XXIV.

Sicut audiviftis nuper per Archiepifcopum Pragen, proponendo negotium electionis Kariffimi filii nri Ka- koli in Regem Romanorum electi, fuit nobis porrecta quedam fupplicatio, facta una interrogado fuper hijs verbis: in te o culi refpiciunt totius lerufalem, ut in dices eis, quis federe debeat in folio; et quia ifta interrogatio non ей digna reprehenfione, non eft digna irrifione, non eft digna refutatione, fed magis eft digna commendatione, digna refponfione, digna exauditione: idcirco dicens, quod dicebat lerendas propheta, 1er. XLK. Jndicabo vobis, пеc celabo vobis quicquam. Dicens pro refponfione verba tbematis preaffumpti: Sa lomon fedebit ete. que verba ad litteram fuerunt dicta per dd. cui facta erat interroga ti o nuper per Archi epifcopum propofita. Salomon ergo fedebit ete. In quibus verbú tangantur quatuor, que in aliqua nova affumptione confueverunt attendi. Attenditur enim Con ditio perfone, que affumitur, — Status, ad quem pre- ficitur, — Perfona, per quam erigitur, — Caufa, pro pter quam provehitur, vel id efficitur.

Primó erg¿, defcribitur perfone affиmende ydo- neitas et fиfficientia ¡ quia Salomon ete. Secundé*

I

Kathedre afleguende nobilitas et excellcntia: quia fede bit Juper folium meum, et ipfe regnabit pro me. Tertio, promouentis perfone auctoritas et eminçntia: quia illique precipiam. Quarto, caufe confequende utilitas, et efficacia, quia: ut fit Dux fuper lerufa- lem. — Eft ergo promo vendus conveniens, dignus, et habilis. Salomon eft ftatus eminens, clams, et nobilis, quia fedebit fuper folium meum, et ipfe regnabit pro me. Eft promovens precellens, celfus, fublimis, et Celebris, quia Uli precipiam. Eft fructus expediens, Hecens, bonus, et milis, quia: ut fit Dux fuper leru~ falem; ut hodie intueamur j . „.4

Г gratiofe et convenienter com- paratam. Salomon. gioriofe et eminenter colloca- tani; quia fedebit fuper folium meum, et ipfe

perfonam noftri electi { regnabit pro me.'

feriofe, virtuofe, et irrefragabi-' liter approbatam; quia' Uli precipiam. fructuofe et utiliter fublima- tam; quia ut . fit Dux л fuper lerufalem.

Comparatur ergô gratiofe, propter preconium im- gularis, et quaüV ftmilis convenientie et conditionis. Sa lomon.

Collocatur gioriofe, quia aiTumitur ad fafiigium re- galis, et tandem Imperialis excellentie et dominationls; quia fedebit fuper., folium meum, et ipfe regnabit pro me. . Л • .?'

Approbatur virtuofe, propter judicium papalis fen- tentie et diftitutionis; quia illique precipiam. . -

Sublimatur fructuofe, propter fructum ex poteítate Umilis falutationis, prefidentie, et gubernationis, quia: ut fit Dux fuper lerufalem. • -'

Dico ergo: quia tangitur perJone afjumende ydo- jieitas, et fиjficientia. Eft enim conveniens, dignus, et bnfoilis, ut intueamnr perfonam eius gratiofe et con venient^ comparatam; propter preconinm fingularis, et . quaji Jim i/U convenience et condition™. Quia Salomon. Ad cuius evidentiam confidero:

Г in aliquibus profecit, Salomon J in aliquibus exceiTit, L in aliquibus defeciu

p in latrie magnitudine,

i in prudentie certitudine,

Salomon enun profecit J *

1 in iuftitie rectitudine, i

L in clementie duleedine.

f in fapientie limpitudine,

in babundantie et opulentie

. , ., . plenitudine,

Salomon autem excejjit < . . .,.

J m famine amputudine,

in quiete et tranquille Vite

pulchritudine.

Г in luxurie et lafcivie turpitudine, in pcrfeverantie longitudine, in ydololatrie multitudine, in rei bellico fortitudine.

Sed Salomon dejecit <

С comparatur in profectu, Nofter ergo electus Salomoni J fuperatur in exceffu,

(. prefervatur in defectu. ut quail habeat in ordtne ad Salomonen! triplicem com- binationem, f. adequation!j exceffi et excedentie. Nam in primo adeqnatur, in fecundo fuperatur, — in ter tio fuper excommendatur.

~in magnitudine latrie et devotionU, in certitudine prudentiae et difcretionis, Adequatur enim< in rectiiudine juftitie et difiributionis, in teneritudine clemcmie et compaf* fionij.

i

'in limpitudine fcientíe et

cognitionis, in plenitudine pecujiiarie Superatur autem in prefenti^ pofleffionis,

in amplitudine familie, et ordinationis, j in dulcedine quiete paci fiée gubernationis.

in puleritudine conju-

galis continentie, in longitudine finalis perfeverantie et du- rationis,

Superaos autem commendatur ^ in celütudine divine

adoration!*, in fortitudine corpora- lis et bellice expe- rientie et exercita- tionis.

Dico primó, quod nofier electus Salomon! adequa- tur in mag nit и dine latrie et devotionis. Sicut enim Salomon totus fuit internus ad edificium templi, et or- namentorum eius, et gloriam ipfius, ficut dicitur iij. Re- gum, fe. usque ad vujum et inclufive: lie nofier ele ctus, ficut pridie Achiepus declaravit, tam in fundatione novi collegii in caftro Pragen, ficut in ampliatione mi- niitrorum Dei, et beati Virgini famulantium in Ecclia Pragen", ficut in jocalium pulcherrimorum donatione, et larga, et ampia dotatione, et, quod obmifit Archi* epifcopus, in nove Ecclefie in regno Bohemie ad eius fupplicationem, erectionem, et per ejus dotatfonem lar ga reddituum conceiEone, et in Abbatiarum reparatione, et in Ecclefia Pragenfi procuratâ erectione et lublima- tione ad Ecclefiam metropolitanam, et etiam aliorum lo- corum religioforum fundatione, et perfonarum ecclefia- ßicanun defenfione, manifefte apparet, ut merito di.

catur de eo, quod dicitur III. Reg. vj. Edificavit Sa lomon domum Domino, et confummavit eam.

JEt videte, quod lita conditio eft mirabiliter necef- faria in Rege, maxime in Imperatore promovendo; de bet enim Katholicus, non fcifinaticus vel hereiicus, devo- tus, non indevotus, de Deo et ejus gratia, non de fua potentia conflfus, quod pulchre dictum eil Deuterono- mij XVII. ubi dicitur: „Шит Regem inßitues, quem ,yDominus Deus tuus elegerit de numero fratrum tuo- „rum, non poterit alierim gentis hominem Regem „Jacere , qui non Jit frater tutu; qui, p oft quam fe- „derit in folio regni tui, dejcribes fibi deuterono- „mium legis hujus in volumine, accipiens exemplar a ,,/acerdotibus levities tribus, et habebit fecum, leget- „quo il lud omnibus diebus vite fue, ut difcat timare „Dominum Deum fuum, et cuftodire verba et ceri- „monias eius, que in lege precepto funt, neque ele- „vetur cor ejus in fuperbiam fuper fratres fuos, ne- „que declinet in partem dextram vel ßnifiram." ex de elect. Venerabilem. Nunquid, íi principes non foliun in difcordia, fed etiam in concordia, (acrilegum quemeun- que, vel exeommunicatum Regem, tyrannum, vel fatuum, hereticum eligerent, vel paganum, nos inungere, confe- crare, aut coronare hominem hujusmodi deberemus? Ab- fit omnino; et videte verum et notabile, quod J1c eli. gendus eft Rex de fratribus, quia etiam conltitui non potefí, nec per papam, nеc per alium, nifi fit frater per fidem; quia 11 extra fidem eft, Rex vel Imperator de populo Iürael еЛе non poteft. Ynde dicit: non poteris alterius gentis Regem hominem facere, qui non fit frater mus. Quomodo ergô Lvdowicvs de Bauaria, hereticus manifeftus, Heut alias probavi, poteft regnare vel imperare? certe nullo modo; ymmo*£cut in hiftoria thematis prealTumpti Aoonias filius Agit ele- vabatur, dicens: ego regnabo, et tamen julTu Dd. ex- clufus eft â regno, et Salomon filius Berfabee fublimatus eft, dicenie Dd- ipf i Beri'abeo: „vivit Dominus, quia

ßjicnt juravi tibi Salomon: filius tuus regnahit poft „те, et ipfe Jedebit ftiper Jolium тaит pro те." fie faciam h odie, in°. Reg. i°. ut expulfo illo heretico bauarie, ifte Salomon filius Berfabee. i. Ecce, quem in- terpretatur puteu* fatians vel fons feptimus; eccleftam enim et fatiat, et refrigerat per eccliaftica facramenta, et eft fons feptimus, per feptem dona Spiritus faneti. Ifte ergo filius tuus fedebit fuper iftud folium, et regna- bit; et hoc faciam fibi hodie, ipfum approbando, et electionem ejus confirmando. Et videte, quod.ipfe fit Katholicus, ita devotus, iia Ecclie munificus, non folum debeat ex fucceffione, quia â fanetis parentibus et' con- fimilia facientibus nofeitur defcendlfle, fed etiam debeat iibi ex nomine, quia Karolus; quis autem magis devo tus et munifieijs Ecclie, quam Karolus magnus fuit, pa- tet yftorias intuenti. Vnde de eo legitur, quod non videbatur Ubi, quod poflet, fatis Ecclefie dare, atten- dens illud, quod in omni illo, quod datur Deo et Ec clefie, quecunque immenfitas eft menfura- Vivat ergo Rex Salomon, tertio Regum primo.

Secundo dico: quod adequatur in certitudine prudentie et diferetionis. Ad litteram enim, ficut Sa lomon fuit prudentiffimus, fie ifte eft valde prudens et diferetus; optime ením, ficut prudens animus, feit tem pora difpenfare, futura providendo, prefentia ordinan- do, preterita memorando; et ifta conditio eft bene ne- cefïaria principi, quia Prov. xxvnj. „Diuc indigent pru- „dentid mukos opprimit per calumpniam." Ideo di- cebat ifte Salomon Prov. vu. „Die Sapientie: Sor or „mea es, et prudentiam voca amicam tuam." et Prov. iiij. „In omni pojjeffione acquire pru^entiam^ „arripe illam, et exaltabit te, glorificaberis ab ea, „cum eam fueris amplexatus. Dabit capiti tuo au gmenta gratiarum, et corona incfyta proteget te." Et ideo ipfe Salomon III. Reg. tertio, petivit à Domi no, qui dixerat ei: poftula quod vis, ut dem tibi, ut daret übi cor docile et intelligens, ut poflet judicare

ful Гит, et dlGcernere inter bonum et malum; quod et Deus Cbi conceffit. Vnde Ecclefiqftes , I°. „dedi cor „тпеит, ut fciret prudentiam atque doctrinam."

Tertio dico: quod nofter electos ndequatur Salo- moni in rectitudine jujlitie et dijlributionis. Ad lit- teram enim, ficut de Salomone dicitur Ш. Regu*. iij°. in fme: „quod audivit omnia ITxael judicium, quod ju- „dicaffet Rex, et timuerunt eum, videntes fapientiam „Dei efle in eo, ad faciendum judicium. Vnde ipfe Salomon parabolas edidit ad faciendum fapientiam et „difciplinam ad intelligenda verba prudentie, et fufci- „piendam eruditionem doctrine juftitiam, et judicium, „et equitatem;" ficut ifie dicitur efle valdè jufiuj et in punitione malorum, et in premia tione bonorum, et in diftributione bonorum, ut de eo dicatur illud Ie. XXIII.: „Regnabit Rex, et fapiens erit, et faciet judi- „cium et jullitiam in terra." Et ifta conditio eft mira- biliter neceflaria principi. „Abhominabiles enim Reges, „qui agunt impie, quoniam juftitia firmatur folium, et „voluntas Regum labia jufti." Prov. XVI. Et ideo Prov. XX°. „Rex qui fedet in folio judicii, dilfipat „omne malum intuitu fuo." Vnde pulerè loquitur lob. XXXVI. dicens: „Non aufert Deus à jufio oculos fifos, ,,fed reges in folio coliocat in pptuum, juftitia enim „elevat gentem, mllTos facit populos peccatum." Prov. XIin°. „Et regnuin transfertur de gente in gentem „propter injufiitias." — Eccli X°. ut merito fit ficut ifie Salomon, cui dixit Regina S abba III. Beg. g°. „Sit „Dnus Deus tuus benedictos, cui complacuifii, qui po- „fuit te fuper tbronum Ifrael, et conftituit te Regem, „ut laceres judicium et juftitiam." —

Dico Quarto, quod nofler electos adequatur Sa. lomoni in teneritndine clementie et compajjionis. Vnde ipfe Salomon dicebat, Prov. XL: „dementia ^praeparabit vitam;" et XVI.: „In hilaritate vultùs «regis, vita et clementia ejus, quafi imber ferotinus." Vnde J/aia XVI.: „Praepaiabit in mifericordia folium,

Z

554

„et fedebit friper illud in veritate in tabernaculo dd. „iudicans, et quaerens judicium, et velociter reddens, ,,quod juitum efi." Nofter igitur electos dicere poteñ illud lob, XXXL: ,,ab infantia non crevit mecum mi- „feratio, et de ventre matris meae eggrefla eil mecum." Clementia ef t virtus fnmmè neceilaria principi. Vnde dicit Salomon Prov. XX.: „mifericordia et veritas cu- „ftodiunt Regem, et roborabitur clementia thronus ejus." et III. Reg. XX. dicitur: „Reges Iherufalem dementes „funt." Ideo dicebat ille Arcbacaffios: „Cum pluribus „imparem et univerfum orbem meae ditioni fubjugaf- „fem, nequаquam volui abuti potentiae magnitudine, „fed clementia et lenitate gubernare ete.** — Seneca in libello de dementia, ad Neron. Vnde inter cae tera.' ete. — et Eccli III. Uli! in manfuetudine ete, Vnde III. Reg. XII. dictum efi, Roboam Я Hum Salo- monis, quodft audirct populum, et diceret ei verba le» nia, et refponderet fermonibus clementibus, obediret ei populus cuncto tempore; et quia contrarium fecit, Xi partes regni fui perdidit. et lob dicebat XXIX. „Cum „federem quail Rex ete." Dominus igitur noíter electos Salomoni adaequator in iftis quatuor virtutibus, quail in quatuor lapidibus pretioíiffimis, ornantibus dyadema cu- juscunque principis.

Vt primus fit qui procedat. Latrla et devotio. fecundus ' Prudentia et difcretio.

tertius _ Iuititia et aequa diftributio.

quartos .. , Clementia et compefiio.

Merito ergô Salomoni comparator. I. Reg. IV.: „Sa- „Iomon erat in ditione fuа;" et I. Reg. z.: „Salomon „Cedit fuum thronum dd. patris fui, et firmatum efi „regnum ejus nimis."

Dicebam fecundo: quod Salomon excefllt no- Arum electum in quatuor:

Primo: in limpitudine cognitionis. Licet enim nofter electos fit fufficienter, quantum pertinet ad prin

cipem faecularem, litteratus, unde latinum et intelligit, et loquitur, et multa ydiomata novit, ficut ytalicum, gal- licum, fclavonicum, vngaricum, et theutonicum, tamen ad fcientiam Salomonis non att in git; Salomon enim dicit de fe ipfo, Ecdi I. quod praeceffit fapientiâ omnes, qui ante eum fuerant in Iherufalem, nnde difputavit à cedro, quae eil in Lybano ete.

Secundo exceflit, quantum eil de praefenti, in pie. nitttdine pecuniariae poj/effionis. Fuit enim valdè di tes, ficut ipfemet dicit de fe ipfo. Eecl. II. et III. Reg. 10. dicitur: quod temporibus fuis argentum in Ihrlm nullius reputationis pretii erat; et fubdit: quod fecit Salomon, quod tanta habtmdantia argenti effet in Ihrlm, quanta eilet lapidum; et II. Paralip. 9. quod ar gentum in diebus Salomonis pro nihilo reputabatur; et fubdit: „magnificatus eft Salomon fuper omnes Re- „ges terrae prae divitiis et gloria." Ifte autem, ut cre do, non eft ¡ta pecuniofus; et certé non mirum, quia I. Paralip. XXII. legitur, quod dd. Rex reliquerit Salo- moni filio fuo in impenfas domAs Dni auri talenta C. milia, et argenti mille m ilia; aeris autem et ferri non eft pondus. Credimus autem, quod Rex Boemiae, pa ter nollri electi tantae liberalitatis fuit pottus debita, quam tanta fibi talenta dimifit. Sed nec propter hec prefumant adverfarii, quia indubitanter tenemus, quod bee omnia adjicientur fibi. M. VI.: „Primum quaerite „regnum Dei, et haec omnia adjicientur vobis."

Tertio excefih Salomon in amplitudine familia et ordinationis. Vnde III. Reg. 9. dicitur, quod videns Regina Sabba fapientiam Salomonis, et domum, quam aedificaverat, et cibos menfae ejus, et habitacula fuo- rum, et ordines miniftrantium, vefiesque eorum, et . . . holucaufta, quae ofierebat in domo Dni, non habebat ultra fpiritum.

Quarto excelfit in dulcedine auietae et pacifica» gubernationis. Quia, ut dicitur Eccli XLVII. „Salo- „mon ünperavit in diebus pacis." Vnde L Parai, ma.

Z 2.

3¿li

dlcit, quod Salomon fult vir qиiet'iffimus, et requiefcere fecit eum Dnus ab omnibus inimicis fuis per circuitum, et ob hanc caufam pacificus vocatus eft, et pacem et otium (ledit Deus fibi cunctis diebus ejus. Ute autem jam habuit adverfarium, ficut David habuit Saulem, il ium fcilicet ßavarum haereticum, et fcifmaticum mani- fefium; fed confidemus Domino, quod ita erit de eo, ficut de Davide, et de Bavaro, ficut de Saule et domo ejus. V5 II. Reg. III. dicitur, quod facta eft longa concertatio inter domum David et domum Saul, David perficiens et femper fo ipfo robufiior; domus autem Saul decrefcens cottidie. Et notetur, quod, licet Salo mon in parte regnaverit, dd autem femper ê bellis et in fanguine, non tamen propter hoc fuit, quin David fuerit Salomone fanctior, ymmo frequenter Deus multa aliquorum temporibus immittit, ut fit eis, ficut efi vir- tutis ita occafio et falutis; ficut deducit Beritard. in libro de laude nov.ie militiae templi, de Givitate Sancta Ierlem, quam toties permifit Dnus impugnan. Vnde de filiis Ifiräel dicitur In die. III. quod dominus eis ali- quas vicinas regiones alienigenarum, ut erudiret in eis Israhelem, ut bella addifeerent, et haberent confuetu- dinem praeliandi. Et Deuteron. VII. dicit, „quod pau- latim confumpGt illas gentes, et per partes, ne befiiae multiplicarentur contra eos, id eft befiiae infernales."

Dicebam tertio, quod nofter electus fuperans Sa- lomonem, commendatur primó in pulchritudine con- jugalis continentiae et incorrvptionis. Salomon enim inclinavit femora fua mulieribus, et pofuit maculam glo- riae fuae, Ificut dicitur Eccli XLVII. et III. Reg. Ii. „Rex Salomon adamavit mulieres alienlgenas multas." Ifte autem pudicus cum uxore fua, ut audivimus.

Secundo, fuperat in longitudine perjeveran. tiae et durationis. Salomon enim in Scriptura bonum habuit initium, fed malum exitum, ficut apparet III. Reg. to. De ifto praefumimus, quod non folum bo num initium, immö felix medium, et feliciffimum exitum

habebit femper in devotionc ad Deum ct Ecclefiam perfiftendo; et certe, fi oppofitum faceret, male pro

00, ficut apparet de omnibus Imperatoribus, qui fe Ec- olefiae oppofuerunt, ficut de Frederico, et aliis. Efio ergù fidelis usque ad mortem, et. dabo tibi coronam vitae. Apoc. г. quia incalTum bene agitur, fi ante con- fummationis terminum defideratur. Vnde de Salomone ftatim cum incipit male agere, ftatim Dominus fufcita- vit fibi adverfarium, ymo adverfarios multos, ficut Ie- roboam et Aden. Vnde Ш. Reg. 11. „Sufcitavit Do- minus adverfarium Salomoni." —

Tertib fuperat in celfitudine divinae adorationis. Salomon enim colebat Astaron Deam Idomorum, et Chamos Deum Moabitarum, et Maloch ydolum Ammo ni tarum, ficut dicitur III. Л eg. Ii. Sed nofter electus folum unum Deum adorat, et illi foli fervit, et ferviet in futurum.

Sed quarto fuperat in fortitudine corporalis et bellica« experientiae et exercitationis. Salomon enim armorum exercitio non fuit; immô dicebat David de eo: Salomon filius meus parvulus eft, et delicatus.

1. Paralip. 22. Sed nofter electus adhuc in pueritia fuit in armorum exercitio, et in Ytalia et in aliis par- tibus attendens illud negotii de re militari, quia feien- tia rei bellicae, dimicandi nuttit audaciaiu; nemo entm facere metuit, quod faeculum didieiffe confidit. Vnde audivi, quod quafi alter ludas Macbabaeus, fimilis fa- ctus leoni in operibus fuis. Vnde ipfe potens viribus à juventute fua fit princeps militiae, et ipfe agat bel lum populi. Poft M+. 2. Vt meritó ex ifiis quatuor multis conditionibus dicamus de eo illud III. 12. „Ecce, plus quam Salomon." Hoc de primo, in quo tangitur noffari electi ydoneitas et fufficientia; ipfe enim deferi- bitur conveniens, • dignus, et humilis, фйa catholicus et devotus, quia indufirius et diferetus, quia jufius et ae- quus, quia clemens et pius, quia fobrius ct cafins. quia

beltieofiu et ftrenuus, ut probatum efi, non fol um Acut Salomon, fed etiam in aliquibus plus quam Salomon.

Dico fecundo, quod defcribitur flatus, nobilitas, et excellentia. Status enim, ad quem aflumitur, eft eminens, clarus, et nobilis. Vnde propter haec collo- catur eminenter et gloriole, quia promovetur ad fafti- gium regale, et tandem Imperiaüs Excellentiae et domi nations. Vnde dicitur in „Sedebit fuper fo lium meum, et ipfe regnabit per me." Ad cujus evi- , dentiam fciendum, quod ifte ftatus Imperialis ef t emi nens, alms, et nobilis ípecialiter propter quatuor:

Primó, quia prophe-T Г propheticam praefi-

tice praefiguratus, gurationem,

quia generote deri- coelicam derivation

vatus, ^Vndeftatus < nem,

quia fpatiofe dila- ifte habet amplificam dilatatio-

tatus, nem,

quia gloriofe exal- mirificam exaltation

tatus, J L nem.

Dico primó, quod fiatus ifte ef t Prop/ieticè prae figuratus. Habet enim propheticam praefigurationem. Ad litteram enim fecundum expoíltionem Hebraeorum, et aliquorum Sanctorum, illa quatuor animaba, quae vi- dit Ezechiel primo, lignant quatuor Imperia, quae fue- runt. Leo Imperium Affiriorum , quod fuit primum. ,Vnde et frequenter Reges AlTyriorum per leonem in fcriptura fignificantur; et etiam dicunt aliqui, quod leones in vexillo portabant, et primus, qui regnavit in ifto Imperio, fuit Belus pater Mur, et duravit illud Regnum M. CCC. et V. annis, ficut dicit Avgvstin. XII. de Civitate Dei, E. X. Sed pofteà translatum ef t Dei judicio ad Perfas et Medos, ficut patet Daniel. V.

Homo autem fignificat Imperium Pçrfarum et Medorum, quod incipit à Dario, • et duravit annis CCCC. LXXXV. ficut dicit Avgvstin. ibid. Significatur autem per hominem, quia iftud regnum multum huma

— 55�?

nias tractavit regnum Iudaeorum, quam alia. Vnde et- iam Cirus Rex Pcrfarum et Medoram dedit licentiam rcaedificandi Ierufalem et templum, propter quod fcri- ptura eum commendat, ut patet Yfai. $5.

Bos autem fignificat Regnum Qroecorum, quod incepit ab Allexandro, quod minus caeteris duravit, quia рoй mortem Allexandri impofuerunt ilbi omnes dyade- mata, ficut dicitur I°. Machabaeorum. Iftud autem fignificatur per bovem, quia ficut bos inpinguit cami- bus, ita iftud regnum inpegit in regnum Iudaeorum, ficut apparet Io. et a°. Machabaeorum, maxime tem pore Antiochi illuftris, qui fignificatus eft per cornu modicum, quod poftea factum eft grande. Daniel VIII.

Sed Л quila fignificavit Imperium Romanum, quod incepit tempore Romuli, regnante Bzec&ia in Iudaea, ficut dicit Avgvstim. XVIII. de Civit. Dei, c. аг. et durat j usque nunc, licet factae fint multae translationes per / Ecclefiam, ficut de Graecis in Germanos in perfonam magnifici Karoli, ficut dicitur extr. de elect, c. vene- rabilem.

Iftud autem fignifîcabatur per aquilam, unde eft fignum Romani Imperii A quila, et ficut dicitur Ezech. I. Inter ifta quatuor animalia facies aquilae defuper erat, quia iftud Imperium Romanum majus et potentius cae teris fuit. Vnde et lo. dicit luper Danielem: ,,Impe- rio Romano nichil fortius et, durius fuit." Fuerunt ifta Imperia figurata Daniel ado, per llatuam, quam vidit Nabuchodonofor, cujus caput aureum, pectus et bra- chia argentea, venter et femora ex aere, fed tibias ha bebat ferreas. Regnum enim Affiriorum figuratum eft per caput aureum, — Perfarum et Medorum per ar gen tum, — Graecorum per aes; fed Romanorum per ferrum. Modô dich textus: Regnum quartum erit velut ferreum; quomodo enim ferrum comminuit et domat omnia, fie regnum quartum comminuet et conteret omnia. Verum eft, quod pars pedum iftius ftatuae erat ferrea, et quaedam iicülis, quia, ficut exponit Daniel,

regîium divifum erit, et ex parte regnum erit folidum, et ex parte contritum, ficut ho die ad litter am cerni- mus. Patet ergo, quomodo iitud Imperium eft prophe- tice praefiguratum, nt dicat illud Johannis V.: „Scru- tamini fcripturas, quia iplae font, quae teftimonium per- hibent de me.'*

Dico fecundo, quod ifte ftatus eft generofe deri- vatus; quia adeo non de terra, fed de coelo duxit originem. Fecit enim Deus duo luminaria; laminare majus, ut praeeflet diei, ac luminare minus, ut prae- effet nocti, folem et lunam; per quae luminaria figni- ícantur Sacerdotium et Imperium; fol Sacerdotium, luna Imperium, Heut apparet ex", de major, et obed. c. Iblite. ut dicat Imperium illud Eccli. 24. »Ego ex ore altiffimi prodii. Omnis poteftas à Deo eft." Ad Rom. i3. Vnde dicebat Ioannes Papa LXXXXVI. Di. c. Ii Im perator, quod' habet Imperator permuha poteftatis fuae, quae in adminiftrandis legibus publicis divinitus confe- cutus eft, propriam poteftatem; quod utique verum eft, fed mediante pontifícali, ücut m agis apparebit infrà et c. di. c. cum ad VIII, .

Tertio, ifte ftatus eft fpntiofe dilatatus. Nullum enim aliud regnum temporale eft, quod non pauciori- bus limitibus coherceatur, et quod habeat limites ita magnos; unde fecundum Legiftas Principatus ejus elt fiiper omnem terram, et omnis terrh eft poffeftio ejus, et ipfe eft Dominus mundi; bene non habet ipfe prin- cipatum limitatum, fed illimitatum, fecundum eos. Sed hodio fecundum jura canonica principatus fuus etiam limitatus eft, ficut apparet ex", de fem. et re judie, e. Paftoral. in Clem. Hoc tamen certum eft, quod multo ampliorem, quam quodlibet regnum aliquod temporale, habet dilatationem. Ezech. З7. „Rex unus erit omni bus imperans." — Omnibus, fecundum Legiitas, — vel Omnibus in multis. Gen. 28. „Dilataberis ad orientem et occidentem, ad feptentrionem et meridiem." ete.

Quarto dico, quod ifte flatus eft gloriofe exalta nts. Vnde non folum extenfive praecellit alia, fed et- iam intenfive; nobilius enim omnibus eft; et ideo pro- movendo enm ad iftum ftatum, poffum Cbi dicere, quod dicitur Deuter. XXVI. „faciam te excelfiorem cunctis „gentibus;" ut dicat mihi, quod dicebat de fe ipfo i. Paralip. 17.: „fecifti rae fpectabilem fuper omnes ho- „mines." — Vnde poflumus dicere illud Ifaioe �?. „In „diebus novifllmis erit principatus meus domus Domini „in vertice montium, et elevabitur fuper colles, et „flnent ad eum ejus gentes." Et idem meritô dicit, quod fedebit fuper folium meum, Jfai. 9. „Super fo- „lium David, et fuper regnum ejus fedebit, ut confir- „met illud, et corroboret in judicio et juftitia." Hodie enim collocabo eum, ut fedeat cum principibus, e: fo lium gloriae teneat. I. Reg. a. Vt meritô dicatur illud Hejler III.: „Pofuit folium ejus fuper omnes princi pes?" et meritô dicatur de eo illud, quod I. Paralip. ult.: „Sedit Salomon fuper folium Dni in Regem, et „cunctis placuit, et paruit lili omnis Il'rael." Et vi- dete, quod non dicit folum, quod fedebat fuper folium, fed fuper folium meum; folium enim Imperiale folium тaит eft, ficut magls declarabo fatis citó infrà; ut di- cam illud III. Reg. I.: „Benedictus Dominus Deus lfrael, „qui dedit hodie fedentem in folio meo, videntibus „ocиlis meis." Sed additur in chomate: „et regnabit „per me;" ut dicatur illud I. Paralip. 19. „Regnabit Salomon filius ejus pro eo." Sed quare dicit: per me? nunquid dominicam ilbi iftam Kathedram, et iftam fedem certe non intendo, fed per me regnabit, quan- do pro honore meo, et iftius fedis regnabit, — q 11 aл do per me regnabit, qnando fuum regimen ad honorem Dei, et iftius fanctae fedis totaliter ordinabit, vel ficut alia littera habet: poft me, ut illius prius et pofterius dicatur, vel ordinem temporis, quia junior еft me, et forte me fubtracto de medio adhuc regnabit, vel quia poflenus me ad folium fuae dignitatis pervertit, vel poß

ratione dignitatis, quia fua meâ inferior, ficnt dicam ft.it im infra, vel pofi ratione originis, quia fua origi- natur â meâ, fient patebit fiat im, et fie pofterius tenu pore, pofierius naturâ et dignitate, et pofierius etiam origine. „Regni enim folio eum praecedam;" Gen. 41. et fie patet, quomodô fia tus ifie, ad quem afiumitur, ell eminens, alms, et nobilis, quia aflumjtur ad fafii- gium Regalis, et tandem Imperiale exceUentiae et do mina tiOn IS.

Dico tertio, quod praeferibitur pramoventis aucto- ritas et eminentia, quia promovens efi praecellens, ex- celfus, et fublimis; quia ill i ego praecipiam, ubi tan-, gitur judicium fpiritualis fententiae et diffmitionis; illi- que praecipiam. Ad cujus evidentiam feiendum eft, quod fpiritualis auctoritas in online ad excellentiam Im-, pönalem habet tres actus praeceptivos:

Petere decretum fuae approbatio— nis et confirma tions, Subire judicium fuae examinatio- nis vel diftinctio- nis,

Sequitur praece- ptum fuae mode- rationis vel con- I firmationis.

habet Г aPProbare'1^ unde potéftas 1

1' , ' \ Imperialis habet { ^ regulare, J;; , ,

emm

Dico primó, quod Papa habet actum primum prae- ceptivum, qui eft: approbare. Habet enim electus, in Imperatorem promovendus petere decretum fuae appro bation's vel confirmationis. Vnde ex", de Elect, vene- rabilem dicit, quod legatus denuntiationis gerens offi cium perfonam Regis approbavit, et Ducis reprobavit. Ex*, de jurejur. i. Clem. c. Roman, pontífices, dicit Dnus Clemens: perfonâ ejus ydoneâ reputatâ, ipfum nomina

vimus, denuntiavimus Regem Romanorum, ipfius aрргo- Lantes perfonam, eumque fufflcientem et Labilem de clarantes ad fufcipiendum imperialis celütudinis digni tatem; et iftud videtur recte praeceflUTe in fcriptura, quando Samuel Saul reprobavit, et David approbavit, fient apparet I. Heg. i5. et 16. et quaft per totum, et etiam quando omnes filloa Ifai reprobavit, et folum Da vid, qui erat minimus, approbavit, I. Reg. 16. et fem per Deus approbationem vel reprobationem Regum lfrael fieri voluit per minifterium Sacerdotum, et ifta eft dif ferentia inter dominium tyrannicum et uliirpatum, et dominium katholicum et approbation, quia primum bene preceffit in leriptura, et frequenter/ et fine mi- niiterio Sacerdotum, de quibus dicitur Ofeae ö. „Ipfi „regnaverunt, fed non ex me." Sed nequаquam bene fecundum fuit figura tum in Melchifedech, qui fuit fa- cerdos Dei akilïïmi. Gen. 14. Sed primum proccffit in Cain, ücut dicit Avovstiw. fuper Spabn. xliiij. quod Reges foli Ifraéí inungebantur, quod habebant imme diate ordinem ad Xpum, à quo dependet omnis uncúo. Merito ergô, quia iftud imperium katholicum eft, et unctionem recipit, promovendus ad ipfum debet appro- bari per furmnum facerdotem. Ynde dicit Dnus Boni- facivs ad Archiepifcopos Magunt. Coloniea. et Treveren. de perfonà Alberti in Regem Rom. electi pro tempore ejus, quod inunctio, confecratio, coronation manûs im- pofitio, nеc non denuntiatio, feu repraefentatio jdonei- tatis perfonae vel formae, et nominatio Regia, feu ra tio ne dignitatis, perfonae vel formae reprobatio perti- nere nofcuntur. i

Dico fecundo, quod habet Papa actum praecepti- vum, quia judicare. Imperator enim Labet fubire ja- dicium fuac exammationis vel difcuffionis. Vnde dici- tur in illo c. venerabilem. lus et auctoritas exami- nandi perfonam electam in Regem, et promovendam ad Imperium, ad nos fpectat, quia eum inungimus, con- fecramus, et coronamus; eil enim regular iter ac gene

564

raliter obfervatum, ut ad eum examinatio perfonae per- tineat, ad quem impofttio manûs fpectat; et ideo Apo- ftolus dicit I. ad Thimot. 5. „nemini citó manum im- „pofueris." Cito autem manum imponere , eft, ante tempus examinis honorem praebere dignitatis; ficut, et patet in gloffâ fuper ifto verbo. Et ideo dicitur I. ad Corinth, a. quod aliqualis homo non praecipit ea, quae Spiritus Dei funL Stultitia enim eft illi, et non poteit intelligere, quia fpiritualiter exnminatur. Spiritualis ho mo omnia disjиdicat, et ipfe â nemine judicatur. Su per quo verbo dicit Avgvstin. et eft in glolTa, quod propter haec fpiritualia praeponuntur vel corporalibus vel animalibus poteftatibus, et examinentur et proben- tur, an fpiritualia ament et diligant. Vnde CtttÇyy di. c. duo funt dicitur, quod Imperator pendet esc pp. judicio non cg. quod fatis apparet, cum pluries excom- municaffe, et depofujffe Romani Pontlfices Imperatores le- gantur, iicut patet noviffimè in dec: ad apoitolicae: de Sent, et re jud. Li. 6. Ideo I. ad Corinth. 6. dicitur, Angelos judicabitis, quantó magis faecularia. . v

Dico tertio: quod papa habet actum praeceptivum, quia regulare. Imperator enim habet feq' praeceptiim fuae moderationis vel ordinationis. Leges enim non de- dignantur facros Canones imitari. Vnde Imperator ha bet ad eum tendere, ficut ad exemplar. Vnde, quid- quid agit et facit fecundum regulam facrorum Cano- num, bonum et jufium efi; liquid autem ageret eis contrarium, non effet lequendum, fed potius reproban- dum. Propter baec dicit Deut. 17. quod, llquis fuper- bierit, non obediens Sacerdotis Imperio, qui eo tem pore miniftrat Domino, et decreto judieis, homo Ше moriatur, ut nullus deinteps intumefcat fnperbiâ. M°. VIII. 18. „Si Ecclefiam non audierit, fit tibi ficut - „Ethnicus et publicanus." Vnde Saul, quamdiu 'obedi- vit Samueli, bonus fuit, et profperatus eft, fed quam cito non obedivit, reprobatus efi. Vnde I. Reg. XV. fibi dicitur: „Scidit Dominus Regnum Ifraël, et dédit

„illud proximo tuo, et meliori te." Et hiermit verba Snlomonis; quia ergo iftos tres pro actus praeceptivos habet, idcirco apparet ejus eminantia et auctoritas; quanto enim poteftates funt inter fe adinvlcem ordi- natae, major praecipit minori. Vnde Pharao praeci- piebat Iofeph, et Iofeph praecepit difpenfatori, ficut ap paret Gen. 44- P«pe Vicarius eft illius, de quo dici- tur Pfal. a.: «Ego autem conftitиtus fum Rex ab eo, „Fuper Syon montem fanctum ejus, praedicans „praeceptum ejus." Iftud enim praeceptum, de quo dicitur Eccli 8.: „qui cuftodit praeceptum, non „experietur quidquam mali." Et ratio fatis eft, quia, Ccut Apoftolns dicebat I. ad Corinth. 7. „Praecipio non ,,cgo, fed Dominus." Praeceptum Apoftolicum, prae ceptum Dei eil. Ideo dicebat Apoítolus I. ad Thi- moth. 6.: ,,praeclpe, ut irreprehenfibiles ftnt;" ideo IL ad Thefalonic. 3. dicit: „Confidimus de vobis, quod „quaecunque vobis praedpimus, et facitis, et facietis;

Dominus autem dirigat corda veftra in karitate Dei, „et patientia Xpi. Vnde Dift. 10. c. certum eft 1Г. „regibus dicitur, quia Regibus noftris eft falutare et „voluntatem fuam Xpi facerdotibus ftu dea t fubdere, non „praeferre facrofancta per eonun praefules; difcere po- „tius, quam docere, et ecclellafticam formam fequi." Et videtur mihi, quod ex iftis tribus patet, quod Еniь nentia papalis in ordine ad Excellcntiam Imperialem tpjafi triplex genus Calitatis, Heut Deus habet in ordine ad creaturam:

Primo quidem, originalem et ejjectivam. Secundó, exemplarem et directivam. Tertio, finalem et completivam.

Poteftas enim Imperialis catbo- f * ^a?�? ongtnatur' „ . Ja papa exemplatur,

.Lea et approbata 1 �? .

"[_ ad papam termmatur.

Et dimüTo, qnomodo A papá exemplatur, quia fa tis ftatim probatum eft, primó declaro, quomodo à Papa

5t>6

et iftud fuadeo dupiititer: in genere, quia potefta* tempoialls eft; fecundo, in fpecie, quia tramilta elt

Prima m. perfuadeo decет viis: primo, auctoritate Hvco>"is> qui in libro luo de Sacramento, parte fecun da, Li. II. c. 4- dicit: „Sicut duae ftmt potefiates, Sae- „nüaris et Spiritnalis, et in u traque poteftate diverfi ,,funt gradus et ordines poteilaium, fub uno tamen ca- „pite diftributi, et qnafi ab uno principio deducti, et „ad im um relati, terrena po teítas caput habet Impera— „torem vel Regem, fpirituaiis poteitas caput fniшnшп „pomificem, et ad poteftatem Regis pertinent, quae ter- „rena Cunt, et ad terrenam vitam facta; ad poteftatem „fummi pontificis pertinent, quae fpiriiualia funt, et in „re fpirituali attribute univerfa; quantum autem vita „fpirituaiis dignior eil, quam terrena, et fpiritus, quam „corpus: tan tum fpirituaiis poteitas terrenam, ¿ve fae- „cularem poteftatem honore ac dignitate praecedit; „nam fpirituaiis poteitas terrenam poteftatem et mfti- „tuere habet, ut fit, et judicare habet, fi bona non „fuerit; ipfa verô à Deo primùm inftituta eil, et cum „veniat à folo Deo, judicare potefi; ficut fcriptum eit; „Spiritualis homo omnia disjudicat, et ipfe à nemine „judicatur. Quod autem fpirituaiis poteftas, quantum „ad divinam inititutionem fpectat, et prior fit tempore, „et major dignitate, in illo antiquo veteris teil amen ti „populo manifeite declarator, ubi primum à Deo facer- „dotium inititutum eit, poftea verô per facerdotium ju.- „bente Dno regalis poteitas ordinate. Ynde adhuc in „Ecclefia Dei facerdotalis dignitas regalem poteftatem „facrat, fanctificans per benedictionem, et formans per „inititutionem; ex qua auctoritate patet, quod poteitas „fpirituaiis temporalem inftituit, ut fit, et judicat, fi „bona non fuerit, et confecrat, ut bona fit."'

Secundo, quia non cuicunque poteitati, fed foli fpirituali et facerdotali dictum eft lerem. С. I.: „Еccе, „confiitui te fuper gentes et regna, ut evellas et de

„ilrtias, et difperdas et diffipes, et aedifices et plantes." Iliud enim verbum non eil dictum Regi, nec Impera toria fed leremiae, qui fuit de Sacerdotibus de du- np ficut patet lerem. L 3. quod potefias Im perialis temporalis catholica et approbate originem ha- buit h poteftate fpirituali, fatis patet I. Reg. ö. quia populus Israël petivit Regem, fed non à quocumque, fed à Samuele; unde dicitur ibi: „Conibtue nobis Re igem, qui judicet no»;" et etiam ibidem dicitur: da nobis Regem. Vnde non ad electionem populi, fed ad petitienem duntaxat, Samuel juxta conülium Dei dedit eis Regem Saul; et idem etiam fuit de David, I. Reg. 16. et Iojadas Sacerdos loas coniiituit Regem, et col- locavit in Solio Regali, ac Athalia, quae Regnum ufurpare voluerat, gladio interfecta, ficut patet II. Pa- ralip. a3. et patet de aliis Regibus.

Quarto videtur michi hoc figuramm fuuTe rectè Numerorum. ii. ubi Dnus ad petitionem MoiG, quia gravaba tur in multitudine regiminis, voluit, quod idem Moyfec lxx. viros eligeret, qui jurarent ad populi gu- bernationem; et dicit textus, quod Litis dedit Deus non immediate Spiritum, fed mediante Moyfe. Vnde dicitur in textu, quod tulit de Spiritu Moyfi, et dedit iliis; ut re- ctè fignificaret, eam poteilatem temporalem à fa cerdo tali derivatamf Moyfes enim et Aaron in facerdotibus ejus, ps. et licet Ш. Lxx. finiunt figâ Lxx. difcipulorum; fic ut deducit Gregorivs in praefat. tamen multo propius fuerunt figura, ymmo res gefta iftius poteftatis tempo ralis , derivatae à fpirituali; iiti enim funt electi ad poteilatem temporalem, non fpiritualem, quia non orones erant de tribu Levi, fed de cuncto populo Ifraél, et de qualibet tribu erant aliqui; fola autem tribna Levi poteilatem illam fpiritualem habebat ——

Quintó: ad haec videtur multum facere, quod & principio, ex quo fuit Rex Catbolicus et approbatus, Sacerdotium et Regimen in unam convenêre perfonam. Vnde Melchifedeth, qui fuit Rex, et Salomon erat Sa

cerdos Dei altiflhni. Gen. 14* et ifte dicitur fuifie Sem filius Noe, et dicit p' et ponitur in gloffa. Gen. 14. et fcribitur de hebraicis quaeftionibus, et refert Magiiter in hyftoriis, quod omnes primogeniti ante diluvium us que ad Aaron íuerint pontífices, et aliorum regimen habebant; Moyfes autem et Aaron etiam de Sacerdo- tibus, et ut finis tum rcfponderet principio ante adven- tum Xpi, f. tempore Machabeorum, idem fuerunt Sa cerdotes et Duces, ut Mathatias, et filii ejus. Avgv- sTiNvs etiam refert XVIII. de Civit. Dei, et XLV. et XXXVI. et poft reductionem à captivitate babylonica, et rеftaurationem templi Reges, quos habuerunt, ficut Arüiobulus, et Allexander frater ejus, fuerunt etiam Pon tlfices et Sacerdotes.

Sexto: probatur hoc, quod fcribitur II. Machab. i5. ubi dicitur, quod О nias fummus facerdos, et le- remias etiam facerdos apparuerunt Iudae, qui tunc re gebat populum Ifraël; Ieremias autem extendit fibi dexteram, et dedit ei gladium aureum, dicens: accipe fanctum gladium, munus à Deo,' in quo dejicies ad- verfarios populi mei Ifraël. Per gladium autem ter rena poteßas fignificatur. Vnde ad Rom. XIII. non fine caufa gladium portat; judex enim eft. Iftam enim poteftatem percipit per manum facerdotis.

Septimo: Hoc fuit bene etiam claré demonftratum. Lu cae 32. ubi Xpc. in collegio Apofiolorum duos gla- dios effe voluit, fed unum per eos exercendum, alium, per Reges vel Imperatores, fed ad nutum et imperium. facerdotis, ficut etiam deducit Bernard, iiij. de Confiderat. ad Eugenium, c. 4- 7- dicit etiam ibidem; „quodii „uterque gladius non pertineret ad Collegium Apofto- „licum, dicentibus Apoftolis: ecce gladii duo hic, non „refpondüTet Iiis: Jatis eji, fed refpondiffet: ni- tJmis eß."

Octavó: quia Deuter, t-f. dicitur: „quodfi diffi- „cile et ambiguum apud te effe perfpexeris inter fan- .,guinem et fangumem, caufam et caufam, lepram et

„lepram, (urge, et afcende ad locum, quem ekgerit „Dominus Deus tuus. Veniensque ad facerdotes Levi ed generis, et ad judicem, qui fuerit illo tempore, et „quaeras ab eis, qui indicabunt tibi judicii veritatem, „faciesque, quodcunque dixerint tibi, fiequens fenten- „tiam eorum, nec declinabis ad dexteram, nеc fmi- „ftram."' Vbi apparet mamfefte, quod fpirituale judi cium pertinet ad facerdotes, maxime ad fummum fa- cerdotem, et quantum ad legalia et fpiritualia inftituta, et etiam peccata, quae fignificantur per judicium inter fanguinem et fanguinem, lepram et lepram Sed etiam quoad civilia omnia, quae fignificantur per judicium inter caufam et caufam; fed etiam quantum ad crimi- nalia, quae ilgnificantur per judicium inter fanguinem et fanguinem; fed quia Xpc legem tulit amoris, Uiud judicium criminaliter quantum ad mortem noluit per facerdotes novi teilamenti exerceri, ymmo dixit Petro: Mitte gladium tuum in vaginam. Lucae aa. Voluit ta men ad. ejus nutum et imperium exerceri.

Nonó; quia in Xpo fuit utraque poteftas, fpiri- tualis et temporalis, et fuit verus Pontifex, et venu Rex, ficut alias diffufe deduxi; unde utramque poteita- tem dimiilt Petro, dicendo ilbi: quodcunque ligave- ris ete. M'. XVI. et ideo XXII. dift. c. omnes. dicitur, quod Xpc beato Petro aeternae vitae Clavigero terreni et caeleftis Imperii jura commiCt.

Decimo: quia hodie determinatum eft in illa Decr, unam fanetam. in fine, ubi dicitur, quod credere, oтпет humanam creât игат in fpiritualibus et temporalibus fubejje Romano Pontifici, eft de necejßtate falutis, et fie patet primum declaratum, S. quo fubeft, quia po- teftas temporalis eft. Sed nunc fecundó probo hoc in fpecie, quia ifta poteftas imperialis eft; et hoc probo quinque perfuafionibus:

Primó: quia, cum Conßantinus dimififfet totum Imperium occidentale beato Silveftro, et ejus fucceffo- ribus, ficut patet in Шo c. 96. dift. Conftantinus. Papa

Aa

poftea ifiud occidentale Imperium transtulit in Germa nos, fient declaratum eft fuprà. Ergô à Papa eft ori gina tum.

Secundo, quia, quidquid eft caufa caufae, et caula caufati; fed nulli dubium eft, quod poieftas eligendi Imperatorem eíl Principibus Electoribus ab apoftolica Sede concefla, fient dicitur in Decr. Venerabilem. et patet in croriicis, quod Gregorius quin tus. natione Ale mannut, banc potefiatem eis conceffit, et ita eam difiri- buit, ergo ete.

Tertià, quia plus dat juris confirmans vel appro- bans, quam eligens vel eligentes electo. Vnde ex ele- ctione non videtur, nili matrünonium nuntiatum; fed per confirmationem matrimonhim videtur elTe ratum et ratificatum, et contraction; fed Papa habet electum in Imperatorem approbare, ergo potefias fua originatur à poteftate papali.

Quarto: quia res faciliter redit ad naturam fuam; unde ad locum, unde exeunt Humina, revertuntur, et iteTum fluunt. Eccli. I. Idcircô vacante imperio ad- miniftratio Imperii ad Papam jure fuo pertinet, ut ex", de re judie, c. paftoralis. in cle. Patet ergo, quod de- pendet ab eâ, ficut à caufa effectiva et originali.

Quinto, hoc manifefie apparet in illo exemplo de Sole et Lunä. Luna enim nullum lumen habet â fe, fed totam illuminationem recipit à Sole. Cum ergó per lunatn fignificetur potefias Imperialis, — per folem, potefias papalis, patet, quod potefias Imperialis depen- det et originatur â papali. Vnde, quia illuminare eft actus lerarchicus, et Ierarchia non efi nifi facer prin cipalis, idcircô merito Papa praecipit Imperator!; et ideo dixi in themate: illique praecipiam. I. Paralip. 19. „Praecepi ei dicens, age in timore Domini fideli ser, et corde perfecto." Patet ergô, quoll ifia pote- fias dependet â papali, ficut ab originali et effectivd. Quod autem dependeat ab eâ etiam ficut à finali et completiva, poteft fic perfuaderi: Ierarchia terrena ex

em plata ell â coelefti. Apocal. ai.: „Vidi Civitatem „Sanctam Ierufalem defcendentem de coelo ete." Sed in coelefti Ierarchia eft unus fupremus Ierarcha, ergo et in terreftri. Et hane orationem profequitur Bernard. III. d. Confidemt. c. g. dicens ßc: „Ego per fimilitu- „dinem dictum reor, quod, ficut illic ÇL. Seraphin et „Cherubin, et caeteri quique usque ad angelos et „archangelos ordinantur fub uno capite Deo, it a hic ,,quonsque fub uno fummo pontífice." Et fubdit: „nе�? „eil parvi pendendum, quod Deum habet auctorem, et „de coelo duxit originem."

Secundó fie: poteftas fpiritualis et temporalis ant Amt ordinatae adinvicem, aut inordinatae. Non inor- dinatae, quia â Deo funt; quae autem à Oeo funt, or dinatae funt. Ad Rom.. ХШ. Si autem ordinatae, aut ergo fpiritualis ordinatur ad temporalem, quod eft in. pojflSiie, quia nobilius et dignius non ordinatur ad igno- bilius, quia finis habet rationem non folum ultimi, fed etiam optimi; aut temporalis ordinatur ad fpiritualem, quod tenendum eil.

Tertio, ifta videtur ratio Aristotf.i.is XII. Metaphyf. con eluden tis ftc: „Entia nolunt male difponi. PluralL „tas autem prineipatuum non bonum. Vnus ergô prin- „ceps, et fecundum ill a m regulam, ubi unum propter „alterum, utrobique tantum unum." Cum ergo tem poralis fit propter fpiritualem, ideircà poteftas lpiritualis fons ef t alterius; fic, ficut eft in artibus, ita in pollicijs. Sed in artibus illa, ad quam aliae ordinantur, dicitur Architectonica, aliae autem fubfervientes, ßcut patet de fraenifactiva et equeftri in ordine ad militarem. Sie poteftas fpiritualis ef i Architectonica, poteftas autem temporalis ßibferviens et miniftra. Vnde Proverb, д. dicitur, quod „Sapientia aedifieavit fibi domum, mifit „ancillas fuas, ut vocarent ad arcem,"

Quinto: beatus Ambrofms in pafiorali, in fin. confiderans, quod, ficut finis nobilior ef i his, quae funt ad finem, die it, quod honor et (ubi imitas pontificalia

Aa a

nullis potelt comparationibus adaequari; il enim Tegnum fulgori comparet, et principum diadema ta, minus elt> quam fi auri fulgorem ad plumbi metallum comparet, cum videamus Regum colla fubmitti genibus facerdotum, et deofculatâ eorum dexterá, eorum fe putant oraüoni- bus communiri.

Sextá: Notabilitai et eminentia ifiius papalis digni- tatij ad Imperialem probatur directe, ficut probabat Apoftolu* ad Hebrae. 7. Melchifedech fuüTe majorem ipfo Abraham; unde arguit fie fine ulla contradictio- ne: quod minus eft, â majoritate benedicitur; fed Mel chifedech benedixit Abrahae, ergo Melehifedech major et dignior. Ego autem accipiens eandem majorem, quam accepit Apofiolus, accipio illam minorem, vide licet quod Papa habet benedicere, confecrare, inungere, et coronare Imperatorem, ergô major eo.

Septimà, lie: Exercens actus Ierarchicos circa alium, nobilior ей Шo. Sed Ecclefia habet ergà oтnеш poteftatem faecularem exercere actus Ierarchicos, qui funt purgare, illuminare, et perficere, ergô multó no bilior.

Octavó: Dionyfius dicit, quod lex divlnitatis elt> - �?nfima ad fuprema per media reducere. Cum ergô po- tellas fpiritualis habeat poteftatem temporalem ad Deum reducere, confiat, quod major eil eâ.

Nono, poteftas fpiritualis vicaria ell illius lapidis excifi fine manibus de monte, quo percuflk ftatuam, et contri vit pariter ferrum, tefiam, et argentum, et au- rum, et omnia redegit in fa villam. Vnde eft regnum Ecclefiae, quod in aeternum non diffipabitur, quod com- minuet et confumet univerfa regna, et ipfum fiabit in. aeternum. Daniel II. Decimo: Papa vicarius ejus eft, qui dominatur exclufus in regno hominum, et cui- cunque voluerit, dabit illud, et humillimum hominem conitituet fuper eum. Ipfe enim hune humiliat, et hune exaltat. In Pfal. quia Lucae, 2. Depofuit poten tes de fede, et exaltavit bundles; quia Eccli. 10. fedes

ducum ГирегЪoгит deftruxit Dens, et federe fecit mltes pro eis; unde Nabuchodonofor ejectai eft de regno, donec cognovit, quod Dominator excelfus in regno ho- minum, et, cuicunque voluerit, det illud. Daniel. 4. Vn* decimo: XVI. dift. c. J1 imperator. dicit, quod Imperato- rem oportet fubeffe pontificibus, non praeeíTe. DuodecU �?пo: quia Gregorius Nazianzenus fcribens Imperatoribus Conftantinopolitanis dicit He, et eft in Decretis X. Dilti.: ,,Sufcipitisne libertatem verbi Dei libenter? Sufcipitis, „quia lex Xpi facerdotalis. Vos fubjicit poteftati, et „iitis tribunalibu* fiflit. Dedit enim et nobis potefta- ,,tem et prie cipa tum, fed multó perfectiorem princi- „patibus veftris. Nunquidne vobis jufium videtur, ft „cedat fpiritus carni, fi à terrenis fpirimalia (operen* „tur? ft divinis praeferantur humana? quod ymmó „valde injuftum. ete." Vnde tangit tres rationes ete. habet g' in ratione Unis, et Ifta videtur mihi ratio, quare Papa et Pontlfices etiam de temporalibus habeat judicare, quia, cujus eft judicare de fine, ejus eft ju- dicare de his, quae ordinantur ad ftnem, quia ratio de his, quae ordinantur ad ftnem, fumitur ex fine, feu, ut probatum eft, temporalia ordinantur ad fpiritualia, et poteftas temporalis ad fpiritualem, ergo poteftas fpi- ritualis poteft etiam omnia temporalia judicare. Patet ergà ifta eminentia ex ifia triplici calitate, ut dicat papa, quod feribitur Proverb. 8. «Per me Reges re égnant, et legum conditores jüfta decernunt. Per тc „prineipes imperant, et potentes decernunt juftitiam." De hoc habemus pulcram ilguram Ezech. L ubi dici- tur, quod, cum fieret vox fuper firm amentum, quod erat fuper caput quatuor animalium, quae fignificabant quatuor Imperia, ficut dedaratum eft fuprà, ipfa ani- malia ftabant, et fubmittebant alas fuas; firmamentum, quod eft caput ipforum Lnperiorum, eft Ecclella, ftr- mata fupra firm a m pctram. Item Nnmer. 9. de nube, ad cujus motionem movebantur, et ad cujus ftabilitatem ftabant, et ftgebant tabernarulum ftlü lfraöl. etc. Et vi-

detox mihi, quod ex ifiis promovendus in Imperatoren* ires refpectus habet in ordine ad papam.

Primus efi, quod ei praefiet juramentum fidelitatis et obedientiae, Gcut dicitur 63. Difi. tibi Domino, et hodie magis expreflb in Cle. �? Romani pontificia, ex", de jurejurando.

S&cundus efi, quod ex hoc ei debet beneficium li- beralitatis et munificentiae, ficut Uli, â quo magna fufee- pit, ßcut patet in c. praealleg. Conftantinus. et Dnus Bonifatius in approbatione Dni Alberti dicit: „inter „caetera grata et grandie ipf i Ecclefiae, pro gratis et „grandibus impends tibi muneribus recompenfes."

Tertius refpectus efi, quod habet officium defen- ßonis, advocatiae, et affiftentiae, ut ex~. de Elect. Ve- nerabilem. et 97. dicitur Ecclefiae meae; et hoc pulcre fuit figuratum Zacharias 6. ubi dicitur, quod in ca- pite Iefu ftlii Iofedech facerdotis magni corona pofita eft, et dictum fibi: „ecce vir oriens nomen ejus, et „fubtus eum orietur, et aedificabit templum Domino, „et ipfe portabit gloriam, et fedebit, et dominabitur fu- „per folio fuo, et erit facerdos fuper folio fuo, et con- „ßlium pacis erit inter illos duos." Et loquitur ad lit- teram de Zorobabel. Exponatur auetoritas. Patet erge» tertio, feil, ipfius promoventis auetoritas, et entinen— tia, cum dicitur: illique praeeipiam.

Dico quarto, et ultimó: quod tanga tur in the- mate finis, militas, et ejficacia. Ef t enim expediens, bonus, et и Ulis; unde ipfe fublimabitur fruetuofe et utiliter, propter fpem finalis et falutaris-praefidentiae et gubernationis, quia fequitur in themate: ut ßt Dux fu per Ifraèl. Forte enim dicunt multi in cordibus eo- rum, et forte exteriùs in auribus multorum inculca t, quod, licet perfona habeat ydoneitatem et fufficientiam, fiatûs nobilitatem et excellentiam, promovens auetori- tatem et eminentiam, tamen fruetus nullus, ymmo vi- detur eile valde periculofus, cum frequenter vifum fit, quod multi, poftquam promoti fuerint, contra Ecclefiam

Ге promoventem infurrexerunt. Sed videtur mihi, quod, quandocunque nnquam, tantum hodie et neceffitas exi- git, et militas expofcit, ut talis promotio fiat, ut fcili- cet fit Dux fuper lfraël. Iam vacavit Imperium XXXIII. annis, ex quo Heinricvs, avus LTtius, ultimus deceffit. Licet enim dicatur, quod pofteà duo fuerint electi in discordia, feil. Fredericvs Dux Auftriae, qui deceffit, et Lvdovicvs de Bavaria, tamen ipfe Lvdowicvs fuis demeritis exigentibus fuit per Daum Ioannf.m prae- decelTorem noftrum omni jure, fiquod fibi competebat ex dicti electione, privatus per fententiam; et ecce, durante iita vacatione non vidimus mala minui, fed au- geri; quare ete. Et ut breviter pertranseam, probo hoc unicâ ra tione, quae talis eft:

Officium Xpiani Imperatoriseft.^rempublii

ffidem dilatare, ', haereticos extirpare, Kccleflam defenfare,

cam

gmentare, et in pace gubernare.

foppreflos relevare, Tyrannos malleare, bonos praemiare et honorare, au- 1 malos exterminare, bofies feil, per victoriam, et ci- I ves per juftitiaav.

Et ifta propofitio poflet diftufe declarari; fed pertrans- eo, quia fans no tum eft. Sed tunc aeeipio minorem, quae patet ad fenfum.

Scilicet hodie fidеles coartantur, et ab infidelibus impugnantur, ficut patebat de turchis ete.

Haeretici multiplicantur, et cum eis mulii principes ecclefiaftici et faeculares proh dolor! fornicantur, íicut patet de Bavaro, et adhaerentibus.

Perfonae Ecclefiae praegravantur, et eorum liberta- tes conquaflantur, ficut docet experientia.

Res publica laeditur, pax exulat, et bella ubique graflantur.

Pupilli, orphani, viduae, et miferabiles perfonae fpoliantur, et praedantur, et fubditi excoriontur.

Tyranni dominantur et principantur.

Boni inhonoranmr.

Mala impunè perpetranmr. — Ergo quantum nunquam, hodie neceffitas exigit, et utilitas expofcit, ut aliquis ad Imperatorem promovea- tur, ut fit Dux fuper lfraël; ad hos fines, fcUicet:

ad fidei dilatationem,

ad haereticorum extirpationem,

ad £ccleilae defenfionem,

ad reip. augmentationem et pacifîcam guberna- tionem,

ad opprefiorum relevationem,

ad tyrannorum malleationem,

ad bonorum praemiationem et bonorationem,

ad malefactorum punitionem. L Petri a.: „Subditi eftote Regi quafi praecellenti, „five Ducibus, tanquam ab eo miflis in vindictam male-, „factorum, laudem vero bonorum." Confido ergo in Domino, quod multiplicabitur ejus Imperium, et pacis non erit finis; Ifaye 9. et quod per ejus miniiterium omnis violenta praedatio cum tumultu, et veítimentum mixtum fanguine erit in combuftione, et cibus ignis; hodie enim natus eít ille, cujus imperium fuper Ьumе- rum ejus. Ifai. 9. Ipfe enim judicabit in juititiâ pau- peres, et arguet in aequitate pro manfuetis terrae. Ifay. il Ipfe maleficos non patietur vivere. Exod. 22. Ipfe ilium impium Antichriftum Bavarum, hominem pec- cati, filium perditionis, qui adverfatur et extollitur, qui jam miniiterium operatur iniquitatis, cum fuis fequaci- bus deítruet illuftratione adventûs fui. II. ad Theflal. 2. et velut princeps catholicus in obedientia perfiftet Ec- clefiae^ attendens, quod dicitur de Theodosio Impera- tore, et recitat Avgvstist. V. de civit. Dei, c. penult, dicens ficï ,,Inter haec omnia ex ipfo initio Imperii fui „non quievit juftiffimis et mifericordiftimis legibus ad- „verfus implos laboranti Ecclefiae fubvenire, qnanquam »^Valens haereticus, qui ad Utter am fe dicebat Impera

„torem, favens Arrianis, vehementer afflixerat, cujus Ec- „clefine membrorum effe magis gaudebat, quam in terris „regte." Et Ambrosiys dicit in Epiftola ad Valentinian. Imperat. quod nihil honorificentius Imperatori, quam quod filias Ecclefiae dicatur; et ponitur in illo c. Commemor. a3. 9. 8. Vnde bonus Imperator debet effe malleus haereticorum, infidelium, tyrannorum, et perverforum, et debet effe clypeus catholicorum, obe» dientium, opprefformn, et virorum ecclefiafticorum. ut ergà malos fit malleus conterens, ergà bonos clypeus de- fcndens; et quando talis eil Imperator, tunc poteft veré dici felix, ficut deducit pulerè Avgvstin. V. de Civit. Dei, c. a3. dicens fic: „Neque enim nos Chriítianos quosdam jjlmperatores ideo felices dicimus, quia diutius impera- „bant, vel imperantes filios morte placita reliquerunt, „vel hoftes Reip. domuerunt, vel inimico» cives adver- „fus fe infurgentes et cavere et opprimere potuerunt; „haec enim, et alia hujus vitae iblatia quidam etiam „cultoret daemonum acceperunt, qui non pertinent ad „regnum Dei; fed felices eos dicimus, fi jufte impe trant, fi inter linguas fublimiter honorantium, et obfc- „quia minus humiliter falutantium non extolluntur, fed „fе homines effe meminerint, fi fuam poteftatem ad Dei „cultum majorem dilatandum, Majeftati ejus fаmula m „faciunt, fi Deum timent, diligunt, et colunt, fi plus „amant illud regnum, ubi non timent habere confor mes, fi tardius judicant, facile ignofcunt, fi tandem vin- „dictam pro neceffitate regendae, tuendaeque Reip. non „pro faturandis inimicitiarum odiis exercent, fi eandem „veniam non ad impunitatem liq'tatis, fed ad fpem cor- „rectionis indulgent, fiquid afpere coguntur plerumque „decernere, nunc lenitate, nunc beneficiorum largitate „compenfant, fi luxuria tanto in eis eft caftigatior, quanto „poffet effe liberior, fi malum cupiditatibus pravis qui- „buslibet getibus imperare, fi haec omnia faciunt, non ^propter ardorem inanis gloriae, fed propter carita tent „felicitaüj aeternae, fi pro fuis peccatis, humilitatis, et

„miferationis, et orationis facrificium Deo fuo vero im- „molare non negligunt, tales Xpianos Imperatores dici- „miu elle felices, interim fpe pofiea re ipfa futuros, „cum id, quod exfpectamus, advenerit." Et in penult, c. dicit Avgvstw. quod tales Imperatores magis oratio- nibus, quam viribus ptignant, et vincunt, ficut dat ex- emplum de Theodofio, qui vicit Maximinum et Euge- nium, qui in Imperatoris locum non jufte fuerat fub- rogatus; unde dicit, quod, cum tela per dictos adver- larios jacerentur, cautus ventus fubito venit, ut adverfa- riorum tela in ipforum corpora retorqueret. Vnde Av- cvstinvs, quod quidam Poeta, Clavdianvs, licet â no mine Xpi alienus, verfus in ejus laudibus fecit, dicens: o nünium dilecte Dei, cui militat aether, et conjurati veniunt ad claffica venti. Et baec etiam bene aileruit de Karolo Magno, ad cujus orationem ceciderunt muri ciuusdam civitatis, quam diu obfeffam tenuerat, in qua habitabant Saraoeni, ficut patet etiam de Macfuibaeis, ficut de Jofue, et ubique in fcriptura. Vnde Sapient. 5. dicitur, quod pugnabit pro eo Orbis terrarum contra in- fenfatos. Ute ergo eft finis, quare Ütum efle volumus ducem fuper Ifrael. Videns enim Symon Iotiannem fiiium fuum, quod vir proelii effet, pofuit eum Ducem virtutum univerfarum. I. Machab. i3. ut ipfe merito dicat omni obloqnenti, quod dicebat David Michol filiae Saul, fibi improperanti, quod luderet ante archam Dni, II. Reg. 6. ubi dicitur fic: „Elegit me potius, „quam patrem tuum, et omnem domum ejus, et prae- „cepit mihi, quod effem Dux fuper populum Domini „Ifrael." Longo igitur tempore regnet ipfe fuper Ifrael; Deuter. 17. ut ego dicam fibi, quod fcribitur I. Paralip. 22. »Ego егo ei in patrem, et ipfe erit mihi in fiiium, „firmaboque folium regni ejus fupra IfraëL" —

Nunc ergo, fili mi! fit Dominus tecum, et pro— fperare, et aedifica domum Domino Deo tuo, detque tibi Dominus prudentiam et fenfum, ut regere poffis lfiraël, et cuito dire legem Dni Dei tui; tunc enim per

ficere poteris mandata et judicia, quae praecepit MoyG, tit doceret Ifrael. Confortare, et viriliter age, ne ti- meas, neque paveas, fed furge, et fac, et erit Dominus tecum; et fuerunt verba ad litteram David, dicta Sa- lomoni, et fubditur in textu, quod praecepit David cunctis praefentibus Ifraël, ut adjuvaret Salomonem fi- Uum fuum; ut dicatur illud Paralip. ult. „Magnulca- „vit Dnus Salomonem fuper omnem lira ël, et dedit ill i „gloriam regni." Et utinam talem, qualem nullus ante cum habuit Rex li'rael, ficut dicitur ibidem in textu. Ego enim ad litteram hodie dabo Imperium Regi meo, et fublimabo cornu Xpi mei. I. Reg. 2. Dicens Ubi, quod dicebat Gregorivs Phocae Imperator», et eft in Regiftro Li. i3. EpiiL 36. „Laetentur coeli, et exultet „terra, et de ejus benignis actibus univerfae Reip. pplo. „Nunc usque vehementer afflictus hylarefcat, compri- „mantur jugo ejus domination^ fuperbae mentes ho- „ftium, releventur tuâ mifericordia contriti ac depreffi „aniroi fubjectorum, virtus caeleftis gratiae inimicis ter- „ribilem te faciat, pietas fubditis benignum oftendat, „quiefcat feliciffimis tuis temporibus univerfa Respublica, „in pulchritudine pacis redeat cunctis in rebus profpe- „ris fecura poffeffio, reformetur jam Cngulis fub jugo „tui Imperii libertas, omnipotens Deus in cuneta cogi- „tatione et opere cor tuae pietatis, fuae gratiae dex.. „terä manuteneat, et quaecunque juíte ac clementer „agenda funt, inhabitator tui pectoris fpiritus fanetus „benigne disponat, et de temporali regno poil multo- ,,rum annorum curricula, tua clementia ad caeleitia „regna pertingat/' Et ibidem in Epiil. ad Lemiciam Auguilam loquens, fibi pro fe et viro fuo dicit fic: „faciat Vos Dnus in amore katfaolicae fidei defenfores« „quos fecit ex benigno opere Imperatores; Infunda t in „veíbris mentibus zelum fimul et manfuetudinem, ut pio „femper favore valeatis, et quidquid in Deo exceditur> „non multum relinquere, et fiquid in vobis delinquitur, „paxcendo tollerare.« Concedat vobis Dominus vivendi

fpatia, ut, quo longius velira vita extenditur, fubjecto- rum omnium conlblatio validiùs confmnetur, quantóque ampliùs Deum timetis conditorem omnium, tanto am" • plius Petro commilTam Ecclefiam amare debetis, cиi di ctum efi: tu es Petras, et luper hanc petram ete. et cui dicitur: tibi dabo claves regni caelorum, et quod- cunque ligaveris fuper terram ete. et quodcunque fol- veris ete. Quanto ergó, et quam forti amore Uli de betis efle aftricti, per quem ab omnibus peccatorum nexibus defideratis abfolvi. Ipfe igitur fit veftri cuítos Imperii, ipfe fit vobis protector in terrâ, ipfe fit pro vobis intercefibr in coelo, ut per hoc relevatis duris ponderibus in veftro Imperio fubjectos gaudere faciatis, poft multa annorum tempora in coeleiti regno gaudea- tis, quod Vobis et fibi concedat, qui ef i benedictus in; faecula faeculorum, Amen. — •/'..•••.•

Factâ igitur brevi recitatione, tam' de diutina Im perii vacatione, quia à tempore mortis Imperatoris Hen- kici, qui deceffit anno M0. CCC°. ХШ0. die ХХ1Ш. Au- gufii, quafi electione difcordi Frederici Auftriae, et Lv- dowici Bawariae olim Ducum, et de morte dicti Fride- kici, et de privatione factâ per Dnum Ioannem Prae- decefiorem noltrum jufio judicio fententialiter dicti Lv- Dowici fuis demeritis exigentibus, et ab omni jure, fi- quod fibi ex electione hujusmodi in Regno et Imperio competebat, nec non de requifitione et monitione, de quâ electores monuimus, ut ad electionem procedе rent, alioquin oporteret nos de oportuno remedio pro- videre, et etiam de electione dicti Karoli apud Reens juxta Confluentiam concorditer celebratà per Electores, qui debuerunt et potuerunt et voluerunt electioni hmoi intereffe, et de confenfu per dictum Karolvm tunc Mar- chionem Mar. praefiito, et de figniGcatione tam per cum, quam per Electores fuper electione hujusmodi nobis factâ, nec non fuper miffione ad noftram prae- fentiam nuntiorum follempnium, et eorunt propofitione et inftantia, ac humili et frequenti fupplicatione, ep.

examlnatlone dictae electionis, commiftlone facta fех Cardinalibus tam fuper forma, quam fuper perfonâ dicii electi, factaque nobis tandem in Confiftorio in praefen- tia fratrum noilrorum relatione fideli, concludimus in hune modum:

Nos ad laudem et gloriam omnipotentis Dei, pa- tris, et ЯШ, et fpiritus fancti, ac gloriofae, femperque Virginie Dei Genitricis Mariae, et beatorum Apoftolo- rum Petri et Pauli, et exaltationem et honorem Eccle- fiae, et bonnm et promotionem Imperii, et profperum fia tu m mundi, de fratrum noilrorum confilio, dictum Karolvm in fpecialem noftrum et Ecclefiae fUium fufei- pimus, ei noftros favorem et gratiam concedentes, ip- fiusque perfonâ ydoneâ reputatâ, eundem nominamus, denuntiamus, alTumimus, et declaramus Regem Roma norum, ipfius approbantes perfonam, eumque fufficien- tem et habilem declaramus ad fufeipiendam Imperialis Celfitudinis dignitatem, ac decernentes unctionem, con- fecrationem, et coronationem Imperialem per manns noilras fibi oportunis loco et. tempore impendendas; fupplentes nihilominus omnem defectum, fierais aut ra- tione formae, perfonae fuae, aut ratione perfonarum. Electorum fuorum, feu ex quavis alia ratione five cau la , in electione hmoi intervenerit, quovis modo, ex certâ feientià, et apoilolicae plenitudine poteftatis; prae- eipientes etiam omnibus fidelibus et Vafallis Imperii, ut fibi ficut Regi Romanorum, in Imperatorem promo- vendo pareant efiicaciter, et intendant.