21. Nicolai II papae de pontificibus creandis lex"x. (E 9)

In nomine domini dei etb salvatoris nostri Iesu Christi. 1059 Anno ab incarnatione" eiusdem 1059, Idus Aprilis, indictione 12, pr'18 propositisd sacrosanctis euangeliis, praesidente quoque reveren- tissimo ac beatissimo Nicolao apostolico in basilica Lateranensis patriarchii, que agnominatur Constantiniana; considentibus" etiam reverentissimis archiepiscopis et episcopis, abbatibus ac venera- bilibus presbyteris atque1 diaconibus, idem venerabilis pontifex, auctoritate3 apostolica decernens deb electione summi pontificis, inquit1:

Novit beatitudo vestra, dilectissimi fratres et coepiscopi, etx interiora1 Christi menbra non latuit: defuncto piae memoriae domno Stephano3 praedecessore nostro, haec apostolica sedes, cui Deo auctore deservio, quotm adversa pertulerk, quotm deni- que per symoniacae heresis trapezitas malleis crebrisque tunsio- nibus subiacuerit; adeo ut columpna Dei" viventis iam" pene concussa videretur nutare et sagena summi piscatoris procellis intumescentibus cogeretur in naufragii profundumr submergi. Unde, si placet fraternitati vestrae, debemus futuris casibus auxi- liante Deo prudenter occurrere, et ecclesiastico statui, ne redi- viva quod absit mala praevaleant, in posterum providere^.

Quapropter, instructi praedecessorum nostrorum aliorumque sanctorum patrum" auctoritate, decernimus atque statuimus: ut,

a. ex V S—8v, Z p. 16: Decretum Nicolai pape de electione Romani pontificis. Legitur etiam in (B) cod. bibl. Bambsrg. Q VI 31 membr. saec. XII fol. 68—70 r. b. ac B. c. incartione V. d. prepositis B. e. consedentibus B. i. ac V. g. anctoritate apostolica om. V. h. de — pontificis om. B. i. in- qnid V, ait B. k. quia B pro et. 1. interiora VB; super interiora scripsit in Z alia manus: vel an(teriora). m. qnod VZ. n. om. B. o. iamiam B. p. pro- fnnda B. q. praevidere B.

1. De diversis legis huius exemplis egenint Waitz (in Forschungen zur deutschen Geschichte IV 105 sq.) Will (ibid. 537 sq.) Giesebrecht (in MQnchner historisches Jahrbuch fiir 1866 p. 156 sq.); neque rem ad li- quidum perduxerunt. At quantum ea, quam hic propono, legis forma diffe- rat eurn duabus formis adbuc respectis, facile apparet. 2. X.

42 UDALRICI CODEX. 21

1059 obeunte huius JRomanae universalis ecclesiae pontifice, inprimis ipr,ls cardinales diligentissima simul consideratione tractent", salvo de- bito honore et reverentia filii nostri Heinrici, qui inpraesentiarum rex habetur et futurus inperator Deo concedente speratur. Sicut iam sibi, mediante eius nuntio Longobardie cancellario Wibertob, concessimus, et successor" illius, qui ab hac apostolica sede per- sonaliter hoc iusA impetraverit, ad consensum novae electionis" accedat. Ut nimirum1 venalitatis morbus qualibet occasione non% 8ubrepatb, religiosi viri cum serenissimo filio nostro rege H(ein- rico)1 praeduces sint in promovendi summi* pontificis electione; reliqui autem sequaces. Eligant autem de ipsius ecclesie gre- mio, si reperitur idoneus; vel si de ipsa non reperitur, ex alia assumatur. Quodsi pravorum atquex iniquorum hominum per- versitas ita invaluerit, ut pura sincera atque gratuita electio in urbe fieri non possit, licet pauci sint, ius tamen potestatis obti- neant eligerem apostolice sedis pontificem, ubi cum invictissimo rege congruentius iudicaverint. Sane" postquam fuerit electio" facta, si bellica tempestas vel qualiscunque hominum conatus malignitatis studio restiterit, ut is, qui electus est, in apostoli- cam sedem iuxta9 consuetudinem intronizari non valeat, electus tamen, sicut papa auctoritatem obtineat regendi sanctam" Ro- manam ecclesiam et disponendi omnes facultates eiusq; quod bea- tum Gregorium ante suam consecrationem fecisse cognoscimus.

Quodsi quis contra hoc nostrum decretum, synodali sen- tentia promulgatum, per sedicionem vel praesumptionem aut quodlibet ingenium electus aut etiam ordinatus seu intronizatus fuerit, non papa sed satanas, non apostolicus sed apostaticus ab omnibus habeatur et teneatur; et auctoritate divina et sanctorum apostolorum Petri et Pauli perpetuo anathematec cum suis aucto- ribus fautoribus et sequacibus, a liminibus sanctae ecclesiae se- paratus, abiciatur" sicut antichristus et invasor atque1 destructor

a. tractantes B. b. Wiperto B. t. successori B. d. hoc ius om. VZ. e. dilectionis B. f. ne add. B. g. om. B. h. surrepat V, surripiat B.

i. N. VZ, H. B. k. om. B. 1. atque iniquorum om. B. m. ius tamen obti- neant eligendi B pro ins — eligere. n. Plane B. o. om. B. p. inxta consue- tudinem om. B. q. iliius B. r. anathemati B. s. subiciatur B. t. ac B.

UDALRICI CODEX. 21 43

tocius christianitatis. Nec aliqua super hac audacia venia ei 1059 aliquando" reservetur; sed ab omni ecclesiastico gradu, in quo- Apr'1 cunque* prius fuerat, sine retractatione" deponaturd. Cui quis- quis adheserit vel qualemcunque tanquam pontifici reverentiam exhibuerit aut in aliquo illum defendere praesumpserit, pari sen- tentiae sit" mancipatus1.

Quisquis autem huius nostrae decretalis sententie temerator extiterit et Romanam ecclesiam sua praesumptione confundere et perturbare contra hoc statutum temptaverit, perpetuo anathe- mate atques excommunicationeb dampnetur et cum impiis, quo' non resurgunt in iudicio1, deputetur*. Omnipotentis scilicet dei Patris et Filii et Spiritus sancti1 contra se iram sentiat, et sanctorum apostolorumm Petri et Pauli, quorum praesumit con- fundere ecclesiam, in hac vita et in futura furorem reperiat. Fiat habitatio eius deserta, et in tabernaculis eius non sit, qui inhabitet2. Fiant filii eius orphani et uxor eius viduas. Com- motus amoveatur ipse atque eius filii et mendicent et eiciantur de habitationibus suis4. Scrutetur fenerator omnem substantiam eius et diripiant alieni labores eius6. Orbis terrarum pugnet contra eum6 et cuncta elementa -sint contraria ei, et omnium sanctorum Rome quiescentium merita illum confundant et in hac vita super eum apertam vindictam ostendant. Observato- rem autem huius nostri decreti Dei omnipotentis gratia protegat et auctoritate beatorum principum apostolorum" Petri et Pauli ab omnibus peccatorum vinculis absolvat. Amen".

Nicolaus episcopus sanctae catholicae et apostolicae Eoma- nae ecclesiae huic decreto a nobis, sicut superius legiturp, pro- mulgato subscripsi.

Bonifacius Dei gratia Albanensis' episcopus, Umbertusc

a. nec aliqua super hoc audientia aliquando ei reservetur B. b. quo B.

c. retractione B. d. puniatur B. e. sit sit V. i. pari sentencia mancipetur B. g. et V. h. atque excommunicatione om. B. i. qui B. k. dampnetur B. 1. s. V {pro Spiritus sancti). m. om. VZ. n. om. V; principum apostolorum om.B. o. om. VZ. p. om. B. q. Abbanensis B. r. Humbertus B.

1. Ps. 1,5. 2. Ps. 68, 26. 3. Ps. 108, 9. 4. Ps. 108, 10. 5. Ps. 108, 11. 6. ef. Sap. 6, 21.

44 UDALRICI CODEX. 21

1059 Silve candide", Petrus1 Hostiensis, Petrus Lavicanensis. Hi Ro- pr'18 mani episcopi subscripserunt una cum Iohanne episcopo Por- tuensi.

Iohannes cardinalis tituli sancti Marci, Leo cardinalis tituli sancti Damasi, Vivus cardinalis tituli sanctae Mariae trans Ty- berim, Desiderius cardinalis tituli sanctae Ceciliae. Hi omnes subscripserunt.

Mancius archidiaconus, Crescentius diaconus, Amantius dia- conus; omnes sanctae Romanae aecclesiae subscripserunt.

Hildebrandus monachus et subdiaconus et ceteri Romanae aecclesiae subscripserunt.

Wido archiepiscopus2, Dominicus3 Gradensis patriarcha, Hugo Chrisopolitanus archiepiscopus, Hildebrandus Capuanus ar- chiepiscopus, Udelricus Beneventanus archiepiscopus, Alphanus Salernitanus archiepiscopus. Hi omnes subscripserunt.

lohannes episcopus Sabinensis, Rolandus episcopus Sutrien- sis, Airardus episcopus abbas Sancti Pauli, Leo episcopus Gai- tanae, Iohannes episcopus Terracinensis, Pandolfus episcopus Narniensis4, Atto episcopus Theatensis, Dominicus episcopus Babensis6, Iohannes episcopus Pennensis, Palumbo episcopus Su- ranensis6, Petrus episcopus Civitatis Castalensis, Iohannes epi- scopus Tyburtinus, Heinricus episcopus Spolitanus, Meinardus episcopus Urbinensis, Godefridus episcopus Perusinus, Agano episcopus Edunensis7, Gosfridus episcopus Attelanensis, Udelri- cus episcopus Firmanensis8, Berardus episcopus Esculanus, Hugo episcopus Camerinensis, Wilelmus episcopus Humanusb, Tras- muldus episcopus Phesulanus, Iohannes episcopus Suanae", Lu- dowicus episcopus", Herimannus episcopus Castellanus10, Teuzo episcopus Urbivetanusd, Iohannes episcopus Clusinus, Iohannes episcopus Senensis, Wido episcopus Vulturnensis", Petrus episco-