XCI.

runtur, non absque falsa criminatione, apud Joannem IX. de subtracta

Moravia iurisdictioni Bavariae, et de intrusis ibidem archiepiscopo

Joanne et episcopis Benedicto et Daniele. 899.

CTummo pontifici et vniuersali papae, non vnius vrbis, sed totius orbis domino Joanni, Romanae sedis gubernatori magnifico, humillimi pa- temitatis vestrae filii, Theotmarus, Juuauensis ecclesiae archiepiscopus, Valdo, Frisingensis, Erchenpaldus, Eystatensis, Zacharias, Saebonensis, Tutto, Ratisponensis, Richarius, Patauiensis ecclesiae episcopus; nec non et vniuersus clerus populusque christianus per totam Noricam, quae et Bauaria conuersatur, prosperum in saluatore nostro profectum, calholicae pacis augmentum, et regnum optamus aeternum. Antecessonnn vestrorum decretis, et catholicorum patrum institutis plenissime instruimur, in omnibus nostro ministerio sacerdotali obstantibus et aduersantibus Romanum ap- pellare pontificem, vt, quod ad vnitatem concordiae, et ad custodiam per- tinet disciplinae, nulla dissensione violetur; sed ab ipso summa prouisione decernatur. Nequaquam enim credimus, quod coacti quotidie audimus, vt de illa sancta et apostolica sede, quae nobis sacerdotalis mater est digni tatis, et origo christianae religionis, profluxerit quippiam peruersitatis, sed doctrina et auctoritas ecclesiasticae rationis. Sed venerunt, vt ipsi pro- mulgarunt, de latere vestro tres episcopi, videlicet Joannes archiepiscopus, Benedictus et Daniel episcopi in terram Schlauorum, qui Maraci dicuntur, quae regibus nostris et populo nostro, nobis quoque cum habitatoribus suis subacta fuerat, tam in cultu religionis, quam ex tributo substantiae secularis: quia exinde primum imbuti, et ex paganis christiani sunt facti. Et ideirco Patauiensis episcopus ciuitatis, in cuius ditione sunt illius tempore populi, ab exordio christianitatis eorum, quando A^oluit et debuit, illuc nullo obstante in- trauit, et synodalem cum suis et etiam ibi inuentis conuentum frequentauit, et omnia, quae agenda sunt, potenter egit, et nullus ei in faciem restitit;

61

etiam et nostri comites Uli terrae confines placita secularia illic continuaue- runt, et quae corrigenda sunt, correxerunt, tributa tulerunt, et nulli eis resti- terunt, vsque dum incessente corda eorum diabolo christianitatem abhorrere, et omnem iustitiam detrectare, belloque lacessere et obsistere saeuissime coeperunt adeo, vt via episcopo et praedicatoribus eo non esset, sed libitu suo egerunt, quae voluerunt. Nunc vero, quod nobis graue videtur et incredi- bile, in augmentum iniuriae iactitant, se magiütudine pecuniae id egisse, qualia de illa episcopali sede numquam audiuimus exisse, neque canonum de creta id sanxisse, vt tantum schisma vna pateretur ecclesia. Est enim vnus episcopatus in quinque diuisus. Intrantes enim praedicti episcopi in nomine vestro, vt ipsi dixerunt, ordinauerunt in vno eodemque episcopatu vnum ar- chiepiscopum, si tam in alterius episcopatu archiepiscopium esse potest, et tres sufraganeos eius episcopos, absque scientia archiepiscopi, et consensu episcopi, in cuius fuere dioecesi. Cum in concilio Africano cap. XX. de- cretum sit, vt plebes, quae in dioecesibus ab episcopis retinentur, quae nun- quam episcopos habuerunt, nonnisi cum voluntate eius episcopi, a quo tenen- tur, proprios aceipiant rectores, vel episcopos. Et item in eodem concilio cap. LXV. vt plebes, quae nun quam habuerunt proprios episcopos, nisi ex concilio vniuscuiusque prouinciae et primatis, atque consensu eius, ad cuius dioecesim eadem plebs pertinebat, minime aceipiant. In decretis papae Leonis cap. XV. scriptum est: Nulla ratio sinit, vt inter episcopos habeantur, qui a prouincialibus episcoporum metropolitain iudicio non consecrantur. Item cap. М1ЛХ. Si indignis quibusque, et longe extra sacerdotale meritum constitui ¡s, pastorale fastigium et gubernatio ecclesiae detur, non est hoc consulere populis, sed nocere ; nec praestare regimen, sed augere discrimen. Et in eodem capite post pauca: Diflicile est, vt bono peragantur exitu, quae malo sunt inchoata principio. Et in decreto papae Coelestini, antecessoris vestri, cap. XXII. continetur: ne alicui locus concedatur sacerdoti in alicuius iniuriam. Antecessor vester Zuentibaldo duce imperante, Vichingum con- secrauit episcopum, et nequaquam in illum antiquum Patauiensem episcopatum transmisit, sed in quamdam neophytam gentem, quam ipse dux domuit bello, et ex paganis christianos esse parauit. Cum autem eisdem Schlauis locus familiaritatis apud legatos vestros dabatur, accusabant nos et diflamabant in

62

mnltis, et verbis mendacibus instabant, quia nemo eis vera respondebant, di- centes: nos et cum Francis et Alemannis scandalum et discordiam habuisse, cum hoc falsum esse ex hoc conuincitur, quia amicissimi nostri sunt, et cha- ritatiue cooperatores, et etiam cum ipsis impacatos esse accusabant. Quod non nostra culpa exigente, sed sua proteruia faciente ita fatemur esse, quia quando christianitas illis coepit vilescere, et insuper debitum tributum senioribus nostris regibus et principibus eorum soluere respuerunt, et in seruitium reciderunt. Idcirco iure proprio tributarios habere debuerunt, et debent, et si velint, nolint, regno subacti erunt. Quapropter oportet vos abs alto speculari, et moderaminis temperiem prae omnibus tenere, ne peior pars confortetur, et melior infirmetur. Progenitores namque se renissimi senioris nostri, Ludouici videlicet imperatoris nostri, et reges ex christianissima Francorum gente prodierunt; Moimari vero Schlaui a pa- ganis et ethnicis venerunt; illi potentia imperiali Romanam rempublicam sublimarunt, isti damnauerunt; illi christianum regnum confortar uni, isti infirmauerunt. Illi toti mundo spectabiles apparuerunt, isti latibulis et vr- bibus occultati fuerunt; illorum consilio apostolica sedes pollebat, istorum persecutione christianitas dolebat. In omnibus his iuuenculus rex noster, nulli praedecessorum suorum inferior, secundum virtutem a Deo sibi datam sanctae Romanae ecclesiae, et vobis summo pontifici, cum omnibus regni sui principibus adiutor optat esse firmissimus. Omne namque regnum di- uinitus sibi commissum ad Dei seruitium, suumque adiutorium vnum vult et operatur. Vnde et pace viget, et concordia gratulatur, atque ad vestram paternitatem sicut patris sui se pertinere laetatur. Quod nos praefati Schlaui criminabantur, cum Vngaris fid em catholicam violasse, et per canem, seu lupum, aliasque nefandissimas et ethnicas res sacramenta et pacem egisse, atque, vt in Italiam transirent, pecuniam dedisse; si vobis coram posito ratio inter nos agitaretur ante Deum, qui cuncta nouit, an- tequam fiant, et coram vobis, qui vicem eius apostolicam tenetis, eorum falsitas manifestaretur, et nostra innocentia probaretur. Quia enim chri- stianis nostris longe a nobis positis semper imminebant, et persecutione ipsos nimia aflligebant, donauimus illis nullius pretiosae pecuniam substan- tiae, sed tantum nostra linea vestimenta, quatenus eorum feritatem aliqua

63

tenus molliremus. Talia namque, vt praescripsimus, iuxta malitiam cordis sui argumentantes, et pontifices vestios ad iniuriam nostram incitantes ad- eo, vt directa nobis epistola, quasi ab apostolica sede, haec omnia impro- perabant, atque inter alia diuino gladio feriendos dignos dicebant. Im- pletur euim in nobis, quod quidam sapiens ait: Justus tulit crimen iniqui. Ipsi enim crimen, quod a nobis falso semel factum imposuerunt, multis anuis peregerunt. Ipsi multitudinem Vngarorum non modicam ad se sumserunt, et more eorum capita suorum pseudochristianorum penitus detonderunt, et super nos christianos immiserunt, atque ipsi superuenerunt, et alios capti- uos duxerunt, alios occiderunt, alios ferina carcerum fame et siti perdide- runt, innumeros vero exilio deputauerunt; et nobiles viros, ac honestas mu lleres in seruitium redegerunt; ecclesias Dei incenderunt, et omnia aedificia deleuerunt, ita, vt in tota Pannonia nostra, maxima prouincia, tantum vna non appareat ecclesia, prout episcopi a vobis destinati, si fateri velint, enarrare possunt, quantos dies transierunt, et totam terram desolatam viderunt. Quando vero Vngaros Italiam intrasse comperimus, pacificari cum eisdem Schlauis, teste Deo, multum desiderauimus, promittentes eis propter Deum omnipoten tem ad perfectum indulgere omnia mala, contra nos nostrosque acta, et omnia reddere, quae de suis nostros constaret habere; quatenus ex illis securos nos redderent, et tamdiu spatium darent, quamdiu Longobardiam nobis in- trare, et res s. Petri defendere, populumque christianum diuino adiutorio re- dimere liceret. Et nec ipsum ab eis obtinere potuimus; et post tanta maleficia haberent beneficia, et sunt falsi accusatores, qui semper fuerunt christianorum persecutores. Si quis in toto mundo nos aliorsum oberrasse, et iustitiae restitisse probare conetur, veniat praesens, et eum ludificasse, nosque de hac re sentietis purissimos esse. Idcirco singuli omnesque monendo preca- mur, ne vllo modo alicui falso, de nobis aliquam suspicionem referenti, creduli sitis, antequam oportunitas exigat, vt huius rei gratia missus de vestra cel- situdine nobis, aut a nostra paruitate directus appareat vobis. Communis gemitus, et generalis dolor angustat, quos Germania et tota tenet Norica, quod vnitas ecclesiae diuiditur scissura. Est enim, vt praemisimus, vnus epis- copatus in quinque diuisus. Ideo, si quid fraus maligna Schlauorum calliditate adduxerat, iustitia vertat. Vosque virtute ex alto induti, et apostolica potestate

64

annul i. iuxta prophetam: Quod fractum est, alligate; quod infirmum, con solidate; quod abiectum, reducite; vt deinceps populus et fidei integritate gratuletur, et sancta ecclesia tranquilla deuotione laetetur.

Theotmarus, indignus archiepiscopus, et apostolicarum rerum procurator promtissimus. Pecuniam vestro iuri debitam propter infestam paganorum saeuitiam nee per me poteram, nec per alios transmittere; sed quia Dei gratia liberata est Italia, quanto citius potero, vobis transmittam. Precatur nostra humilitas, vt dignetur vestra sublimitas respondere per singula transmissa cum epistola.

Alme pater mundi, dignus pro nomine Petri,

Nomine quem sequeris, vtinam virtute sequaris;

Sisque tuis famulis protector verus et impos;

Commendes domino, coelo qui praesidet alto.

E cod. Ms. monasterii Reichersperg primus íntegras literas Tulgavit Christ. Gewold 1611, in append. diplom. ad chronicon Reichersperg. p. 33. nnde ceteri plerique (Lab be concil. T. VII. Gol (last, Sc buns, lebcr, Pessina, Stredowsky, Calles, Hansiz, Pray, Dob ner, Fejér) sua hauserunt