Urbanus episcopus, seruus seruorum dei, venerabili fratri Bernoni Magno- politane ecclesie episcopo eiusque successoribus canonice substituendis in per- petuum. Benedicta gloria domini de loco sancto suo, de quo pater omnipotens ad nostre mortalitatis cursum solita pietate respiciens ecclesiam suam nove prolis fecunditate multiplicat et fidelium predicatorum uerbo pariter et doctrina dilatat, trahens in sagena fidei barbaras etiam nationes, ut qui fuerant aliquando tenebre, lilii lucis effici mereantur, et iuxta uerbum proplielc in cubilibus, in quibus prius dracones habitabant, uiror calami et iunci rore sancti Spiritus oriatur. Ex eius itaque munere fuit, qui uult omnes homines saluos fieri et ad agnitioncm ueritatis uenire, quod tu, uenerabilis in Christo frater episcope Berno, ad predicandum paganis et seminandum uerbum fidei episcopus institutus, exposuisti te ipsum labo- ribus et periculis, et altendens, quod Christus pro nobis mortuus est. ut qui uiuit, iam non sibi uiuat, sed ei, qui pro nobis mortuus est et resurrexit, in ancxieta- tibus multis sparsisti semen diuinum et erogasti talentum tibi creditum ad usuram et genles plurimas, que ignorabant deum, ueritatis lumine illustrasti et reduxisti ad cultum dei, que ante captiue laqueis diaboli tenebantur. Nunc igitur, quoniam a sede apostolica postulasti, ut episcopalem sedem in loco, qui dicitur Zuerin. auctoritate sacrosancte Romane, cui deo auctore deseruirnus, ecclesie contirmemus, nos tue postulalioni grato concurrentes assensu, ad exemplar felicis memorie Alexandri pape, predecessoris nostri, pontificalem cathedram in eodem loco manere statuimus et ei subscripta loca diocesiana lege futuris deinceps temporibus decre-

subiacere: claustra et ecclesias edificatas uel edißcandas per prouincias

141 1186. 137

ducis Henrici, quaruui una, que Mykelenburch nuncupatur, tendit usque ad pro- uinciara, que dicitur Brezen, usque in märe, et sie iuxta maritimam peruenit ter- minus episcopalis usque in Kiiyhun. ipsam insulam dimidiam includens, a Ruyia autem usque ad Penum fluuium, ubi idem lluil in märe, inde autem usque Wo- legost, et a Wolegost Penum fluuium sursum versus usque Mizerech, ipsam terram Myzerech usque Plote includens. et terram Plote totam usque Tolenze, ipsam prouinciam Tolenze cum omnibus insulis suis et terminis totam includens, a Tolenze autem ad siluam. que dicitur BezwL que distinguit terras Hauelberge scilicel et Moriz, eandem quoque terram Moriz et Veprowe cum omnibus terminis suis ad terram, que Warnowe uocatur, includens, et terram Warnowe cum om nibus terminis suis ex utraque parte fluminis, quod Eldene dicitur. usque ad castrum. quod Grabowe nuncupatur, ipsum flumen transiens ibidem tendit ad fluuium, qui dicitur Zwirn, comprehendendo omnia attinentia prouincie Zuerinensis, et ab hoc fluuio procedunt termini secundum distinctionem prouinciarum Razeburk et Zuerin usque ad Brezen; ex predicti ducis dono: secundum distinctionem ipsius partem ciuitalis Zuerinensis a domo piscatoris cuiusdam, cui nomen erat Suk, ad uelus cimiterium directe tendentem et idem transeuntem usque in Scalam, cuius medietatem includit, et ultra paludem eidem Scale proximam totam insulam, et molendinum a ciuitate in parte aquilonis situm, et parrochiam predicte ciuitatis cum omni iure: quatuor villas in prouincia Zuerinensi: Medewede, Honthorp, Rampe, Wotuekiz nuncupatas, ex altern parte Albie tres uillas, et in Sadelbandia unam uillam Borist, et in terra, que dicitur Brezen, duas villas: insulam, que dicitur Lypiz, et duas uillas Klinen et Galanze; et castrum Butessowe cum terra sibi attinenti, et octo uillas in Mikelenburch, quas Pribizlaus cum omni iure in Butessowe commutauit, quarum nomina sunt hec: Nezebul. Warin, Glambeke, Colenin, duas Mankemase uocatas. Lubitze, Dargemezle, et omnes uillas terre que dicitur Noue. cum omni iure in Butessowe commutalas a Pribizlauo, a Bu- lessowe in utraque parte aque. que Nebula dicitur, usque ad terram, que Tri- beden uocatur, a Butessowe autem sursum uersus aquam, que dicitur Warnowe, ad locum. qui Ztulp nominatur, et terram adiacentem Butessowe Werle diclam usque ad fluuios Tichmenzeke et Zarnowe dictos, cum omrii iure; et in terra, que Ylowe nuncupatur, decem uillas cum omni iure: Doberan uero et totam lerram Gobange spectantem: in terra Kizin duas uillas, villam sancti Godehardi scilicet et aliam sibi adiacentem cum omni iure; ex dono Kazamari principis chri- stianissimi: in Bard duas uillas cum omni utilitate et terram eidem adiacentem Pitne dictam cum omni iure, duas uillas prope Dimin Wteneke et aliam adiacentem; et locum Dargun dictum, in quo predictus episcopus cenobium fundauit, et duas uillas in Scircipene, vnam uillam in Moriz et unam in Warnowe; et omnem de- cunam per uniuersum episcopatum. Preterea quascumque possessiones, quecumque bona eadem ecclesia inpresentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum

^n-Bick I. 18

138 1186. 141

eoncessione pontificum, largitione regum uel principum, oblatione h'delium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, Hrma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat pre- fatam ecclesiam temere perturbare aut eins possessiones auferre uel ablatas reti- nere, minuere aut aliquibus uexationibus fatigare; sed orania integra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua in omnibus apostolice sedis auctoritale. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona harte nostre constitulionis paginam sciens temere contra eam uenire tentauerit, secundo tertioue commonita, nisi reatum siium digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat atque in ex- tremo examine diuine ultioni subiaceat; cunctis autem eidem loco sua iura seruan- tibus sit pax domini uostri Jhesu Christi, quatenus et hie fructum bone actionis per- cipiant et apud districlum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen ac Amen.

(pJtuküis.) Ego Urbanus catholice ecclesie episcopus ss. B. V.

-j- Ego Theodinus Portuensis et sancte Rufine sedis episcopus ss.

•j- Ego Henricus Albanensis episcopus ss.

•f- Ego Theobaldus Hostiensis et Velletrensis episcopus ss.

[Links:]

•j- Ego Johannes presbiter cardinalis tt. sancti Marci ss.

•J- Ego Laborans presbiter cardinalis s. Marie Irans Tiberim tt. Calixti ss.

•j- Ego Pandulfus presbiter cardinalis tit. basilic. XII apostolorum ss.

•j- Ego Albinus tt. sancte Crucis in Jerusalem presbiter cardinalis ss.

•j- Ego Melior presbiter cardinalis sanclorum Johannis et Pauli tit. Pag-

inachii ss.

•j- Ego Adelardus tit. sancti Marcelli presbiter cardinalis ss.

[Hechts: |

f Ego Arditio diaconus cardinalis sancti Theodor! ss.

f Ego Gratianus sanctorum Cosme et Damiani diaconus cardinalis ss.

•j- Ego Soflredus sancte Marie in via lata diaconus cardinalis ss.

•j- Ego Bollandus sancte Marie in Porticu diaconus cardinalis ss.

•j- Ego Petrus sancti Nicholai in carcere Tulliano diaconus cardinalis ss.

•j- Ego Randulfus sancti Georgii ad Velum aureum cardinalis diaconus ss. Datum per manum Transmundi sancte Romane ecclesie nolarii. VII. kal. Martii, indictione 1111% incarnationis dominice anno MCLXXXV0, pontificatus uero domni Urbani pape III. anno primo.

Nach dem Originale im königl. hannoverschen Staats-Archive zu Hannover. Links von der l'nterschrift 'des Papste«:'Ego Urbanus cathnlice ecclesie episcopus ss. steht der Orbis

142 1188.

PETRUS.

LRBÄ PF

scs

PAULUS.

N US. III.

und im Kreise um dieses Zeichen der Wahlspruch:

f Ad te ilnr Leuaui animam ineam.

Recht« von der Unterschrift des Papstes steht das bekannte päpstliche Mouogratum für BENE VALETE. — Die Stelle im Pergament, wo die päpstliche B l ei bulle gehangen hat, ist mit dieser halbkreisförmig ausgeschnitten. — Die Urkunde war bisher nur durch eine Lindenbrogsche Abschrift aus einem Copial- huche der Bremenschen Kirche im Archive der Stadt Hamburg bekannt, nach welcher sie früher bei Stapborst I, l, S. 593, Schröder, Erstl. 76, Frauck 111, S. 189, und zuletzt (nach einer neuen Ver- gleichuog des Herrn Archivars Dr. Lappcnberg) bei Lisch, Mekl Urk. III, S. 38 f., und Kosegarten. Cod. Pom. dipl. I, S. 138, gedruckt ist. Im J. 1851 verglich Herr Archiv-Registrator Dr. Sudendorf zu Han nover die wichtigsten Stellen und Namen, und im J. 1859 verglich Herr Archivrath Dr. Grotefend die ganze Urkunde sorgfältig mit dem Originale. Hiernach ist der Abdruck in Jahrb. XXVI, S. 90 B' und der vorstehende veranstaltet. — Ausgestellt ist die Urkunde, da .P. Urban III. erst am 25. Novbr. 1185 gewählt und am 1. December geweiht ward (Jaffe, Reg. pontif. p. 855), das Jahr aber in Rom erst am 25. März wechselte, am 23. Febr. 1186.