Sacratissimae Caesareae Regiaeque Maj. , Domini Domini nostri Clementissimi Nomine, Augustanae et Helveticae Confessionis ad Au- gustissimam Aulam cum gravaminibus pro eorundem complanatione able- gatis plenipotentiariis et agentibus hisce significandum. Alte memoratam Suam Maj. Sacr. gravamina haereditarii sui Regni Hungariae, Augustanae et Helveticae Confessioni addictorum fidelium subditorum suorum circa turbationis, aliasque molestias ipsis in Religionis exercitio contra arti culorum diaetalium tum Soproniensium de Anno d. 1681, tum Posonien- sium de Anno 1687 crebrius instanterque delatas, prouti alia etiam, quae ad religionem spectare videbantur, puneta, eorumque circumstantias, rite matureque pensitasse, considerasse ac denique ita resolvise, nimirum : siquidem universi praefatae Augustanae et Helveticae Confessioni addicti Querulantes, praecitatis articulis adhaerentes, eorundem effectuationem, una cum Catholicis, articulari commissione mediante genuino praeattac- torum articulorum sensu fiendam adursissent, ejusmodi autem Commissio actu etiam jam peraeta esset, eidemque praesertim in Cis - danubianis etiam partibus et districtibus, utraque pars acquievisset, nihilominus aliqua contra sensum ipsorum articulorum per dictos Commissarios facta, aliqua non effectuata, alia denique ex post per abusum quorumvis ab utraque parte propria auetoritate introdueta fuisse exponeretur. Ideo de praesenti etiam eadem Sua Caesarea et Regia Majestas eorundem articulorum benigna

128 Resolution vom 2. April 1691.

reflexione habita, propter bonum pacis, internamque regni tranquillitatem in eo, ubi publico exercitio se prorsus destitutos iidem Querulantes lamentarentur, ibi Sua Sacrat. Maj. ulterius articulari determinationi ita standum esse censuit, ut videlicet in locis articulariter pro libero publico exercitio expresse denominatis, liberum ejusmodi publicum Religionis exercitium iisdem Querulantibus admittatur, ita tamen, ne debitos limites excedere, et ad loca articulariter omissa excurrere praesumant, secure tamen plebs talium locorum templa in ejusmodi articularibus locis assi- gnata frequentäre, ministros suos accedere, publiceque exercitio suo ibidem uti possit ac valeat. In quibus locis, veluti articulariter pro exercitio eorundem expressis, parochi catholicorum ex aerario communi, ad quod ipsi Querulantes contribuunt, non intertrneantur. Imo ibidem Xenodochiis, sepulturis, campanis pro communi usu destinatis cum praescitu parochi et aeditui uti fruique permittantur ; neque ad amplectendam fidem catho- licam ubicunque per totum regnum cogantur, attamen ferias et festi- vitates Catholicorum quoad publicum et forum externum observare tene- antur, et id tanto magis opifices, seu mechanici in quorum privilegiis id ipsum per expressum inseri assolet, ideoque, si placet in reliquo gaudere ejusmodi privilegiis, praescriptae quoque conditionis onus subire tanto minus displicere debet. De reliquo Ministri Augustanae et Hel- veticae Confessioni addicti, ab omnibus actibus parochialibus, uti est baptizare, copulare, sepelire, et similibus tanquam ad exercitium publi cum spectantibus in locis ubi articulariter iisdem concessum non est, omnino snpersedeant, neque eo excurrant, siquidem plebi in ejusmodi locis degenti liberum esset eosdem Ministros et templa in locis articularibus habita accedere, seseque ibidem baptizari, copulari, sepeliri curare et alias devotiones facere, proventibus tamen stolaribus parocho loci catholico praevie depositis. Quibus decimas etiam in toto regno Hungariae a sanc- tissimis legibus Deo et ecclesiae catholicae Ministris duntaxat ordinatas praestare sunt obligati, praeter decimas, si quas forsitan ipsi, aut suae religionis praedecessores a terris et vineis suis propriis nobilitaribus et decimis regalibus minus antea subjectis, sponte et libera voluntate pro intertentione suorum olim ministrorum deputassent. Quod vero ad generalia puncta, quae universi august. et helvet. Conf. sequaces diversimode intcrpretari videntur, et cum facultate in arcibus, castellis curiisque nobilitaribus , capellas et oratoria erigendi, in quovis tali loco praedi ' cantes intertenendi authoritatem se habere; praeterea vigore articularis clausulae (salvo jure dominorum terrestrium) de subjectione solummodo jobbagionali, jureque servitutig corporalis intelligi, non vero ad conscien- tias trahi debere putarent: ea taliter intelligenda esse, altefata Sua Ma- jestas Sacr. declaravit, et quidem quoad primum; Facultatem erigendi capellas et oratoria pro ' privatis duntaxat inibi habendis precibus et sepulturis concessam, et in illis cum familia sua, prout et in locis arti culariter omissis cuivis in domo sua orare, postillas legere, nulla tenus tamen vicinos vel proprios subditos, tanto minus praedicantes eos tan quam ad privatum duntaxat suae domus aut residentiae orationis locum admittere integrum esse aut licere. Non secus quoad secundum et quidem praedictae clausulae (salvo jure dominorum terrestrium) non obstante praemissa ipsorum Querulantium rationc, veluti in articulis expressae

Unter Joseph I. und Kaiser Karl VI. 129

omnino standum esse , et consequenter ipsos querulantes eidem se sub- mittere debere: siquidem omnis clausula Regalis in eo summenda cen- seretur sensu, quo debitum suum sortiri queat effectum, in sensu autem ipsorum querulantium effectu prorsus destitueretur: nam jus dominii ter- restris in subditos, quoad servitutem corporalem, aliaque quaecunque temporonea, qualitercunque mutato religionis statu absque hoc salvum et immutabile semper manet, praesertim cum hoc ipso clausulae ipsius sensu ipsi quoque Augustanae et Helveticae Confessionis sequaces olim, pluralitate et potentia Dominorum terrestrium praepollentes, in ejus- modi effectum antea usi fuissent, adeoque quod semel iisdem placuit ac pro justo et aequo positiva lege agnitum recognitumque fuisset, id modo displicere ant Catholicis iniquum reputari minime posset. Ad quorum nimirum debito modo fiendam executionem, rectificationem et accomodationem, quam primum certos deputandos fore Commissarios, coram quibus particularia quaecunque alia gravamina iidem querulantes in facie loci, et parte altera praesente producere poterunt. Juxta rei aequitatem resolutionemque hanc ipsis intimatam postulatorum suorum effectum praestolaturi, quibus de caetero Eadem Sacratissima Majestas Caesarea et Regia Gratia sua propensa semper permanet.

xc.

Unter Joseph I.

Vom J. 1708 des pressb. Landtags. Trium religionum in Hungaria receptarum negotium , juxta genuinum articulorum Sopronien- sium et Posoniensium diaetarum ultimarum sensum Sua Sacrat. Caes. Regiaque Maj. permanere declaravit, ejusdemque liberati et securitati clementissime ita providebit, ne contra repetitos articulos, vel domini terrestres jure suo abutantur, vel cuicunque praemissarum religionum conscientiae vis inferatur; sin autem contra spem aliter eveuiret, regia manu et auctoritate omnimode praepedituram.

Der Szathmarer Composition v. J. 1711. Art. HI. Sacra- tissimam Suam Caes. Regiamque Maj. in religionis negotio, receptas regni constitutiones manutenuturam, nec non exercitium ejusdem, secun- dum easdem leges et constitutiones ac articulos regni tam in Hungaria, quam Transylvania, cum benefieiis eorsum de jure spectantibus, con- cessuram, non praeclusa via modo in gratiam redeuntibus apud Sacr. Caes. Reg. Suam Majestatem, vel coram Diaeta, ratione gravaminum sese insinuandi.