Frater Jacobus, abbas Cistercii . . . Venerabili et in Christo nobis praecharissimo coabbati nostro de Sancta Cruce sinceram in domino caritatem et pro sacra religionis augmento debitam exhibere diligentiam. Cum inter et super multiplicia agenda tam communia Ordinis quam particularia Cistercii, quae nostris incumbunt humeris, illud nostrum potissimum sit studium, ut monasteria, prioratus et loca regularia utriusque sexus nobis et Ordini nostro subjecta salubriter in sanctae religionis observantia dirigantur, cumque non sit possibile, nos singulorum Ordinis monasteriorum et prioratuum in diversis mundi regionibus situatorum visitationi et reformationi personaliter vacare, sicut totis viribus desideramus, susceperimusque multa dicti Ordinis utriusque sexus monasteria in natione germanica, multisque regnis, terris et dominus circumstantia, his opus habere, ut sacri Ordinis nostri salutaris unitas simul et puritas conserventur jugiterque perseverent, nos multorum patrum abbatum immediatorum negligentias supplentes absque ordinariae jurisdictionis eorum diminutione, circa quae superioris sunt authoritatis, diligenter exercentes praedecessorum nostrorum vigilantias, imitando tales ordinare et deputare cupimus visitatores et reformatores per quorum industriam et fidelem diligentiam monasteria ipsa in spiritualibus et temporalibus felicia reportare valeant incrementa.||
Hinc est, quod vobis, de cujus discretione, zelo, circumspectione et fideli diligentia firmam in deo gerimus fiduciam, prasentium serie tam nostra paterna quam Capituli Generalis authoritate plenaria qua fungimur benigne committentes damus authoritatem et mandatum speciale, vos personaliter, quotiens oportunum et expediens videritis, transferendi ad monasteria subscripta virorum nec non monialium in circumferentia dictorum monasterium sitorum (!) cujuscunque generationis seu filiationis existant, nullo excepto, ibidemque dictis authoritatibus visitandi, reformandi, corrigendi, emendandi, praecipiendi, instituendi et destituendi in capitibus et in membris, in spiritualibus et temporalibus omnia et singula, quae secundum deum et salutaria nostri Ordinis instituta visitanda, reformanda, corrigenda, emendanda, ordinanda, praecipienda, instituenda et destituenda inveneritis. Damus vobis etiam authoritatem et facultatem auctoribus praemissis abbates et abbatissas, si sua exigant demerita, juxta Ordinis formam deponendi, suspendendi aut alias juxta suorum exigentiam delictorum puniendi et corrigendi; cessiones quoque seu resignationes abbatum et abbatissarum, si rationabiles fuerint, acceptandi et admittendi et hujusmod cedentibus juxta diffinitiones Ordinis pensiones gratiosas et rationabiles super||
fructibus dictorum monasteriorum assignandi; ipsis quoque monasteriis sive sic sive per mortem aut aliter quovis modo vacantibus per electionem canonicam aut alias jure providendi ad superiorem devoluto juxta Ordinis laudabiles consuetudines auctoritatibus praelibatis de abbatibus et abbatissis sufficientibus et idoneis, in Ordine nostro professis providendi, hujusmodi provisos seu provisas installandi et instituendi, ac etiam dictorum monasteriorum officiarios, ubi necessarium videritis deponendi aut aliter juxta sua demerita puniendi ac alios sufficientes de consensu abbatum seu sanioris partis conventus pro salutari monasterii reformatione tam in spiritualibus quam in temporalibus instituendi; abbates insuper et quaslibet alias Ordinis personas, prout dignum duxeritis, ad Generale Capitulum vel coram nobis rationabiliter citandi; et ut scolares ad generalia Ordinis studia cum idoneis et sufficientibus provisionibus juxta Benedictinae et sanctorum patrum diffinitiones sub poenis et censuris Ordinis mutant et eos ibidem usque ad gradum, si dignos se reddiderint, interteneant, compellendi, quibus legibus vos et monasterium vestrum comprehendi declaramus. Jura denique nec non privilegia et laudabiles consuetudines Ordinis et personarum ipsius juxta formam privilegiorum et statutorum Ordinis tam adversus commendatarios quam quoscunque alios novarum rerum molitores et impetitores seu infractores per omnes juris et justitiae vias expensis monasteriorum et communibus Ordinis tuendi et defendendi, alienationes insuper jurium, privilegiorum, libertatum et possessionum Ordinis utriusque sexus, nec non quoscunque contractus, per abbates, abbatissas et conventus illicitos in damnum et praejudicium monasteriorum et absque Capituli Generalis licentia quomodolibet factas seu factos cassandi, revocandi et annullandi, ac nullius roboris et efficaciae fore et esse declarandi et denuntiandi; ipsasque possessiones, jura, privilegia et libertates, ut praemittitur, alienatas ad manus monasteriorum et Ordinis reducendi et abbates seu abbatissas et officiarios, ut hoc expensis dictorum monasteriorum faciant et prosequantur per Ordinis censuras compellendi; denique de redditibus, possessionibus, juribus, clenodiis, localibus, libris, cartis et aliis bonis mobilibus monasteriorum inventaria faciendi; computationes denique abbatum, abbatissarum et officiariorum dictorum monasteriorum et locorum Ordinis audiendi, approbandi vel reprobandi, ac abbates, abbatissas, officiarios seu officiarias, ut hujusmodi computationes seu rationationes suarum libertatum, villicationum singulis annis juxta formam Benedictinae et diffinitionum Ordinis tenorem reddant, indissimulanter compellendi; personas insuper regulares utriusque sexus dictorum monasteriorum in foro conscientiae cum penitentia salutari ab omnibus peccatis, casibus et sententiis, nobis et nostro Generali Capitulo specialiter reservatis pro semel absolvendi et super irregularitatibus inde contractis excepta rehabilitatione similiter per semel dispensandi; fugitivos praeterea et apostatas et alias personas decus et honorem Ordinis denigrantes sumptibus et expensis monasteriorum suorum capiendi et capi faciendi ac||
incarcerandi et ad monasteria propria remittendi aut alias juxta suorum exigentiam demeritorum puniendi; insuper pro conservatione pacis et unitatis inter personas Ordinis (hier fehlt das Verbum: curandi?) super quo conscientiam vestram coram sanctissimo deo oneramus; damus vobis authoritatem et potestatem singulis annis semel aut bis vel ter, si expediens videritis, congregandi abbates dictorum monasteriorum in certo loco per, vos deputando et ad certum diem ad tractandum et adjuvandum (?) (addiscendum?) singula puncta Ordinis, reformationem dictorum monasteriorum et utilitatem concernentia, deputandique unum ex ipsis, qui expensis dictorum monasteriorum veniat ad Generale Capitulum cum articulis conclusionum seu adinsameutorum (?) ipsorum, et qui contributiones communes Ordinis deductis expensis ad Generale Capitulum afferre poterit. Et quia juxta sacram scripturam nullus stipendiis propriis militare tenetur, praecipimus dictis abbatibus, abbatissis, bursariis seu receptoribus dictorum monasteriorum sub censuris Ordinis, quatenus expensas rationabiles per vos aut deputatos vestros in executione praesentium factas seu faciendas cum salvo conductu et secura comitiva realiter persolvant, ne pro servitio communi monasteriorum vestrorum irrationabiliter graventur; et generaliter agendi et facienda omnia et singula in praemissis et ea tangentibus ac in omnibns debitam reformationem Ordinis concernentibus, quae nos agere et facere possemus, si praesentes essemus. Praesentibus vero per immediatum sequens triennium in suo vigore duntaxat duraturis, invocato ad praemissa, si opus sit,||
quorumcunque dominorum potentium judicum ecclesiasticorum et saecularium et brachii saecularis auxilio, consilio et favore. Omnibus igitur et singulis regularibus personis firmiter damus in mandatis, quatenus vobis in praemissis tamquam nobis humiliter pareant et devote obediant. Sequuntur nomina praedictorum monasteriorum: de Hylaria, de Cella angelorum, de Paumgartenperg, de Valle dei, de Zwetzla, de Sancta Trinitate, de Novomonte, de Runa, de Victoria, de Campoliliorum, de Psitich, de Lansdras, de Altovado, de Altofonte. Datum Cistercii sub appensione sigilli nostri quarta die mensis Augusti anno domini millesimo quingentesimo secundo.

Source Fulltext: Zisterzienser-Chronik 12 (1900) S. 347-349