59

illis opprobriam sempiternum et nobis nictoriam gloriosam. Oportet 1215 itaque uos attendere diligenter, ut sine querela pacifice ac laudabili- ter conuersando gratum impendatis tanto domino famulatum, qui ha- bet in uestimento et in femore suo scriptum: Rex regum et dominus dominantium, qui est etiam dominus uirtutum et rex glorie sempi- terne, non acceptans coacta seruitia sed spontanea, non tristia sed iucunda, spernens discordes famulos, superbos etiam et immites et amplexans pacificos, humiles et benignos. Gonsiderare uos etiam ex- pedit et oportet, quod cum ceteri strenui bellatores usque ad mortem decertent pro corruptibili corona et gloria temporali seu pro regno aliquo transitorio acquirendo, uos non pro huinsmodi exponere sata- gitis vosmet ipsos, sed pro corona incorruptibili, gloria sempiterna et pro celesti regno in perpetuum duraturo. Nunc igitur cum omni gaudio et tripudio, cum omni desiderio et affectu certatim properare debetis ad tante felicitatis brauium [sic] obtinendum, quod uobis exponit et explicat dextera saluatoris per sue crucis uexillum non solum sue protectionis auxilium, sed uictoriam et gloriam repromittens, unde nos, qui uestre corone cooperatores existere affectamns, ut ad capien- dam optatam huius triumphi palmam liberius currere ualeatis, sta- tuimu3 inter cetera, que fuerint prudenter disposita pro subsidio terre sancte in consilio generali, ut saltem per quadriennium in toto orbe christiano pax generaliter obseruetur, ita quod per ecclesiarum pre- latos discordantes reducantur ad plenam pacem uel firmam treugam inuiolabiliter obseruandam et qui acquiescere forte contempserint, per excommunicationem in personas et interdictum in terras arctissime compellantur. Ne uero uestrum sanctum propositum et terre sancte subsidium ultra debitum differatur, sed acceleratis gressibus utiliter inchoetur tempore opportuno, de prudentum uirorum consilio, qui plene nouerunt circumstantias temporum et locorum, prefato appro- bante consilio diffiniuimus et presentium anctoritate mandamus, ut ita crucesignati se preparent, quod in kalendis Junii sequentis post proximum omnes, qui disposuerunt transire per mare in regno Sici- lico studeant conuenire, alii, sicut oportuerit et decuerit, apud Brun- disium et alii apud Messanam et partes utrobique uicinas, ubi et nos personaliter domino annuente disposuimus tunc adessc, quatenus nostro consilio et auxilio exercitus Christianus salubriter ordinetur cum be- nedictione diuina et apostolica profecturus; ad eundem quoque ter- minum se studeant preparare, qui proposuerunt profioisci per terram significaturi hoc interim nobis, ut eis ad consilium et auxilium lega- tum idoneum de nostro latere concedamus. Ut autem suaue iugum et onus leue Christi libentius et liberius portare possitis, ad uestra

60

1215 onera releuanda') statuimus in consilio pretaxato, ut uos et alii cruce- signati collectis et talliis aliisque grauaminibus immunes amodo exi- statis, nostras et ipsorum personas et bona post crucem assumptam sub beati Petri protectione suscipientes et nostra nec non ctiam de- cernentes, ut sub defensione archiepiscoporum et episcoporum ac omnium prelatorum ecclesie consistatis, ita ut, donec de crucesigna- torum obitu ucl reditu certissime cognoscatur, integra maneant et quieta. Et si quisquam contra presumpserit, censura ecclesiastica compescatur, deputauimus autem uobis et aliis crucesignandis nostre prouincie speciales insuper protectores, uidelicet dilectos filios Oliue- rium Coloniensem et Joannem Xanctensem, scolasticos, Hermannum Decanum Bonnensem et magistros Joannem Niuellensem, canonicum Leodiensis diocesis et Arnoldum presbiterum Monasteriensem, quibus 1 ad defensionem nostram auctoritatem prescriptam presentibus indul- gemus ipsis mandantes, ut studiose proponant Christi fidelibus uestre prouincie uerbum crucis et ad restitutionem prefata censura compel- lant eos, qui pecuniam retincre presumpserint pro subsidio terre sancte promissam uel in truncis collectam seu etiam colligendam, quam per eosdem suo tempore utiliter et prudenter expendi uolumus et man- damus per crucesignatos strenuos et prudentes de populo illo, ubi fuerit pecunia prefata collecta, quibus ad peragendum uotum suum proprie non suppetunt facultates, sicut deliberatione prouida uidebi- tur expedire. Interim autem uolumus, ut dicti predicatores elemosy- nam supradictam adiunctis sibi uiris idoneis et discretis illorum locorum, ubi eadem sit collecta, usque ad tempus distributionis fide- liter faciant conseruari, eisdem autem predicatoribus damus insuper in mandatis, ut diligenter moneant et inducant obsecrantes per pa- trem et filium et spiritum sanctum, unum, solum, uerum, eternum deum, reges, duces et principes, marchiones, comites et barones alios- que Magnates nec non communia ciuitatum, uillarum et oppidorum, ut qui personaliter non accesserint, in subsidium terre sancte compe- tenter conferant numerum bellatorum cum expensis ad triennium necessariis secundum proprias facultates in remissionem peccatorum suorum, prout in generalibus literis est expressum, renuentibus autem, si qui forte tam ingrati fuerint domino Deo nostro, ex parte aposto- lica firmiter protestentur et sciant, se super hoc nobis in nouissimo districti examinis die coram tremendo iudice responsuros, prius tamen considerantes, qua conscientia quaue securitate comparerc poteruut

') Die Handschrift bat: sdcuanda.

61

coram nnigenito dei filio Jesu Christo, cui omnia dedit pater in ma- 1215 nus, si ei pro peccatoribus crucifixo sernire renuerint, in hoc negotio quasi proprie sibi proprio, cuius munere uiuunt, cuius beneficio su- stentantur, quin etiam cuius sanguine sunt redempti, sane ut omni- bus rite dispositis et iuxta Bedionis exemplum inutilibus domi relictis contra Madianitas utiles et necessarios dirigamus, quia crucesignato- rum numerosa est per Dei gratiam multitudo tam clericorum quam laicorum, uirorum et mulicrum, senum et iuuenum, debilium ac etiam robustorum per dispensationem prouidam et discretam uota quorun- dam minus utilium uolumus commutari, redimi uel differri, sic tamen, ut iidem nihilominus ad tempus illa gaudeant indulgentia illoque pri- uilegio sint muniti, que conceduntur in terre sancte subsidium pro- fecturis, hanc autem sollicitudinem uiris prudentibus et discretis, quos ad hoc credimus idoneos et fideles per unamquamque diocesim duxi- mus committendam dantes eis per alias nostras literas in mandatis, ut habentes deum pre oculis et circumstantiis hoc negotium contin- gentibus diligentius indagatis sub publico et bonorum uirorum testi- monio ea prudenter et sagaciter exequantur, cautius prouidentes, ne propter dictorum crucesignatorum abundantiam Christianorum exerci- tus pregauetur et ecclesie debitis obsequiis defraudentur.

Datum Laterani vI. Id. Januarii, Pontificatus nostri anno octauo decimo.

Aus Gel. farrag. II. f. 43. Am Rande steht die Bemerkung: ex archiuio mc- tropolitano.