34. Sigifridus I archiepiscopus Moguntinus Alexandro II pa- pae de Heinrico IV rege divortium cum Bertha uxore fac- turo committitA. (E 125)

1069 Domino beatissimo et vere apostolici culminis honore re- Iun' verendo A(lexandro) S(igifridus)" Moguntinae speculator eccle- siae debitae subiectionis reverentiam et omnimodae servitutis obsequelam.

Licet universalis ecclesiae status generaliter innitatur super fundamentum apostolorum et prophetarum et in ipso sui ver- ticis culmine angularem gestet lapidem, dominum scilicet Iesum Christum, specialiter tamen magnus ille Petrus iuxta soli- dissimam sui nominis firmitatem et firmissimam fidei et con- fessionis suae soliditatem eius totam sustentat fabricam; ad hoc1 quidem electus a Domino, ubi dicit: Super hanc petram edificabo ecclesiam meam1. Inde namque omnis apostolicorum patrum beata successio auctoritate ipsius Domini sedi eius, Romanae scilicet ecclesiae, hanc dedicavit excellentiam et in cunctis semper huius privilegii servavit reverentiam, ut maiora ecclesiae negocia et difficiliores causarum exitus ad ipsam velut ad caputs referantur eiusque iudicio cuncta salubriter examinata in portum salutis dirigantur.

Quia vero divinae miserationis gratia vos in hanc sedem intronizavit et vice ipsius Petri vobisb omnium ecclesiarum sollicitudinem imposuit, necessarium duximus: vestro reservari iudicio ea, quae novimus nec posse nec debere sine vestra

a. saltim Z. b. haec Z. c. Divina — s. v. t. om. VZBC. d. ex V 51— Slv, Zp.83—84; B 31: Itcm alia; C 23 — 24. e. S. om.ZBC. f. haec B. g. caput V. h. vobis addidi.

1. Matth. 16, 18.

UDALRICI CODEX. 34 65

auctoritate nostro terminari studio". Inter multimoda ecclesiae 1069 negocia, quae vestrum exspectant examen, sollicitudini nostrae Iun' quiddam tale incubuit, quod et ecclesiasticis iudiciis valde est insolitum et omni moderni temporis etati et memoriaeb pene inauditum.

Filius enim vester H(einricus), rex noster, ante paucos dies" coniugem suam1 voluit dimittere; et eam, quam legitimis spon- salibus et coniugali dote, regali consecratione et publicisd nuptiis, regali corona et sacramento sibi firmatam sociavit, nullam primo interponens discidii culpam vel causam, omnino a se separari" voluit. Quo nos veluti monstro attoniti et insolita rei facie per- moti, consilio magnatum, quotquot1 tunc aderant in palatio2, in faciem ei restitimus; et nisi certam exponeret discidii causam, sine respectu regiae potestatis, sine metu gladii imminentis eum — si vestra praecederet auctoritas — a sinu et communione ecclesiae nos segregaturos praediximus. Ille vero retulit3 nobis, ea de causa ab ea se velle separari, quia non posset ei tam na- turali quam maritali coitus federe copulari. Quod inquisitum cum et ipsa fateretur, omnium nostrum animos nimio merore affecit et ipsa rei magnitudo nimia dubietate turbavit.

Super qua re sanctissimum apostolatum vestrum sicut di- vinum consulimus oraculum et velut membra ad caputb tantum referimus negocium. Et quia boc valde rarum quaestionibus occurrit ecclesiasticis et de regiis pene inauditum est personis, vestrae sanctitatis erit, quid1 super tanta re facto opus sit, de- cernerek et ad consulta nostra de sanctuario sacri pectoris vestri responsalia remittere; ut et instans negocium ad salutem modernae etatis ecclesiastica pace finiatur et de tam insolita et dubia re vestra auctoritate posteritas instruatur.

Denique fratres nostri, qui tunc huic rei intererant, con- dixerunt: ut concilium, quod tanto negocio competeret, in urbe

a. iudicio V. b. et memoriae om. V. c. die C. d. pnplicis V. e. se- parare BC. f. qaodquot Z. g. rettulit V. h. capud V. i. quod B. k. dis- cemere B.

1. Bertham. 2. Wormatiae post pentecosten, post d. 1 Iunii 1069 (v. Lamberti annal., Mon. Germ. SS. V 174).

Jatii, Bibliotbeca V. 5

66 ITDALRICI CODEX. 34. 35

1069 nostra congregaretur1 et utrique, regi" scilicet et reginae, ad Inn' synodalem venire audientiam et super hac re terminalem subire sentenciam indiceretur.

Nos autem, dubia tantae rei consideratione habita, nullo modo hoc sine vestra auctoritate fieri decrevimus. Et tocius negocii terminum ad vestre exspectationem sententiae suspen- dimus; postulantes sanctitatem vestram: ut, si id, quod instat, ratum ducitis per nos synodaliter terminari, de latere vestro personas cum scriptis vestrae auctoritatis ad examen et iudicium tantae rei mittere dignemini, quornm et audientia res ventiletur et conniventiab in beneplacito Dei terminetur.

• 35. Hermannus marchio et eius uxor Alberada praeposituram

Heidenfeldensem ecclesiae Wirziburgensi tradunt". (E 112) 1068-10U9 In nomine sanctae et individuae trinitatis. Sciat et re- u'7 cognoscat sancta et universalis ecclesia, qualiter ego H(ermannus) marchio et uxor mea A(lberada), pro aeterna iugiter meditantes retributione, aliquam partem praediorum nostrorum ad reliquias sancti et preciosi martiris Christi Chiliani Wirzeburcd decrevimus delegare. Inventa igitur oportunitate, communicato tam cum ipsius praedictae sedis venerabili A(dalberone) antistite3 quam cum nostris fidelibus consilio, praeposituram N.s, in pago N. 4 in comitatu N. sitam, cum omnibus ad eam pertinentibus, scilicet praediis mobilibus et inmobilibus areolis silvis pascuis pratis" viis et inviis exitibus et reditibus molendinis, firma traditione delegavimus stabilique delegatione firmavimus. Et ut gratior apud Deum nostrae devotionis esset oblatio, servientem nostrum N. cum uxore et filiis et filiabus tradidimus; ea pacti cautione, ut optimum et absolutissimum ius habeat servientium sancto Chiliano1; ita tamen, ut ego usque ad finem vitae meae illorum servicium habeam. Deinde, communicato ut prius consilio cum

a. rei VZBC. b. conventia BC. c. exV42v — 43, Z p. 67. d. Vvirze- burch V. e. om. Z. f. Chy(liano) Z.

1. „proxima post festum S. Michaelis ebdomada" (Oot.4—10); v. Lam- berti annal. 1.1. 2. 1045 1085. 3. Heidenvelt. 4. Volkveli

UDALRICI CODEX. 35 67

praefato antistite suisque fidelibus, ad praenominatam villam 1068-1069 venimus et omnem dominatum" nostrum ad eundem locum per- IuI'7 tinentem ad altare eiusdem ecclesiae in usum canonicorum ibidem Deo famulantium firma legatione tradidimus; excepta di- midia parte vinearum cum suis vinitoribus et suis stipendionariis agris, ad eandem medietatem pertinentibus, et paucis mancipiis, quorum haec nomina sunt .. Sciant etiam universi tam futuri quam praesentis aevi fideles, nos praedictam praeposituram ad praenominatas reliquias ea condicione delegasse, ut idem episco- pus canonicam illam tam in aedifficiis quam ecclesiasticis orna- mentis et necessaria fratrum ibidem Deo servientium sustentatione ita sublimet et exornet, ut et Dei servicium iuge perpetuumque cum nostra nostrorumque parentum et ipsius episcopi memoria inibi perseveret. Hanc etiam cautionem in eadem tradicione sub exceptione praevidimus: ut super eadem bona nullus praeter me, dum vixero, sit advocatus; et uxor mea, dum vivat, eandem prae- posituram in potestate habeat. Quodsi vel praenominatus antistes vel aliquis successorum eius vel in praediis vel in canonice illius institutione aliquid, uxore mea vivente, vel minuere vel monasterium illud vel praeposituram transferre praesumat, prae- dicta A(lberada) praedium suum recipere ius habeat. Si vero post mortem eius id eveniat, qui ei proximus sit consangui- nitatis linea, hereditario iure succedat. Isti sunt testes: A(dal- bero) episcopus et ceteri. Hi omnes liberae conditionis. De ser- vientibus vero N.; de urbanis civibus N. Facta est tradicio in cripta dominicalis ecclesiae Wirzeburc ad sarcophagumb sancti martiris Chiliani anno dominicae incarnationis 1068, indic- tione 71, Non. Iulii, H(einrico) quarto rege regnante, A(dalberone) venerabili antistite praenominatam sedem regente.

a. dominicatum Z. b. sarchophagum V.

1. Anno 1068 obtigit indictio 6; quare haec tabula aut anno 1068 ind. 6 aut anno 1069 ind. 7 data est.

5*

UDALRICI CODEX. 36