LXVI.

Consules Lubicenses auctoritate propria domum sancti spiritus construxerunt, ibidem crucem et diuersas ymagines erigendo. Postea ab episcopo et conuentu petiuerunt, ut liceret eis uocare et procurare sacerdotem, qui ad uoluntatem eorum et ad opus eorum, qui eandem domum inhabitare debebant, diuina celebraret officia. Sed hoc fuit ipsis prima facie denegatum, quia non ad necessitatem infirmorum uidebatur domus eadem instituta, sed potius ad hoc, ut cives amicos et cognatos suos, quos ad inopiam uergere uidebant, in ea collocarent, ut se sic exhonerarent, cum aliter eis et ratione scandali et publice honestatis et ratione cognati sanguinis non possent uitae necessaria denegare; cum etiam hii, qui eandem Bd. L 10

74 um 1254.

domum inhabitabant, non essent uiri spirituales et debiles, sed potius corpore fortes et uiribus potentes et etiam secularia negotia exercentes. Tandem auctoritate legati sedis apostolice, uidelicet mutinensis episcopi, talis in hac causa compositio inter- cessit, quod infra parietes predicte domus altare construeretur, et diuina officia ibidem celebrarentur ad opus et commodum infirmorum, ita quod sacerdos et ma- gister predicte domus episcopo et decano lubicensi nomine lubicensis ecclesie ex- hiberent obedientiam deuotam, reuerentiam debitam et honorem, ita1 quod hii, qui in eadem domo prius seculariter uiuebant, de cetero spiritualiter uiuendo et lauda- biliter in domo domini conseruando, regulam sancti Johannis hospitalis transmarini in omnibus humiliter obseruarent. Que regula fuit eis tunc exhibita et ab ipsis etiam recepta. In hanc compositionis formam fuit ab utraque parte consensum, et iste consensus fuit auctoritate domini Legati sollempnizatus et privilegii sui muni- mine roboratus, sicut patet per uiuos testes et per ipsius legati privilegium, quod usque ad hunc diem apud ipsos consules est seruatum. Contra hanc formam penitus uenerunt, non intra parietes altare construendo, sed etiam longe ab ipsa domo fa- bricam magne ecclesie post noui operis nuntiationem et post excommunicationem contumaciter erigendo. Postea sepe petiuerunt, ut eis liceret in eadem ecclesia diuina officia celebrare, quod eis omnino denegatum fuit, eo quod contra suum proprium consensum et contra auctoritatem et privilegium legati directe uenerant, predictam ecclesiam, ut premissum est, contumaciter construendo. Postea domum predictam, quam, ut dictum est, de suo consensu et auctoritate legati ecclesie lubi- censi subiecerant, in contemptum et preiudicium episcopi et ecclesie lubicensis domui theotonice subiecerunt. Ratione igitur huius subiectionis fratres domus theo- tonice, ad predictam sancti spiritus domum accedentes, in ecclesia predicta modo constructa, irrequisito consensu episcopi et ecclesie cum pulsatione et aliis sollemp- nitatibus celebrare diuina officia presumpserunt. • Et super eo conuocati a ca- pitulo lubicensi et interrogati, cuius auctoritate ibidem celebrarent, Responderunt, quod auctoritate priuilegiorum a sede apostolica ordini ipsorum indultorum eis po- testas huiusmodi competebat. Econtra rationibus et iure scripto ipsis ostensum est, quod in talibus locis ipsorum priuilegia2 non habebant, et per ordinem eis exposito, qualiter ecclesia ipsa post noui operis nuntiationem edificata fuisset, auctoritate domini episcopi et ecclesie prohibiti sunt, ne ibidem amplius sine consensu episcopi et ecclesie diuina officia celebrarent. A qua prohibitione tamquam iniuriosa ad sedem

1) Dic Construclion dcs Satzes scheint „itcm" r.u fordern.

2) Es ist vicllciclit „vim" ausgelasscn, wenn niclit vorhcr „Iocum" 7.u Irscn ist.

um 1234.

apostolicam appellauerunt. Sed ipsis ostensum est, quod huiusmodi appellationi tam- quam friuole non esset aliquatenus deferendum, eo quod in delictis nec priuilegium nec appellatio poterit suffragari. Ipsi autem, hcet sufficienter de iure lubicensis ecclesie essent instructi, nichilominus in sepedicta ecclesia diuina officia celebrare presumpserunt: propter quod auctoritate bone memorie B(ertoldi) lubicensis episcopi sententia excommunicationis fuerunt innodati. Tandem prudentibus uiris mediantibus et se interponentibus quedam compositionis forma inter episcopum et capitulum ex vna parte, et inter ipsos fratres domus the(o)tonice ex aha, intercessit, sicut patet ex instrumento super eadem compositione confecto3, ita, quod ratione eiusdem compositionis, ab appellatione sua recedentes, ab episcopo sibi impendi absolutionis beneficium petiuerunt, et sic eis petentibus de consensu lubicensis capituli ratione compositionis inite sunt absoluti. Ego Nicolaus decanus consentio in hec uerba et subscribo. Ego Johannes subscribo. Ego Johannes subscribo. Ego Arnoldus custos subscribo. Ego Otto subscribo. Ego Gerardus subscribo. Ego Ludolfus subscribo. Ego Johannes subscribo. Ego Fredericus subscribo. Ego Henricus subscribo. Ego Godescalcus subscribo. Ego Theodericus subscribo. Ego Segebodo subscribo. Ego Nicolaus schola(s)ticus subscribo. Ego Theduardus subscribo. Ego Thybaldus sub- scribo. Ego Henricus subscribo. Ego Bertrammus subscribo.

jVneA der Copie im Hegistrum Capituli Lubectnsis I. 71. zu Rutin, daselbst uberschrivbcn: De prima erectione

domus sancti spiritus.

LXVU.

Papst Gregor IX. triigt dem Erzbischqfe von Bremen, dem Decane zu Schwerm und dem Abte zu Reinfeld auf, die Einstellung der gegen dcn Konig Walde- mar II. von Ddnemark ergriffenen Maasregeln zu veranlassen, im Falle die Ver8icherung des Koniges wahr sei, dass die Liefldndischen Kreuzfahrer nicht mehr durch die Sperrung des Travemiinder Hafens auf ihrer Reise gehindert wiirden. 1233. Murz 10.

Gregorius episcopus, seruus seruorum dei. Venerabili fratri . . Archiepis- copo Bremensi et Dilectis filijs . . Decano zueri(n)ensi et . . || Abbati Reineueldensi, Lubicensis diocesis, salutem et apostohcam benedictionem. Ex parte Carissimi in christo fihi nostri, . . Illustris Regis || Dacie, fuit propositum coram nobis, quod, cum olim fratres militie christi de Liuonia et Lubicenses ac Rigenses ciues nostris||

3) Diesc Urkunde ist niclit inehr vorhanden.

10*

76 1255. Marz 10.

auribus intimarint, quod ea occasione peregrinis de Liuonia ad subueniendum chri- stianis preclusus erat accessus, quia portus de Trauenneminne per eum erat ob- strusus: quasdam a nobis super hoc contra ipsum ad . . Rasceburgensem Episco- pum et collegas suos litteras impetrarunt, per quas eum inquietare indebite moliuntur. Cum autem, sicut dictus Rex proponit, iam sit idem portus apertus, et paratus sit a peregrinorum transeuntium per portum ipsum inquietatione omnino cessare, discretioni uestre per apostolica scripta mandamus, quatinus si predicta uera esse constiterit, et dictus Rex quod offert curauerit adirnplere, prefatis iudicibus, ne procedant per dictas litteras, iniungatis. Quod si non omnes hijs exequendis potueritis interesse, duo uestrum ea nichilominus exequantur. Datum Perusij, VI Idus Martij, Pontificatus nostri anno octauo.

i

Naek dem Qriginale, auf der Trese, mit ankdngcnder Bulle.

i,x\in.

Papst Gregor IX. beauftragt auf eingelegle Beschwerde Liibecks den Propst, den Decan und dcn Scholusticus zu Schwerin, den von dem Liibcchischen Bischofe Johann I. gegen die Stadt Lubeck ausgesprochenen Bann,falls er unrecht- miissig sein sollte, aufzuhebcn und den obschwebenden Streit zu entscheiden.

£253. Murz 19.

Gregorius episcopus, seruus seruorum dei. Dilectis filijs . . . Preposito, . . . Decano et\ . Scolastico Zu||erinensi Salutem et apostolicam benedictionem. Consu- les et Communitas Lubicensis sua nobis conquestione monstrarunt, || quod venera- bifis frater noster, . . . Lubicensis episcopus, in eos auctoritate propria sine causa rationabilj, nul|[la competenti monitione premissa, excommunicationis sententiam promulgavit contra statuta concilij generalis. Vnde nos ei nostris damus litteris in mandatis, ut, si est ita, sententiam ipsam infra Octo dies a receptione litterarum ipsarum sine qualibet difficultate relaxet. Ideoque discretionj uestre per apostolica scripta mandamus, quatenus si dictus Episcopus mandatum nostrum infra prescri- ptum tempus neglexerit adimplere, uos ex tunc, sufficientj ab eis super hijs pro quibus excommunicati habentur, cautione recepta, sententiam iuxta formam ecclesie relaxetis eandem, et iniuncto eis quod de jure fuerit iniungendum, audiatis, si quid fuerit questionis, et appellatione remota fine debito terminetis; facientes, quod de- creueritis, auctoritate nostra firmiter observarj. Testes autem qui fuerint nominati, si se gratia, odio uel timore subtraxerint, per censuram ecclesiasticam appellatione

1235. Marz 19. 77

cessante cogatis veritatj testimonium perhibere. Quod si non omnes hijs exequen- dis potueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Datum Perusii, XIIII kal. Aprilis, Pontificatus nostrj Anno Octavo.

Aach dem auf der Trese befindlichen Originale, mit anhdngender Bulle.

Papst Gregor 'IX. beauftragt auf Ansuchen Liibecks den Propst, den Decan und den Scholasticus zu Schwerin, den Streit zwischen der Stadl Liibeck und dem Lubeckischen Bischqfe Johann I. uber den Brand der Kirche zu Bate- kau zu erledigen. 1253. April 19.

Gregorius episcopus, seruus seruorum dei. Dilectis filijs . . Preposito, . . Decano et . . Scolastico zue||rinensi salutem et apostolicam benedictionem. Con- sules et Commune Lubicensis sua nobis petitione monstrarunt, quod cum || . . Ple- banus et Parrochiani ecclesie de Ratekow, Lubicensis diocesis, ipsos coram venerabili fratre nostro . . Episcopo || Lubicensi , in Olsatia commorante, super eo quod dicebant eosdem sibi quedam dampna per incendium intulisse, non ex dele- gatione apostohca traxissent in causam: quia idem Episcopus, eos ad locum citans non tutum, ahum securum ipsis assignare contra iusticiam denegabat humiliter re- quisitus, ijdem sentientes indebite se grauarj, nostram audientiam appellarunt. At dictus Episcopus, legitima ipsorum appellatione contempta, in eos excommunicationis et in ciuitatem eorum interdicti sententias promulgauit. Ideoque discretioni uestre per apostohca scripta mandamus, quatinus si sententias ipsas inueneritis post ap- pellationem huiusmodi esse latas, denuntiantes eas penitus non tenere, ac reuocantes in statum debitum quicquid post eandem appellationem uobis constiterit temere attemptatum, audiatis causam et appellatione remota fine debito terminetis; facien- tes, quod decreueritis, per censuram ecclesiasticam firmiter obseruarj. Alioquin partes ad eiusdem episcopi remittatis examen, Appellantes in expensis legitimis condempnando. Testes autem qui fuerint nominati, si se gratia, odio uel timore subtraxerint, per censuram eandem appellatione cessante cogatis ueritatj testimo- nium perhibere. Qu°d si non omnes hijs exequendis potueritis interesse, duo uestrum ea nichilominus exequantur. Datum Perusij, XIII kal. maji, Pontificatus nostri Anno Nono.

j\ach dcr Vrschrift, auf der Trcse. mit anhdngender Bulk.

78 1233. Mai 7.

Papst Gregor IX. ubertragt dem Propste, dem Decane und dem Scholasticus zu Schwerin die Untersuchung wegen eines m emem Processe des Plebanus und der EingejiJarrlen zu Ratehau gegen die Stadt Lubech von dem Ltibi- schen Bischofe wider diese veriibten Atlentates und verhiingten Bannes.

1233. Mai 7.

Gregorius episcopus, seruus seruorum dei. Dilectis filiis., preposito . . decano et . . Scolastico Zuerinensi Salutem et || apostolicam benedictionem. Con- sules et Commune Lubicenses sua nobis petitione monstrarunt, quod cum . . ple- banus et parrochiani || ecclesie de Ratekowe, Lubicensis diocesis, ipsos coram venerabili fratre nostro . . Episcopo Lubicensi, in Oisatia commorante, || super eo quod dicebant eosdem sibi quedam dampna per incendium intulisse, non ex delega- tione apostolica traxissent in causam: quia idem Episcopus, eos ad locum citans non tutum, alium securum jpsis assignare contra iustitiam denegabat humiliter re- quisitus, ijdem sentientes indebite se grauarf, nostram audientiam appellarunt. At dictus Episcopus, legitima ipsorum appellatione contempta, in eos excommunicationis et in ciuitatem eorum interdicti sententias promulgauit. Ideoque discretioni uestre per apostolica scripta mandamus, quatinus si sententias ipsas inueneritis post ap- pellationem huiusmodi esse latas, denuntiantes eas penitus non tenere, ac reuocantes in statum debitum quicquid post eandem appellationem uobis constiterit temere at- temptatum, audiatis causam et appellatione remota fine debito terminetis; facien- tes, quod decreueritis, per censuram ecclesiasticam firmiter obseruari. Alioquin partes ad eiusdem Episcopi remittatis examen, appellantes in expensis legitimis con- dempnando. Testes autem qui fuerint nominati, si se gratia, odio uel timore sub- traxerint, per censuram' eandem appellatione cessante cogatis ueritati testimonium perhibere. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo uestrum ea nichilominus exequantur. Datum perusij, Nonis Maij, pontificatus nostri anno nono.

TVacA dem Originale, auf der Trese. mit angchdngtcr Bulle.

1235. Mai U. 79