(Muratori antiquitates Italiae medii aevi,)

In nomine Domini et Salvatoris nostri Jesu Chrl- sti, dum ad- excellentissimam potestaiem Domiui Hludowichi gloriasissimi regis , Domini Hlotarii Im peratoria Filii, proclamandum et dicendum venis- iet Audibert Abba monasterio sanetae Mariae quod est situm non longe a civitate Verona ad Portara Organi, quod homines pertinentes suprascriptoMo- nosterio , seo Senodociiio sanetae Mariae» quae

aedificavit bone memoriae Lupo Lux cum èonjuge sua Ermilinda , qui pertioeî a predicto Monasterio, qui comm.ment « Comitatu Tridentino, deberent fa ceré hoperas et aliud serviçium pro conditione ad partem supra scripti Monasterii, modo se inde sup- traunt de ipsas-hoperas vel .servieium, nescio pro qua re unde in ipso Comitatu justiciara minime ha bere potuimus. 'l'uqc praedictus Rex de suis prae- sentiis Missum suum Qaribaldum Palatinum judicem illuc direxit ad ipsam suprascriptam causam inqui- rendam, et eidem abbati justitiamfaciendam. Tunc conjungente se supra scriptus Garibaldus Missus atque Judex in civitate Tridentina CORTEM X)UCA- LEM cum Paulitione Misso Domini Luitfridi Dircis, atque loco pósito, huicaderant cum eis Lo- rentianus de Marcha, alius Lorentianus do Clauce, fiagilo de Prissianum, Alldeo de Milano, Aldo de Feltres. Launulfus de Baovarius. Fritâri de Apia no % Scavini, Huerini, Adelald, Starcfrido, Re- gimpaldus Sculdasius , Andreas Archidiaconus de Verona, Issardus Vassus Domini Liutfridi Ducis, Autpertus , Petrus, de Villa , Yihso de Marcus, Blandus de Civitiana, Todo, Avardus de Persines, Corentiano de ipso loco, Gaideris, Ortari de Forna- ces, Andelbertus , Giso de Prissianum, Hodo de Milliano, Andelbertus de Villa, Heribertus, Petrus de Marcus, et aliis Vassi Dominici tarn Teutisci quam et Longobardi ad singulorum hominum causas qudieadum vel deliberandum, Ibique veuiens ad во-

•

»3

rum praesentiam Audibertus Abba una cumAnseauso Advocatо supra scripti monastcrii, proclamandum et dicendum contra Luponera. Suplainpunio filius quondam Lupardo de Tilliamo, quia iste Lupo, Suplainpunio nominatus, bisavius, et a vi us, et pa- truus tempore Longobard'trum at Francorum, et tu: ipse moderno tempore infra treginta annos fecistis hoperas pro conditione ad partem sanctae Mariae, nescio pro qua causa modo te suptrais, et ipsas hoperas minimefacis. Adhec respondebat Lupo: non est Veritas, quod ego aut parentes mei ad partem sanctae Mariae hoperas pro conditione fecissemus, nisi quod commendavimus nos Ariperto abbati. Tunc nos suprascripti Scavini interrogavimus ipso Lupone, si potuisset probare, sicut ipse dicebat. Et ipse dixit, quod sic potuisset tunc nos supra scripti Scavinis judicavimus, ut daret Lupo Wadl- am de consignatione. Et posuit iidejussorem Da. gimpertum et Lubarium. Et posuerunt constitutum Piacitum incivitate ad suprascriptam CurtemDuca- lem. herum interpellavit Anscausus Advocatus su prascripti Monasterii Martinum, et Gundaldum ger manos de Avi, quod ipsi et parentes eorum simili ter ad partem Monasterii sanctae Mariae hoperas, per condictione faceré deberent, Et ipsi responden- tes dixerunt: Non est ita, quod dicitis, quod nos aut parentes nostri hoperas pro condictione, nequ« personas, ñeque rçs ad partem sanctae Mariae ope ras fecissent, nisi per comendatio per Liberos ho»

mines. Tunc intérrogavitnus eos hos suprascripti Scavinis, si potuissent probare. Et ipsi dixeruat, quod sic potuissent. Et fecimus eos dare Wadiam de consignatione, et posuerunt fidejussorem Yihso- nem et Anscausus ad constitutum ad ijvam Curtem. Similiter in ipso Plácito interpellavit siiprascriptus Anscausus Vitalem de Murjum. Maurontonem de Castellionem, Brunarium, Bonaldum et Honora» tum germanos de Tilliarno dicendum: et vos simi liter et parentes vestri operas pro conditione fe- cistis et faceré debetis ad partem sanctae Mariae, nescio pro qua causa modo faceré distulistis, ad haec ipsi respondentes dixerunt: non est Veritas, quod nos aut parentes nostri aliquaudo operas fecis- semus, neque pro conditione neque pro aliqua alia causa, sed semper nos et parentes nostri in liberara potestatem fuimus et esse debemus. Dura nos- su prascripti SOFvini talker audivimus , judicavimus eis , ut datent Wadiam de constituto. Et posuerunt fidejussorem Launulf um, et posuerunt constitutum similiter ad suprascriptam curtem. Positio autem constituto, iterum conjungentes nos IN Cîvitatkm TRIDENTINAM AD CURTKM DÜCALBM, OOS SUpra- scriptus GaribalduS Missus et Paulitius Loco/jositus, seo suprascripti Scavinis et Sculdasiis, ac ceteriplures homines. Ibique nostra praesentia conjungente se Audi, bertum Abba et simul cum Anscauso advocato su prascripti Monast*rîi, nec non et al i am partem ip- eis suprascriptis homines cum quibus pars monaste

'9

rii altercabat, inprimis intérrogavimus eos supra- scriptis Scabinis et auditores Lupone Suplainpunio, si abesset paratos ipsos testes, skut Wadiam dedit, et ipse dixit, quod sic aberet. Et presentavit suos testes, id est Launulfum et Johannem de Baovarius.' Gisempertum de Lanzimas. Dum suprascripti testes in nostra presentía presentàti fuissent, sic nos Judi- ces ipsos testes unum ab alio separan fecîmus, et minutius atqs diligeuter inquisivimus. In primrs LaunuIfuS dixit: Scio de ipsa contentione, quo ha. bet isle anscausus advocatus de Sinodochio sanctae Mariae cum isto Lupone Suplainpunio faciente ope- ras ad partem sanctae Mariae de ipsas res, ubi re» sedebant, pro conditione tarn isto Lupone Suplain- . punio, quam et parentes ejus. Absit, quod de perso nas suas, nisî de ipsas res ubi resedebant. Johan nes, Giaempertus similiter dixerunt, aient et Lau- Dulfus dixit. Post hoc testimonium dictum interro ga vimus nos suprascripti Scavini anscausoadvocato, si abuisset testes contra opponendum, nostrisque presentasset presentiis. Quibus anscausus advoca tus dixit: Sic habemus. Tarnen non est nobis ne cessum, quia isti testes magis testificant de ipsas ret ad partem Monasterii de Sinodochio sanctae Mariae, quam ad partem istius Luponis Suplainpunio. Sic, fecimus nos suprascripti Scavini praedictos testes ante nostris praesentiis unusquisque manum suam super sancta Evangelia poneré, et Juraverunt, ut qualiter de ipsa cauia testimonium dixerant, sir

fuisset verîtas. Post hoc sacramentum factum , et omni veritate per ipsos testes inquisita, tunc appa raît nobis judicibus recte et judicavimus, ut pars suprascripti Monasterii sanctae Mariae haberet ipsas res, qualiter testes ejus Testimonium dixerunt ut lex est; et finitum est. In ipsum placitum compel la vit anscausus advocatus suprascripti Monasterii Martinum Gundaldum, Vitalem Maurontonem, Bru- nario, Bonaldum Honoratum: mittite nobis ratio- nem et ipsas operas, unde Wadiatum abemus. Quos interrogavimus nos suprascriptos Sabinos et audi tores ut si et ipsi haberent sua testimonia, sicut Wa- diam dederunt. Qui dixerunt. Voluimus abere sed non: possumus. Et interrogavimus eos iterum atque iterum pro qua re ipsi testimonium abere non po- tuissens. Et ipsi dixerunt: pro ideo non possumus quia fatiebamus operas ad radem, et portabamus pastas ad Veronam et alias ambassias facerent. Qui. manifestarunt et dixerunt, quod pro ipsis rebus ubi residebant ipsas operas velambassias faceré de« bereut. Nos quidem suprascripti Scabinis vel audi tores, dum taliter eos manifestantes, audissemüs sic judicavimus, ut pars sanctae Mariae ipsas res abe- ret.¿— —. _ ., „ «,,»: -.\¡- ч: «/ т->'.у 'л..

.' J.- ^c. «.',

■.. *

Hanc paginam judicati Grimualdum notarium scribere monuimus, ut futuris temporibus exinde dm- plius oriatur intentio. Quam enim paginam judica» scripsi ego Grimualdus Notarius, civis Tridentinus

ammunitionem de supra scriptis Scavinis. Anno Do-' niinorum nostrorum Hlotarii invictissimi Imperato- ris anno vicésimo Vto, et domni Hludowichi filii ejus gloríosissimi regis anno Vto. Sup die vicésimo içxtode menseFíbruarie. Indictione octava féliciter.

Ego Paulitius in his Actibus interfui manu mea

subscripsi et judicium dedi.

Ego Aldo in his actibus interfui et judicium dedi et manu mea subscripsi.

Ego Petrus in his actibus interfui et manu mea subscripsi.

(Subsequntur signa manuum reliquorum Sca- .vinorum et Sculdasiorutn.)

Ego ante dictus Grimualdus Nolarius hac noti« cia judicati pro jussione et ammonicione de supra scriptis judicious et Savinis acripsi et complevi. a)

a)Ea! inhocpretiosissimoMuratorii diplomate, pro, ductos in medium J. X. Comitatum et Ducatum Tridcnlinum vt Ducem Luitfridum, et in ipsa Tridentina civilate Curtem Ducalcm et loca quam plurima patriae nostrae, jamjam a celebérrimo Tartarotto detecta.

^огта9г25�?!�?м.«5йпКг.^([,[. 95

Nro. Ill ,

Arnolfus Rex Cîerico PiUgrim donat in pago Ci- Urthal, quidquid Isangrim ibidem in comitatU bus Engilberti et Jezonis habuit, 889. 5. Oct. actum Wolfdeoza.

(blaüttyten von %ur>aviü.y

In nomine sanctae individuae Trinitatis Ar- nulfus divina favente gracia rex. Comperiat cuncto- rum fidelium Christi generalitas, qualiter quidam fidèles nostri Aspertus venerabilis Caiiceliarius scili cet et Salomon capellanus noster deprecafi Sunt no- stram celsitudinem, ut cuidam clerico Pilgrimm vocato quasdam res juris nostri in proprium concederemus. (Quorum petitioni libenter annuentes ita fieri decrevi- nvus. Dedimus vero ei in Pago quidicitur CiLARES- TALE in Comitatibus Engilberti et Jezonis comitum no- strorum quicquid Ysangrim ibidem in beneficium ha bere Visus est,jure perhenriiinproprietatemconces- simus cum curtibus et edificiis, mancipiis, campis, agris, pratis, pascuis , silvis, montibus scilicet at- que alpis, venationibus, forestibus, aquis, aqua- rumque decursibus, molinie — piscaliönibus, vi- is et inViis, exitibus ac reditlbuS, quesitis et in- quirendis, cultis et incultis, mobilibus et immobi- libus, et cum universis ad éadem beneficia seu ad easdem res jure vel legitime pertinentibus. Et jus

»9

simus ei inde hoc presens auctoritatis nostrae pre ceptum conscribi, firmissimo regali imperio praeci- pientes, ut memoratus Pilgrim de hiis omnibus re bus que *ei de nostro jure in jus et dominium con- cedimus atque tradimus ab hodierna die а�? dein- ceps omni tempore liberam securamque habeat po- testatem tenendi, donandi, vendendi, commutandi, vel quicquid exinde voluerit faciendi absque uilius impedimento. Et ut haec auctoritas nostra firmier habeatur, et per futura témpora a fidelibus nostrie verius credaturac diligentius obeervetur, manu nostra earn firmavimus, anuloque nostro sigillarijussimus»

Signum Domni Arnulfi. Invictissimi Regis. Aspertus canceilarius ad vicem Deotmari Archica- pellani recognovi et eubscripsi.

Data ItJ�?. nonas Öctobri« anrid iricarnationis dominice DCCCLXXXVlIIL Indictione Vlî.annoir. regní Arnulfi piissimi regis. Actum in villa tPb(f- deoza nominata in dei nomine féliciter, Amen.

• Nro. IV*

Cotnmuiatio Adalberti Satisburgensis Archiepiscopi , et sui Chorepiseopi Gotabefti. 923. 25. Sept. Actum Salzburg.

(5îû4jri<fiien pon Suoaoiû) Omnibus XPI fidelibus agnitum fore volumui.

SB « ,

2© '■■

Tradidit iiamque Gotabertits venerabills Chorie- piscopus ad altare S. Petri, saDCtique Ruodberti in xnanue uidalberti gloriosi archiepiscopi, suique advo- cati Z>/oí/-j;V/,propr¡etatem,quám ib locis Meltina et "Torilano dictis in Comitatu NoRiTALE donante Chuofirado rege acquisivit, cum curtilibus edificiis, agris, pratis, pascuis, piscatiouibus, venationibus,

mancipiis utriusque sexus. -Hi sunt testes ex

utraque parte per aurem attracti. Engilbertus Comes,

Heimo. Kerhoh. Ludolf. Uualamont. llpunch.

Actum in basilica sancti Rodberti. Anno incarnation nis Domini DCCCCXXIII. VII. Ivalend^Octob.

An notationes.

*' '' * '~~ -

a) Audistin? Moelten et Terlan villas Athesinae vallis, sitas fuisse in Norithal (Valle Norica,No- ricana) aut pago Orital, quae tarnen aperte per- tinebant ad comitatum Bozánensem. Quidni? re- ferebatur ergo hie ad pagum Norital, quod de monstrare conatus sum §. 27.

b) Lungau tractus ditionis Salisburgensis altissimis Tauriscis montibui circumvallatus: hinc Styriae orientem versus, versus meridiem Carinthiae du- catibiis confiais.

t i

1.

- -: i 2 ь

Nro. V. v V

Соп�?атЫшп Adalberts Salisburgensis praesulis et Cha- dalhohi Co mit is in Chiemgau de praediis in ßt'r* schenwang vallis Oeni inferior is*

(Згофг1ф(�?п pon Зиваои.")

Noverînt -omnee Chrijti fíeteles quoniam OdaU bertus archiepiseopus quandam çommutationem cum Chadalhoho comité decrevit faciendum. Tradidit namque predictus Chadalhoh in maaus Odalbertt i archiepiscopi et advacati sukReginberti hobam I. de territorio et de prati^ ad Pirçhinauuanch ad sanctum Petrum sanctumque. Rodbertum perenniter in pro- prietatem. Econtra vero tradidit predictus archiepis eopus cum manu advacati sui Reginberti presciipto Ckadalhoho locum Freding/ikova dictum perpetuali- *er in proprietatem. Hi sunt testes exutraque parte per aures attracti Engilperth cornes. Nordperht. Uuita- gouuq,.. Rafolf. Auo¿ ,Adalfried, Kerhoh, Pirhtilo». Zuentipolch. Puopo. .Hiltipold. Adajperht, Ercha? nolf. Tuoto. Imizi. Item Uuitagouuo,

■ •■

s* m