Vom Jahre 1548. Art. V. Imprimis, quoad negotium religionis omnes Ordines et Status Regni una voce sentiunt: eultum divinum et Religionem ad pristinam normam esse redigendam, et haereses undique tollendas, juxta admonitionem Suae Regiae Majestatis.

Art. XI. Anabaptistas'et Sacramentarios, juxta admonitionem Regiae Majestatis, qui adhuc in regno supersunt, procul expellendos esse de

Der XXH. Art. des Jahres 1604. 111

omnium bonis, Ordines et Status regni statuerunt; nec amplius illos, aut quempiam illorum, intra Regni fines esse recipiendos.

Vom Jahre 1550. Art. XII. §. 2. Quod Maj. Sua diserte simul et pie fideles suos hortari dignata est ad unionem fidei et religionis : agnoscunt in hoc quoque OO. et SS. Regni singularem in Deum O. M. Regiae Maj. pietatem, et in subditos clementiam, arbitranturque secun- dum benignam et paternam admonitionem Suae Maj. enitendum esse omnibus modis, ut sancta et catholica fides ac religio Deique optimi maximi cultus juxta veterem sanctorum patrum doctrinam, longo tempore per universum orbem christianum recepta atque approbata, ubique in Regno restituatur evulsis undique haeresibus et impiis doctrinis, Sanctae Ro- manae et Catholicae (quae unica est, et sibi perpetuo constans, errare non potest) omnes ex omnibus Ordinibus et Statibus regni perpetuo ad- haereant, ac velut membra in unum corpus conglutinentur, ut sie vera et solida animorum conjunetio unioque in Regno, et exinde Dei optimi Maximi misericordia in dies magis augeatur.

Vom Jahre 1563. Art. XXXII. Quod vero Sacra Caesarea et Regia Majestas, fideles suos Status et Ordines Regni, non minus benigne, quam summa diligentia monet atque hortatur; ut exortis nostra aetate diversis et impiis pariter et absurdis haeresibus, atque sectis, in reli- gione veroque Dei eultu unionem , christianam charitatem et doctrinam per Apostolos et Sanctos ecclesiae patres traditam, ac totius orbis con- sensu approbatam sequantur. — Statutum est: ut omnia et singula, quae in superiorum, signanter tamen 1548, 1552*) et 1554**) annorum ar- ticulis super negotio religionis publice et unanimi consensu fuerunt decreta, in posterum quoque firmiter et inviolabiliter observentur; nullusque contra ea, sub poena ibidem statuta, quidquam attentare audeat.

Et quia ut plurimum Capitanei et Praefecti militesque Suae Maje- statis, concionatores haereticos non legittime missos, ob pravam et im- piam eorum doctrinam aliunde pulsos, ad se recipere, et in arcibuR bonisque regiis plerumque fovere consveverunt (idque non sine ingenti animarum christianarum faciunt jactura atque dispendio), dignetur Sacrat. Maj. Sua Caesarea, pro officio suo Imperiali pariter et Regio, quo veram et sanetam religionem tueri et defendere tenetur, in tales animadver- tere eadem poena, quae Capitaneis et Praefectis locorum finitimorum, qui quaestum victualibus exercent, superius est constituta; id est, offici- orum privatione.

*) Hält sich nur in allgem. Bezeugungen der Festhaltung an die früher n Beschlüsse und ordnet an Diejenigen zu bestrafen, welche die Geistlichkeit beschimpfen, die Bilder aus den Kirchen herauswerfen u. s. w.

**) Ordnet nur an, dass sich die geistl. als auch die weltl. Per sonen nach den frühern Beschlüssen verhalten, und ihre Pflicht er füllen sollen.)

Der XXII. Art, des .Jahres 1604.

Postremo, siquidem Majestas Sua Cacs>*fi!Cri£|^ls j$$l;uif>tum ex fide digna relatione, tum vero ex bink/^^^iMadii^u^n^ererMsÄHm

THtdlQGäC& SO«**«1**

112 Der XXII. Art. des Jahres 1 604.

Principem Dominum Matthiam Archiducem Austriae, fratrem suum caris- simum, Suae Majestati transmissis supplicationibus eorum, qui se potiorem Statuum et Ordinum Ungariae partem indigitarunt, non sine admiratione tanquam rem hactenus inusitatam et plane novam displicenter intellexit.

1. Quidnam Uli de turbatione ipsorum religionis, ademtione suarum ecclesiarum et proventuum, ac submotione ministrorum verbi, pive con- cionatorum suorum, tam scripto quam oretenus, ejus Serenitati propo- suerunt et explicarunt.

2. Atque insuper ab ejus Serenitate intercessionem ad Sacram Majestatem suam Caesaream et Regiam eum in finem demisse flagitarunt, ut omnibus per suam Majestatem iis restitutis, in libero suae religionis exercitio permanere, illoque frui et gaudere queant.

3. Qui tamen ab ejus Serenitate requisiti et admoniti, neque scrip tum suum, qui se illius participes facere cogitassent, proprio nomine subscribere, neque cujus religionis sint, profiteri, quasque ecclesias et proventus sibi ademtos esse, questi sunt, explicare voluerunt.

4. Sed circa generalia solummodo persistentes, haud facile a con- cepta opinione sese dimoveri passi sunt, et per hoc, publicos Diaetae hujus tractatus non modicum retardarunt, caeterisque fidelibus regni Statibus et scandalum et malum exemplum praebuerunt.

5. Quod quidem, sicuti suae Majestati Caesareae et Regiae gratum esse non potest: ita quoque sua Majestas recordari nequit, quod illis per suam Majestatem in praetensa eorum religione, aliqua injuria irro- gata, vel aliquae ecclesiae, aut earum proventus (in bonis praesertim eorum propriis et aviticis) eis ademtae fuissent.

6. Neque sua Majestas Caesarea, super obnubilatis eorum prae- tensionibus, sese ullo modo resolvere valet; praesertim quod existimet, illos aliquam cum liberis civitatibus regni, quae sacrae coronae, et Suae Majest. Caesareae, tanquam inclyti Regis Hungariae peculium sunt, collusionem, in urgendo novae religionis exercitio habere.

7. Cum autem Sua Sacratissima Caesarea Regiaque Majestas, instar divorum quondam progenitorum et praedecessorum suorum, tam Impera- torum Romanorum, quam vero etiam Regum Ungariae, felicium recorda- tionum, sacro sanctam catholicam romanam fidem et religionem sincero profiteatur: illam quoque in regnis et provinciis suis, ac praesertim in hoc suo Ungariae regno, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei, ex tot falsis opinionibus et sectis erutam, ubique florere et dilatare cupiat, et ex debito regiminis sui officio, pro virili etiam tueri et defendere satagat.

8. Idcirco Majestas sua sacratissima, motu proprio deque regiae suae potestatis plenitudine, tam sancti Regis Stephani, hujus gentis Ungaricae Apostoli, quam vero omnium aliorum divorum quondam Un gariae regum, Suae Majestatis praedecessorum Decreta, Constitutiones et Articulos, pro praefata sancta catholica romana fide et religione, quo- vis tempore praeclare et pie editos, et evulgatos, non secus, ac si de verbo ad verbum praesentibus literis inscrti et inscripti essent, hoc speciali suo-articulo clementer ratificat, et confiimat.

,9.V$& ne deiriceps, ijvgeneralibus praesertim et arduis regni tractati- bus=- et diaetis-j; alicu] religionis negotium, ad remorandos et interrum-

: ~ -'-''-'' ;V.!k.

Best. d. Wien.-Friedensschl.unt.Rudolph v. J. 1606.—Landt.-Ges. u. Matthias II. 113

pendos publicos tractatus, quovis colore et praetextu impune movere liceat, benigne statuit, et serio decernit, ut contra tales inquietos, rerum- que novarum cupidos, poena a divis quondam regibus Ungariae, in eisdem decretis et articulis statuta, confestim procedatur, et caeteris in exemplum irremissibiliter puniantur.