CVI.

1298, die 30. nmrtii.

Cunradus de Wilperg ecclesiae herbipolensi medietatem castri sui

Wilperg cum aliis possessionibus donatione inter vivos, stipulation!-

bus de usufructu rebusque aliis adjectis, confert.

Nos Cfinradus dominus de Wilperg jnspectoribus presentium re- cognoscimus publice vniuersis presentibus et futuris, quod considerantes et adtendentes tam progenitores nostros quam nos a venerabitibus dominis no- stris . . episcopis herbipolensibus et ab ecclesia herbipolensi nos multiplicia beneficia recepisse, ac non inmerito precipue nos il lis obnoxios fore a quibus nobis eadem sunt impensa, volcntesque propter hoc venerabilcm patrem et dominum nosttrum Manegoldum episcopum herbipolensem et diclam ecclesiam suam fauore prosequi pre ceteris puriori, sibi et ecclesie herbipolensi iamdicte medietatem castri nostri in Wilperg, et dominium ibidem, et vniuersa bona nostra tam proprietaria quam feodalia, necnon omnia feoda que m an 1 eh en vulgariter nuneupantur, cum hominibus cuiuscumque status vel conditionis existant, jurisdictionibus, disttrictibus, honoribus, siluis, pratis. pascuis, ortis, agris, vineis, decimis, aquis aquarumque decursibus, judi— ciis, centis, omnibusque juribus siue corporalibus siue incorporalibus, et per- tinentiis suis quesitis et non quesitis quoeumque nomine censeantur; jtem curiam dominicalem in Buntdorf, que Houemarc dicitur, cum omnibus juribus et pertinentiis suis quondam comiti Hermanno de Hennenberg a venerabili domino quondam Jringo episcopo herbipolensi obligatam; et omnia alia bona quoeumque nomine censeantur nobis pignori obligatt a dona tione inter viuos voluntate spontanea et libera donauimus tradidimus donamus et tradimus per presentes, a nobis omne jus quod in omnibus predictis bonis et juribus habuimus penitus abdicantes, et in predictum dominum nostrum episcopum ct ecclesiam suam cum pleno rerum dominio transfercntes, eo tamen nichilominus nobis saluo quod ilia omnia quamdiu vixerimus in nostra debemus potestate tenere, nec per dominum episcopum vel capitulum quo ad hoc quod ilia habeamus et illis vtamur libere et fruamur impediri sev eciam aliqualiter infestari, nee deinceps potestatem habebimus predictta bona vel

24*

188 Monumenta

atiqua ex eis simut vet diuisim vendendi vet atiquo atio genere atienationis dJstrahendi sine predicti domini nostri episcopi et capituti consensu panter et assensu.

Si autem aticui vel atiquibus ex seruitoribus nostris dare vet conferre quicquain votuerimus de bonis predietis, hoc faeere debebimus ipsius domini nostri episcopi de consensu.

Preterea dominus noster episcopus et capitutum predicti, viceuersa grato animo nostrum respicientes affectum, nos cum omnibus hominibus et bonis prcfatis domino nostro episcopo et ecctcsie sue traduis in defensionls sue receperunt presidium speciate, prominentes nos cum hominibus et bonis eisdem pereque sicut alios homines et bona ecctesie contra quostibet aduer- sarios nostros manutenere et fidetiter defensare.

Jnsuper in quacumque munitionum ipsius ecctesie votuerimus nos recipie nts. Et si in vna nobis displicuerit, ad atiam quamcumque voluerimus tran- sibimus, in qua habitatio vacua morandi sev habitandi assignabitur nobis et famitie nostre conueniens. Et castrenses ac vigites tarn turrium quam murorum iliius munitionis necnon portenarius nos cum familia nostra respicere, et cciam nos nostros et nostra tam in corporibus quam in rebus custodire fide- titer, et speciatiter domino nostro episcopo et capitulo munitionem ittam iura- bunt fidetitcr conseruare.

Ad hec, si bona nobis de quibus predicitur rapina vet incendio aut betto vet quocumque abo infortunio deuastarentur, quod absit, quominus ex- tunc sustentatio de eis tain in victu quam vestitu nobis et famitie nostre suffi- ceret, dominus noster episcopus vel capitutum (si sedes episcopatis vacaret) nobis medio tempore quousque ad pristinum statum redeant in omnibus neces- sariis metdecimo prouidere tenebitur habundanter, domino nostro episcopo vet capituto sede vacante prouisionis nostre tempore fructus siqui de dictis bonis deuastatis prouenire poteiunt ad vsus suos pereipiente sev eciam cotti gente.

Jteт aduocatiam in II о u eh ei m quatênus nos contingit a donatione predicta excepimus, quam Utis de Stuzzetberg nostris auuneutis dinoseimur deputasse.

Est et eciam dictum, quod si dominum nostrum episcopum de hoc monue- rimus et rogauerimus, de omnibus feodis que castrenses in Halteberg et in Kastete comitis Friderici iunioris consanguinei nostri residentes a nobis in feodo tenent ab ipso domino nostro et ecctesia in feodum procedentia ipsi comiti Friderico dominus noster episcopus gratiam faciei, itla sibi eo iure quo nos habuimus in feodum conferendo.

episcopatus wirziburgensis. 189

Deinde, cum oranes progenitores nostri in cenobio sanctimonialium de Celia sancü Johannis sub castro Wilperg predicto sint sepulti, nosque similiter ibidem elegerimus sepulturam, quamcumque aduocatiam vel aduo- catias quas in bonis ipsius cenobii habemus pro remedio anime nostre le- gauerimus, illu<l legatum a domino nostro episcopo et capitulo predictis ratum habebitur atque gratum.

Jtem si aliqui ex hominibus nunc vt predicitur ecclesie traditis contra ipsum dominum nostrum episcopum vel ecclesiam excesserunt, illos vel quem- cumque ex eis pro quo vel quibus nos petemus dominus noster episcopus vel capitulum sede vacante ad gratiam secundum nostrum consilium recipiet et admittet.

Jtem Albertus dictus Donerslac, et Heinri cus dicttus Starz, officiati nostri, iurando obediuerunt domino nostro episcopo sev capitulo quod eos nunc respicient, quodque post mortem nostram predicta bona omnia cum ho minibus et pertinentiis suis domino nostro episcopo vel capitulo sede vacante assignabunt et presentabunt, eique fideliter inantea tamquam suo domino ad- herebunt. Quod et alii homines et sculteti, siquos forte procedente tempore statuerimus, similiter iurabunt et fideliter obseruabunt.

Adiectum est eciam, quod si nobis forte in posterum videretur quod pre- missa vel atiqua ex premissis nobis non sint seruata, extunc honorabiles viros dominum Heinri cu m preposittum ecclesie maioris, et dominum Erkinber- tum de Starkinberg preposittum ecclesie mosebacensis, Albertum de Swinsheubte, et Conradum dictum Studigel de hoc monebimus. Qui, si eo cognito predicta vel aliqua ex eis nobis non seruata vnanimiter pronunciauerint, et dominus noster episcopus vel capitulum ilia vel itlud ad iussum illorum quatuor infra tres menses a pronunciatione huiusmodi nume- randos moniti non reformaucrint sev emendauerint, nos et nostri extunc de omnibus premissis erimus liberi et soluti. Si vero aliqui spredictorum quatuor decesserit, alter de capitulo herbipolensi a domino nostro episcopo infra mensem tunc proximum subrogabitur loco sui.

Ad omnia quoque premissa obseruanda successor predicti domini nostri episcopi pro tempore existens de consensu capituli predicti, et sede vacante capitulum sunt patentibus suis lilteris nobis traditis obligati.

Vnde nos ad omnium premissorum et singulorum testimonium hanc litte- ram predictis domino nostro et capitulo tradimus, sigitli nostri munimine diti- gentius roboratam.

Datum et actum H er bi poli, anno domini M° CO nonagesimo VIH0., III» kalendas aprilis; presentibus dominis nostris Heinrico preposito maiore, Arnoldo decano, Wolframo scolastico, Wemhero cantore, Andrea de Gundel

190 Monumenta

ulngen preposito onotspacensi, Erkingero de Starkenberg preposito ecctesie mosebacensis, et multis atiis pretatis et canonicis predicte ecclesie herbipoten- sis; jtem Heinrico de Ertach et Eckardo pincerna scuttetis herbipotensibus; Eberhardo dicto Houectin, Hetwico, Hartmanno de Grünach, Friderico de Wip- uett, Eckehardo dapifero, Godfrido dicto Betetman, muttibus; et muttis atiis ministeriatibus ecctesie herbipotensis predicte; jtem Atberto de Swinsheubte, Conrado dicto Studiget, Alberto dicto Donerstac, Heinrico dicto Starz, et pturi- bus atiis fidedignis.

SIGILLVM • COMITIS ■ CVNRADt ' DE ' WILTPERC filis tinteis viridis et nibri cotorum ex hoc documento suspensum integrum est.

tllud I. W. Rost in tibro cui titutus est, „Versuch einer historisch- statistischen Beschreibung der Stadt und ehemaligen Festung Königshofeu und des Landgerichtsbezirks Königshofen" pag. 243—246 edidit.

cvn.

1298, die 22. apritis.

Bonifacius VIII papa ne assumendi ad regimen ecclesiarum parro-

chialium usque ad septennium litterarum studio insistentes nisi ad

subdiaconatus ordinem promoveri tcneantur sancitur.

Bonifatius episcopus seruus seruorum dei vniuersis pre sentes litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem.

Tenorem cuiusdam constitutionis, quam inter alias Rome apud sanctum Petrum V nonas martij pontificatus nostri anno quarto nuper edidimus, presentibus fecimus annotari, qui talis est.

Cum ex eo quod felicis recordationis Gregorius papa prede cessor noster statuit in concilio lugdunensi, ut ad regimen parrochialium ecclesiarum assumpti se ad sacerdotium promoueri faciant infra annum a sibi conmissi regiminis tempore numerandum,

episcopatus wimburgensis. 191

et personaliter resideant in eisdem, alioquin si infra idem tempus promoti non fuerint huiusmodi ecclesijs absque monitione alia sint priuati, nonnullis extunc parrochiales ecclesias recusantibus acceptare legendi ac proficiendi (cum eis facultates non suppetant, nec ab ecclesiarum prelatis de alijs benefitijs in plerisque mundi parti- bus interdum prouideatur eisdem) oportunitas sit subíala in grande uniuersalis ecclesie que ad sui regimen uiris litteratis ') permaxime noscitur indigere dispendium et iacturam, nos super hoc multorum instantia excitati frequenter, uolentes cupientibus in scientia profi- cere ut fructum in dei ecclesia suo tempore afferre ualeant opor- tunum utiliter prouidere, presenti constitutione sancimus. ut episcopi eorumque superiores cum bijs qui huiusmodi subiectas sibi ecclesias obtinent vel obtinucrint infuturum dispensare possint libere quod usque ad septennium litterarum studio insistentes promoueri minime teneantur nisi ad ordinem subdiaconatus dumtaxat, ad quem infra predictum annum recipiendum — ne, sicut a multis de Christi patri monio sublimatis olim factum esse dinoscitur, a statu retrocedere ualeant clericali — omnino astringi uolumus, et nisi receperint pena contenta in dicto concilio eo ipso percelli.

Porro septennio predicto durante ijdem episcopi et superiores sollicite prouidere procurent, ut per bonos et suficientes vicarios ab eis in huiusmodi ecclesijs deputandos animarum cura diligenter exerceatur, et deseruiatur laudabiliter in diuinis, quibus de ipsarum ecclesiarum prouentibus necessaria congrue ministrentur.

Elapso uero dicto septennio hij cum quibus fuerit ut premitti- tur dispensatum ad diaconatus et presbyteratus ordines infra annum se faciant promoueri. Alioquin extunc dictam penam, nisi iusta de causa id omiserint, ipso iure se nouerint incursuros.

Datum Rome apud sanctum Petrum , X kalendas maij, ponti- ficatus nostri anno quarto.

') In documento ipso legimus: Hueras.

Bonifacii VIH papae bulla plumbea lilis cannabis ex hoc privitegio — in dextera marginis inferioris parte per Sy(monem) Ar et in um signato — suspensum est.

192 Monumenta

СУШ.

1298, die 6. maji.

Ecclesiae herbipolensi Johannes burcgravius nurenbergensis reem-

tionem villarum Bernheim et Herborsheim infra hine et festum pari—

ficattionis s. Mariae et deinde ad duos annos faciendam concedit.

Ma ne go Id us dei gracia episcopus herbipolensis tenore presencium recognoscimus et publice profitemur, quod — licet felicis recordacionis quon dam dominus Bertoldus episcopus herbipolensis predecessor noster de consensu capituli herbipolensis villas Bernheim i*t Herborsh eim cum carinu pertinenciis, excepto iurepatronatus ecclesiarum earundem villarum, nobili viro quondam Friderico burcgrauio deNurenberg suisque heredi- bus racione treccntarum marcarum argenti septingentarum librarum hallensium et triginta librarum hallensium sibi pro cmpcione castri Frankenberg ab ecclesia herbipolensi soluendarum in feodum contulerit, sicut in jnstrumento sub sigillis quondam domini Bertholdi episcopi babenbergensis et quondam domini episcopi prefati ac capituli herbipolensis exinde confecto plenius continetur — nobilis tamen vir Johannes nunc burcgrauius nuren bergensis natus et heres predictti quondam Friderici burcgrauij pro se et Friderico frattre suo minore annis, cuius tutor existit, nobis et capitulo nosttro cupiens amiciciam facere specialem, expresse pro se et fratre suo iamdicto tutorio nomine conscnsit et concedit, quod nos vel noster successor aut capitulum herbipolense plenariam potestatem habeamus infra hinc et festum purificacionis beate virginis proximo nunc venturum et deinde ad duos annos immediate se subsequentes predictas villas et earum pertinencias apud eundem burcgrauium et fratrem suum vel heredes suos pro trecentis marcis argenti seplingentis libris hallensium et triginta libris hallensium reemendi.

Si vero nos aut successor noster aut capitulum herbipolense pre- scriptas villas et pertinencias suas infra predictum tempus nobis prefmitum non reemerimus, deinceps nobis reempcio — nisi predicti burcgrauius et frater suus vel heredes sui voluerint — non conpetet quoqnam modo, immo exnunc prout extunc omni iuri canonico et ciuili, fundo proprietatis quem a nobis tenent in feodum vt predictum est et iurepatronatus predicto dumtaxat

episcopatus wirziburgensis. 193

exceptis, actioni lit) sev questioni si que possent nobis contra predictos burc- grauium et fratrcm suum vet heredes suos pro supradictis bonis conpetere de consensu nostri capituti renunciamus simpliciter et precise, prominentes de eiusdem capituli consensu, sibi et predicto fratri suo vet hercdibus suis nun- quam vito in posterum tempore extunc siue in foro ecclesiastico sev secular! causam actionem peticionem litem sev questionem aliquam nos moucre, nec cuiquam inferenti aliquatiter consentire, nec eciam contra dictam renuncia- cionem venire atiquo ingenio iuris cotore vel subtititate studio vet cauteta, jmmo speciatiter renunciantes de ipsius capituti consensu titteris impetratis contra eos a sede apostotica sev (quod absit) in antea impetrandis et eciam omni conmodo earundem.

Jn quorum premissorum testimonium hoc scriptum ipsi burcgrauio dedi- mus. nostri et predicti capituti sigillis diligencius roboratum. Nos quoque Heinricus de Wechmar prepositus, Arnotdus de Spiezesheim dc- canus, totumque capitulum ecclesie memorate predict« omnia de nostro con sensu recognoscimus esse facta, sigittum nostrum in eorundem testimonium hiis titteris appendentes.

Datum ct actum in Babenberg, anno domini M" CO nonagesimo VIIIo , in die beati Johannis ante portam latinam; presentibus Heinrico preposito pre- dicto, Wotframo preposito ecctesie noui monasterii herbipotensis, nostre ec ctesie canonicis, Johanne prolhonotario nostro canonico ipsius ecclesie noui monasterii, jtem Alberto Forts de Turnauwe, Vírico et Hennanuo dapiferis de Naunsdorf, Watthero dapifero de Seckendorf, mititibus, et atiis pturibus fide- dignis.

Sigilla Manegoldi episcopi et capituli majoris ecciesiae fasciis membrana- ceis suspensa sunt.

Tam hoc documentum quam illud Johannis burcgravii de Nurenberg hue spectans eodem die datum Maercker et de Stillfried in monu mentos zolleranis vol К pag. 249—251 ediderunt.

Nec minus documentum a Bertholdo episcopo die 12 mensis augusti anni 1281 datum,' cujus tam hoc loco quam in mon. boic. coll. nov vol. X pag. S38 mentio fit, ¡idem Maercker et de Stillfried 1. 1. П pag. 125 et 126 ediderunt.

Mon. Botc. nI. lUvm. noт. coU. XI . 25

194 Monument a