useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: Salzburg, Erzstift (798-1806) AUR 1178 VI 14
Signature: AUR 1178 VI 14
Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
14. Juni 1178, Turin
Kaiser Friedrich I. bestätigt dem Eb Konrad III. die Besitzungen der Salzburger Kirche sowie das Recht die Bischöfe von Gurk einzusetzen.
Source Regest: Salzburger Urkundenbuch, II. Band, Urkunden von 790 bis 1199. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S. 567.
 

orig.
Current repository
HHStA Wien AUR (http://www.oesta.gv.at)

    Graphics: 

    cop.
    K.-B. 6 f. 18 (D).

      x
      C. In nomine sancte et individue trinitatis. Fridericus divina favente clementia Romanorum imperator augustus. Si racionabiles ecclesiasticorum peticiones prelatorum ad ecclesiarum suarum tendentes proficuum clementer admittamus, speramus nobis apud regem regum ad eterne vite meritum et temporalis imperii prosperiorem decursum proficere et eos quos benigna exauditione honoramus de cetero nobis devotiores ac magis benivolos fore. Noverit igitur omnium Christi et imperii nostri fidelium presens etas et futura, qualiter dilectus consanguineus noster Cvnradus Ivuauensis id est Salzpurgensis ecclesie venerabilis archiepiscopus honori et usui ecclesie sibi credite stabilitatis et incrementi profectum addere intendens nostram adiit celsitudinem et proferens divorum augustorum nostrorum predecessorum regum scilicet ac imperatorum vetera et recentiora privilegia secundum diversa regnantium tempora ecclesie Salzpurgensi ab eis collata postulavit instanter, ut eadem privilegia nostri munere precepti renovaremus, iura quoque et possessiones, quibus eisdem faventibus prefata ecclesia munita videbatur et aucta, ei per nostram auctoritatem concederemus atque firmaremus. Hunc itaque ut clarum imperii principem relligionisquea) et prudentie dono venerabilem et nobis naturalis affectu dilectionis familiarem in suis tam congruis et honestis peticionibus honorare cupientes nostreque simul saluti et parentum nostrorum consulentes perspectis diligenter et intellectis prefatis antecessorum nostrorum privilegiis traditiones indulta precepta que in illis sunt scriptis reperta sicut ibi continebantur, ita nos ea presenti nostre maiestatis privilegio inseri iussimus ac ea secundum benignitatem et instituta predecessorum nostrorum prenominato archiepiscopo eiusque in perpetuum successoribus et ecclesie Salzpurgensi tradimus, concedimus et nostre auctoritatis robore confirmamus. Inter que principaliter constituimus, quod ex precepto Lvduicia) imperatoris1) agnovimus, cuius precepti exemplum ipse quoque a sui genitoris sacratissime memorie domni Karoli precepto traxerat, ut scilicet ecclesiam Salzpurgensem ipsam sedem que est in bonore sancti Petri apostolorum principis, in qua etiam sanctus Ruopertus corpore requiescit, * cum cellulis, ecclesiis, personis eccl[esi]asticisb) et ceteris hominibus et rebus ac possessionibus ad ipsam pertinentibus sub nostra tuicione constitutam, speciali patrocinio propensius defendere debeamus, quod constanter observare intendentes et successoribus nostris in imperio Romano pro lege imponentes eandem immunitatis gratiam qua illi incliti imperatores sedem illam honorare et sublimare dignati sunt, eidem sedi et ecclesie nostri vigore edicti in perpetuum confirmamus, statuentes ut videlicet ea que pretaxata ecclesia hactenus recto titulo possedeta) et tenuit et ea que nostris diebus possidet ac tenet et que in futurum deo annuente racionabiliter acquiret in quibuslibet pagis vel territoriis infra dicionem imperii nostri constitutis per hanc confirmationem nostram absque alicuius contrarietate de cetero possideat et teneat ita libere et cum plena iurisdicionea), quod nullus iudex publicus nec quisquam iudiciaria fungens potestate * ad causas audiendas vel ad feuda aut tributa exigenda aut mansiones vel paratas faciendas aut fideiussores tollendos aut homines ipsius ecclesie tam ingenuos quam * servos super terram ipsius commanentes iniuste distringendos nec ad ullas indebitas redibitiones aut illicitas occasiones requirendas nostris aut futuris temporibus predicte ecclesie possessiones ingredi audeat, sed hec iura et cetera similia emolumenta que fiscus regalis inde sperare poterat aut exigere, in usum et facultatem archiepiscopi, quicumque predicte, sedi prefuerit, in integrum cedant, ut ipse eo quietius res ecclesie sue valeat dispensare et nostro imperio fldeliter parere et, quod pro nostra incolomitatea) et bono imperii statu delectet, eum impensius orare et orationes in commisso sibi clero constituere.||
      Item secundum exemplar precepti, quo divus augustus rex Otto2) predictam Salzburgensem ecclesiam munivit ac ditavit, nos donationes eidem ecclesie factas et quoslibet contractus quibus aliquid possidere cepit, legitime per nostre auctoritatis clementiam renovamus et confirmamus, inter que possessiones in ipsius regis Ottonis privilegio propriis expressas vocabulis nos quoque ipsum in hoc sequentes huic pagine fecimus annotari: Primitus castellum sancte Erindrudis cum omnibus eidem castello iuste ac legaliter attinentibus, cum curtibus, venationibus, piscationibus, id est ab ecclesia sancti Martini, que respicit contra monticulum, qui vulgo Nocstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Ivaris * usque in rivolum Quartinespach, insuper etiam de ipso rivulo venationem piscationemque ex utraque parte prenotati fluminis, ad sanctum Maximilianum usque dum Tvnta ex aquilonari parte fluit in predictum flumen atque rivulus Gastuna ex australi parte, item forestum a termino qui in Pisontia incipit, hoc est de rivulo Erlibach usque ad * montem * Wassimberc prope Iscalam in illo loco ubi terminus foresti Rapotonis quondam comitis ab isto se disiiungit, et in aquilonari parte de rivo Tinnilenbach usque in summitatem montis Cirvencus nominati et * iam dicto monte Wassimberc usque ad prefatum monticulum Nocstein: illa montana omnia que in potestate antecessorum nostrorum fuerunt *, item Kiemisse preposituram regularium cum omnibus * iuste ei attinentibus; curtem quoque * Bischoffesdorf cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus atque piscationem in lacu Atersee * sine omni contradictione, illos quondam, imperio pertinentes XII privatos tractus sagenarum, sicut dominicalis terra ad Boungarten ipsi lacui se adiungit sine alia communi piscatione in Aterse ad Aterhof pertinente *, in illis quoque curtibus que olim inibi in feodo sive ex parte imperatorum sive aliunde beneficiate fuissent, proprietatem quarum hec nomina sunt: * Schafareuelt curtem et ecclesiam cum decima et sicut terminus ille in australi parte incipit qui Wacrein dicitur, ultra Ibisam et in occidentali usque dum ducitur ubi Vrla se dimittit in prefatum amnem et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis regalibus attinere videbatur, insuper ad Magalike terciam partem civitatis et sicut ille terminus se disiungit de illis rebus in occidentali parte, quas quondam ad sanctum Emmerammum antecessores nostri dederunt, exceptis tribus hobis; preterea Arnesdorf, id est * Wahowa, quicquid illic imperium habebat in vineis et saginatione et monte querceato pratisque inter ipsum querceatum montem sitis et inter silvam Paltam et ipsam silvam cum omnibus ad eam pertinentibus; ad hec apud Grunzatam quicquid superfuit hobis quinque, quas fideli suo cuidam Dietrico antecessores nostri dederunt, hoc sunt hobe quinquaginta, insuper Livbinam et ad Holemburc terciam partem civitatis cum vinei XXX et hobis XV sine curtili terra, item Treisimam civitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima et sursum in australi atque orientali parte fluminis Treisima usque ad Potelinesbrunnen et sicut Dietrichesbach fluit contra duos acervos exteriores qui in orientali parte campi sunt positi et exinde usque Danubium in illum locum qui Triboliz dicitur et ita sursum prope Danubium cum agris, pratis, cultis et incultis, aviis, locis piscationum que teutonice arihstete vocantur, et ita sursum usque ad illam marcham que inter Treisemama) et Holemburc utrasque res discernendo dividit; ad Bennenwanc quicquid predecessores nostri reges illic habuerunt, ad ecclesiam Anzonis * quicquid illic haberunt, ad Wittenesberc quicquid illic habuerurit, excepto quod cuidam Mosogouoni datum est, hoc est hobe centum, * Ecclesiam Ellodis, ecclesiam Mingonis presbiteri, ad Gumpoldesdorf quicquid ibi reges habuerunt; preterea Rapam, * Sabariam civitatem et ecclesiam cum decima et theloneis vineis agris pratis pascuis forestis montibus cunctisque ad eandem civitatem legaliter pertinentibus, insuper siccam Sabariam et Penninkaha et Mosaburc abbatiam, ubi sanctus Adrianus martir * requiescit, * nonam quoque de omnibus curtibus regalibus inibi cum theloneo in civitato et piscina * , ad Salabivgan curtem cum CCCtis mansis et totidem vineis et quicquid illic regibus attinebat, ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Ghense, ecclesiam ad Ternberc, ecclesiam Gundoldi, locum quem vocant Quinque-Ecclesias cum theloneis, * forestis et cum proprietate omnium que ab antecessoribus nostris ibidem antea beneficiata erant, ad Ruginesuelt quicquid ibi regalibus pertinuit, ad Turnowa ecclesiam que est constructa in honorem sancti Ruperti * cum monte Baruoz dicto cum vineis pratis silvis et cum omnibus que ibi sunt circa montem sita, ad Pettowe ecclesiam cum decima et totam civitatem cum bannis, theloneis et ponte et omnibus ad locum illum pertinentibus, ad Cistenesuelt * sicut duo acervi prope Trauvm positi sunt ex summitate superioris et exterioris termini qui Wacrein dicitur, et sicut ille Wacrein tendit usque dum Trevina fluit in amnem Trauum, ad Sulpam civitatem et Ziwip omnia que iuste et legaliter eo pertinent, in quercetis, campis sicut illa fossa inicipit a Mura et tendit usque ad Lonznik et ut Lonznika et Sulpa de alpibus fluunt * et forestum Susel cum banno sicut in potestate antecessorum nostrorum hec fuerunt; venationemque in Suzzentale quam populus cum sacramentis in potestatem antecessorum nostrorum firmavit *, ad venandos illic apros et ursos per tres ebdomadas ante equinoctium autumpnale et postea usque ad festum sancti Martini, * ad Lumnigga iuxta Rapam quicquid illic predecessores nostri habuerunt, item Nezzilembach et ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis quinquaginta, item * Rapam ac Tutleiben, ad Labande ecclesiam sancti Andree * cum decima, ut ibi consuetudo est de curtibus quas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam ut in canonibus habetur necnon saginationem in omni Labande valle, excepto monte Forst nominato; ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud servicium episcopi tam in ipso monte quam in aliis omnibus montibus * et unam fossam lapidum in monte Gamanar semper per totum annum habendam, item ad Gurcizam beneficium Engilbaldi, ad Karantanam ecclesiam sancte Marie cum decima sicut ecclesiasticus ordo precipit, de omnibus curtibus que ad Karantanam civitatem pertinent, id * Trahof, Grauindorf, Gurnuz, ad Streliz operarios servos duos in monte cum hobis eorum, ligna secanda in ipso monte sine contradictione omnium hominum cum saginatione, item Trebinam, Osterwiz, Grabuhfelt, Vitringa, Friesah, Gurca, Grazluppa, Lvngowe, Sublich, Tivfenbach, Katsch, Pelisa, Kumbenza, Vndrima, Linta, Lieznigga, Brugga, Muriza, Livbena, ad Strazzinulam duo loca.||
      Pretaxatas itaque possessiones quemadmodum in privilegio regis Ottonis augusti signate repperiuntur et ea lege ac racione Salzburgensi ecclesie confirmate, ut nullus imperii Romani successor nec dux nec comes nec alia ulla potestas aut persona de predictis rebus audeat quicquam subtrahere, sed iure perpetuo ad sanctum Petrum sanctumque Rupertum stabiliter absque omni contradictione permaneant, ita nos quoque nostri auctoritate precepti confirmamus, considerata tamen temporum et eventuum varietate, ut sua cuique iusticia salva remaneat, quod ideo adiungendum decrevimus, ut si quis forte hoc nostro moderno tempore aliquid usquam de prefatis bonis contra iusticiam Salzburgensis ecclesie prescriptam videatur tenere, is eadem bona archiepiscopo et ecclesie Salzburgensi recognoscat et restituat aut ea se legitimo contractu et iusto possedisse titulo racionabiliter osten at. Preterea ex privilegio Ludewici regis augusti3) patenter intelleximus, quod idem Lvdewicus augustus prefate Salzburgensi ecclesie amore dei et beati Petri apostoli et sancti Ruperti, * in pago Salzburgowe dicto * curtem * Salzburchouen, * quam Pilgrinus archiepiscopus antea in ministerio ab eo tenere visus est, * in proprietatem et plenam potestatem contradidit, integraliter cum curtibus omnibusque edificiis, campis, pratis, agris, pascuis, silvis, lacubus, aquis aquarumque decursibus, venationibus, molendinis, piscationibus, viis * inviis, extitibus et reditibus, quesitis et inquirendis, terris cultis et incultis, mobilibus et immobilibus, mancipiis quoque pluribus utriusque sexus, parschalcis cum omnibus censibus in Salina et extra Salinam inter fluvios Sala et Salzaha vocatos, in auro et sale ac pecoribus, cum theloneis duobus qui vulgo muta vocamur, * cum omnibus * adiacentiis et rebus ad eandem terram pertinentibus: hanc igitur tradicionem et donationem, quam et post ipsum Lvdewicum augustum Otto imperator suo privilegio4) super hoc dato confirmavit, nos quoque presenti nostre auctoritatis scripto confirmamus Salzburgensi archiepiscopo et sue ecclesie statuentes et firmissime precipientes, ut predicta cum omnibus pertinentiis eius curtis perpetuis temporibus a Salzburgensi deinceps ecclesia et eius archiepiscopo absque omni obstaculo inconvulso vestitu quiete possideatur. Dignum preterea duximus presenti inserere privilegio, qualiter ex scripto domni Alexandri pape huius nominis secundi5), insuper ex privilegio Heinrici regis6) venit nobis in cognitionem, quod Gebehardus Iuvauensis id est Salzburgensisc) archiepiscopus de commissarum sibi animarum provisione sollicitus eo quod episcopatum suum in montanis situm pre nimia parrochie amplitudine et viarum difficultate per se solum regere non sufficeret, ab utraque dignitate, apostolica scilicet et regia impetravit, quod liceret ei infra parrochiam suam adiutorem sui operis episcopum et sedem episcopalem constituere. Placuit igitur eidem archiepiscopo Gebehardo, ut indulto apostolico et regio utens in loco qui dicitur Gurkha apud ecclesiam sancte Marie * cathedram opiscopalem f'aecret et concessum est ei per utriusque potestatis ecclesiastice scilicet ac secularis clementiam, ut eidem nove sedi partem parrochie, sue et de prediis ac decimis quantum sibi conveniens videretur, attribueret et ad eandem sedem episcopum ex sua consideratione ordinaret, ea videlicet racione ut episcopatus ille ecclesie Salzburgensi et eius archiepiscopo * numquam subtrahatur et nullus ibi umquam episcopus * sive per investituram sive alio quocumque pacto constituatur, nisi quem * archiepiscopus Salzburgensis quicumque pro tempore illic fuerit eligat, investiat et consecret, quod quoniam sacra predicti pape Alexandri ac regis Heinrici auctoritate firmatum dinoscitur, nos idipsum cum premisse conditionis integritate nostra quoque imperiali auctoritate confirmamus ac ita ratum et inconvulsum omni deinceps evod) permanere iubemus, ut contra hunc honorem et commoditatem Salzburgensis archiepiscopic) nulli umquam ecclesie aut persone liceat, se erigere aut scriptum aliquod huic rei adversum impetrare vel proferre. Hec igitur universa in prensentia) pagina conscripta Salzburgensi ecclesie et eius archiepiscopo perpetua stabilitate per nostram auctoritatem immobiliter confirmamus, statuentes, ut si quis quod absit huius nostri precepti violator apparuerit et ecclesiam Salzburgensem in ullo supra positorum violenter gravare attemptaverit, banno imperiali subiaceat et pro pena centum libras auri obtimia), medietatem fisco nostro, medietatem Salzburgensi archiepiscopo persolvat, presumptionis tamen ausu in irritum cessuro. Ut autem omnia supradicta memoriter sciantur et inconcussa de cetero firmitate observentur, presentis privilegii paginam fecimus conscribi et appensa aurea maiestatis nostre balla roborari.||
      Nomina quoque testium quorundam placuit annotari qui sunt: Milo Taurinensis episcopus, Willielmus Astensis episcopus, Gaimarus Yporegiensis episcopus, Gvalo Vercellensis episcopus, Rubertus Aquensis episcopus, Fridericus prepositus de Beregersgademe, Rudolfus notarius, Burcardus notarius. Inter laicos primus Heinricus rex filius domni imperatoris Friderici, Otto iunior palatinus de Witelinesbach, Fridericus dux Boemie, Diepoldus comes de Luggenberc, Willielmus marchio Montisferrati et filii eius Bonifacius et Reinherus, Heinricus marchio de Wasto, Willielmus marchio de Palot, Heinricus de Swarzburc comes, Rupertus de Durna, Burcardus iunior prefectus de Magdeburc, Fridericus de Anfurt, Wolframmus de Bebemburc, Helphricus de Liningen, Siboto camerarius, Cunradus pincerna, Walterus dapifer, Heinricus marscalcus et alii quam plures.||
      Signum domni Friderici Romanorum imperatoris invictissimi. Mf) Ego Gotefridus cancellarius vice Philippi Coloniensis archiepiscopi et Ytalici regni archicancellarii recognovi. ||
      Acta sunt hec anno dominice incarnationis MoCoLXXoVIIIo, indictione undecima, regnante domno Friderico Romanorum imperatore serenissimo, anno regni eius XXoVIo, imperii vero XXoIIII, in presentia filii sui regis Heinrici. Dat. in Ytalia in palatio Taurinensi, XVIII kalendas iulii; feliciter amen.
      Source Fulltext: Salzburger Urkundenbuch, II. Band, Urkunden von 790 bis 1199. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S. 567-573.

      Original dating clauseActa sunt hec anno dominice incarnationis MCLXXVIII, indictione undecima, regnante domno Friderico Romanorum imperatore serenissimo, anno regni eius XXVI, imperii vero XXIIII,

      Editions
      • SUB II 415 - Stumpf, Acta imp. ined. 218 n° 158 aus A. - v. Jaksch, Mon. Carinth. 1, 230 no 304 teilw. (Gurk betr.) aus A. - Juvavia 357 a. - Meiller, RAS 131 n°18. - Stumpf, RK n° 4248.
      Secondary Literature
      • Geschichtserzählung (Salzkompromißschriften Klagschrift 1761) 6 Lit. C zu 1187 teilw. (Salzburghofen betr.) = Kurze Gesch. u. Aktenmäßige Anzeige (Salzburg, 1779) Beyl. 6 n° 3. - Zauner, Chronik von Salzburg 1 183.


      LanguageLatein

      Notes
      a) A. b) eig. ecclasticis ohne Abkürzungszeichen. c)Salzbur/burgensis A.d)v über der Zeile nachgetragen. e)arc aus um korr. f) Namens- und Titelmonogramm.
      Places
      • Turin
         
        x
        There are no annotations available for this image!
        The annotation you selected is not linked to a markup element!
        Related to:
        Content:
        Additional Description:
        A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.