169. Burchardus episcopus Monasteriensis Fridericum I archi- episcopum Coloniensem, qui se inique excommunicaverit, ad Paschalem II papam provocat; deque vastata dioecesi Monasteriensi in concilium citat". (E 292)

1115 Friderico1 archiepiscopo Coloniensi Monasteriensis ecclesiae Dei gratia episcopus3 desinere ab ira et derelinquere furorem. Cum omnium rerum constet vicissitudinem esse, nequa-

a. moventur V. b. reddent V. c. Sydrach V, Sidrac B. d. om. B.

e. exV120—120v, Z p. 262 — 264: Epistola Purchardi (Burchardi Z) Mo- nasteriensis episcopi ad Fridericum Coloniensem archiepiscopum.

f. F. Z.

1. August. in Ioh. euangel. cap. 3 tractatus XI cap. 13 et 14, Opp. ed. Bened. T. III 278. 2. Burchardus; v. supra n. e.

UDALRICI OODEX. 169 301

quam satis mirari valemus, quod, propriae oblitus condicionis, tam iniquam et exicialem legem in officium episcopale sanxisti". Nequaquam enim attendens: quod omnis excommunicatio qui- dam modus est vocationis; et in ligandis et solvendis hominibus animi motus minime sit sequendus in odio vel gratia; sed ca- ritate severitatis animadvertendum sit in inobedientes, caritate vero mansuetudinis in obedientes, et semper zelo correctionis non studio dampnationis; hoc inquam parvi pendens, contra omnem legem canonicam in nostri dampnationem animatus es1. Nam odio nostri, quasi sententia fretus ut arbitraris in nos data, omnimodis exicium nostrum moliris. Quam secundum illam viam Balaam2, praeter quam oportuit, in nos prolatam nequaquam diffiterib potes. Non enim mortificandae sunt animae per excom- municationem, quae non moriuntur per inobedientiam; sicut non sunt vivificandae per absolutionem, quae non vivunt per obedien- tiam. Quia, proposita condigna causa, praecedere equum est vocationes et inducias legitimas et per quem oportuit. Quod in nobis minime servatum est. Decreta enim sanciunt": sententiam, quae iudicario ordine non procedit, irritam esse. Beatus Petrus ait Clementi: Trado, mihi a Domino traditam, potestatem ligandi atque solvendi; ut de omnibus, de quibuscunque decreverit in terris, hoc decretum sit et in caelis. Ligabit enim quod oportet ligari, et solvet quod expedit solvi, tamquam qui ad liquidum ecclesiae noveritd regulam3. Augustinus quoque dicit: Cepisti fratrem tuum habere" tamquam publicanum; ligas illum in terra; sed ut iuste liges, vide. Nam iniusta vincula iusticia dirumpit. Gelasius dicit: Cui illata est sententia, deponat errorem et vacua est. Si iniusta est, tanto eam non curare debet, quanto apud Deum et ecclesiam eius neminem potest iniqua gravare sententia.

a. sanxistis V. b. diffitere V. c. sanctiunt Z. d. nolit VZ. e. Ce- pisti habere fratrem tuum Z.

1. Haec Burchardi excommunicatio eodem tempore videtur Coloniae a Friderico facta esse, quo Cuno episcopus Praenestinus ibidem Heinri- cum V imperatorem damnavit, i. e. die 19 Apr. 1115 „feria secunda pa- Bchae"; v. relationem in Mon. Germ. SS. VI 251 n. 53. Cf. etiam ep. 167 supra p. 295. 2. V. Petr. 2,15. 3. Epistola Clementis I cap. 2; v. Decretales Pseudo-Isidorianae ed. Hinscbius p. 31.

302 UDALRICI CODEX. 169

1115 Ita ergo ex hac se non absolvi desideret, qua se nullatenus per- spicit" obligatum1.

Quod autem huius rei causam iniuriam domno apostolico3 illatam praetendis, quam id iniuste facias, si dissimulare non vis, tu ipse nosti; cum ipse nobis testis sit, nos praecipue illic3 fuisse causab pacis et concordiae.

Sed, ut verum non diffiteamur, hoc in nobis persequeris, quod cum infidelibus et periuris et traditoribus domini nostri4 et proditoribus regni iugum ducere rennuimus et quod cum his, qui omne ius et fas profanaverunt6, pessimo genere sacrilegii mauum in christum Domini non levavimus. Unde profecto Augustinus dicit: Si quis laicus iuramentum, quod domino et regi suo iurat, violando profanat et postmodum perverse eius regnum et dolose tractaverit et in mortem illius aliquo machina- mento insidiatur, quia sacrilegium peragit, manum in christum Domini mittens, anathema sit; nisi per dignam satisfactionem emendaverit. Sicut constitutum est a sancta synodo, seculum relinquat, arma deponat, in monasterium eat, et peniteat om- nibus diebus vitae suae; verumtamen communionem in exitu vitae cum eucharistia accipiat. Episcopus vero, presbyter, diaconus, si hoc crimen perpetraverit, degradetur6. Itaque, quod hanc rem dignam excommunicatione abhorruerimus, nos excommuni- cationi addicis.

Sed quoniam iuxta instituta patrum nos iniusta sententia gravari sentimus, Romanam sedem appellamus.

Quod autem — postposita fide, quam in nobis sacramento confirmaveras praesente Vincentino episcopo — vineam Domini nobis commissam, quam pro posse meo colueram, rapinis in- cendiis homicidiis exterminasti; castra quedam diruisti7; et in

a. prospicit VZ. b. cam Z.

1. Cf. Gratiani decr. P. II C. XI qu. 3 can. 4i5. 2. Paschali II.

3. Romae anno 1111; ubi Heinricus V „ consilio Bruchardi cpiscopi" Pa- schalem papam cepisse fertur in Petri chron. Casin. IV c. 38; Mon. Germ. SS. VII 780. 4. Heinrici V. 5. Ilacc ad proelium 'VVelfesholteuse, die 11 Febr. 1115 commissum, maxime referenda esse videntur. 6. V. Gratiani decr. P. II C. XXII qu. 5 can. 19. 7. De vastatione episcopatus

TJDALRICI CODEX. 169. 170 303

allodia, per que vetus monasterium sancti Pauli restauravi, ma- liis num misisti; et N. tua astipulatione in idem faeinus induxisti; et villico nostro Christiano alium substituisti; quosdam ministe- riales nostros rebus suis privasti et rusticos afflixisti; et deci- mationes et ceteras possessiones quibusdam in beneficium dedisti; et de spiritualibus" nostris mercimonia instituisti; et oves Do- mini aberrare fecisti et, quod peius est, periuro nostro N. non pascendas sed dilaniandas dedisti, et omnibus transeuntibus viam vineam Domini vindemiandam exposuisti; de hoc, inquam, te ad concilium in Kal. Octobris1, utpote de hoc sacrilegio nobis coram ecclesia responsurum, invitamus. Illic quoque, quoniam verecundam taciturnitatem nostram multimodis sollicitas, quod flentes dicimus, te ipsum tibi et sanctae ecclesiae aperiemus. Interim autem sub auctoritate beati Petri interdicimus: ne nos vel ecclesiam nostram aliqua iniuria graves.