilegia confirmate et approbate fuissent et nonnulli abbates dicti monasterii Gotwicensis, qui fuerunt pro tempore, ac predicti conventus vigore fundationis dotationis et confirmationis predictarum dictam ecclesiam in Mauttarn in usus proprios eorundem per longissima tempora tenuissent ac possedissent, tamen tractu temporis ipsa ecclesia, sive^a propter tyrannidem quarundam secularium potestatum sive alias qualitercunque extunc per quosdam clericos seculares tanquam rectores eiusdem ecclesie diutius recta fuit etiam a temporibus longis, de quibus forsan memoria non existit, quodque ipsi abbas et conventus ecclesie in Mauttarn tunc per huiusmodi obitum Petri ut premittitur eiusdem Urbani pape VI predecessoris ac successive perpetue vicarie predictarum tunc per liberum resignationem Erhardi prefatorum per eum de illa coram quibusdam notario publico et testibus extra predictam curiam sponte factam etiam tunc vacantium nostrarum eisdem abbati et conventui concessarum litterarum predictarum^b possessionem adepti fuerunt ac ecclesiam in Mauttarn extunc tenentes in usus proprios eorundem vicariam huiusmodi etiam extunc per ydoneum monachum dicti monasterii^b in Gotwico etiam ante irritationem cassationem et annullationem predictas aliquandiu et post^a eas diutius fecerunt et faciunt laudabiliter gubernari. Cum autem sicut eadem petitio subiungebat, predictus Laurentius asserens eandem ecclesiam in Mauttarn sibi deberi per easdem litteras prefato episcopo Ferentinatensi per nos ut premittitur directas necnon ipsi abbas et conventus pretextu earundem et quorundam processuum inde secutorum sive habitorum ad instanciam et procurationem dicti Laurentii multifarie molestentur, pro parte ipsorum abbatis et conventus fuit nobis humiliter supplicatum, ut eis in premissis, ne alias illorum occasione ipsi et dictum eorum monasterium gravissimum detrimentum expensas intolerabiles et alia dispendia subire cogantur, oportune providere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur statum litis necnon tenores privilegiorum predictorum habentes presentibus pro expressis ac eorundem abbatis et conventus piis desideriis, per que via ipsis paratur securior ad quietem, libenter impertimur assensum volentes super hiis paterna solicitudine providere huiusmodi eorum in hac parte supplicationibus inclinati easdem parrochialem ecclesiam et vicariam, quarum fructus redditus et proventus sexdecim marcharum argenti secundum extimationem predictam valorem annuum, ut predicti abbas et conventus asserunt, non excedunt, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis antedictis eidem monasterio in Gotwico auctoritate apostolica presentium tenore de novo perpetuo incorporamus annectimus et unimus ita, quod liceat eisdem abbati et conventui corporalem possessionem earundem ecclesie in Mauttarn et vicarie presentium vigore auctoritate propria libere apprehendere ac in suos et predicti monasterii usus etiam licite perpetuo retinere dictasque ecclesiam et vicariam regi facere sive in eisdem divinis gubernari in omnibus et per omnia iuxta tenores Urbani pape VI predecessoris predicti et nostrarum litterarum predictarum necnon privilegiorum antiquorum eis alias vigore fundationis dotationis et confirmationis dicti monasterii ac in vim iuris et proprietatis dicte ecclesie in Mauttarn ut premittitur concessorum non obstantibus omnibus, que idem Urbanus papa VI predecessor in suis voluit et etiam illis, que nos in nostris litteris predictis eiusdem abbati et conventui concessis ut prefertur volumus non obstare decernentes, prout est irritum et inane, si secus super hiis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter attemptatum forsan est hactenus vel imposterum contigerit attemptari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre incorporationis annexionis unionis et constitutionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Rome apud Sanctum Petrum idibus maii, pontificatus nostri anno quinto decimo.

Source Fulltext: FUCHS, Göttweig I (=FRA II/52, Wien 1901) S. 44-52