useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: Meklenburgisches Urkundenbuch, 1863 (Google data) 61
Signature: 61

The transcription and metadata of this charter are scanned by a OCR tool and thus may have low quality.

Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
  Heinrich, Herzog von Sachsen und Baiern, dotirt das Bisthum Ratzeburg.
Source Regest: Meklenburgisches Urkundenbuch - Band I -, Nr. 61, S. 130
 

ed.
Current repository
Meklenburgisches Urkundenbuch - Band I -, Nr. 61, S. 130

    Graphics: 

    ed.
    Current repository
    Meklenburgisches Urkundenbuch - Band I -, Nr. 61, S. 130

      x

      llc'mrirns diuina propiciante clemenlia tarn Saxonie, quam Bawarie dux, Evermodo dileclo sibi et reverendo in Christo Raceburgensium episcopo inper- petuum. Non ad uulgi fauorem, sed ad adiutoris honorem et rei geste aduersum oumis boni inimicum et eius membra perpeluam consolationem opere precium ducimus ea, que a nobis Christo adiuuante peracta sunt, ad omnium fldelium, tam presentium, quam futurorum, perferri cognitionem. Gentes enim paganas noslro ducatui in Saxonia contiguas Winedos dictas, a priscis temporibus magni Karoli deo semper et sancle ecclesie rebelies et infestas, postquam landein magno labore fidei Christiane ceruices durissimas submiserunt, sepius ad uomitum ydolatrie re- fapsa.s, hereditario iure hucusque a progenitoribus nostris in tributum redaclas accepimus, ita tarnen, ut perfidorum seruilia colla etiam nostris temporibus ferro conterere crebrius non destiterimus, et tributum ob ipsorum nequitiam multo super priora tempora adauximus, quas iam hoc modo suppressas diu quiete cum magno nostrarum opum aucmenlo possedimus. Jnterim cum accepissemus a uinee dei cultoribus, quod in ipsa male stant ociose, nee eternum denarium in ITC n l n r. qui sua querunt, non que Jhesu Christi, et quod, cum unus seruus, idest ordo doc- iiiruin,. uerbi predicatione diu uocauerit uenire recusantes ad cenam dei, alter seruus, idest ordo principum, locum habet agrestem populum ferri uibratione

      65 1158. 57

      compellendi: questutn pecunie postposuimus lucro anime, et quos antea pro ce- saris, nunc oppugnauimus pro gratia saluatoris; et sicut in ewangelio spumans et deiciens et multum discerpens exiit ab eo, ita cum magnis expensis militum quo- que et populi mortibus plurimis tandem nunc diuina dextera faciente virtutem tarn feroces christianitati reddidimus, ut et nos et nobis cooperantes eternura mereamur denarium ad illud, quod ante diem extremum in omnes gentes predicari oportet ewangelium. Jn hoc itaque negocio domino deo nobis prosperante, in agendo deuoti persistemus; ideoque nouellam in Raceburg ecclesiam, cuius negocium agitur, quam domino Evermodo, dudum in Parthenopoli sancte Marie preposito, nunc autem hie in pontificem consecrato, uiro per omnia deo et hominibus ac- cepto et palri multorum (iliorum in Christo, commisimus, qualiter iam de gratia et uolnntate et permissione domini Friderici imperatoris fundatam tueri, confirmare et subliinare decernimus, superest dicendum. Quoniam enim prudenter et strennue huic sedi presidet et cum suis fralribus religiosis secundum regulam beati Av- gvstini canonicis die noctuque feruenter Christo militat in Raceburg, sedem episco- palus ei suisque successoribus ex auctoritate imperatoria in perpetuum designamus et terminos eius circumquaque, sicut in antiquis annalibus uel priuilegiis Ham- menburgensis ecclesie reperiunlur olim fuisse designati, protendimus et ab omni querimonia Verdensis, collatis ei dignis recompensationibus, uidelicel Gorgers- werder et Reinerswerder, terminos Racebufgenses liberos reddidimus. Execrantes etiam stulta quorundam imprudentum obloquia, statuimus venerando patri et suis successoribus in eodem ordine firmissimam auctoritatem disponendi et regendi sui episcopatus, in archidyaconatibus uel archipresbiteraübus ordinando et ceteris oranibus, que sancti patres conslituerunt, nulli licere nisi solis pontificibus, ipsis etiam canonicis Raceburgensibus cum suo preposito nichil imminui de iusticia et honore omnium cathedralium ecclesiarum, sed tenere et regere ecclesias, preesse populis, ut mos est non solum per Saxoniam, sed et per totam ecclesiam. An- nales enim reuoluti non solum nunc, sed quondam ecclesias a religiosis semper esse fundatas quamcurique nunc opulentissimas, tarn episcoporum, quam metropo- litanorum, ostendunt. Non enim religio derogat honori et iusticie clericorum, sed irreligio, et firmiori auctoritate predicat, a cuius uerbo reproba uita non dis- cordat. Jn sustentalionem autem et antistitis et canonicorum, ad honorem sancte Marie semper virginis sanctique Johannis apostoli et ewangeliste in Raceburg, ad presens in dotem ecclesie trecentos mansos cultos et incultos cum totis decimis et omnibus utililatibus et appendiciis suis et aqtiis omnibus specialiter episcopo designatis de beneficio nostro ex imperiali concessione conferimus, consentientibus et simul id agentibus uiris honoratis et fidelibus nostris Heinrico et Bernardo filio eius comitibus de Raceburg, quod beneficium suum a nobis liberum ab omni exactione nobis pro deuotione restituerunl. Omnis enim decima per totum epi- scopalum ad episcopum pertinet, nee nos uel aliquis quantumcunque potens inde

      BeUeiktrgiielni Vrkudtn-Biek I. 8

      W 1159. 65

      ualet aliquem inbeneficiare, nisi quantum habet ab episcopo. Jpsius etiam sedis cathedralis, idest curie fratrum, et insuper omnium curiarum episcopalium, ubi mansionem faciet episcopus, aduocatiam et tuitionem episcopo liberam esse de- signamus. Curie uero episcopales hee sunt; in Raceburg Verchowe; in Brezen Lvbimari uillum. Maliante, Gressowe; in Wanigge Malke; in Boyceneburg Benin; in Sadelbandia Pvtrowe; in Gamma tres niansos: in Darlsowe Bischopestorp: hec omnia cum omni iure et übertäte, et aquam Stenowe supra et infra liberam episcopo donauimus. Terram itaque Bvtin cum omni sua integritate a Riuulo Ducis usque ad cumulum lapidum prope uillam ßvnistorp, et sie per medium stagnum Lipsr, et abhinc directe usque ad quendam lapidem magnum, et ab eo in com- munem siluam ad locum, qui uulgo Manhage dicitur prope Karlowe, et in silua uersus uillam Zlavti palus Ripze dicta, et riuiilus Linzika, sicut girat et regirat, usque quo Wocnitziam influat: quicquid hiis locis circumscriptis interiacel, pro ducentis et quinquaginta mansis, siue accrescat, siue decrescat, episcopo assigna- uimus. Alios L mansos cum uillis quatuor: Rvdemoyzle, Ziethene, Verchowe, Kolatza, et omnibus earum attinentiis de uoluntate Heinrici et Bernardi comitum sub eadem iuris übertäte suppleuimus. Yt autem quieti illorum et paci in futurum prouideamus, constituimus ürmiter inhibentes, ut null! liceat in predictis mansis aüquas exactiones uel petiliones facere, sed libcri sint ab omni grauamine et a wogiwotniza, qui census ducis dicitur. De capitalibus vero causis, ubicunque coloni tarn uillarum istarum, quam predictornm trecentorum mansorum infra ler- minos totius episcopatus composuerint, due partes episcopo et ecclesie, tercia aduocato proueniat. Aue uero cause omnes, preter iudicium tantum colli et manus, quocunque casu emerserint, ad episcopum et ecclesiam uel eorum dispensatorem referantur. Et aduocatiam Bvtin, quam liberam esse et sine comitum expeditione censuimus, predictis nobiübus et eorum legitimis heredibus ab episcopo prestandam sub iure prescripto indulsimus. Expeditionen! tarnen ducis cum triginta tantum clipeis semel in anno ad sex septimanas, et hoc infra Albim, sequantur, et borch- werc circulum scilicet Raceburg cum aliis conprouincialibus operentur. A quo tarnen iure cuilibet episcoporum libere decem vorwercos emancipauimus. Census autem Sclauorum per omnes terminos horum trium episcopatuum erit de unco tres mensure siliginis, qui dicitur kvriz. solidus unus, toppus lini uiius. puilus unus. Ex hiis habebit sacerdos parrochialis duos nummos et tercium modium; postquam autem Sclauis eiectis terra decimalis facta fuerit, decima tota uacabit episcopo, qui cum domino furidi de dotibus aget ecclesiarum parrochialium, scilicet ut qua tuor mansis dotentur cum censu et decima; et sie per totum ordinabitur episco- patum. Damus etiam Raceburgensi episcopo et suis successoribus et libere pre- standas remittimus omnes ecclesias cum iure prescripto in terra Bvtin, ecclesiam in Nvsce, ecclesiam sancti Georgii in Raceburg et ecclesias adhuc in insula fun- dandas, et insuper omnes, tarn fundalas, quam fundandas per totam Sadelbandiara

      65 1158. 59:

      et in (iamma et in insula nondum culla ecclesias; et eiusdem Sadelbandie et Gamme decimas, quas de gratia et perraissione episcopi sine feodo tenemus, liberas esse episcopo, cum sibi placuerit, recognoscimus. Celeras ecclesias dominis fundi permittitnus. Dimidiam etiam uillam Pantin, quain dedit predictus honoratus vir comes Heinricus episcopo, et duas uillas Bvzvwe et Walegolsa, quas pro anima patris sui dedit filius eius Bernardus comes fratribus, et quecunque ipsi in futurum de terra illa uel alii de terris aliis pro deuotione obtulerint, ex auctori- late imperatoris ecclesie stabilimus. Jtem Bardenthorp de nostro proprio cum siluis et pascuis et omnibus utilitatibus et cum iudicio colli et manus in dotem ecclesie conferimus et conh'rmamus. Teloneum etiam tarn fratribus, quam epi scopo de omnibus, que ad uictualia ipsorum spectant, in Barduwic et in omnibus fmibus horum trium episcopatuum in perpetuum libere remittimus. Terminos etiam Raceburgensis episcopatus usque ad locum, ubi Bilna Albim influat, designauimus, annuente nobis et operam dante domino Hartwigo sancle Hammenburgensis eccle sie archiepiscopo, cum consilio et fauore tarn Hammenburgensis, quam Bremensis capituli. Ordinauimus quoque, ut quolibet predictarum ecclesiarum episcopo dece- dente nullus aduocatus uel alia persona bona episcopi presumat inuadere uel in suos usus mancipare, ne sacrilegium incurrat, sed secundum canones prima pars pro anima episcopi pauperibus distribuatur, secunda in usus ecclesie, tercia suc- cessuri episcopi subsidio reseruetur. Vt autem hec nostre constitutionis pagina tarn rationabiliter ordinata firma et inconiuilsa in perpetuum maneat, sigilli nostri impressione signamus et testium subscriptorum astipulatione roboramus, statuentes, ut bona episcopi, fratrum et ecclesie et loci nulla secularis uel ecclesiaslica per sona presumat inuadere, perturbare uel minuere. Si autem inuasor quilibet bis tercioue commonitus resipiscere contempserit, secundum iusticiam seculi ex impe- riali auctoritate persona et bona eius publicentur, secundum deum uero per sen- tentiam summi pontificis domini Adrian! anathemate feriatur et cum iniquis et perditis depereat. Amen. Huius rei testes sunt: Evermodvs Raceburgensis epi- scopus, Geroldvs Lvbicensis episcopus, Berno Zverinensis episcopus, Hermannvs Verdensis episcopus, qui factum nostrum banno suo roborauerunt, Marquardus de Lvneburg, Brvningus de Hullesheim, Brvno de Hersevelde abbates, Theobaldvs de Razeburg, Theodericus de Segeberge, Otbertvs de Hammenburg prepositi, Balduwinus, Rotbertvs, Daniel, Raceburgenses canonici, Dauid, Balduwinus, ca- pellani ducis, magister Hartwigus curie notarius, Rodolfus Hammenburgensis de- canus. Laici testes sunt isti: Heinricus comes de Raceburg et Bernardus filius suus, Adolfus comes de Schowenburg, Volradus comes de Danneberge, Wal- terus de Berge, Gvncelinus de Hagen, Hermannus comes de Lvchowe, Eilbertus de Welepe, Lippoldus de Hertesberg, Jordanis dapifer et Josarius frater eius de Blankenburg, et alii quam plures et clerici et laici. Datum in Lvneburg, anno uerbi incarnati M° C° quinquagesimo octauo, regnante et in omnibus hiis nobis

      8'

      60 1158. 65

      consentiente Friderico glorioso Romanorum imperatore et seraper avgusto. Datum per manus magistri Harlwici notarii cvrie dvcis.

      Der vorstehende Abdruck ist wiederholt mit dem im Ratzeburger Archive zu Neu-Strelitz befindlichen Originale verglichen und nach dem Originale corrigirt, so dass derselbe wohl für zuverlässig gelten kann, namentlich in allen Namen; das Original hat z.B. eicher: „Gorgerswerder" (Gorrieswerder in der Elbe). „Kolatza" (später Klotesfelde [jetzt Horst hei Schmielau] genannt, wie Walegotsa später Walegotes- felde, Walksfelde hiess), hinter „Lvbimari uillam" steht ein Punct u. s. w.

      Diese Urkunde, welche die Grundlage der Geschichte der äussern Entwickelung des Bisthums Ratzeburg enthalt und zugleich die Germanisirung der Wendenlande in vielfacher Hinsicht in ein klares Licht stellt, ist neuerdings in ihrer Echtheit angefochten worden. Pastor Fr. Boll zu Neu-Brandenburg (Jahrbücher XIII, S. 65) erklärt sie geradezu für ein Werk des Betrugs, und es nimmt ihn Wunder, .dass dies nicht längst schon entschieden anerkannt worden ist — Und v. Duve (Mitthcilungen zur Staats geschichte des Herzogthums Lauenburg S. 49) sagt, unter Berufung auf Bolls Beweis und ohne das Ori ginal je selbst gesehen zu haben, sie „ist trotz des ihr angehängten (wahrscheinlich von einer ändern Urkunde abgelöseten) Siegels das Machwerk eines groben Betrugs zur Erreichung von eigennützigen Zwecken der Bischöfe", die freilich nicht nachgewiesen sind. Es vernothwendigt sich also der Beweis für die Echtheit.

      Die Urkunde ist auf ein 2 FUSS 4 Zoll langes und 2 FUSS l1/« Zoll breites, festes Pergament ge schrieben, das auswärts gelb und glatt, inwendig wie gewöhnlich zum Schreiben bereitet ist. Die Schrift in 32 Zeilen lässt so wenig oben wie an den Seiten einen Raum frei; die Buchstaben sind eine klare Minuskel, die langen Buchstaben: d, l, f, f, sind in der obern Verlängerung durchzogen, die Abbreviaturen sind bezeichnet; die Schrift ist, ohne irgend einen Zwang zu verrathen, durchaus gleichförmig. Das erste h ist gross und voll, die letzten Worte „curie ducis" sind, um die Zeile zu füllen, Uncialen. — Das beigegebene Pacsimile eines Abschnittes weiset die Schrift wie die Entfernung der Zeilen von einander nach.

      An den V» Zoll breiten Umschlag ist das Siegel an einer durch 5 Löcher sternförmig gezogenen grünen Schnur, welche am untern Ende wieder hervortritt, angehängt. Die Behauptung, dass es von einer ändern Urkunde genommen sei, widerlegt der Augenschein. Der Rand hat anfänglich gleichförmig übergestanden, ist aber an der rechten Seite und an mehreren ändern Stellen abgestossen, und das unge- läuterte Wachs ist auf der obern Fläche gebräunt. Das (in Orig. Guelf. III, Tab. l, Nr. 3 abgebildete) Siegel zeigt den Herzog mit Panzer und spitzem Helm bekleidet, einen Schild und eine Fahne von 3 Lätzen haltend, links gewendet reitend, während vom Sattel 5 Lätze herabhängen. Die Umschrift ist bis auf wenige Buchstaben vollständig erhalten:

      * HEINRI... DI GRÄ. DVX. .. WHRIE ÖT SHXONIE.

      Dass das Aeussere der Urkunde zu keinem Verdacht der Unechtheit Grund bietet, ist ron sämmtlichen Beamten des Grosshcrzogl. Meklenb. Geh. u. Haupt-Archivs zu Schwerin, den Herren Archivrath Dr. Lisch, Dr. Beyer und Dr. Wigger, denen sie zur Prüfung vorgelegt wurde, anerkannt worden. Die geschichtlichen Angaben dieser Urkunde hat Dr. Wigger in Jahrb. XXVIII. S. 81 in der Ab handlung „Berno und Meklenburg zu dessen Zeit" gründlich gerechtfertigt und wird darauf verwiesen; jedoch darf auch hier die Zurückweisung der erhobenen Zweifel nicht fehlen.

      Die Verdächtigung von Boll (a. a. 0. S. 66, Note 2) greift nun zunächst die Eingangsformel an: Gentes paganas — Wioedos dictas — sepius relapsas — a progenitoribus nostris in tributum redactas accepimus, ita tarnen, ut perfidorum seruilia colla etiam nostris temporibus ferro conterere crebrius non de- stiterimus, ac tributum ob ipsorum nequitiam multo super priora tempora adauximus. Es ist zuerst zu bemerken, dass man die Eingangsformeln der alten Urkunden nicht pressen darf, da sich die Verfasser in Schönrednerei gefielen; jedoch auch abgesehen davon, liegt in dem Worte „crebrius" nicht das Bedenken, welches Boll darin gefunden hat. Er hätte Recht, wenn man nur an den einen Foldzug gegen Niclot 1147 denken dürfte. Kann man aber nicht an die Vertreibung der Wagrier denken? spricht Helmold (I, ••„ 68, § 2) nicht von „variis expeditionibus, quas adhuc adolescens (sc. dux) in Slauiam profectus exercuit?" Ueberdies geben die Annales Palidenses (Pertz, Scr. XVI, p. 90) und die Annales Magdeb. (ibid. p. 191) von einem Zuge des Herzogs Heinrich im Jahre 1158 Kunde. „Heinricus dux, Slauiam cum exercitu intrans, terram ferro et igne devastat". Und wenn man überdies noch annehmen kann, dass nicht jeder einzelne Kriegszug dieser bewegten Zeit in den Annalen aufbewahrt ist, so liegt in dem Worte der Urkunde doch wahrlich nichts Verdacht Erregendes.

       
      x
      There are no annotations available for this image!
      The annotation you selected is not linked to a markup element!
      Related to:
      Content:
      Additional Description:
      A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.