Sanclissime ac bealissime pater, domine clementissime, post beatr- pedes deosculalos humilem comendationem!') Quanquam ipse de beaü- tudine veslra mihj constanlissime persuaserira velut omnibus vere apostolicis dutibus eximie cumulata, eidem non modo diulurnam sedperpetuam etiaa Tore, quam cum caesare fratre amicitiam sanciuit pepigitque, inlelligeo- tiam, tarnen, cum tarn multiplicj fama, que diuersum Studium iam illj esse nuntiaret, sim obrulus, mee. putauj conuenire, quam erga beatitudinen veslram haben, syncere >) affectionj, vt admouereturs) de hijs, que. alij pro cerlis de eadem diuulgarunt, maxime quod talia esse videantur, qae non solum longissime ab offilio4) et pectore aposlolico discent *), sed et omnj ex parle cum illo pugnent: nempe, se autore, iniendas*) esse aduersus res cesaris in Italia confederaliones, et sub pr^textu defeo- sandj palrimonij ecclesie parare') militem et de isla sede pacis nooos tumullus molirj"). Elenim fierj non potest, quin, exerentibas se ad hunc rumorein motibus, magna sit rerum mutatio secutura, tametsi Ua leuem nunquam fuisse foreue credam dementem8), vt sit aliquando, quod non pauej iam factum esse constantcr afßrmant, permissuros, se abduej a pristina coniunetione, qua summa flde et nexu sese cum cesare copulauerat. De quo, tametsi fratre germano, sed tantum ad verum lotius orbis testimonium accedens, pronuntiare possum, illj non modo animum erectum, viuidum, promissorum tenacem, sed sie ardentem, ia- uictum et excclsum esse, vt, si tarn iniqua sibi ipsj esset sanetitas veslra, raagis sit tum desijderaturus») constantiam apostolicj virj pro summo roa- iestatis sue, in sanetam religionein amore et reuerentia (qua inprimis primus in eadem antistes ctjteris preslare debet), quam sit cogilaturas, quibus se modis obijeiat'"J que, in ipsam medicantur "). Si quiden rumor Elueliorum descensus in Italiam Venelarumque gentium et ponti-

*) Vorliegender Abdruck ist aus einer gleichzeitigen Abschrift ent nommen.

**) cfr. das Schreiben L. do Praet's an den Kaiser in K. Lanz Cor- respondenz des Kaisers Karl V. Erster Band. Leipzig 1844 No. 78 pag. 186. — F. B. von Bucholtz, Geschichte der Regierung Ferdinand des Ersten. Dritter Band. Wien. 1832. pag. 22—25.

1) commendationem. 2) sincerc. 3) admoneretur. 4) officio. 5) discordent statt discent. 6) ineundas. 7) parari. 8) dementem 9) desideraturus. 10) hier fehlt iis. II) meditantur.

No. LXXIX. J 525.

ficij roboris conscriptio salis iam illinc declarare videnlur, pacem illam tolies clamatam a sanclitate vest ra, vt aiunt, fuisse simulatam, vereor, ne, si eueniant, que, rumor ille dispersit, non solum Italie, sed Christiane, reipublicœ, iam antea nimium oppresse, et tot malis circumdate, ingens malum esse paritura. Equidem nequeo mihj persuadere, ossärem hac offensione irrita tu m pro animj suj magnitudine tante potentiç con- iuncta (que, nemini ob notam iam eius iustitiam et probitatem suspecta esse debet, aut versare l2) despicabilis) bonj consullurum, si lam indigna quam prçceps verum '*) mulatio ab eo proficiscatur, quem priorem '*) maiestas sua, dum in priualo ordine ageret, vnice dilexit, quem ad hoc, in quo est amplissimo culmine, promouit, cuius maieslatj sacrosancia isla sedes hoc omne, quod hactenus est, acceptum ferre debet, qui, vi api- cem illius conseruaret, maximorum potentatuum mullorumque populorum maluit sustinere odia, quam eorundem studia sequens ditionis Italic» pomeria proferre. Erat tum in nutu maiestatis suç, si auarum magis quam religiosum principem exhibere voluisset, dignitatem istius sedis et simul ecclesiasticam omnem subslanliam arripere aut eo saltera redigere, vt parura fidus quis illj pontifex baud quaquam nociturus erat Taceo, quid ego, longe vel consilio vel potentia vel autoritale inferior, poluerim admitiere, nisj fraterna vestigia placuisset imilarj, quanquam expertus sum, non desuisse10), qui offilialia ") mea apud sanctam istam sedero attenuarinl. Sed in hos susorronesl8) mihi sufficit mea conscientia, qui, si cognouissent, que a me non absque inuidia tentata sunt pro ab hisce regionibus summouendis sediliosis doctrinis el tumulluosis hominibus, ¡equiores in me essent. Quod sj nulla alia cesaris essent mérita in sanctam istam sedem vel in bealitudinem vestram antecessissent, quam ardens illud Studium pontificia dignitatis tuende, iam satis cause erat persistendj in offitio erga eundem, cui, scio, est, vt essel19) debet etiam apud omnes vere chrislianos, Homanj pontificis autorilas grauis. Modo ille circumspiciat, ne malorum aifecl'bus nimis indulgeat, quod lamen ñeque factum ñeque vnquam lierj posse crediderimus, vbj oplimus paler Clemens suj similis esse permanserit, pro grauissimo suo iuditio *°) turn animo maxime sedato nihil vnquam Iribuens inuidentissimis çmulis flo— renlissimarum re rum caesaree maiestatis. Ego, si maleuolo sim in beali tudinem vestram animo, si velim extinclam (vt impij) Romanj pontificis aulhoritatem, sj totum sacerdotalem ordinem iacere cupiam et euersum videre, eerie manibus pedibusque irem in banc precipitem tarn intem-

12) versari. 13) rcrum statt verum. 14) prius. 15) esset. 16) dc- fuisse statt desuisse 17) ofticialia. 18) susurrones. 19) esse statt esscl. '¿0) iudicio.

1GS No. LXXIX. 1525.

pestiuj pro ipsa sancta sede consilij rationem, vt contra caesarem einsäe tes in Italia noui bellorum motus concitentur et federa contra foedera violenlur. Sane maxirae inimicus est publice quietj et tranquiilitatj, qij horum pr^cipitalum ac tumultuosum iudilium probat, etiam ab obcj sanguinis coniunctione cum caesare remotus. Quisquis harum fuerit re- rum autor, cum sub nomine defensionis lateat ingens malum nonandonm tumultuum, expedit maxime, ne ßomanus ponlifex intelligatur vel fuisse vel inleruenisse. Hinc enim bellum atrocissimum renouabitur, cum os sär, suas non dcsijderaturus J1) partes, maxime aduersus Romanum pon- tificem et confedcratos, quod non paucj iam inde bene velint, etiam ovo contempta sed potins, vt putant, promola vera religione, aliam ") belli aperuerit, cuj vel ego, quicquid in me situm est, tum vtrimque amirj non polerimus deesse. No M) deerunt interim noua studia, quoriua sempcr altrix fuit Italia nunquam tarnen non suo malo. Neque hie de erunt aut alibj, qui nacti opportunitatem suo obsequantur animo, prae- sertim cum illis iam spes delur, corruptis moribus antistitum religioms per lacessitum c^sarem modum imponj posse. Quaproptcr et hortor et moneo beatitudinem vestram, ut fidele24) monita iam admittat consilium meum idque non dedignetur palerno animo aeeipere, quod needum apnd me vehemens vlla suspitio sed constans ille ac perpetuus rumor de $e alienata a ajsareis rebus extudit, quod est: vt inprimis meminerit offiüi") suj, sicut, opinor, facit, tum ponat ante oculos pr^sentium rerum statan, Cfesnris potentiam et suorum, quos excitasse olim non expediet, quaad« in maiestatis suae nutu est vel iussionibus, magis nocere rebus suis, si aliena esset, quam alij viribus queant, cum haec nalio paruo negotio ia ecclesiaslicorum exilium corruet, vbj concessum fuerit, et cetere all exemplo. Neque tanlum apud eam valere debet impudentior quispiam, qui beatitudini vestrae persuadeat, ex prosperitate ac magnitudine eial- tationis caesaris dignilalis aulorilatisque ponlificie, fierj detrimentum. Bo- nitas enim et iustilia cajsaris hanc de se opinionem non admittunt, quj, quo maior et potentior erit, hoc maioribus viribus poterit sanctilatis vestr^et totius ecclesie causam defendere omnemque ab ea iniuriam propulsare. Antea1*) omnia autem cogitabit, quod caesarem innocentia tuebilur et quod saepenumero veigunt in diuersum excitatj motus atque pulabalnr. Hocsj solus monuissem, non eram (opinor) reprehendendus, nunc2') hac in parte video mecum sentire non solum meos, qui sunt prudenles, qui sunt studiosissimj tum sanetitatis veslre. tum sanete ecclesie, summj cul- tores, verum etiam plerosque alios tum prineipes tum optimales et pru-

21) desideraturus. 22) aloam statt aliam. 23) Non. 24) fidcliter statt fidele. 25) offleii. 26) Ante. 27) nam statt nunc.

No. LXXIX. 1525. LXXX. 1527. 169

dentie. et probilalis eximie, quorum bona pars hactenus aduersus eccle- siam mouerj non poterat. IVon ignoro, inconsultum esse stalim credere, quod spargitur rumore popularj. At vbj se exerit eius quoddam indi— Ii um»»), quäle iam per hanc nationem de descensum M) Elueliorum in Italiam, ad turbandum res slatus Mediolanensis per beatiludinem vestram elconfederalos sibj conductorum, vnaomnium voce predicatur, non mirum cuiquam viderj debet, quod ad hanc secundam ab omnj quidem filialj obseruantia profeclam admonitionem venerim, qui pro bono calholice. ecclesie, pro honore sanctitatis vestre. ac salute tolius christianitalis velim, hunc rumorem, sicut credo, esse vanum, nut saltem tolia so) fierj et tractarj beatitudine veslra inuita et reluclante, si quid modo ab alijs sie gereretur cum caesarea maiestate meque ac omnibus nostris amicis stalura vel casura, sicut ipsam omninu facturam confulo, praeterea longe meliorj vel esse vel duej animo erga maiestatem suatn, quam sparserit rumor. De quo latius eidem beatitudini vestre, meus consiliarius magister Petrus de Salamancse3')-}-) quedam communicabit. Que. felicissime valeat. Da tum Auguste die XIa decembris M.D.XXV.