useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: St. Pölten, Augustiner Chorherren (976-1668) 1253 III 01
Signature: 1253 III 01
no graphic available
Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
1. März 1253, Perugia
Innocenz IV. nimmt durch feierliche Bulle,1 dem Beispiele seiner Vorgänger Alexander III. und Honorius III.2 folgend, das Stift und dessen Besitzungen in seinen Schutz.3
Source Regest: LAMPEL, Urkunden Sanct Pölten (=FRA I, Wien 1981) S. 72
 

cop.
A, 7 nr. 2; B, 118 nr. 180 (Auszug); C. 88 nr. 144.

    x
    Inocencius episcopus servus servorum dei dilectis filiis* preposito ecclesie sancti Ypoliti in Austria eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum. Desiderium quod ad religionis propositum et animarum salutem noscitur pertinere, animo nos decet libenti concedere et petentiuma desideriis congruum suffragium impartiri. Ea propter dilecti in domino filiib vestris iustis postulacionibus clementer annuimus et ecclesiam sancti Yppoliti in Austria Pataviensis dyocesis‚ in qua divino estis obsequio mancipati, ad instar felicisrecordacionis Alexandric et Honorii4 predecessorum nostrorum Romanorum pontificum sub beati Petrid et nostrae proteccione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus. Inprimis siquidem statuentesf ut ordo canonicus qui secundum deum et beati Augustini regulam in eadem ecclesia institutus esse dinoscitur perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Pretereag quascumque possessiones, quecunque bona eadem ecclesia in presentiarumh iuste ac canonice possidet aut in futurum concessione pontificum largicione regum vel principum oblacione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma vobisi vestrisque successoribus et illibata permaneant.k In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: locum ipsum in quo prefata ecclesia sita est cum omnibus pertinenciis; forense* ius et usus burgi Sancti Ypoliti et parrochiam loci eiusdem cum omnibus ecclesiis et terminis suis; Pehemchirichenl cum omnibus decimis ecclesiis et terminis suis; Chappelln cum decimis et ecclesiis suis; Weiczenchirichenm et Chaczenperg cum dotibus suis; Haselpach, Wiermla,n Mutresteteno et parrochiam sancti Christophori cum terminis suis; Prukka cum terminis et decimis suis; in parrochia sancti Michahelis Wachovep mediam partem decimarum; in Pulkaq et Celderndorf terciam partem decimarum; in Naelibe et Recz dimidiam partem decimarum; in Widarnr duas hubas; predium Waczendorf;s apud Mosen predium; apud Wieczendorf predium; Odelnpach predium; apud Sprecarnt unam hubam; apud Schraenpachu septem beneficia que senex marchio Ottagarusv de Stira tradidit ecclesie; apud Radelveltw unum beneficium; apud Radendorf quinque beneficia; Pernarstorf quinque beneficia; Waecilinstorfx unum beneficium quod Erchembertusy de Goerse et uxor eius Froice tradiderunt ecclesie; apud Ulricheschirichena* duas curtes cum areis suis et unam vineam; Pilichdorfb* quatuor beneficia cum areis suis; Alrestorfc* unum beneficium; Urolftald* unum beneficium; Waltrichstorf novem beneficia et arease* et molendinum; Wagrainf* tredecim beneficia; Swisenprunng* duo beneficia; Sicherpach unam curtem; Mutenhaim unam vineam agris instauratam;h* Penningen duo beneficia; Muestingen unum beneficium; Wolfsperch tria beneficia; Wursingeni* unam curtem et duo beneficia; Graben unum beneficium; Adelndorf tria beneficia; Aczlingenk* quinque beneficia; Snebelinge tria beneficia; Goezenstorf tria beneficia; Swentel* tria beneficia; in Gruebm* unum beneficium; in Puechperchn* tria beneficia; in Chorvelingen tria beneficia; Vouchlinstorf unum beneficium et dimidium; Iskerstorf duo beneficia; Raetelpergo* duo beneficia; Muemaup* duas curtes; Flinspach unum beneficium; Weigantstorfq* tria beneficia; Aiterpach quatuor beneficia; Waltprechtstorf duas vineas agrisr* instauratas; Inczinstorf unum beneficium; Charnaer unum beneficium; Saesterstorf unum beneficium; Friesinges* unum beneficium; Danchol vesekkt* quatuor beneficia; Distilbuerchu* unum beneficium; Haunoltstain unam huebam; Neingendorf duo beneficia; Vilentdorf tria beneficia; in Wise duo beneficia; Raicinsperg tria beneficia; in Ainod unam curtem; Mencinge quinque beneficia; in Stainveld unam vineam quam quondam5 Ruedolfus de Ochsenbuerchv* tradidit ecclesie; Helingersteten unum beneficium cum terris pratis vineis nemoribus usuagiis et pascuis in bosco et plano in aquis et molendinis in viis et semitis et omnibus aliis libertatibus et immunitatibus suis. Sepulturamw* quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum devocioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint aut eciam publice usurarii, nullus obsistat, salva tamen iusticia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Sane novalium vestrorum que propriis manibus aut sumptibus colitis, de quibus aliquis hactenus non percepit‚ sive de vestrorum animalium nutrimentis nullus a vobis decimas exigere vel extorquere presumat.y* Liceat quoque vobis clericos vel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conversionem recipere et eos absque contradiccione aliqua retinere.z* Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, supressa voce divina officia celebrare, dummodo causam non dederitis interdicto. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet vexacionibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum,a** pro quorum gubernacione ac sustentacione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canonica iusticia et in predictis decimis moderacione concilii generalis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo terciove commonita, nisi reatum suum congrua satisfaccione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate reamque se divino iudicioexistere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte subiaceat ulcioni. Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sitb** pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone accionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant; amen, amen‚ amen.c**||
    (Zirkel): † Notas . fac . michi. domine . vias . vite.||
    Ego Innocentius catholice ecclesie episcopus (BV).d**||
    e** Ego Rainaldus Ostiensis et Velletrensis episcopus subscripsi.||
    † Ego Jacobus Portuensis et Sancte Rufine episcopus subscripsi.||
    † Ego Stephanus Prenestinusf** episcopus subscripsi.6||
    † Ego Stephanus sancte Marie trans Tiberim tituli sanctig** Calixti presbyter cardinalis subscripsi.||
    † Ego frater Johannes tituli sancti Laurentii in Lucinico presbyter cardinalis subscripsi.||
    †Ego Octavianus sancte Marie in Via Lata diaconus cardinalis subscripsi.||
    †Ego Petrus sancti Georgii ad Velum Aureum diaconus cardinalis subscripsi.||
    †Ego Johannes sancti Nicolai in Carcere Tulliano diaconus cardinalis subscripsi.||
    †Ego Wilelmus sancti Eustachii diaconus cardinalis subscripsi.||
    Datah** Perusii per manum Guilelmi magistri scolarum Parmensiumi** sancte Romane ecclesie vicecancellarii, kal. marcii, XI. indictione, incarnacionis dominice anno milesimo CCLII, pontificatus vero domini Innocentii pape IIII. anno decimo.
    Source Fulltext: LAMPEL, Urkunden Sanct Pölten (=FRA I, Wien 1981) S. 72-75

    Original dating clausekal. marcii

    Editions
    • Müller in Duellius, Misc.1, 376 und Maderna 1, 139 (Auszug aus dem Orig.); Abbildungen der Pabstzeile und der Bulle (ohne die Apostelköpfe) bei Duellius S. 407 f. und Maderna S. 174 f.; letztere (mit den Köpfen) nach anderer Zeichnung Duellius Exc. Taf. 1 nr. 6 (zu 1252). - Potthast, Reg. Pont.(II) 14901 (zu 1253).


    LanguageLatein

    Notes
    11 Diese Pabsturkunde geht auf Nr. 13 zurück (was daraus herüber genommen wurde, erscheint, wie in Nr. 45, im Drucke in kleineren Lettern, Auslassungen werden durch * bezeichnet). Zahlreiche Fehler, besonders in der Schreibung der Ortsnamen in A und C, standen schon im Originale; sie sind auf das nach Rom eingesendete Verzeichnis oder noch wahrscheinlicher auf das Registrum zurückzuführen und in einigen Fällen von dem Abschreiber verbessert worden.2 Nur die Bulle des ersteren ist uns in Nr. 13 erhalten (vgl. Anm. 1), nicht die Honorius III. (1216 bis 1227), was bei der Wichtigkeit des Stückes jedenfalls auffallend ist; denn dass statt Honorius vielmehr Innocentius zu lesen sei, von dem Nr. 21 herrührt, wäre eine gewagte Anname. Vielleicht gehört diese Bulle des Honorius mit zu denen, die laut Nr. 41 vernichtet wurden quibus tam per sedem apostolicam quam etiam ex concessionibus imperatorum regum et aliorum principum feliciter erat dotata, möglich aber auch, dass darunter jene Pabsturkunde zu verstehen ist, die laut Nr. 25 (1223, Jänner 7) das Stift und das Schottenkloster gegen den Grafen von Plain erwirkt hatten, die aber in Folge der Einmischung des Bischofs Gebhard gegenstandslos geworden war, da Abt und Probst renunciantes literis apostolicis impetratis auf ein Schiedsgericht eingiengen. So ist diese Urkunde des Honorius vielleicht gar nie in ein Kopialbuch eingetragen und sogar an Passau abgetreten worden, welche Anname dadurch unterstützt wird, dass sie auch im Schottenarchiv sich nicht findet. In der Anm. zu S. 60 haben wir die Vermutung aufgestellt, dass die Bulle des Honorius in der Bischofsurkunde von 1248 verarbeitet ist; doch finden wir die Arenga Austri terram inhabitantibus bei ihm nicht.3 Obwol entsprechend dem incarnacionis dominiceanno millesimo CCLII der Datierungszeile von einigen in das Jahr 1252 gesetzt, gehört die vorliegende Pabsturkunde — eine feierliche Bulle — doch ins nächstfolgende Jahr, ohne dass deshalb 1252 als ein Fehler zu betrachten wäre; es ist nemlich das dem sog. Calculus Florentinus, nach dem die Pabsturkunden dieser Zeit vorwiegend datiert werden, entsprechende Jahr, das erst mit dem 24. März 1253 unserer Zeitrechnung aufhörte. Somit fällt unsere Urkunde schon in das Jahr 1253, was denn auch durch die beiden anderen Zeitbestimmungen, nemlich durch XI. indictione und pontificatus vero domini Innocentii pape IIII. anno decimo bestätigt wird.4 Welcher Alexander gemeint ist, erhellt aus den Anmerkungen auf S. 18 und 19; der nächste Honorius nach Alexander III. ist Honorius III.5 Fehlt in Nr. 13, vielleicht weil Rudolf damals noch lebte.6 Die Bischofszeilen standen zwischen denen der Kardinalpriester und Kardinaldiakone, wie aus der Anordnung bei Duellius und Müller-Maderna hervorgeht.a petentiis A, C; in A sind die letzten vier Buchstaben von einer späteren Hand durchstrichen, welche das richtige -tium an den Rand schreibt. b C, filiis A‚ s von der eben erwähnten Hand durchstrichen. c C, Allexandrii A, B. d fehlt in C. e e nostri C. f Inprimis bis statuentes fehlt in B. g fehlt in B. h in presentiarum fehlt in C. i i B, C‚ fehlt in A. k an Stelle der folgenden Aufzählung treten in B die Worte: Deinde in bulla specifficantur nominatim bona monasterii per eandem confirmata et demum singulariter fit mentio de loci in Sancto Ypolito sepultura in hunc modum: Sepulturam etc.; auch Müller-Maderna brechen bei vocabulis ab, um erst bei Decernimus ergo anzuknüpfen. l Peimchirchen C m Würczenchirichen A, Wurczenchirchen C. n Wirmilai C.o Mustiren C.p Wachde A, C; d ist aus o verlesen.q Pulckau C.r Widar A, C.s dieses und die drei folgenden Unterscheidungszeichen setzt A hier anders als in Nr. 13; C setzt überhaupt keine. t Spraczan C.u Schrembach C.v Ottagnus A Ottignus C. w Radelvist? C. x Watlinstorf A, Wattilinsdorf C.y Enhembertus A, C. a* Ducheschirichen A, Dachschirchen C.b* Pilhiltdorf C.c* Alrichesdorf (-u-) C.d* Urolfral A, C.e* e fehlt in C. f* Wagrarn (-e) A, C. g* Swuersen- A, Swrsgenbrune C. h* -ta A, C. i* Wrsgingen C. k* so auch Nr. 39, S. 63, vgl. Azelingendorf in Nr. 13. l* Simente A, C. m* Gruen A, Grune C. n* Puersperch A, C. o* Raetelsperge C. p* Muomerowe C. q* Wigarensdorf C. r* C, agri A. s* Friese A, C. t* -n- A, Dancholneskke C, steht in Nr. 13 zwischen Einöd und Menzing. u* Distril- A, C.v* Ossenburch C. w* in B neuer Absatz. x* fehlt in B; neuer Absatz. y* das Folgende bis retinere fehlt in B. z* an die Stelle des folgenden Satzes treten in B die Worte: Licentiam celebrandi clausis ianuis tempore interdicti nisi causam nos ipsi dederimus.a** eis bei M-M; vgl. S. 60 Nr. 39. Anm. d. b** B, C (wie Nr. 13), fiat A, auch Müller (Orig.). c** Müller faksimiliert das mittlere von den drei nur bei ihm überlieferten amen (gezogene Schrift); alles weitere fehlt in A; C bringt nur die Datierungszeile.d die Wiedergabe der Pabstzeile in B, 118' ist weit entfernt, ein Facsimile zu sein. e** die verschiedene Gestalt und Verzierung der Kreuze in B zeigt, dass der Abschreiber bemüht war, sie nachzubilden. f** Prenestinas B. g** Müller, fehlt in B.h** Müller, dat. C.i** Parmen B, Permen C, Parmens Müller.
    Places
    • Perugia
       
      x
      There are no annotations available for this image!
      The annotation you selected is not linked to a markup element!
      Related to:
      Content:
      Additional Description:
      A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.