Demetrius de Nyas, decretorum doctor, Dei et apostolice se[dis gratia] episcopus Sanctuariensis, reverendissimique in Christo patris et domini domini Georgii, miseratione divina archiepiscopi Strigoniensis, locique eiusdem comitis perpetui, summique secretarii et cancellarii regie maiestatis, primatis [Hungarie] et apostolice sedis legati nati etc., in pontificalibus et spiritualibus vicarius et causarum auditor generalis, dilectis nobis in Christo honorabilibus et discretis viris ... de Papa, ... de Thapoltza[few] ... [de] Wazar, ... de Wgod, ... de Wasarhel, ... de Kwp, ... de Norap, ... de Beeb, ... de Cholth, ... de Bedege, ... de Leweld, ... de Rennek, ... Sancti Nicolai, ... Sancti Iohannis et ... Sancte Mar[ga]rethe de V[g?] ... Sancti Stephani prothomartiris, ... Sancti Adalberti et ... Sancti Benedicti de Iaurino, ... de Felpecz, ... de Kayar, ... de Lowazpathona, ... de Barathy, ... de Nywl, ... de Nogech, ... de Sancto Matino ... [de P]etherd, aliisque omnibus et singulis dominis ecclesiarum plebanis in et sub Strigoniensi ac eius iurisdictione spirituali, necnon Agriensi, Quinqueecclesiensi, Wesprimiensi, Iauriensi, Waciensi, Nitr[iensi] ... et diocesibus ubilibet constitutis et existentibus, qui cum presentibus fueritis requisiti aut alter vestrum fuerit requisitus, salutem in Domino et nostris firmiter obedire mandatis. Noveritis, [quod] ... de anno Domini millesimo quingentesimo decimo quinto preterito [1515.] mota coram nobis in hac sede spirituali Strigoniensi causa ac litis et questionis materia inter venerabilem et relig[iosum dominutn Ia]cobum, abbatem de Bakonbeel, predicte Wesprimiensis diocesis, ut actorem ab una et egregium Stephanum Zambo de Mezewlak, iamfate diocesis Iauriensis, veluti in causam tractum [parte ab altera] de et super ducentorum et sexaginta florenorum summa alias per dictum reum tunc vicecomitem comitatus Wesprimiensis sedis Wasarhel appellate a prefato domino actore mutuo e ... habitionis successive post sese, ducentorum videlicet semel et sexaginta secundo perceptorum et levatorum ac non observationis promissionis eiusdem rei super restitutione huiusmodi summe per eun[dem ... fide]que sua Christiana firmate, necnon etiam certis gravibus iniuriis verbalibus, quibus idem reus prefatum dominum actorem in presentia totius universitatis dicte sedis de Wasarhel in quadam ... [nobi]lium congregatione generali iniuriose affecerat, sed et aliis nonnullis rebus in actis seu processibus cause et causarum huiusmodi latius expressis et deductis et illorum occasione, causaque et causis huiusmodi partes inter easdem diutius vertentibus libello pro parte predicti domini abbatis producto ab exceptionibus, replicationibus ceterisque allegationibus et ... ensionibus utriusque factis, necnon litis contestatione inde secuta, testibus, aliisque probationibus superinde productis, admissis, receptis et examinatis ac illis seu eorundem testium dictis et attestationibus per nos apertis et publicatis, aliasque servatis de iure et de consuetudine dicte sedis spiritualis Strigoniensis in talibus servare solitis et consuetis, aliasque rite et legitime procedendo, consequenter de anno Domini millesimo quingentesimo vigesimo preterito, vigesima secunda die mensis Decembris [1520. dec. 22.] nobis ad iura reddenda et causas audiendas pro tribunali sedentibus ac procuratoribus dictarum partium citatione legittima speciali ad hunc actum fiendum premissa coram nobis comparentibus ac in causa et causis huiusmodi concludi et sententiam diffinitivam fieri petentibus et propterea instantibus, nos, quatinus antea conclusum non fuisset, duximus concludendum et conclusimus ac deinde ex hiis, que vidimus et agnovimus ad prolationem subinserte sententie nostri diffinitive in Dei nomine procedendum duximus, eamque in scriptis tulimus et promulgavimus in eum, qui inferius describitur modum, recepto primitus a procuratore dicti domini abbatis et per illum ad sancta Dei evangelia, tactis scripturis sacrosanctis prestito corporali iuramento de et super eo, quod predictus dominus actor iniuriam sibi per prefatum Stephanum in causam tractum irrogatam, de qua in dicta sententia nostra diffinitiva fit mentio, pro centum florenis auri pati et sustinere noluisset, neque vellet.||
Tenor autem ipsius sententie nostre diffinitive talis est:||
Christi nomine invocato, eiusque gloriose matris virginis Marie, totiusque curie celestis termini sanctis amen. Nos Demetrius de Nyas, decretorum doctor, Dei et apostolice sedis gratia episcopus Sanctuariensis, ecclesie Strigoniensis vicarius et causarum auditor generalis, sedentes pro tribunali et Deum solum, eiusque iustitiam pre oculis habentes per hanc nostram sententiam diffinitivam, quam de iurisperitorum consilio ferimus in his scriptis in causa, que coram nobis versa est et vertitur per et inter reverendum patrem dominum Iacobum abbatem de Bel, diocesis Wesprimiensis, ut actorem ab una et nobilem Stephanum Zambo de Mezewlak, diocesis Iauriensis, alias vicecomitem comitatus Wesprimiensis sedis Wasarhel, velut in causam attractum ab alia partibus, de et super eo, quod, quum alias prefatus dominus actor dicto reo tunc vicecomiti et ceteris nobilibus prefate sedis Wasarhel ad solvendum gentibus, quas iuxta limitationem et contenta generalis decreti huius regni Hungarie tenere debent, ditcentos et sexaginta florenos Hungaricales in paratis pecuniis successive mutuo dedit, extunc antefatus reus cum prefatis nobilibus convenit cum dicto domino actore, ut ipse dominus actor pertinentias dicte sedis Wasarhel ratione taxe pecuniarum exercitualium more alias consueto una cum iudicibus ipsorum nobilium connumerare seu connumerari facere et deinde taxam pecuniarum exercitualium huiusmodi conmuneratam plenarie exigere seu exigi facere ac de eadem taxa prefatos ducentos sexaginta florenos mutuo datos, necnon salarium congruum pro connumeratione et exactione dicte taxe debitum ac expensas in connumeratione et exactione ipsius taxe factas per se recipere et retinere possit et valeat, residuum vero eiusdem taxe, quo universitas dictorum nobilium prefate sedis voluerit, dare seu facere debeat. Que premissa dictus reus cum prefatis nobilibus observare et quod eidem domino actori prefatam taxam sic, ut premittitur, connumerare et exigi facere pacifice permittet, immo per colonos seu iobagiones pro premissis pecuniis exercitualibus taxari solitos exolvi faciet, fide sua mediante promisit.||
Nihilominus postquam prefatus dominus actor dictam taxam connumerari fecisset et exigi seu colligi facere cepisset, dictus reus fidei sue temerarie contraveniendo familiares dicti domini actoris pro exactione dicte taxe deputatos, quominus taxam ipsam colligere et exigere potuerint impedivit et de eorum hospitio in dicta Wasarhel ad colligendam huiusmodi taxam ordinato vi repulit, dictamque taxam connumeratam exegit et, quo voluit, fecit. Et insuper prefatum dominum actorem coram multis honestis personis in dicta sede nobilium congregatis mendacem appellavit graviter eidem iniuriando, prout in libello conventionali, ad quem relatio habeatur, latius continetur.||
Visis igitur videndis et mature ruminatis et discussis dicimus, decrevimus, declaramus et pronunciamus prefato Stephano reo fidei sue contravenire et familiares dicti domini actoris in collectione et exactione dicte taxe constitutos, quominus taxam colligere et exigere potuissent, impedire et de eorum hospitio expellere, taxamque eandem per ipsum reum seu homines suos exigere et exigi facere ac prefato domino actori iniuriari iion licuisse et neque licere de presenti, eundemque reum ad satisfaciendum fidei sue teneri et obligari; et preterea condempnamus ipsum Stephanum reum ad dandam et solvendam dicto domino Iacobo actori taxam prefatam per eum seu homines suos una cum dictis iudicibus nobilium, ut prefertur, factam, necnon etiam ad dandam et solvendam eidem dicto domino actori pro emenda prefatorum iniuriarium florenos centum auri Hungaricalis una cum expensis presentis litis coram nobis legittime factis; in quibus etiam eundem Stephanum reum prefato domino Iacobo actori condempnamus taxatione earum nobis et officio nostro imposterum resignata et ita dicimus, decernimus, declaramus, proiudicamus et condempnamus omni meliori modo, via, iure, forma, stilo et causa, quibus melius et efficacius de iure possumus etc. Laus Deo.||
A qua quidem sententia nostra diffinitiva quatinus pro parte predicti Stephani rei fuerit ad sanctam sedem apostolicam infra tempus a iure statutum legittime appellatum et per nos eidem appellationi reverenter delatum. Tamen quia huiusmodi appellatione nedum infra terminum congruentem ad prosequendum eandem appellationem tunc eidem prefixeramus, sed nec usque modo presentia prescripta sententia nostra diffinitiva in rem de iure transivit iudicatam, fuimus itaque subsequenter pro parte iamfati domini actoris cum istantia debita requisiti, quatinus contra et adversus prelibatum Stephanum reum ad videndum et audiendum (!) predictam nostram sententiam per desertionem huiusmodi appellationis pro parte sua interpositi in rem de iure transivisse iudicatam ac expensas in causa et causis huiusmodi coram nobis legittime factas taxandas et limitandas, eandemque sententiam nostram simul cum huiusmodi expensarum taxatione debite executioni demandare, vel dicendum et allegandum, si quid dicere vel allegare posset, cur ad premissa contra eundem procedi non deberet, citationem legittimum [ad] partes in forma solita et consueta decernere, dare concedere dignaremur.||
Nos autem attendentes, quod iusta petenti non est denegandus assensus, citationem eandem petitam dandam decrevimus. Ipsa autem in partibus legittime executa, nobisque una cum eius executione ac expensarum predictarum cedula in iudicio reproducta honorabili magistro Michaele de Bathor, legittimo procuratore prelibati domini Iacobi abbatis actoris, de cuius procurationis mandato ex actis cause et causarum predictarum sufficienter constitit et constat, instante et petente dicto vero Stephano reo, ut [pre]fertur, citato et eius procuratore pro hac vice absente, nos predictam appellationem desertatam esse, ob hocque preinsertam nostram sententiam diffinitivam una cum eiusmodi expensarum taxatione debite executioni demandandam esse et demandare debere promandavimus. Quas quidem expensas, quamvis procurator prefatus dicti domini actoris longe ad plus estimasset, ad quinquaginta tres florenos et septuaginta septem denarios Hungaricales, prehabita cum peritis earum debita moderatione, taxavimus et limitavimus, recepto ibidem ab eodem procuratore dicti domini actoris in animam eiusdem domini actoris iuramento ad sancta Dei evangelia manibus eius corporaliter tacta prestito, quod prefatus dominus Iacobus actor in et pro prosecutione presentis cause tot et tantum florenorum, videlicet quinquaginta tres et denariorum LXXVII exposuit et necessario exponere debuit. Quibus sic habitis nos attendentes, quod parum aut nihil esset sententias ferre et expensas taxare, si postea debite executionis non sortirentur effectum, preinsertam nostram sententiam diffinitivam, in rem, ut prefertur, transeuntem iudicatam, una cum predictarum expensarum taxatione executioni demandamus, decrevimus, demandavimus presentes litteras nostras executoriales desuper decernentes.||
Quocirca discretioni vestre et cuiuslibet vestrorum in solidum in virtute sancte obedientie et sub excommunicationis pena, quam in vos et quemlibet vestrorum huiusmodi mandatum nostrum exequi recusantes seu recusantem trium dierum canonica monitione premissa a die exhibitionis presentium vobis fiende computando ferimus in hiis scriptis, districte precipiendo mandamus, quatinus receptis presentibus ac dum et [quando] presentibus fueritis [requi]siti seu alter vestrum fuerit requisitus ad prefatum Stephanum reum personaliter accedatis, ipsumque, si ad eum vobis tutus prebeatur accessus, alioquin per affixionem copie presentium valvis ecclesie parrochialis, ubi idem Stephanus residet aut ecclesiarum circumvicinarum, aliasque in ecclesiis vestris parrochialibus, videlicet de Papa, Thapolczafew, Kwp et Norap ac aliis, loco videlicet residentie ipsius Stephani vicinis, sub missarum solempniis, dum istic populi convenerit multitudo ut vel sic talismodi vestram, imo verius nostram monitionem verisimile sit ad eiusdem Stephani notitiam devenisse, publice moneatis et requiratis; quem nos harum serie sic requirimus et monemus, ut ipse infra viginti quatuor dierum spatium a die huiusmodi monitionis et requisitionis vestrarum de ipso fiendarum computando, quorum dierum octo pro primo, octo pro secundo et reliquos octo dies pro terno et ultimo et peremptorio termino, monitioneque canonica prefigimus et assignamus, sub excommunicationis pena, quam in eum, nisi fecerit, quod sibi in hac parte mandamus, dicta canonica monitione premissa ferimus in hiis scriptis, ipsumque ex nunc, prout ex tunc et ex tunc, prout ex nunc eandem excommunicationis sententiam incurrere volumus et incurrisse declaramus in hiis scriptis. De prenominata taxa dicti comitatus Wesprimiensis prefate sedis Wasarhel in premissa nostra sententia diffinitiva expressa, a cuius videlicet exactione homines dicti domini abbatis idem Stephanus reus temerarium et contra iusiurandum suum amoverit, eidem domino actori plenam, debitam et sufficientem rationem reddere predictosque ducentos et sexaginta florenos per eundem dominum exponentem, ut prefertur, eidem Stephano reo, tunc vicecomiti et veluti persone principali suo et aliorum nobilium dicte sedis de Wasarhel nominibus mutuo concessis, necnon expensas et salaria hominum prelibati domini actoris in dicatione, connumerationeque iam dicte taxe perpessas et factam, prout ex vi iuramenti sui ad id se astrinxit, reintegrate, preterea de predictis quoque de aliis centum florenis pro iniuria prefata dicti domini actoris per nos taxatis, necnon et LIII florenis et denariis LXXVII nomine expensarum prefatarum limitatis, sed et reliquis quatuor aliis florenis pro presentium expeditione per dictum dominum actorem expositis, ad quos videlicet presentes nostras litteras taxamus, satisfacere aut cum eodem domino actore se amicabiliter componere et concordare, aliasque preiuste nostre sententie diffinitive per omnia parere debeat et teneatur realiter et cum effectu. Qui si id facerit, bene quidem, alioquin lapso predictorum viginti quatuor dierum spatio eundem Stephanum in vestris et cuiuslibet vestrorum ecclesiis singulis diebus dominicis et festivis infra missarum solempnia, dum maior in eisdem ad divina audienda populi convenerit multitudo, ut moris est in talibus fieri, pulsatis campanis, candelis accensis et extinctis ac in signum maledictionis iterum in terram proiectis modo premisso per nos excommunicatum publice denunciatis et faciatis denunciari, tamdiu donec et quousque de premissis omnibus et singulis satisfecerit, preiusteque sententie nostre diffinitive paruerit effective ac a nobis aliud super inde habueritis in mandatis. Si vero prefatus Stephanus excommunicatus huiusmodi excommunicationem per decem dies dictam denunciationem imediate (!) sequentes animo, quod absit, sustinuerit indurato et rebelli, extunc attendentes quod crescente contumacia crescere debeat et pena, eundem Stephanum aggravandum fore duximus et aggravamus in hiis scriptis mandantes vobis dominis prescriptis, nostris in hac parte executoribus et vestrum cuilibet sub prefata excommunicationis pena modo et forma premissis, quatinus lapso dictorum decem dierum spatio eundem Stephanum sic excommunicatum et aggravatum in vestris et cuiuslibet vestrum ecclesiis et capellis infra missarum et aliarum horarum solempnia dictam excommunicationis sententiam reiterandam et innovandam, ut prefertur, pulsatis campanis, candelis accensis et extinctis ac in signum maledictionis eteme in terram proiectis, cruce erecta et religi[on]e induta aquam benedictam aspergendo ad fugandum demones, qui eum detinent sic ligatum et laqueis suis cathenatum, orando quod dominus noster Iesus Christus ipsum Stephanum ad catholicam fidem et sancte matris ecclesie gremium reducere dignetur, ne eum in talibus perversitati et duritia vitam finire permittat, cum decantatione responsorii [Revelabunt celi iniquitatem Iude etc.] et psalmi [Deus laudam meum ne tacueris etc.] cum antiphona [Media vita in nocte sumus] totaliter usque ad finem. Et hiis finitis ad ianuas ecclesiarum vestrarum una cum clericis et parrochianis vestris accedatis ac ad terrorem, ut eo citius ad obedientiam redeat, tres lapides versus domum dicti Stephani proiiciatis in signum maledictionis eterne, quas Deus dedit Dathan et Abyron, quos terra sustinere non potuit, sed iusto Dei iudicio illos exsorbuit, ut in inferum descenderent viventes. Etiam post missam et in vesperis, aliisque horis canonicis, sermonibus et predicationibus publice et pleniter publicetis et denuncietis ac ab aliis, quantum in vobis est, publicari et denunciari ac a Christi fidelibus arctius evitari faciatis tamdiu, donec a nobis vel superiori nostro super hoc aliud habueritis in mandatis.||
Verum, si idem Stephanus excommunicatus et aggravatus excommunicatione et aggravatione huiusmodi per alios decem dies post dicte aggravationis publicationem imediate sequentes animo, quod absit, sustinuerit, indurato [et] rebelli, nos, quia perversorum contumatia seu presumptio id exigit ut unica pena non contenti fortioribus arceantur penis, ne fides illorum ledatur, qui suis superioribus obedientiam [sem]per impenderint, processus nostros huiusmodi reaggravamus mandantes, ut supra, vobis dominis prescriptis, nostris in hac parte executoribus, quatinus omnes et singulos Christi fideles utriusque sexus h[omines] et presertim familiares et servitores ipsius Stephani excommunicati, aggravati et reaggravati modo et forma premissis moneatis et requiratis primo, secundo, tertio et peremptorie, prout etiam et [nos] requirimus et monemus eosdem, eisdemque et eorum cuilibet pro omni dilatione, terminoque peremptorio ac monitione canonica assignamus, a participatione, oratione, familiaritate et servitio ipsius Stephani excommunicati, aggravati, reaggravati penitus et omnino desistant, nec cum eo quoquo loquendo, serviendo, cibum, potum, aquam vel ignem ministrando aut aliquo humanitatis solatio, preterquam in casibus et personis a iure permissis, participare presumant seu aliquis eorum presumat. Et si contrarium fecerint, nos in eos et eorum quemlibet cum dicto Stephano excommunicato, aggravato et reaggravato participantes et contrafaciantes ex tunc prout ex nunc et ex nunc prout ex tunc dictorum decem dierum canonica monitione premissa excommunicationis sententiam ferimus in hiis scriptis et etiam promulgamus mandantes vobis dominis prescriptis et vestrum cuilibet, quatinus singulis diebus dominicis et festivis in vestris ecclesiis et capellis infra missarum et aliarum prescriptarum horarum solempnia ac ubi et quotiens expedierit, prefatos Christi fideles familiares et servitores cum dicto Stephano excommunicato, aggravato et reaggravato rebelliter participantes excommunicatos tamdiu publice denunciatis et denunciari faciatis, donec a nobis vel superiori nostro aliud habueritis in mandatis. Preterea si prefatus Stephanus excommunicatus, aggravatus et reaggravatus reaggravationem nostram huiusmodi per alios decem dies imediate sustinuerit duritiam Pharaonis imitans ad modum aspidum surdarum aures suas obdurans, ne vocem audiat incantantium, nos tunc omnes et singulas civitates, terras, oppida, castra, villas, suburbia et quarumcunque (!) ecclesias, collegia, parrochias et quevis alia loca in et sub quibus et ad que dictus Stephanus excommunicatus, aggravatus, reaggravatus declinaverit seu diverterit, quamdiu ibidem fuerit, firmissimo supponimus interdicto ecclesiastico mandantes vobis dominis presciptis sub prefata excommunicationis pena, quod quamdiu idem excommunicatus, aggravatus et reaggravatus in locis prenotatis fuerit, a divinis cessetis et ab aliis cessari faciatis, quam quidem cessationem etiam per tres dies continuos post dicti Stepliani excommunicati, aggravati, reaggravati et interdicti ab inde recessum observetis et continuetis ac ab aliis, quantum in vobis est, continuari et observari faciatis; ita et taliter, ut stante huiusmodi interdicto nulla ecclesiastica sacramenta in et sub eisdem locis, in quibus predictus Stephanus excommunicatus, aggravatus, reaggravatus et interdictus fuerit, ministrentur, nisi penitentia et baptismus omnibus indifferenter, eucharistia infirmis tantum ac matrimonium sine ecclesiastica solempnitate contrahatur, inibique et sub eisdem locis decedentibus ecclesiastica denegetur sepultura. Presentes autem litteras sive hunc nostrum processum volumus penes prefatum dominum Iacobum aut procuratores ipsius remanere et non per vos vel aliquem vestrum contra ipsius voluntatem quoquolibet detineri. Contrarium vero facientes prefatis nostris sententiis volumus subiacere, mandantes tamen copiam fieri presentium eam petenti et habere volenti petentis tamen sumptibus et expensis. Ut autem omnia et singula predicta ad singulorum notitiam evidentius deducantur, vobis omnibus et singulis dominis prescriptis, nobis in hac parte executoribus et vestrum cuilibet in solidum, qui super hoc fueritis requisiti, aut alter vestrum fuerit requisitus sub prefata excommunicationis pena mandamus, quatinus copiam presentium litterarum nostrarum in portis ecclesiarum vestrarum et aliorum locorum, ubi prefatus Stephanus excommunicatus, aggravatus, reaggravatus et interdictus ac inobediens et rebellis ac cum eo participantes excommunicati inhabitant, faciatis affigi et extendi ac tamdiu affixam stare permittatis, quousque per publicam inspectionem copie ipsius omnia et singula in eadem contenta fiant cunctis manifesta. Et a premissis omnibus non cessetis, donec a nobis vel superiori nostro super hoc habueritis in mandatis. Absolutionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sententias incurrerint, nobis vel superiori nostro tantum modo reservamus. Quicquid autem in premissis feceritis, per vestras patentes litteras harum seriem seu designationem in se continentes, remissis in specie presentibus nobis fideliter rescribatis. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes litteras executoriales nostras exinde fieri, nostrique sigilli impressione iussimus et fecimus communiri. Datum Strigonii, nona die mensis Decembris, anno Domini millesimo quingentesimo vigesimo secundo. [1522. dec. 9.]||
Anthonius de Kyar notarius.