CAP. XI.

1 Al. Credimus in Spiritum.

2 Al. cum Patre adorandum.

3 Al. Prophetas. Unam.

4 Al. Confitemur unum.

5 Al. peccatorum, expectamus resurre- ctionem.

JEx Concilio Toletano XVI. anno 693.

Credimus et confitemur omnium creaturarum , quae tri- nis a rerum machints continentur , auctricem atque conser- varricem individuam Trinitatem, id est, Patrem, qui est to- tius fons et origo Divinitatis , Filium , qui est plena irna-

g<3

a Creaturarum scilicet, quas supra terram, quae in terra, et qua: infra terram extant.

326 . COLLECTIO

go Dei, propter expressam in se Paternae claritudinis unio- nem , ante omnium saeculorum eventum ex Patris intimo ineffabiliter genitus; Spiritum vero San&um ex Patre Fi- lioque absque aliquo initio procedentem; qui tres , quam- quam personarum secernuntur distin&ione , numquam ta- men separantur potentiae majestate ; inseparabilis nempe sequalitatis eorum insinuatur Divinitas; et tamen quamvis Pater genuerit Filium , nec ideo Filius sit idem qui Pater, neque Pater sit ipse qui Filius , sed nec Spiritus San&us Pater sit Filiusque , sed tantum Patris Filiique Spiritus , et idem Patri et Filio etiam ipse coaequalis, nequaquam in hac San&a Trinitate quicquam creatum , servum , famulumque convenit credi , neque adventitium vel subintroducitum, tamquam ei aliquando acciderit, quod constet eam ali- quando minime habuisse, condecet autumari.

Unde catholice confitemur, Patrem Deum esse omni- potentem , Filium similiter Deum omnipotentem , nec non et Spiritum San&um Deum omnipotentem; non tamen tres Deos credimus , aut tres omnipotentes, sed unum tantummodo Deum sumus inconcussa Fidei veritate cre- dentes, unius naturae, unius essentiae, unius omnipotentiae, unius majestatis, uniusque virtutis. Quarum tamen perso- narum, quamvis in hoc quod ad se sunt, nulla possit se- parabilitas inveniri , in hoc vero quod ad distin&ionera attinet, sunt quaedam , quae specialius unicuique possint pertinere personae , scilicet quod Pater a nullo originem sumsit , Filius Patre generante existit , Spiritus quoque Sandtus ex Patris Filiique unione procedit. Sed numquid quia Filius ex Patris est omnipotentia generatus, aut Spiritus San&us ex Patre Filioque procedens , putandus est aliquando Pater fuisse sine Filio, aut Genitor Genitusque sine San&i Spi- ritus extitisse substantia ? Absit; sed sicut Pater sine initio creditur, ita Filius veneratur , ita etiam Sanchis Spiritus veridice profitetur. Nec tamen sicut Pater creditur a quoli- bet nequaquam existendi originem ducere , ita Filius aut Spiritus Sandus autumandi sunt ex semetipsis existere ; sed Filius Deus de Patre Deo , non Deus Pater a Filio Deo, neque Pater aut Filius a Spiritu Sancto absque noxa sumsis- se putabuntur originem , quum ipse a Patre et Filio sine cujusquam infidelitatis naevo credatur sine initio processisse. Et ideo in hujus sancfce Trinitatis sacramento nihil anterius posteriusve credendum est, quia numquam fuit tempus, quando Pater sine Filio , aut Spiritu Sanclo subsisteret, ne-

que

CONCILIORUM HISPANLE.

que Filius sirie Spiritu Sancto subsisteret, necjue Filiussirie .. , ..n,v

Sancto Spiritu cum Patre aliquando regnaret. £t ista dicen-

tes , nonipersonarum confundimus proprietates, nec unio-

nem substantije separamus. Nihil etiam in eadem Sancta -u.s

Trinitate majus aut minus credere oportet, nihilque etiam

imperfeclum atque mutabile; nam perfectus Pater , perfectus

Filius, perfe£tus Spiritus San&us; immutabilis Paten,. im- . ^ -• c - \

mutabilis Filius, immutabilis Spiritus Sanclus j;nam deim*

mutabili et perfecto Patre, mutabilem imperfectumque Fir •

lium nec decuit nasci, nec convenit credere. Jccirco sunt

queedam, quae in hac Sancta Trinitate indiscrete oporteat

confiteri; in hoc etenim quod ad se est Pater , et Filius, et

Spiritus Sanclus , indiscrete unus Deus credendus est Pater.

cum Filio et Spiritu San&o; quod vero ad relativum attii

net,discrete personarum trium est pnedicanda proprietas,-

Evangelista prxdicante : Iteydocete omnes gentes , laptizantes Mattb. 28. v. 19.

in nomine Patris , et Filii , et Spiritus SanWi; relativum

etenim dicitur , quod una ad aliam personam referarur; nam

quando dicitur Pater, Filii nihilominus persona signatur,

et quum dicitur Filius , Pater ei sine dubio inesse monstra-*

tur. At nunc quoniam Spiritus Sancti vocabulum , quo non

tota Trinitas. signiticatur , sed tertia quae est in Trinitate

persona , quomodo secundum relativum ad Patris Filiique

referatur personam , nequaquam apertissime pateat, pro eo

scilicet, quia sicut dicimus Spiritum Sancturn Patris, non

consequenter dicimus Patrem Spiritus, ne Filius Spiritus

Sanctus intelligatur ; in aliis tamen vocabulis, quibus ejus*

dem Spiritus Sancti signatur persona , ad relativum perti-

nere dignoscitur. Jgitur donum specialiter Spiritum San&um

accepimus, qui in sancta prsenoscitur Trinitate tertia esse 1

persona , pro eo quod a Patre Filioque, cum quibus unius

essentiae per omnia creditur , fidelibus condonetur. Qua-

propter quum dicitur donum donatoris et donator doni^

relativum haud dubie declaratur, quod etiam de ipso vo-

cabulo Spiritus Sancti inculpabiliter est credendum.; ■ \ . ,

Denique quia sanctae Trinitatis, etsi non ut debuit, ta-i men quantum ipse donavit, hucusque mysterium confiten- do digessimtis, exinde, quaj de ipsa Trinitate persona su-» sceperit carnem , pie et orthodoxe subsequiva serie pandn nius. Unde iicet inseparabilia sint opera Trinitatis, tamen fideJiter profitemur, non tantum Fide cordis,sed et oris professione, quod non tota Trinitas susceperit carnem , sed soJus Filius Dei, qui est ante saecula , ex Dei Patris substan-

tia

1

328 .3 COLLEGTIO MAXIMA '.:

Joan. i.v. 14. tia genitus, in fine saeculorum de Virgine Maria, Evange- lio teste , enixus , qui ait: Verbum caro fa&um est, et habitavit in nobis. Nam Gabriel Archangelus ad Mariam

Lucxi.v. a8. Virginem ccelitus missus , ait: Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum , benedicta tu in mulieres: ecce in utero concipies et paries filium, et vocabitur nomen ejus Emma-

Lib.i.mLue. nuel. Cui quum Maria, ut ait S. Ambrosius, non 1 fidem

1 y«a^dem^efutans renuens, non officium recusans , sed potius 2 accommodans

2 ai. accommodans effectum , spondens obsequium, neque de effectu dubitans, eCtamiuettibid.zA- sed qualitatem ipsius quaerens effe&us , dixisset, Quomodo

fiet istud, quoniam virum non cognovi? ab Angelo illi

responsum est: Spiritus SanBus superveaiet in te, et vir-

tus Altissimi obumbrabit tibi: propterea quod nascetur ex

> te sanBum , vocabittcr Filius Dei. Cujus nempe Angeli

oraculum,dum Spiritum San&um superventurum in ea

dicit, et virtutem Altissimi, qui est Dei Patris FUius,

obombraturum eam praemonuit, ejusdem Filii carni totam

Trinitatem cooperatricem esse monstravit. Quae scilicet Vir-

go sicut ante conceptionem obtinuit virginitatis pudorem,

ita post partum nullam sensit integritatis corruptionem;

nam virgo concepit, virgo peperit, et post partum incor-

rupteke pudorem sine interceptione obtinuit. Cujus videli-

cet conceptionis aut partus mysterium, quia secundum pro-

«y phetale vaticinium , Novum creatum est super terram . ut

Jerem. 31. v. 22. . . , .... . A . 1 .

remina llla singulariter absque vinh coitu circumdaret vi- rum , nulla potest ratione comprehendt, nullius oris affatu valet enuntiari. Ob hoc etenim Joannes Baptista cernue Joan.i.v.27. Prom"etur: Ecce post me venturus est, qui ante me faclus est, cujus non sum dignus , ut solvam corrigiam calceamen-. ti. Ac si diceret, corrigiam calceamenti Divinitatis calcea- taz , quae est ligatura mysterii, nequeo solvere , quia quo- modo in virginali utero corporatum est Verbum , quomo- do etiam idem Verbum caro faclum animatum existat, ne- quaquam investigare sufficio. Pro qua re prsecellentissimus Auguit. fassus est Augustinus: Hic si ratio quseritur, -non est mi- rabile , si exemplum poscitur , non est singulare. Ipse vero Dei Filius ab ingenito Patre genitus a vero verus, a per- fecto perfectus , ab uno nnus , a toto totus, Deus sine ini- tio perfectum hominem de sancta et inviolata Maria semper Virgine assumsisse est manife^tus. Cui etiam homini sicut perfectionem adscribimus , ita duas ei voluntates inesse, unam Divinitatis suas, aliam humanitatis nostrae nihilomi- nus credimus. Quod etiam per quatuor EvangelistarUm

ora

COISTCILIORUM HISPANLE. 329

•oracula ejusdem Redemtoris nostri affatu evidentissime de- <:laratur: sic enim fassus est, dicens: Mi Pater, si jjossi- bile est, transeat a me calix iste, verumtamen non sictct ego volo, sed sicut tu vis. Et iterum: Non veni voluntatem meam facere, sed voluntatem ejus , qui misit me: et reli- qua. Quae si de omnibus san&arum Scripturarum codicibus maluerimus colligere , enormis voluminis telam nostri oris videbimur compaginare textrinio a. Quibus etiam allocu- tionibus demonstrat, suam voluntatem ad hominem retu- lisse se assumtum Patris ad Divinitatem b, in qua est idem unus et aequalis cum Patre; quippe quantum ad Divinita- tis attinet unitatem, non est alia voluntas Patris , alia Fi- lii; una enim est voluntas, ubi una persistit Divinitas; quantum autem ad hominis naturam assumti, alia est vo- Juntas Deitatis suae, alia etiam humanitatis nostrae. Proin- de in hoc quod ait: Non sicut ego volo, sed sicut tu, pa- tule ostenait, non velle id fieri, quod voluntatis huma- siae loquebatur affectus, sed propter quod ad terras Pater- na voluntate descenderet. Cujus tamen Patris voluntas ne- quaquam contraria Filii voluntati existit, quia quibus est Divinitas una , non potest esse voluntas diversa , et ubi in natura nihil potest diversitatis accidere, ibi nihilominus enumerantur generaliter aliqua numerosa*. Igitur hujus vo- luntatis san&ae vocabulum , quamvis per comparativam si- miiitudinem Trinitatis, qua dicitur memoria, intelligentia, -et voluntas , ad personam San&i referatur Spiritus, secun- dum hoc autem quod ad se dicitur, substantialiter praedica- tur. Nam voluntas Pater , voluntas Filius, voluntas Spi- ritus Sanchis , quemadmodum Deus est Pater, Deus est Fi- lius , Deus est Spiritus Sanctus , et multa alia similia , quae secundum substantiam dici ab his, qui catholicae Fidei cul- tores existunt, nulla ratione ambigitur. Et sicut est catho- licum dici, Deum de Deo, luraen de lumine , lucem de luce, ita veras Fidei est proba assertio , voluntatem dici -de voluntate, sicut sapientiam de sapientia , essentiam de essenria; et veluti Deus Pater genuit Filium Deum, ita Pa- ter voJuntas genuit Filium voluntatem. Itaque quamquam .secuudum essentiam Pater voluntas, FiUus voluntas , et 1 - Tt Spi-

a Td est: In immensum excreceret hic iitcursut. Metaphora , a textura desumta. 'b Hoc est:. Hominem-crte assumtum retutisse suam voluntatem ad Divmitatem Patrit, cForte , anrequam ab aliquo stupido antiquario corrumperetur , ita legebatur : suam vo~ lumatem retulisse hominem a se astumtum Patrit ad Dtvinitatem.

c Sciiicet pluralitas personarum. ,>.;.

330 COLLECTIO MAXIMA

Spiritus SancTus voluntas, non tamen secnndum relativum unus esse credendus est; quoniam alius est Pater, qui re- fertur ad Filium , alius Filius , qui refertur ad Patrem, alius Spiritus San&us , qui pro eo quod de Patre Filioque procedit, ad Patrem Filiumque refertur , non aliud , sed alius; quia quibus est unum esse in Deitatis natura , his est in personarum distinctione specialis proprietas. Pbiup. 3. v. 7. Quo circa idem Dei Filius, qui dum esset dives, se- metipsum exinanivit ,formam servi accipiens , in impassibi- litate Deitatis consistente natura, spontanee in hominis sus- cepti est passus substantia , et pro nobis primaz a mortis sustinuit dura exitia , et qui nullius peccati noxae obnoxius mansit, pro nostris peccatis crucis patibulum sponte mori- turus ascendit: quique carnis et sanguinis nullum contagium habuit , in carne sua flagra pro nobis, colaphos, sputa- menta , coronamque spineam sustulic , et effusione sui cruoris totum mundum a paedoribus abluit; ac ne potesta- tem mors secunda in Dei haberet electis, eam usquequa- que impassibilis Divinitatis suae jaculo perculit ac premir, 0/f* 13.». 14. dicente Propheta : O morsl ero mors tua. Tartara penetra- vit in anima , et sancrorum animas , quas illic hostis vin- £tas tenebat, morsu potentiae suae exemit, ut prophetale ibid. vaticinium inquit: O inferneX ero morsus tuus :qui etiam tertii diei diluculo ejusdem carnis, qua occubuerat, verita- te resumta, discipulorum obtutibus claruit, eorumque cor-

lidavit'exhibitione ^0" da nimio pavore concussa , praesentiae suae 1 exhibitione so- lavit, et coram Angelorum credentiumque frequentia se- dem patriam repetivit, in qua nunc , sicut in veritate surrexit a mortuis, ad ejus dexteram sedens, sic exinde in fine saeculi venturus est judiciariae potestatis diremtione a peccatoribus justos secernere, san&is restituens pro bene

panamignominiosa^, gestis coronam , iniquis vero infinitas damnationis a ignivo- mam pcenam: »exemplum nobis sua resurre&ione impen- dens , sicut ille vivificans nos, post duos dies die tertia vi- vus resurrexit a mortuis, sic nos etiam in hujus saeculi fi- ne resurrecTuros usquequaque credamus, non in aerea vel in fantasticae visionis umbra , ut quorumdam improbanda opinio perstruit, sed in veridicae carnis substantia, in qua nunc sumus et vivimus. Ac tempore judicii coram Christo et sanctis Angelis suis unusquisque referet corporis sui pro- pria, prout gessit, sive bonum sive malum, recepturus ab

eo

a Ut excludat secundam, quas est mors anims.

CONCILIORUM HI5PANLE. 33i

eo aut pro piis a&ibus interminabilis beatitudiriis regnum, aut pro suis sceleribus perpetuae damnationis interitum.

Hujus etenim Fidei ecclesia san&a catholica, baptismatis aqua abluta, Christi sanguine pretioso redemta , quae ne- que in Fide habet rugam , neque maculosi praefert operis notam , insignibus pollet, virtutibus claret, San&ique Spi- ritus donis referta coruscat, quae etiam cum Jesu Christo Domino nostro , capite suo , cujus corpus esse nequaquam ambigitur , est perenniter reguatura , atque omnes qui nunc in ea minime consistunt, sive constiterint , aut ab ea re- cesserunt, seu recesserint, aut peccata in ea relaxari diffi- dentice malo negaverint, nisi pceaitudinis ope ad eam re- dierint, et quaeque Nicaena Synodo servanda decrevk, Con- stantinopolitanus conventus venerari instituit, Ephesini primi a concilii ample&i au&oritas sanxit, atque Chalce- donae san&orum Unanimitas, vel reliquorum conciliorum sive etiam omnium venerabilium Patrum in Fide sana re- £te viventium edidta custodire praecipiunt, absque aliquo dubietatis naevo non crediderit, perpetuae damnationis sen- tentia ulciscetur, atque in fine saeculi cum diabolo ejusque sociis ignivomis rogis cremabitur. Qu<s sequuntur, in ca^.g^. de Exord. et epiL concil. Sandae etenim.

cap. xti.

In Concilio Toletano XVII. anno 694.

De regula SanUa Fidei. > ,

Oredimus in unum Deum, Patrem Omnipotentem , fa-« &orem cceli et terrae, visibilium omnium et invisibilium conditorem , et in unum Dominum Jesum Christum Filium Dei Unigenitum, et ex Patre riatum ante omnia saecula, Deum de Deo , lumen de lumine, Deum verum ex Deo vero , natum , non fa&um , homousion Patri, hoc est, ejus- dem cum Patre substantiae, per quem omnia facia sunt, quae in ccelo et quae in terra, qui propter nos et propter nostram salutem descendit, et incarnatus est de Spiritu Sanfto, ex Maria Virgine homo fadus est: passus sub Pon- tio Pilato, et sepultus, tertia die resurrexit,1 ascendit in r

Tt 2 cce- coelos.

AL ascendit ad

a Primi 5 ut scilicet excludat Latrocinium Ephesinutn contra SJoannem Chrysosto- mum , habitum an. 449.

332 . COLLECTIO MAXIMA

coelos, sedet ad dexteram Patris, inde venturus in glorla judicare vivos et mortuos , cujus regni non erit finis. Cre- dimus et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificatorem, ex Patre et Filio procedentem , cum Patre et Filio adoran- dum et glorificandum , qui locutus est per Prophetas: in unam catholicam, atque apostolicam ecclesiam. Confitemur unum baptisma in remissionem peccatorum , expettamus resurre&ionem mortuorum, et vitam futuri saeculi. Amen. Qu<e sequuntur , in cap. 39. de Exord. et epl. concil. Qua nostra.