Honorius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus patriar- chis, archiepiscopis et episcopis et dilectis filiis abbatibus, prioribus, archi- diaconis, decanis et aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Quia plerumque veritatis integritas per minorem intelligentiam aut malitiam hominum depravatur, non videtur incongruum, si ea, que non manifesta dicta videntur, ad omnem ambiguitatis scrupulum amovendum evidentius exponantur et turbatoribus veritatis omnis auferatur contradictionis occasio, quatinus ea, que dicta sunt, nulla valeant obumbratione fuscari. Accepimus autem, quod, cum dilectis filiis magistro et fratribus domus hospitalis s. Marie Theutonicorum Ierosolimitani duxerimus concedendum, ut de laboribus, quos propriis manibus vel sumptibus excolunt, nemini decimas solvere teneantur, quidam ab eis nihilomiuus post celebra- tionem concilii Lateranensis contra indulgentiam sedis apostolice decimas exigere et extorquere presumunt ac prava et sinistra interpretatione apostolici privi- legii capitulum pervertentes asserunt de novalibus debere intelligi, ubi noscitur de laboribus esse scriptum. Quoniam igitur manifestum est omnibus, qui recte sapiunt, interpretationem huiusmodi perversam esse et intellectui sano coutra- riam, cum secundum capitulum illud a solutione decimarum tam de terris illis, quas deduxerunt vel deducunt ad cultum, quam de terris etiam cultis, quas propriis manibus vel sumptibus excolunt, liberi siut penitus et immunes, ne ullus contra eos materiam habeat malignandi vel quomodolibet ipsos contra iustitiam molestandi, vobis per apostolica scripta mandamus et districte pre- cipimus, quatenus omnibus parrochianis vestris auctoritate apostolica prohibere curetis, ne a memoratis fratribus de novalibus vel aliis terris, quas propriis manibus vel sumptibus excolunt, seu de nutrimentis animalium suorum ulla- tenus decimas exigere vel extorquere presumant. Nam si de novalibus tantum vellemus intelligi, ubi ponimus de laboribus, de novalibus poneremus. Quia vero non est conveniens vel honestum, ut contra statuta sedis apostolice veniatur, que obtinere debent immobilem firmitatem, mandamus vobis firmiterque precipi- mus, ut, si qui canonici, clerici, monachi vel laici contra privilegia sedis apo- stolice predictos fratres decimarum exactione gravaverint, canonicos, clericos sive monachos contradictione et appellatione cessante, sicut iustum fuerit, monitione premissa, ab officio suspendatis, laicos excommunicationis sententia percellatis, et tam excommunicationis quam suspensionis sententiam faciatis usque ad dignam satisfactionem inviolabiliter observari, - salva moderatione concilii ge- neralis. Ad hec vobis presentium auctoritate mandamus atque precipimus, quatinus, si quis in predictos fratres manus violentas iniecerit, eum accensis candelis tamdiu sicut excommunicatum publice nuncietis et faciatis ab omnibus cautius evitari, donec congrue satisfaciat predictis fratribus et cum litteris dio

cesani episcopi rei veritatem continentibus apostolico se conspectui representet. Datum Laterani x kal. iulii pontificatus nostri anno octavo.

Quum pluribus locis abhorreat hic textus a n. 328, utimur occasione repetiti privilegii, ut etiam hunc sistamus secuti II, 109 v. cf. Caorsinum et Sennerum et<;. Vacillat inter utrumque A. 20 n. 63. Nnnc nobis refertur, id quod addimus ad p. 297 relata, Regimonti esse originale cum dato: Laterani x kal. iulii p. n. a. 8. Cum dato: Laterani xi (errore?) kal. iulii p. n. a. octavo in A. 16 p. 25 sq. ex transsumpto Venetiis asservato, sub auctoritate Henrici, archiepiscopi Xazareni, et archiepiscopi Liddensis facto. Formulam conclusionis, diem, annum scriptor omisit. — Cum dato: (Tibure iii kal. iun. a. 9?) „C'oIonie" A. 16 p. 74 sq. Originale quondam Veteribus Iuncis cum bulla in 61is sericeis rubris et luteis nunc in archivo ordinis Theutonici Vindobonensi. cf. p. 296 sq. Concordat illud per alia textui n. 328 .patriarchis" etc.; multum praecisum et iufractum modo bulla carct, quod sequuntur omnia archivi eiusdem transsumta. In dorso 2. 1281 facti legitur: Bescriptum privilegii de decimis non dandis; et: Qualiter privilegium de non dandis decimis sit interpretandum, et quid papa intelligit (!) per 1iovale in privilegiis ordinis. Transsumtum 3. de 1426 pars actorum in causa decimae per Pomeraniam solvendae, huius est tenoris: Bern- hardus, abbas Olivensis, executor litterarum compulsoriarum subdeputatus a commissariis aposto- licis, Cnuczone praeposito Olomucensi ot Iohanne Gundissalvi canonico Hispalensi, decrctorum doctoribus et sacri palatii auditoribus, iudicibus causarum inter Iohannem episcopum Wladisla- viensem (decimam, quae vulgo Bischoffsscheffel dicitur, de agris ordinis in Pomerania cxigentem) et magistrum ordinis, partem dicta die non comparentem in se contumacem proclamans, ad in- stantiam Andreae Sloman, rectoris parochialis ecclesie St. Mariae in Gdanzk, a procuratore ordinis substituti, litteras Honorii III papae datas Latcrani x kal. iulii a. viii» de originali sibi producto mandat transsumi et sigilli appensione muniri iubet. Valentinus de Reddin, clericus Culmensis diocesis, publicus s. imperiali auctoritate notarius. subscripsit pro se et collega suo Iohanne. Datum Gedani 1426. 13 marcii.