DCXX.

Sabinensi et Ostiensi epis, ut iuramentum ab Henrico rege Romanorum recipiant. Beg. An. VI. ep. 753. fol. 180.

Clemens episcopus etc. Venerabilibus fratri- bus Arnaldo Sabinensi Legato, et Nicolao Ostiensi

51

450 CLEMENS PP. V. NNO CHRISTl 1311.

Episcopis, Nuntiis apostolice sedis, salutem etc. In humilitatis spiritu, que virtutum comprobatur origo, carissimus in Christo filius noster Henricus Rex Romanorum Illustris, sicut matris ecclesie fi- lius a domino benedictus, devotionis et fidei ze- lum etc. continentes, propter quod prefatum Re- gem affectu paterno per alias nostras litteras ro- gandum duximus, et etiam exhortandum, ut regie devotionis, fidei ac reverentie fervorem huius- modi etc. transmittas. Cum igitur de nostro et ec- clesie ac sedis predictarum honore tamquam ipsius ecclesie membra nobilia, sicut pro certo tenemur, credimus et speramus, vos attentior et continua cura sollicitet, nosque in hiis et aliis, que ipsius ecclesie contingunt honorem, in vobis cum securitate plenis- sima quiescamus, volumus, et discretioni vestre per apostohca scripta mandamus, quatenus vos vel al- ter vestrum ratificationem, confirmationem, recogni- tionem ac iuramentum predicta et premissa omnia et singula a Rege predicto, quem super premissis et quolibet eorundem requirimus per presentes, et etiam exhortamur in fiho dei patris, post susce- ptum predictum dyadema Imperii ab eodem et qua- druplicatas htteras, in eis tenore predictarum litte- rarum inserto, Imperiahs maiestatis Typario, ut predicitur, communitas per eum super predictis omnibus concedendas prudenter petere, requirere, recipere et habere curetis, ipsasque nobis vos vel alter vestrum deferatis. Nos enim ratificationem, confirmationem, iuramentum et predicta omnia et singula petendi, requirendi, recipiendi et habendi a Rege predicto, et omnia aha, que circa predicta et quodhbet predictorum agenda fuerint, faciendi, ge- rendi et exercendi plenam vobis et cuilibet vestrum insohdum concedimus auctoritate presentium facul- tatem. Tenorem autem predictarum htterarum nobis super iuramento per eum in manibus dicti scolastici, ut premittitur, prestito concessarum, ut de ipsis plenam certitudinem habeatis, et procedere valeatis cautius in premissis, de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus: qui tahs est. Sanctissimo in Christo patri etc. Ferventi desiderio etc. ut supra pag. 433. et 439. Datum in Prioratu de Grausello prope Malausanam Vasionensis diocesis x. Kalend. Iulii, Pontificatus nostri anno sexto.

DCXXL

Iudicibus, ut de pactis inter Venetos et Ferrarienses ab olim initis inquirant, et quae utilia et iusta fore noverint, confirment. Reg. An. VII. de Cur. ep. 1. fol. 227.

Clemens episcotos etc. Dilectis filiis... Abbati secularis Albaterrensis Petragoricensis dioc. et... Decano Meldensis, ac Magistro Galhardo de Casa Canonico Constantiensis ecclesiarum, salutem etc. Dudum contra Venetos ac Communitatem seu Uni- versitatem ipsorum Castellane diocesis, ac terras et singulares personas, subditos, coadiutores, vahtores

et fautores ipsorum et adherentes eisdem propter graves excessus, per eos contra nos et Romanam ecclesiam ac Civitatem nostram Ferrariensem com- missos, et nonnullos ahos exigente iustitia proce- dentes, diversas sententias et penas spirituales et temporales eis duximus infligendas. Verum quia Veneti et Communitas sive Universitas predicti sa- niori ducti consilio ad nostra et ipsius Ecclesie mandata, sicut per inditia verisimiha conicimus, redire humiliter se coaptant: Nos volentes, ut inter eos et dictam Civitatem et Communitatem seu Uni- versitatem Ferrariensem bonuni pacis et concordie stabiliter perseveret, ac animarum periculis obvie- tur, intendimus, quod pacta, que inter eosdem Ve- netos et Communitatem seu Universitatem Vene- torum ipsorum, ac ... Potestatem,... Capitaneum, Consilium et dictam Communitatem seu Universita- tem Ferrarienses quondam Opizonis, et subsequen- ter quondam Azonis Marchionum Estensium tempo- ribus, dum vivebant, servabantur, et quibus Veneti et Communitas sive Universitas ipsorum predicti eisdem temporibus utebantur pacifice et quiete, et illa, que nobis promittentur per eos, perpetuam obtineant roboris firmitatem; et considerantes, quod plenam de pactis ipsis informationem de facih ha- bere non possumus, quodque vos conditionis et status terre ac Civitatis ipsarum plenam facilius poteritis habere notitiam, dictaque pacta discutere, et quod circa ea predictis Venetis et Communitati seu Universitati terre Venetiarum concedenda ho- noribus nostris et ecclesie predicte conveniat, quod- ve in hac parte ipsarum terre et Civitatis salubris status exposcat, commodius intueri, discretioni ve- stre, de qua plenam in domino fiduciam obtine- mus, per apostohca scripta mandamus, quatenus vos omnes, vel tu, fili Abbas, cum altero vestrum, filii Decane et Canonice, huiusmodi pacta, que, ut Franciscus Dandoli de dicta terra Venetiarum sin- dicus Venetorum et Communitatis seu Universitatis Venetorum ipsorum • asserit, inter ipsos et dictos Potestatem, Consilium, Communitatem seu Univer- sitatem Ferrarienses Opizonis et subsequenter Azo- nis Marchionum predictorum temporibus, dum vi- vebant, pacifice servabantur, et quibus predictos Venetos et Communitatem seu Universitatem ipsius terre Venetiarum, et singulares eorum personas eis- dem temporibus usos fuisse dicebat pacifice et quie- te, queve, ut cautius in huiusmodi negotio proce- dere valeatis, vobis sub sigillo dilecti filii nostri Arnaldi S. Marie in Porticu diaconi Cardinalis mit- timus interclusa, prius super hoc summarie sine strepitu et figura iudicii inquisitione facta, vel in- formatione recepta, prout discretioni vestre vide- bitur, vel illa ex eis, que utilia, iusta et rationa- biha fore noveritis, quamvis ipsi Marchiones ac Potestates, Capitanei, Consilium et Communitas seu Universitas ipsius Civitatis Ferrariensis absque

CLEMENS PP. V. ANNO CHRISTI 1311. 451

licentia sedis apostolice, ad quam Civitas ipsa Fer- rariensis pleno iure dinoscitur pertinere, in hac parte paciscendi nullam habuerint, sicut nec adhuc habent, potestatem, dictis Venetis et Communitati seu Universitati ipsius terre Venetiarum confirme- tis vel innovetis, aut de novo imperpetuiun vel ad tempus, prout discretioni vestre videbitur, conce- datis, recepturi ab eisdem Venetis et Communi- tate vel Universitate dicte terre Venetiarum nostro, et successorum nostrorum et ecclesie Romane no- mine promissionem, obligationem et stipulationem solennem sub forma, modo et cautelis, de quibus expedire videritis, quod ipsi, prout Franciscus sin- dicus et procurator predictus nobis obtulit, qui- cumque per Lombardiam superiorem aut de Lom- bardia superiori versus Venetias merces porta- bunt, transibunt per districtum Ferrariensem, nec per aliquem alveum factum vel faciendum, seu flu- vium vel aquam, nisi per Padum decurrentem per districtum ipsius Civitatis Ferrariensis huiusmodi merces in suis vasis vel alienis portabunt, neque naves aut alia vasa eorum navigabilia Lombardis, vel ahis volentibus navigare cum mercibus loca- bunt, commodabunt vel precario seu aho modo, vel contractu sive quasi vendent, seu ad guber- nandum naves, aut remigandum in eis ahquibus, quos scient vel credent velle transire cum mer- cibus suis per ahum locum quam per cursum Padi districtus predicti versus superiorem Lombardiam, et de ipsa Lombardia versus Venetias, locabunt vel gratis prestabunt operas suas, nec procurabunt, nec consentient publice vel occulte, quod ahqui voluntarie vel aho modo portent merces per al- veos novos factos vel faciendos, seu fluvios vel ahas aquas dimittendo sohtiun cursum Padi, qui est in dicto districtu Ferrarie, per quem merces de Ve- netiis versus Lombardiam superiorem, et de dicta Lombardia versus Venetias frequentius deportan- tur, nec ad hec dabunt opem, consilium vel favo- rem, cum hec possent cedere in preiudicium ec- clesie supradicte, neque singulares persone de dicta terra Venetiarum facient, aut venient quoquomodo contra premissa vel aliquod premissorum publice vel occulte, tacite vel expresse. Nos enim confir- mandi aut innovandi, vel de novo imperpetuum vel ad tempus, prout expedire videritis, eisdem Venetis et Communitati aut Universitati prefate terre Venetiarum pacta predicta concedendi, ac promissionem, obligationem, stipulationem et cau- telas predictas sub quibuscumque modo et forma, vel expressione verborum ab ipsis nostro et eius- dem ecclesie fiomane nomine recipiendi plenam vobis omnibus, ac tibi, Abbas, et alteri ex vobis, ^Decane et Canonice prefati, concedimus auctoritate presentium facultatein: et nichilominus nos omnes et singulares personas de dicta terra Venetiarum, cuiuscumque conditionis, status, dignitatis vel pre-

eminentie fuerint, si predicta per nos expressa nobis, aut vobis nomine nostro et ecclesie prefate reci- pientibus, ut premittitur, promittenda per eos et eorum quemhbet non servarent, aut illa in ahquo iUorum infringerent, excommunicationis sententiam incurrere volumus ipso facto, et Communitatem ac Universitatem Venetorum ipsorum, si in predictis vel eorum ahquo consensu vel opere culpabiles fuerint, necnon et Civitatem Castellani et ipsam terram Venetiarum eo ipso interdicto ecclesiastico subiacere, absolutione et relaxatione excommuni- cationis et interdicti predictorum a predicta excom- municationis sententia, preterquam dumtaxat in mor- tis articulo, nobis et nostris successoribus Romanis Pontificibus reservatis. Quod si forsan aliqui in eodem mortis articulo absoluti, quam quidem ab- solutionem in articulo ipso iuxta formam ecclesie impendi volumus, quantocius commode possent, postquam restituti forent pristine sanitati, super premissis nobis aut successoribus et ecclesie su- pradictis satisfactionem in hac parte non curarent plenariam exhibere, ipso facto in eandem excom- municationis sententiam iuxta constitutionem super hoc editam relabantur. Volumus autem, quod quic- quid feceritis in predictis, nobis per vestras patentes litteras harum seriem continentes studeatis fidehter intimare. Datum Vienne vii. Kalendas Decembris, Pontificatus nostri anno septimo.

DCXXH.

Fulginates ad cor reversi absolvuntur ab omnibus penis, censuris, condemnationibus, quas non solvendo census ecclesiao Eomanae debitos per quinque annos incurrerant. Eeg. An. VII. ep. 7. fol. 2.

Clemens episcopus etc. Dilectis fihis ... Pote- stati, Consiho et Communi, singularibusque personis tam ecclesiasticis quam secularibus Civitatis et dis- trictus Fulginei, salutem etc. Sedis Apostohce cir- cumspecta benignitas in puniendis excessibus sub- ditorum ea rigorem iustitie consuevit lenitate mi- sericordie temperare, ut nec rigor immoderatus exasperet, nec lenitatis nimium relaxata benignitas in repetendo commissa subditorum corda dissolvat Olim siquidem Civitate vestra Fulginate, et qui- busdam ahis Civitatibus, Castris et terris provincie Ducatus Spoleti in devium oberrantibus, et dech- nantibus temere a devotione et fidehtate Romane ecclesie matris vestre, per dilectos fihos Rectores et Vicarios in spiritualibus et temporahbus eiusdem provincie contra vos et Civitatem vestram predi- ctam, et Civitates, Castra et terras predicta ac Communitates, et nonnullas singulares personas ipsomm ecclesiasticas et seculares, vestris et eorum- dem exigentibus inobedientiis et contumaciis, ex- cessibus atque culpis, nonnulh fuerunt processus rationabihter habiti, et condempnationum sententie promulgate, penas spirituales et temporales ac mul

51*

452 • CLEMENS PP. V. . SNO CHRISTI 1311.

ctas, prout vestra et eorum exigebant demerita, continentes. Demum vero redeuntibus vobis ad cor et recognoscentibus errorem vestrum, ac desideran- tibus ad dulcissima redire ubera matris predicte, supplicari nobis fecistis humiliter, ut more patris benigni vobiscum misericorditer nos habentes, in- terdictum in dictam Civitatem et Universitatem ve- stram positum, et excommunicationes, processus, condempnationes et sententias, mulctas et penas in singulares personas ecclesiasticas et seculares, etiam si religiose et cuiuscunque dignitatis, ordinis, conditionis et status existant, ac pontificali vel quacumque prefulgeant dignitate, Civitatis eiusdem et districtus ipsius latas et habitos premissa vel alia quacumque occasione, generaliter vel specia- liter, per quoscumque Rectores, Vicarios seu Of- ficiales in spiritualibus vel temporalibus a quinque annis preteritis usque ad diem primam mensis Octobris anni domini mcccx. relaxare ac tollere, et super irregularitate, quam dicte ecclesiastice persone etiam religiose inde contraxerunt forsitan se divinis officiis immiscendo, dispensare cum ipsis, ac remittere vobis nichilominus omne, ad quod tenemini pro subtractis censibus, iurisdictionibus, iuribus, pensionibus et doveriis nobis et eidem ecclesie Romane, ac dilecto filio Nobili viro Ar- naldo Grarsie Delgod militi, Vicecomiti Leomanie et Altivillaris, dicte provincie ducatus Rectori, et Officialibus suis de benignitate apostolica digna- remur. Nos itaque attendentes, quod innovato in vestris visceribus spiritu veritatis, dederat vobis dominus recta sapere, ut sciretis post lapsum re- surgere, ac resilientes a devio ad rectum et verum devotionis tramitem remeare, ac propterea per equitatis et misericordie semitas volentes vobiscum incedere, et equitatem preferre rigori, ac de solita sedis eiusdem clementia, que nunquam claudit gremium redeunti, vobiscum pie ac misericorditer nos habere, a dilecto filio Ventura Petri cive, Syn- dico ac procuratore vestro, ad hoc plenum et suf- ficiens mandatum habente, de stando super generali rebellione per vos facta in dicta provincia ducatus contra dictos Officiales nostros una cum aliis Ci- vitatibus, Castris et terris predictis, et parendo precise, alte et basse nostre ordinationi et omni- mode voluntati, et de solvendo omnem condempna- tionem et penam contra vos propter generalem rebellionem huiusmodi per nos vel auctoritate no- stra proferendas, in animas vestras corporali pri- mitus iuramento recepto, et prestita per eum super predictis sufficienti et plenaria cautione, tam pre- dictas excommunicationum et interdicti, quam alias quaslibet sententias ac condempnationes spirituales et temporales, et processus, mulctas, et penas, privationes et suspensiones, et depositiones ab officio seu beneficio, sive ab utroque ac qualibet dignitate, et quascumque inhabilitates ad honores

seu beneficia prolatas seu prolatos et habitos per quoscumque Rectores seu Vicarios eiusdem pro- vincie, vel Officiales ipsorum contra dictam Civi- tatem vestram et Commune, ac singulares personas ipsius et districtus eiusdem, ecclesiasticas vel se- culares, etiam Prelatos vel Religiosos, premissorum vel alia quacumque occasione, etiam si apostoHca vel alia quavis auctoritate confirmati existant, a predictis quinque annis usque ad eandem diem primam supradicti mensis Octobris auctoritate apo- stohca relaxamus, tollimus, cassamus, irritamus et annullamus, et nullius fore decernimus firmitatis, ac de actis et quaternis curie dicti ducatus omnino cancellari mandamus, remittendo vobis plenarie omne id, ad quod tenemini nobis et ecclesie Ro- mane, ac Rectori predictis seu Officialibus suis usque ad prefatam diem dicti mensis Octobris ra- tione subtractorum censuum et iurisdictionum, iu- rium et pensionum supradictorum, ita quod ex premissis penam vel lesionem aliquam subire im- posteram nullatenus valeatis. Ceterum Venerabili fratri nostro Arnaldo Epo Sabinensi apostolice sedis Legato presentium tenore committimus et manda- mus, ut cum ecclesiasticis personis supradictis super irregularitate huiusmodi, si quam contraxerunt se divinis officiis immiscendo, eis primitus ad tempus iuxta ipsius legati discretionis arbitrium a suoram ordinum executione suspensis, demum suffragan- tibus sibi meritis, per se vel alium seu alios au- ctoritate nostra dispenset, prout secundum deum animarum eoram saluti viderit expedire. Datum Vienne in. Nonas Decembris, anno septimo.

Dcxxm.

Vicario Marchiae Anconitanae, ut Anconitanos Bononien- sibus quaedam bona ablata restituere compellat. Reg. An. VII. ep. 43. pag. 20.

Clemens episcopds etc. Dilecto filio Nobili viro Raymundo Actonis de Aspello in temporalibus Marchie Anconitane Vicario generali, salutem etc. Gravem dilectorum filioram... Potestatis,... Capita- nei, Consilii et Communis Bononiensium eccl. Roma- ne fidelium querelam accepimus continentem, quod cum ipsi ad victualium penuriam, que terram eo- ram oppresserat hiis temporibus, evitandam viginti quatuor milia framenti et tria milia ordei corbarum facerent Bononiam de certis partibus in quibusdam vasis per mare deferri, tandem cum vasorum ipso- rum ductores in portu Anconitano una cum eisdem applicare vasis frumento et ordeo contigisset, ... Potestas, ... Capitaneus, Consilium et Commune Anconitani vasa frumentum et ordeum supradicta Venetoram suggestione seducti arrestare presum- pserunt indebite, et in ipsoram Bononiensium de- trimentum detinent non modicam et gravem iniu- riam violenter. Cum igitur nos Civitatem et Com- mune predicta ea in intimis dilectione portemus,

CLEMKNS PP. V. ANNO CHRISTI 1312. 453

quod in ipsorum non possumus molestiis et iniuriis non turbari, dictis Potestati, Capitaneo et Com- muni Anconitanis damus per alias nostras litteras in mandatis, ut si nostram et apostolice sedis in- dignationem cupiunt evitare, vasa ipsa cum fru- mento et ordeo supradictis eisdem Bononiensibus, vel Nuntiis eorundem, omni occasione et dilatione postpositis, restituere sine diminutione qualibet stu- deant, ipsaque frumentum et ordeum per portus seu passus et loca eorum tam per terram quam per aquam absque cuiusvis solutione pedagii, vel cuiuslibet impedimenti et exactionis gravaniine li- bere transire permittant. Quocirca Nobilitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus predi- ctos Potestatem, Capitaneum, Consilium et Com- mune Anconitanos, si huiusmodi mandatum no- strum non curaverint adimplere, tu eos ad id di- strictione, quam expedire videris, compellere non omittas: et insuper omnibus Communitatibus Mar- chie inhibeas districtius et iniungas, ut dictos Bo- nonienses seu Nuntios eorundem cum dictis fru- mento et ordeo, vel si forsan illa recuperare non possent, cum totidem mensuris frumenti et ordei, undecunque illa deferrent, per terras, portus seu passus et loca eorum tam per terram quam per aquam sine cuiusvis solutione pedagii, vel cuiuslibet exactionis et impedimenti gravamine transire, et illa ad dictam Civitatem Bononiensem libere deferre permittant, eos ad id, si opus fuerit, districtione si- mili compellendo. Datum Vienne x. Kal. Februarii, Pontificatus nostri anno septimo.