495

rie Henricum prepositum predecessorem nostrum et decauum et capi- 1264 tulum ecclesie nostre sancti Seuerini de bonis, curtibus, reditibus et iuribus ecclesie nostre predicte de consensu et auctoritate nenerabilis patris bone memorie domini Henrici quondam archiepiscopi Colonien- sis factam, item ordinationem inter predictos prepositum, decanum et capitulum factam de consensu bone memorie venerabilis patris domini Conradi quondam archiepiscopi Coloniensis de officio in Rodinkirchen, cuius pars ad collationem prepositi spectabat, ratas et gratas habe- mus ct approbamus de consensu et auctoritate venerabilis patris do- mini nostri Engelberti archiepiscopi et capituli Coloniensis et dictas ordinationes nos per omnia promittimus inuiolabiliter obseruare fide data, prout in litteris super ipsis ordinationibus factis et sigillis ipsorum archiepiscoporum neenon prepositi et capituli predictorum sigillatis plenius continetur. Specialiter etiam piscina et terra in Vrre, quas magister Gerardus a decano et capitulo ecclesie nostre tenebat, apud ipsos libere remanebunt. Tenor autem predicte ordinationis seu separationis talis est. In nomine domini amen. Henricus dei gratia prepositus sancti Seuerini in Colonia omnibus preseus scriptum in- tuentibus salutem in domino. Nos paci et tranquillitati nostre et suc- cessorum nostrorum intendere cupientes et ut fratribus ecclesie sancti Seuerini in Colonia, qui pro tempore fuerint, in administratione fru- ctuum prebende sue in posterum plenius consulatur, maxime cum per curam, sollicitudinem et expensas ipsorum curtes ct possessiones ec- clesie ad maiorem utilitatem perduci poterunt, de consilio prudentum uirorum taliter cst ordinatum. Quoniam predicti fratres defectum maximum in diuersis locis sustinebant, quem prepositus ratione quo- rumdam supplementorum soluere tenebatur, curtes et possessiones quedam, de quibus pensiones, census et alia seruitia licet non ad plenum ad prebendas fratrum ante soluebantur, scilicet Sunrisdorp, Vrre, Suauedorp, Kirdorp, duo mansi et dimidius Kalke, qui uulgo sellant dicuntur, Vrankenbeim, Duren, Guntersblume, Merzenich, Vre- gene, Langenachir, Reide, Immindorp, Rumedorp et Hoingin cum omnibus attinentiis, decimis, agris et prouentibus suis tum in locatione villicationum tum in mutatione possessiouum siue per mortem uel uenditionem uel alio, quocumque modo prouenire poterunt, ad usus et utilitatem fratrum de cetero pleno iure cedent et integraliter cum quadraginta maldris siliginis in Sunristorp et molendino Vrre, ut ex hoc villici et pensionarii ad solutionem pensionum et aliorum seruitiorum debitorum per fratres facilius compellantur et expense nunciis, qui pro requirendis pensionibus et recuperandis rebus eccle- sie mittendi sunt, ad que omnia prepositus ante tenebatur, habean-

496

1264 tur. Item curtes de Bliderdorp et Lyntlo et curtis sancti Seuerini prope ipsius ecclesiam cum omnibus attinentiis et prouentibus suis, de quibus pensiones et alia seruitia ad prebendas fratrum ante sol- uebantur, fratribus pleno iure cedent hoc excepto, quod prepositus sancti Seuerini uillicationem cum iudicio seculari curtis sancti Seue- rini ad commodum suum suisque expensis curtim excolendam, sicut alter uillicus sibi reseruare poterit, dum sumcientem cautionem pre- stiterit fratribus, quoad pensio siliginis et cetera seruitia consueta curtis suis temporibus integraliter persoluantur. Sed si in eadem curte et in duabus aliis predictis Bliderdorp uidelicet et Lintlo uillici fue- rint instituendi, capitulum cum preposito ordinabit et seruitium inde proueniens capitulum cum preposito equaliter partietur. Sed emergentie, que de mansis et possessionibus curtis s. Seuerini prouenire poterunt, siue prepositus uillicationem sibi retineat nel alteri, ut supradictum est, cum capitulo concedat, ad usus et utilitatem fratrum pertinebunt. Preter hec prepositus percipiet seruitia sua hyemalia et estiualia et alia quedam iura in Bliderdorp et in aliis curtibus suo tempore se- cundum antiquam consuetudinem, sicut manifestius in fine presentis scripti declarabitur. Item vinea infra muros circa ecclesiam s. Seuerini sita et vinee in Zeltinc et in Crove, pensiones etiam uini in Rense, Himage et Bliterstorp, de quibus prepositus tenebatur fratribus spe- cialiter mensas habentibus singulis annis uiginti quatuor carratas uini ministrare, item dimidiam amam in festo Cornelii et Cypriani, item dimidiam amam in festo Mychaelis et propinatiouem largam cum pi- ris et nebulis, item propinationem largissimam in uigilia sancti Seue- rini, item in die s. Seuerini amam uini fratribus et dimidiam officiis, item amam uillico de Lintlo, item vinum, crateras et panes in cena domini, item vinum ad bibendum, dum uinea colligitur, fratribus ce- dent libere et solute, item ad colendam uineam plantationibus, fos- suris, ad impinguandam et ad muniendam spinis et parietibus, pro sa- licibus ad cingendas uites et pretio ad custodiendum, pro expensis faciendis ad colligendum uinum et exprimendum, pro ligandis uasis et doliis et preparatione torcularis, pro defectu etiam vini, quod ha- beri non poterat propter desolationem uinearum, pro defectu tritici, quem fratres singulis annis in prebendis suis sustinebant, pro defectu etiam conuiualium denariorum, que omnia prepositus ratione supple- mentorum suorum integraliter ministrare tenebatur, omnis supradicta decima in Immendorp, Rumedorp et Hoingin cum suis attinentiis, que pars supplementi fuit, libere et absolute cedet fratribus, item tres prebende uinitorum, prebenda pistoris et carpentarii cum omni onere suo ad capitulum pertinebunt, ut per hoo potestatem habeat capitu

497

lum tam uinitores quam alios ad sua seruitia compellendi, item silua 1264 husholz integraliter cedet capitulo exceptis glandibus, ut ex ea ramos, spinas et postes ad uineam et uirgas ad sepiendas curtes et posses- siones ecclesie, ad que eadem silua ante tenebatur, accipiantur, item si contigerit capitulnm pro aliqua necessitate euidenti uel communi utilitate ecclesie prefatam siluam succidere, decima pars denariorum inde prouenientium in recompensationem glandium dabitur preposito et in residuo portionem suam sicut alius canonicus habebit; preposi- tus autem, qui pro tempore fuerit, hec specialiter ad usus et ordina- tionem suam obtinebit, decimas in Morse, que pars supplementorum fuerunt, item seruitia hiemalia et estiualia in Bliderdorp et duas marcas, sed tertia manebit ad luminaria ecclesie, item aprum et por- cellum, salmonem uel xvm denarios, quatuor anseres, libram unam piperis et unam cimini, item in his singulis curtibus scilicet Sunris- dorp, Suauedorp et curte sancti Seuerini libram unam piperis et unam cimini in festo sancti Seuerini, similas etiam et focas, item singulis noctibus, dum presens est, fertonem cere a custode, absens nichil, item quatuor candelas in purificatione quatuor officialibus curie sue, scilicet dapifero, pincerne, camcrario et marscalco, quarum singule habebunt in pondere tres fertones cere. Item habehit decanias in mula et in Westfalia saluo iure capituli in cena domini secunilum antiquum ius et consuetudinem ecclesie, ita quod singulis annis qua- draginta et unus solidus pro ecclesiis decanatus in Westfalia et quinque solidi pro decanatu in mula sine omni contradictione et di- latione soluantur fratribus. Prepositus autem primo anno sue inuesti- ture et omni anno bissextili, qui est decanorum, soluet supradictos denarios pro ecclesiis utriusque decanatus et insuper quinque solidos superaddet priori summe pro decanatu in Mula, quia ecclesias utrius- que decanatus tunc uisitabit et seruitia sua ab eis recipiet. Item pre- positus habebit prouentus hominum infeodatorum ab ecclesia, item aduocatias in Suauedorp, Kirdorp et curtis sancti Seuerini, ut eis, sicut ecclesie sancti Seuerini sunt collate, utatur, item in Beiene et Lagga piscationes; item inuestiture prebendarum canonicorum et col- lationes mensarum ad prepositum pertinebunt; item collatioues eccle- siarum in Lintlo, Gummersbraich, Olipe, Morse, Kirdorp, Suauedorp, ecclesie etiam sancti Johannis infra muros secundum ordinationem inter ecclesiam sancti Seuerini et parrochianos dicte ecclesie factum cum banno et omni iure synodali, item collationes vicariarum Immendorp, Rumedorp, Sordin et Rodenkirchen cum iure synodali ad prepositum spe- cialiter pertinebunt. Sed Rodenkirche synodum sub custode sancti Seuerini seruabit, item collationem custodie et officii coquine et obedientie in

ii. 32

498

12G4 Rodenkirchen, exceptis illis, que specialiter ad capitulum pertinent, ut quilibet istorum trium de officio sibi collato fratribus plene respon- deat, item collationem prebendarum quorumdam domesticorum eccle- sie, scilicet duorum campanariorum, duorum cocorum et custodis dor- mitorii, item inuestituram cellerarii, qui per duos fratres de mandato capituli ipsi fuerit presentatus. Item suspense prebende ad eum per- tinebunt, et ipse stillicidia ecclesie reficere tenebitur et ruinas, salua tamen antiqua consuetudine capituli in suspensis prebendis. Preterea prepositus pro rebus ecclesie recuperandis, que per uiolentiam deti- nentur uel aliter indebite occupantur requisitus fideliter assistet ec- clesie nec de aliquibus, nisi de eis, que ei superius sunt destinata, nisi requisitus a capitulo, ullo modo se intromittet. Ut autem hec ordinatio rata et firma permaneat, presentem paginam conscribi et impressione sigilli nostri fecimus communiri. Acta sunt hec anno do- minice incarnationis mcCxxxIII. nonas Junii in capitulo sancti Seue- rini, presentibus et mediantibus: Conrado maiore in Colonia prepo- sito, Brunone sancti kuniberti preposito, Henrico preposito et Arnoldo decano sancti Georgii, in quorum manus ego Henricus prepositus sancti Seuerini fide data promisi et Henricus prior eiusdem ecclesie pro decano et capitulo et de ipsorum mandato etiam fide data in manus predictorum prelatorum promisit, quod nos utrobique ordinationem supradictam inuiolatam seruare debeamus. Item tenor confirmationis predicte ordinationis seu separationis domini Henrici quondam Colo- niensis archiepiscopi talis est: In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Ego Henriens dei gratia sancte Coloniensis ecclesie archi- episcopus vniuersis Christi fidelibus in perpetuum. Commisse nobis dispensationis administratio expostulat, ut, que ad promotionem ec- clesiarum pie et rationabiliter ordinantur, rata habere et assensu nostro prosequente corroborare debeamus. Proinde scire uolumus omnes huius scripti inspectores, quod Henricus prepositus sancti Se- uerini in Colonia paci et tranquillitati sue et successorum suorum intendens, et ut fratribus ecclesie sancti Seuerini, qui pro tempore fuerint, in administratione fructuum prebende sue in posterum ple- nius consulatur, maxime cum per curam, sollicitudinem et expensas fratrum curtes et possessiones ecclesie ad maiorem utilitatem perduci poterunt, de consilio prudentum uirorum taliter est ordinatum. Quo- niam predicti fratres defectum maximum in diuersis locis sustinebant, quem prepositus ratione quorumdam supplementorum soluere teneba- tur, curtes et possessiones quedam, de quibus pensiones, census et alia seruitia licet non ad plenum ad prebendas fratrum ante solue- bantur, scilicet Sunrisdorp, Vrre, Suauedorp, Kirdorp et cetera, se

499

cundum quod omnes articuli superius in ordinatione seu separatione 1264 dictorum prepositi et decani et capituli positi sunt, in ipsa confirma- tione plenius continentur, usque ad illum locum „nisi requisitus a capitulo ullo modo se intromittet". Hanc igitur tam prepositi quam capituli ordinationem ratam habentes approbationis nostre auctoritate confirmamus et ne in dubium posteris nostris propter lubricum me- morie uenire possit, hanc paginam conscribi et sigilli nostri impres- sione ad petitionem predicti prepositi Henrici fecimus communiri. Acta sunt hec anno dominice incarnationis mccxxxiii. nonas Junii in capitulo sancti Seuerini presentibus et mediantibus Conrado maiore in Colonia preposito et archidyacono, Brunone sancti Kuniberti pre- posito, Henrico preposito et Arnoldo decano sancti Georgii Colonien- sis, in quorum manus utrobique et a preposito et a capitulo fide data promissum fuit, quod separationem supradictam inuiolatam con- seruare deberent. Item tenor ordinationis de officio in Rodinkirchen talis est:

H. dei gratia prepositus, decanus totumque capitulum ecclesie sancti Seuerini in Colonia uniuersis presentem litteram uisuris notum esse uolumus, quod nos deliberato consilio, unanimi consensu intendentes, prouentus prebendarum nostrarum augmentare, ordinamus et statui- mus venerabilis patris nostri Coloniensis archiepiscopi consensu ac- cedente, quod officium in Rodinkirchen cum omnibus suis attinentiis et meliorationibus nunc et in posterum aduenientibus post mortem magistri Andree scholastici nostri, qui dictum officium nunc tenet, cedet communiter fratribus ecclesie nostre in augmentationem pre- bendarum nostrarum, secundum quod nos decanus et capitulum duxe- rimus ordinandum, et cum quedam particula dicti officii, de qua ad- ministratio quedam fiebat fratribus ecclesie nostre, que pertinebat ad collationem prepositi nostri, uni de fratribus ecclesie nostre (cedat), nos decanus et capitulum de dicta particula memoriam in anniuersario dicti prepositi faciemus, secundum quod nobis videbitur expedire, salua tamen antiqua administratione fratribus facta, que fiet secundum con- suetudinem huc usque obseruatam. Officium etiam decimale cum omni- bus suis attinenciis, quod Otto choriepiscopus a capitulo nostro nunc tenet, quod situm est tam infra quam extra muros ciuitatis Colonien- sis, similiter post mortem dicti Ottonis in. augmentationem prebenda- rum nostrarum communiter conuertemus, secundum quod nos decanus et capitulum duxerimus ordinandum, similiter salua antiqua admini- stratione ecclesie facta, secundum quod huc usque est consuetum. Hec omnia, ut suprascripta sunt, fide data promisimus, nos firmiter obser- uaturos. In cuius rei fidem presentem litteram sigillis tam venerabilis

32*

500

1264 patris nostri domini Coloniensis archiepiscopi quam prepositi et ec- clesie nostre duximus muniendam. Actum et datum mccl octauo. In cuius rei testimonium atque fidem et ut premissa omnia et singula perpetua sint et firma nec ab aliquo in posterum infringi uel uiolari possint, nos Henricus prepositus sancti Seuerini predictus presens scriptum sigillis reuerendi patris domini Engilberti archiepiscopi et capituli Coloniensis, de quorum consensu et approbatione predicta acta sunt, neenon venerabilium virorum Werneri prepositi sancti Ge- reonis, Philippi thesaurarii et Winrici de Wintre canonicorum maioris ecclesie Coloniensis, que presentibus apponi rogauimus, una cum nostro sigillo fecimus communiri. Nos Engilbertus dei gratia sancte Coloniensis ecclesie archiepiscopus, Ytalie archicancellarius, et capi- tulum Colonicnse profitemur, predictum Henricum prepositum sancti Seuerini ordinationes et separationem suprascriptas inter Henricum quondam prepositum eiusdem ecclesie predecessorem suum et deca- num et capitulum ipsius ecclesie factas approbasse et ratificasse et ad ipsius preces in signum nostri consensus, approbationis et confir- mationis sigilla nostra, et nos Wernerus prepositus sancti Gereonis, Pbilippus thesaurarius Coloniensis et Winricus de Wintre canonicus ecclesie Coloniensis ad preces dicti Henrici etiam sigilla nostra duxi- mus apponenda.

Actum et datum anno dom. incarnationis Millesimo ducentesimo sexagesimo tercio, x. kal. Marcii.

Aus dem Cartular von St. Severin, f. 11.