In Dei nomine amen. Per hoc presens instrumentum publicum cunctis pateat evidenter, quod anno ab incarnatione Domini millesimo, trecentesimo, quadragesimo, indictioue octava,

712

mensis Junii die vicesima nona, pontificatus sanctissimi in Christo Patris ac domini nostri ilomini Benedicti, divina providentia pape duodecimi, anno sexto, in mei notarii publici tes- tiumque subscriptorum ad infrascripta vocatorum specialiter et rogatorum, presentia persona- liter constituti venerabilis ac religiosus vir dominus Michael, abbas monasterii de Thosan, cysterciensis ordinis, tornacensis diocesis, in capitulo sui monasterii presidens, et conventus suus ibidem ad sonum campane, prout moris est, congregatus, et in tanto numero quod con- ventum faciebant et facere debebant, videlicet monachi viginti quinque cum .. abbate quo- rum nomina atque cognomina inferius subscribuntur. Inceperunt tractare simul et tractatum maturum habere, super terris suis nimis utilibus et a monasterio remotis, videlicet jacentibus in Hollandia, Zelandia, in quatuor officiis, necnon super aliquibus terrulis aliis a monasterio distantibus et quibusdam aliis pertinentibus ad portam dicti monasterii quarum terrarum aliqua pars stetit ad censam in manibus colonorum secularium, triginta annis et amplius, ita quod de decennio in decennium dicta censa renovatur et singulis annis emolimentum sive censa predictarum terrarum recipitur et utilitatibus monasterii applicatur. Utrum vide- licet expediebat monasterio suo de Thosan, quod dicte terre, sic remote et minus utiles reliquerentur adhuc in posterum ad censam de decennio in decennium renovandam, pro utilitate ipsius monasterii, vel si raagis expediebat eas locare ad quinquennium, vel omnino reducere ad culturam monachorum ct conversorum sui monasterii antedicti. Qui omnes mo- nachi una cum domino abbate suo antedicto post tractatus varios, inter ipsos habitos fruga- liter in hanc convcnerunt sententiam et in hoc coccordaverunt omnes simul et singuli singulariter, quod omnino expediebat monasterio de Thosan dictas terras, de quibus facta cst meutio, dare ct relinquere ad censam colonis secularibus de decennio in decennium, vel plus aut minus juxta consuetudinem patrie, quia aliter dicebant nec possent monasterium suum regere, nec sibi ipsis necessaria providere, nam dum quondam dicte terre.vel pars earum major, esseut sub cultura monachorum, vel conversorum parum vel nichil recipiebat inde corpus monasterii, sed quasi omnia consumebantur ibidem, propter quod ipsum mo- nastcrium incidit in debitis plurimis usurariis et aliis debitis, incidit etiam in vcnditionibus pensionum et distractione hereditatum plurimarum, sed postquam dicte terre fuerunt colonis secularibus ad censam tradite eodem modo quo dictum est monasterium convaluit in tantum quod per magnas reprisias dictarum censarum et meliorationem conditionis ipsius monaste- rii per dictas ccnsas debita usuraria et alia quecunque debita sunt persoluta, pensiones varie redempte et plura bona hereditaria ipsi monasterio acquisita, propter quod omnes monachi juravcrunt et singuii singulariter manu ad pectus suum posita, quod omuino expe- diebat dictas terras ad censam relinquere, ut est dictum. Et si reducerentur ad culturam monachorum, vel conversorum, quod esset valde difticile propter defectum animalium et uiensilium dictum monasterium recidivaret in prima inconvenieiitia usurarum et indistractio- ncm bonorum quibus consuevit, ante censarum tempora subjacere. Quare supplicaverunt domino .. abbati suo predicto quatinus ista omnia futuro generali capitulo et ejusdem domus diffinitoribus patefaceret et quod per istum modum dando terras suas, sic remotas et minus utiles ad censam scu firmam suum possent regere monasterium licentiam impetraret. Noiuina vcro monachorum, qui fueruut in dicto capitulo dum hec tractata sunt et qui in hoc per sua jurameuta couscnserunt, hic secuntur, videlicet: fratrcs Radulphus, prior,

713

Jacobus Deken, Jacobus de Dixmudis, Petrus de Ardcnburch, custos, Johanncs de Moer- kerke, Nicholaus dc Leyde, bursarius, Willelnms de Burcle, cellerarius, Nicholaus de Lisseweghe, Willelmus Standard, subcellerarius, Heinricus de Maldengheem, medius cellera- rius, Nicholaus Hanke, portarius, Nicholaus Portegale, cantor, Heinricus Brune, Gonterus de Reinis, Michaelis de Alta Terra, subprior, Walterus de Novo Templo, magister conver- sorum, Everardus Moye, Ancelmus de sancto Quintino, Heinricus de Dike, vinitarius, Arnulphus Juvenis, Johanues de Ede, Balduinus Acke, Johannes de Theroud, Balduinus Yad et Jacobus Ceppin. Acta sunt hec anno, indictione, pontificatu, die, mense et loco predictis, videlicet in capitulo monasterii de Thosan, hora diei quasi sexta, preseniibus dis- cretis viris: Arnulpho Merle, Waltero Jauin, clericis, Theodorico Glayman, Sygero filio Walteri et Johanne Docke, laicis Tornacensis diocesis et aliis quam pluribus testibus ad premissa vocatis in testimonium et rogatis. Consequenter quarta die mensis Julii in pre- sentia mei, notarii publici infrascripti et testium subscriptorum, predictus dominus Michael, abbas de Thosan, convocavit ad dictum suum capitulum ad sonum campanc, ut moris est, in suo monastcrio, omnes monachos sui inonasterii, quorum nomina superius sunt conscripta, uno excepto, qui ad ecclesie negotia porrexerat, ut secundario tractarent et tractatum habe. rent super dictis terris suis remotis et nimis utilibus dandis ad censam colonis secularibus dc decenuio in decennium, vel plus aut minus secundum consuetudinem patrie, singulis tamen annis emolumcntum sive censam dictarum terrarum utilitati sui monasterii applicando et cum super hoc tractare cepissent, continuo in eandem sententiam et concordiam quam prius die prima coucordaveruut, ita et nunc omnes generalitcr et singuli singulariter concordarunt, asse- rentes in veritate et in verbo sacerdotii manu, ut prius ad pectus posita, dictas censas omnino ipsi monasterio expedire. Et supplicaruut iterum dicto domino .. abbati suo, qua- tinus super hoc secundum statuta papalia licentiam a capitulo impetraret. Acta sunt hec anno, indictione, pontificatu, die et loco predictis, hora diei quasi tertia presentibus discretis viris: Arnulpho Merle, Waltero Janyn, clericos, Sygero filio Walteri et Johanne Docke, laicis Tornacensis dioccsis, testibus ad preraissa vocatis in testimonium et rogaiis. ln quo- rum omnium testimonium nos frater Michael, dictus abbas, et conventus de Thosan predicti hanc scripturam auctenticam tieri fecimus per notarium publicum iufrascriptum et sigillorum nostrorum munimine decrevimus roborandam.

Et ego Johannes de Haringhe, alias dictus Sutor, Tornacensis diocesis publi- cus sacra imperiali auctoritate notarius, omnibus predictis, diebus et horis prcpositis concordatis et juratis, una cum prefatis testibus, dum agerentur presens interfui, ea vidi et audivi, et hanc scripturam auctenticam confec- tam propria manu scripsi, meoque signo solito et consueto signavi rogatus in testimonium prcmissorum.

Pctit abbas de Thosan quod videatur tractatus dierum duorum interpolatorum factus in suo monasterio de Thosan et in formam publicam redactus super aliquibus terris ad usum mouasterii pertinentibus et nimis distantibus, dandis ad firmam, sive locandis, personis secularibus ultra quinquennium et quod sibi concedantur per capitulum generale duo abba

90

7U

tes raagis vicini suo raonasterio, si necessc videatur, domus, diflinitoribus inspecto tenore papulium stalutorum ad procedendura in negotio memorato.

A cctle cliarte sont attaches deux codicilles, le premier porte:

Nos frater Johannes, abbas Cystercii, notum facimus universis quod anno Doraini M° CCC" quadragcsimo primo, in nostro generali capitulo facta fuit diffinitio que sequitur in hec verba: Pctitio .. abbatis dc Thosan in Flandria, qui petit quod quasdain ter-rus in Holan- dia, Zelandia ct quatuor offieiis situatos, minus utiles, ncc non et aiias terrulas distantes et reraotas a monastcrio ct quasdam alias spectantes ad portam sui inonastcrii, possit dare et relinquere ad censam colonis secalaribus, de decennio in decennium, prout in instrumento super hoc confccto et capitulo presentato plenius continctur .. abbatibus de Claromarisco, de Bodelo committitur, quatinus ad dictum monasterium accedentes dc premissis diligenter inquirant et indc faciant quod monastcrii utilitatibus viderint oportere, salvis papalibus institutis et quod inde fecerint, referant sequenti capitulo generali. Datum in Divione sub eontrasigillo nostro, in die beati Lamberti Martyris, auno quo supra.

Sur le pli: II. Voigt. Le second codicille renferme ce qui suit:

Universis presentes litteras inspecturis, fratres Paulus de Claromarisco et Willelmus dc Bodelo dicti abb.iles. comissarii capituli gencraPs ad infra scripta salutem cum notitia veritatis. Noveritis nos recepisse commissionem dicti generalis capituli sub hiis verbis: Nos frater Johannes, abbas cystercii, notum facimus universis quod anno Domini millesimo CCC° quadragesimo primo, in nostro generali capitulo f.ieta fuit diffinitio quc sequitur iu hec verba: Petitio abbatis de Thosan in Flandria qui petit etc. (Voir le premier codicille, ci-dessus.) Cujus commissionis tenorem volentes exsequi revcrenter, ut deeet personalitcr accessimus ad dictum monasteriuin de Capella Thosan, anno Domini M" CGC" quadragesimo primo, prima dic mcnsis Januarii, quc fuit dies Circuncisionis Domini, domino abbate de Duuis, patre abbate dieti monastcrii, necnon ct abbate ejusdem monasterii de Thosan ibidem presentibus, eum quibus intraviinus capitulum dicti monasterii, convcntu prescnte, ad sonum campane prout moris est, ibidem convocato ac in eodem capitulo congregato, lcgi quod fecimus primo et principaliter in audientia omnium, predictam commissionera nobis factam a predicto capi- tulo generali. Sed antequam inciperemus vacare circa discussionera negotii nobis commissi per commissioncm predictara, sollempniter juravimus quod in dicto ncgotio procederemus atquc nos habercmus fideliter, orani dolo et affectionc inordinata remotis, unde ut melius nobis constaret, de consensu et voluntatc conventus predicti, nccnon et de utilitate ac inotivis eorundem fccimus itcrato lcgi, in audientiam omnium, tractatum sollempncm dudum inter ipsos factum super terris suis remotis in Hollandia, Zelandia et quatuor officiis jacen- libus et aliis diversis terris suis in dicto tractatu contentis, dandis ad firmam ultra quin- qucnnium ad decem videlicet annos vel plus, vel minus, secundum consuetudinera patrie, singulis tamen annis et non una vice recipiendo emolumentum de dictis terris et colonis eorundem ct invenimus in discussione dicti negotii quod omnes monaclii in traditione dic

71D

tarum terrarum, ad firmaui ullra quinquennium , ut dictum est, unanimitcr concordabant, prospicicntes in hoc, ut dicebant, utilitatcm evidentissimam sui predicti monasterii ad releva- tionem ipsius manifestam. lit nos .. abbates predicti, similiter autoritate capituli generalis nobis in hac p;irte commissa, dictam traditionem terrarum in ipso tractatu contentarum ad firmam ultra quiuquennium, ut predictum est, eo quod in hoc utilitatem evidentem ipsius monasterii prospeximus atque prospicimus > approbamus, et eidcra traditioni ad firmam ultra quinqucnnium autoritatera tenore presentium, virtute statutorum papalium, nuncupationem, tam pro presenti tempore quam pro futuro, ita quod dum alique terre de prenominatis iu dicto tractatu ad manus eorum devenerint, eas lterum dare possint ad firmam ultra quin- quennium totieus quotiens boc contigerit in futurum, absque aliqua aliaque quacunquc- licentia propter hoc in posterum impetranda. In cujus rei testimonium nos ... abbates predicti, commissarii in premissis, sigilla nostra presentibus litteris duximus apponenda, un.i cum sigillo reverendi in Christo Patris doiuini ., abbatis de Dunis, patris abbatis raonas- terii de Capella Thosan antedicti. Datum anno et die predictis, videlicet prima die mensis Januarii, anni millesimi CCO quadragesimi primi. Istud autcm decretum predicto tractatu duximus annectendum ad perpetuam memoriara futurorum.