useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: Urkundenbuch des Stiftes Klosterneuburg, ed. Zeibig, 1857 (Google data)   LXXVI.
Signature:  LXXVI.

The transcription and metadata of this charter are scanned by a OCR tool and thus may have low quality.

Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
99999999
Statuten der von Bisehof Wcrnhard o>i Passau aufgestellten Visilatoren. Dat. Klosterneuburg 26. Mai 1301.
Source Regest: Urkundenbuch des Stiftes Klosterneuburg bis zum Ende des vierzehnten Jahrhunderts, Nr. LXXVI. , S. 138
 

ed.
Current repository
Urkundenbuch des Stiftes Klosterneuburg bis zum Ende des vierzehnten Jahrhunderts, Nr. LXXVI. , S. 138

    Graphics: 
    x
    Nos frater Christianus dictus Albas in Cella Angelorum, Et Kkhardus et Annwicus dei gracia Sanctorum Ypoliti et Floriaui Ecclesiarum Prepositi, et Gerlacus, plebanus de Dresschirchen hiclite Romanorum Regine CapeUanns, Visitatores sev inquisitores a Reverendo Patre et Domino Wernhardo, venerabili Patanicnsi Episcopo ad omnia monasteria subiecta Paturiensis Dyocesis infra

    Anasum constitutu Sanctorum Benedicti et Augustini ordinum celeb- rato in Ecclesia Nivnburgensi inquisicionis officio et rimato diligenter statu eiusdem Ecclesie el personarum, invenimus ipsam in temporali- bus gravifer collapsam et dissipatam, et in spiritualibus quodam- modo deformatiim. Intendentes igitur reformaeioni ejusdem de visceri- bus karitatis eausas, vnde perniciosa suborta fuerunt dispendia, primo duximus radicitus evellendas et deinde future salulis remedia statuenda religioni consona et ordiniperfectiva. Sane quia Nivnburgensis Ecclesia cffrenato numero evectionum et supersticiosa familia tam prepositi, quam officialium, qua ipsi non sine ambicionis nota hactinus sunt abusi, est quam plurimum onerata. Nos abusionem huiusmodi abolere volentes, statuimus et in virtute sancte obediencie mandamus, vt pro- pusitus Niwnburgensis sedccim, Celerarius quatuor. Inferiores ofllci- ales duorum Equorum sev eveccionum numero stent contenti. Preter- quam in evidentis necessitatis articulo, in qua evecciones suas multi- plicent secundum necessitatis exigentiam incumbentis. Verum quia ex negligencia et dilacione rationum res distrahuntur mobiles, et immo biles ad ignoranciam devolvuntnr, et prebetur male dispensandi facul tas. Statuimus et districte mandamus, vt Prepositus Nivnburgensis Quater in anno suo conventui faciat, et a suis Ofl'icialibus cxigat et recipiat raciones, videlicet Feria Quinta in quihuslibet Quatuor tem- poribus omni anno. Prestitis vero racionibus in Quatuor temporibus Pentecostes officine statim vacent, de quibus sunt prestite raciones et officialis, qui racionem prestitit, se non iugerat officine, donec Pre positus de ConventusCunsilio ordinet de eisdem, circa quarum ordina- cioiiem turpia pacta intercedere prohibemus, vt autem circa raciones veritas lucidius declaretur, statuimus et mandamus, vt Prepositus et Conveutus omnia predia, deeimas tam vini, quam bladi, vineas, jura Civi- lia et Montana, sev alia omnia bona et redditus Ecclesie sue de omnibus officinis registrare procurent, et registrum buiusmodi reponant in sacrarium fideliter custodiendum. OlFieiales vero registra sibi faciant specialia in sua potestate mansura, ad que complenda proxime nunc instans festum beati Cholomanni pro termiuo peremptorio depulamus, quo elapso, si premissa omissa fuerint vel negleeta, eo ipso Prepo- situm et omnes officiales suspendimus a divinis, et suspensos volumus remanere, donec negligenciam buiusmodi suppleant cum effectu. Pre- terea quia laici oppido clericis sunt infesti, et exstineta consciencie sue luce plernmque que sua sunt querunt. non que Christi. Statuimus

    70

    et precise mandamus, vt Prepositus Nivnburgensis illos dumtaxat con- siliarios recipiat, et consiliis innitetureorum, quos sibi Deeauns et Con- ventus corpore duxerit deputandos, pro quorum fidei constancia pre- sumpcio bona facit, eo quod in negociis Prepositi res agitur eorundem, et quod ipsi in Christo cum Preposito constituunt corpus vnnm. Volumus enim, vt omnia negocia Monasterii in Domo Prepositi et alibi per Clericos et fratres Ecclesie procurentur. Si autem ipsi aliquando in suis agendis industriam necessariam habeant laicorum, sicut in videmiis, semper tamen ad Clericos tamquam ad principaliores, non ad laicos, respectus precipuus habeatur. Ceterum quia racioni credimus consonare, vt sicut Ecclesia Nivnburgensis ceteras Ecclesias ordinis sancti Augustini pre- cellitdiviciis et bonore, sic regulari observancia cum odore et preconio bone fame precedat easdem. Volumus et districte mandamus, vt abro- gatis omnibus mensis omnium officinaruni, preterquam inflrmarie, Decanus et Conventus in Refectorio simul sedeant ad mensam, Iectio- nem audiant, ordinem bene servent, nisi ad mensam Prepositi evocen- tur, vel aliquis ininfirmaria voluerit refici ex causa, illud fiat de Decaui licencia speciali, que licencia tociens petatur, quociens aliquis voluerit illii vti. In qua prestanda, vel non, Decanus exhibeat se discretum. Volumus eciam et mandamus sub virtute sanete obediencie et sub dis- ciplina sanete Regule, vt Jejunium in sextis feriis bactenus, vt intel- leximus, male servatum, et alia Jejunia, ab Ecclesia et ab ordine intro- dueta et conservata inviolabiliter observentur. Si autem fratribus in Refectorio extraordinarie esculentum, vel poculentum ministretur, illud Decano presentetur dividendum secundum ordinis instituta. IIa tamen, vt eedem speciales consolaciones, quas pro necessitate fratrum fieri permittimus, non in speciali, sed in coquina communi debeant preparari. Item cum constantissimus in Christo pater Bonifacius Papa Octavus inter cetera sub pena exeommunicacionis, quam transgres- sores ineidere voluit ipso facto, duxerit statuendum, vt omnes religiosi quorumeunque ordinum evndem habitum deferant, quem solent in claustro gestare, slatuimus sub premissa pena, vt Prepositus et omnes Canonici Nivmburgenses abrogatis scapularibus etpalliis abusivis extra claustrum ordinatis Cappis incedant, pillea ampla et rotunda nigri tan- tum coloris sine qualibet zendati furratura et alias abusiva delaturi. Omnes domi existentes in dormitorio simul dormiant, et nullus in Civitate pernoetare vel comedere audeat, vel ad nuptias tam domi, quam Wienne venire presumat, vel aliquam feminam in Civitate, vel

    71

    de Sanctimonialibus ad claustrum audeat invitare. Nullus eciam Clau strum Sanctimonialium preterquam missam dicturus ibidem intrare, vel ad fenestram ibidem accedere presumat nisi ex honesta causa, personis ydnneis sociatus. Item quia vnum collegium diverso jure eenseri non debet, nec ad imparia judicatur, quos ydemptitas professio- nis et ordinis fratres facit. Statuimus, vt ofl'iciales alius fratres sibi non constituant Capellanos. Ebdomadas suas per se inofficient, et faeiant personaliter vices suas, nisi legitime impediti. Preterea statu- tum domini Hadmari quondam prepositi de Decimis in saneto Loco juxta tenorem instrumenti inde confecti mandamus et volumus invio- labililer observari. Vt autem fervor karitatis in Nivnburgensi aecenda- tur ecclesia, et ad proximos se diffundat, precipue tamen ad compro- fessores ordinis saneti Augustini. Hortamur prepositum, Decanum et Conventum, vt pro rata facultatum suaruim Hospitalitate intendanf. Et ne Prepositos et Canonicos aliarum Ecclesiarum ejusdem ordinis sub ammiracione aliorum sub alienacione quadam se transferre opor- teat circa locum tam celebrem ad tabernas, adaptent illis specialia commoda et fraterna, vt ex mutua pertraetacione consolidentur ad in- vieem ordinis membra, et personarum ministerio diverse Ecelesie fainiliaritatis vineulo colligentur. Item precipimus sub pena exeom- municacionis, vt Prepositus et Conventus in simul, vel divisim se sim- pliciter, vel per suas literas pro extraneis non obligent sub vsuris ali- qualiter ad judeos. Item hortamur (et) monemus prepositum et Con ventum eisdem nichilominus injungentes, vt röformacioni Ecelesie Sanctimonialum in Nivnburga tam in spiritualibus, quam in edifieiis materialibus, quam eciam in redintegranda prebenda Sanctimonialibus, vt eedem proprium vetitum dimittere valeant, quantocius poterunt, cum effectu cögitent et intendant, edificia taliter instaurando, vt reli giose a secularibus feminis intra Claustrum cum eisdem abusive degen- tibus, suis comodis penitus distinguantur. Ne ille per illas, quarum eundiciones et consuetudines sunt dispares, onerentur, et ne in vllum casum in futurum aliqua secularis ad perpetuam mansionem ') in eodem Claustro faciendam assumatur, sub anathemate prohibemus. Item in virtute sanete obediencie precipimus et mandamus, ne in Claustro Sanctimonialium nec per eas, nec per feminas seculares ibidem degen-

    ') Eine solche kommt unter der Bezeichnung: Oiemudis in Niwenburff in,mens bei Link Annal. Clarev. T. I. p. 536. col. 2, vor.

    72

    tes, vel earum pedissequas Chorec fiant, nec eisdem secularibus femi- nis vel earum pedissequis extra Claustrum ad choreas vel alia specta- cula licencia concedatur, cum aneillis Christi ibidem remanentibus ex hoc scandalum et in servicio dei tedium generetur. Innitentes eeiam mandato apostolico in corpore iuris elauso mandamus, eciam districte precipimus, vt idem Claustrum sanctimonialium in continua sit elausura. et quod Moniales nullas faciant processiones consuctas hactinus ex eodem. Etnulli ex eis detur exeundi licencia, nisi ex justa causa ad cer- tum tempus. Infra quod si non venerit vel si extra constituta habitum religionis non tulerit gravissimepuniatur. Hortamur insuper prepositum et Conventum predictis, vt Convention Sanctimonialium et ecclesiam sancti Jacobi Wicnne subiectam eisdem neab ordine sancti Auguslini decidat, per vnum de suis fratribus in cimfessionibus et aliis Juribus spiritualibus gubernent et precludant Monialibus ibidem illicilos exi- tus, quos plerumque faciunt ad amicos. Servcntque formam, quam supra de Monialibus Nivnburgensibus duximus statuendam. Districte eciam precipimus, vt omnis familia invtilis et superflua tam in Domo prepositi et in ofRcinis interioribus et exterioribus omnibus modis precidatur, et nulla deineeps persona in Claustrum Canonicorum et Sanctimonialium aliquatinus assumatur, quoad vsque omnia debita fuerint persoluta, et ecclesia plenarie reformata. Et vt a premissorum ubservancia per ignoranciam nemo valeat excusari. Precipimus sub viitute sanete obediencie premissa omnia Sancte Hegule scriptotenus annecti, et omni feria sexta Quorumlibet quatuor temporum Annis sin- gulis in Capitulo pronunciari. In quorum testinionium presentibus Sigilla nostra duximus appendenda. Datum et actum Nimburgi Anno domini M°CCC° primo feria sexta quatuor temporum Pentecostes.

    Orig. Perg. (Rep. Vet. Nr. 2. fol. 85.) Die Siegel in gelbem Wachs häogou an Pergament- streifen. Das erste mit der IUmschrift: S. Abbatis de Cella Angelorum, ist dem bei Hober T. VI. n. 3 abgehildeten ähulicb. Das zweite Lkhart's findet sich bei Duellius Eze. Geneal. T. IV. n. 31. Auf dem dritten steht der Aht mit bedcektem Haupte, in der Rechten den Hirtenstab haltend.

    während die linke der Brust auliegt. Umschrift: -J- S. ei Prepositi saneli Floriani. Das

    eierte mit der Umschrift: -J- S. Gerlaei Plebani de Dresehirehen, ist dem bei Huber T. XXXVII. n. 10 abgehildeten gleieh, nur fehlt der gothiscbe Überbau.

    Die Urkunde zeigt, dass die Chorfrauen an den Öffentlichen Proeessionen »ich betheiligten, ein Gebrauch der in Frankreich bereits im 7. Jahrhundert bestand (Mabillon de He dipl. L. VI. Charta VI. ad ann. 634. pag. 465), und sieh in Klosterneuburg trotz dem vorliegenden Verbote bis ins 15. Jahr hundert hinaus erhielt. Kenn auf einem in Bezug auf die Klosteneform von von einem Chorherrn (vielleicht Coloman Knapp) an den Propst in Briefform gerichteten Vorschlage, steht answärts folgende Bemerkung. Consilium tpjod

    73

    dirigitur Domino prcposito Nivmburgensi, und von Innen der Anfang: In nomine Domini Amen. Thema tale est. quedam domus sanetimonialium ord. s. Augustini Canonicorum regularium sita penes Monasterium virorum dicti ordinis ex antiqua consuetndine introduxit, vt in festo nativitatis gloriose Vir ginia Marie dicti monasterii virorum (»ostri videlicet) patrone liccat monia- libus dicte domus prncessionaliter ire ad ecelesiam virorum ordinis ejus- dem, et ibi divinum officium decantare, nunc queritur. Vtrutn hoc licite possit etvtrum prepositus Monasterii Virorum hoc possit absque peccato tolerare. cum dicte moniales suh ipsius degant et maneant potestate. El obmissis multis verbis brevissime dico, quod moniales salva consciencia exirc non possint ncc Dominus prepositus hoc potent absque lesione consciencie tolerare, nam lei canonica hoc prohibet, racio hoc diswadet, omnisque sanetorum sentencia Üoctonnn id «etat et declinat. Darauf folgt die Beweisführung im Einzelnen mit dem Schlusse: et hec sint dicla Sentencia majorum semper salva.

    Die Urkunde zeigt uns auch zum ersten Male, dass das Kloster St. Jakob zu Wien schon 1301 zu dem Stifte im Verhältnisse der Unterordnung stand. Dass im folgenden Jahrhundert unter Propst Georg I. dies Vcrhältniss noch fortbestanden, ergibt sich aus einem an diesen Propst gerichteten Briefe eines gewissen Caspar, der mit Caspar Meiselstein, dem Lector des canonischen Rechtes an der Wiener Hochschule (Consp. hist. Vniv. Scc. 1. p. 101 und Seriptores Vniv. P. I. p. 90) wohl identisch sein dürfte. Der Brief (mit grünem Wachs gesiegelt, das Siegel verwischt, scheint ein dorn darzustellen) lautet: Mi pater reverende. Magister Nicolaus de Dunckelspüchel contulit mecum ex parte vestre benignitatis super solempnitale servanda in introitu ad religionem gracia probacionis tantum ex parte cujusdam virginis volentis vitam roligio- sam probarc in monasterio vestro saneti Jacobi Wyenne. Et atten- tis motivis conclusimus conswetudinem si qua esset circa hoc ab antiquo in— dueta, nunc omnimode observandam. Cuius motiva sunt, quod iura de hoc solempnitate varie locuntur ete. Doch scheint noch unter demselben Propste dieses Vcrhältniss aufgehört zu haben. Denn es erscheint bald (Script. Vniv. P. I. p. 145 und 157) Thomas von Hasclbach als Beichtvater bei St. Jakob, welcher Petronilla der Meisterinn von St. Jakoh zu Wien des reg. Augustiner Chorherrenordens einen Tractalus de venditione et emtione widmet. Diese Meisterinn Petronilla mit dem Zunamen Pöcklin erscheint in den stiftlichen Urkunden (Alte Kammetbriefe Rcp. Nr. 10. p. 22) im Jahre 1439. Entweder war also St. Jakob nicht mehr unter der Obsorge Klosterneuburgs, oder llascl- hach nahm die Stelle eines Beichtvaters mit Bewilligung Georg I. ein. Im Jahre 1401 aber stand schon St. Jakoh zugleich mit St. Laurenz und Mag dalena unter der Aufsicht des Prälaten von St. Dorolhc zu Wien.

    74

     
    x
    There are no annotations available for this image!
    The annotation you selected is not linked to a markup element!
    Related to:
    Content:
    Additional Description:
    A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.