DCLXXIV.

Omnibus, ad quos presens scriptum peruenerit, Jurati, Consules et vniuersi terram hadhelerie inhabitantes salutem in domino. Contigit in preterito, || nauem quandam, in qua burgenses lubicenses bona quedam habebant, pati naufragium, de quibus bonis in manus incolarum terre nostre partes || alique peruenerunt; pro qua causa Marquardus j| Scultetus, conterraneus noster, in ciuitate Lubicensi fuit vinculis mancipatus. Qui marquardus, placitis interuenientibus, liber dimissus est postmodum et solutus per compositionem inter dictas partes amicabiliter ordinatam. Nos autem cum vniuersitate nostra et cum omnibus consanguineis et amicis dicti mar- quardi tam viuentibus quam postea nascituris, compositionem huiusmodi ratificantes, burgenses lubicenses, quibus dicta bona naufraga pertinebant, ipsam ciuitatem et vniuersos ipsius ciuitatis burgenses super omnibus, eidem marquardo sic illatis, omnino quitos dimittimus et liberos ac solutos, huius pretextu numquam eis cul- pam aut impedimentum imponere, sed eos promouere volentes in omnibus tota tide. Et si, quod absit, inposterum aliquos ciues Lubicenses apud terram nostram contingeret pati naufragium, per nos et nostros in illis nullum patientur inpedimen- tum, sed eorum bona naufraga, ad terram nostram appulsa, libere pertinebunt eis, quibus ante naufragium pertinebant, et si qui ex nostris id sibi usurpauerint, ea huiusmodi naufragis per nos reddere compellentur. ln cuius rei testimonium presens scriptum sigiilo nostro duximus muniendum. Datum hamborch, anno domini MC£X6VIII, XIIH kal. Maij.

1298. April 23.

DCLXXl.

Johann, Graf von Holland, Seeland und Friesland, urhundet uber die den Burgern von Liibech bewilligte Befreiung iwm Strandrechte und iiber andere den- selben gewahrte Rechte und Freiheiten m Betreff des Zolles und der Gerichtsbarheit. 1298. Jpril 23.

Nos Johannes Comes Hollandie, Selandie ac Dominus frisie notum facimus Vniuersis presencia visuris, quod Nos, virorum illustrium || Dominorum . . Ducum de Bruenswic et de Lunenborgh, karissimorum consanguineorum nostrorum, necnon insignis Domine . . Ducisse Saxonie, nostre consanguinee || predilecte, votis et desideriis inclinati, . . Ciuibus de Lubeke subsequentes graciam et libertatem con- cedendum duximus, ad terrninum quindecim annorum || a Data presencium imme- diate sequencium valituras. In primis: Si mercatores dicte Ciuitatis seu burgenses, quos infra districtus et limites nostri Comitatus et Dominii sub firma nostra pro- tectione recipimus, naufrag-ium paciantur et bona eoruin Terre nostre per naufra- gium huiusmodi applicentur, eadem bona faciemus sub potestate nostra siue custodia per annum et diem vnum integrum reseruari, Ita ut si aliquis naufragium passus vivus superueniat medio tempore vel insequatur, Eidem bona sua predicta sine contradictione reddantur; que eciam bona moriencium restituantur heredibus, dummodo eadem bona infra prelibatum tempus cum vero intersigno et legitimo Testimonio fuerint insecuti. Et ultra dictum tempus nullis insequentibus dicta bona, ipsa nobis appropriare poterimus vel quicumque in hoc casu a nobis exstiterit feodatus, et hoc tamen de licencia nostra prehabita super eo. Item burgenses seu mercatores predicte ciuitatis, per quamcumque viam Terram nostram intraue- rint et per nostra Thelonia transire voluerint, de omnibus et singulis bonis suis ibidem deductis vel adductis racione Thelonei soluent nobis de qualibet marca vnum denarium sterlingoruin. Et de bonis vnde semel theloneum soluerint, amplius nobis Theloneum non exsoluent. Et si fortassis prefati mercatores bona sua, que adduxerunt in Terram nostram, ex eadem educere decreuerint ipsa bona, De hiis pro toto vel pro qualibet sui parte sine Cambio seu permutatione seruatis integre, nullum nobis soluent Theloneum aliud quam soluerunt. Volentes vt nostri Thelo- narii ipsis mercatoribus, soluto eorum theloneo, solucionis conferant intersignum modo debito et consueto. Item concedimus Ciuibus memoratis seu mercatoribus, si iidem aut socii vel famuli vnius navis inter se in sua naui pugnauerint absque perpetracione rnutulacionis vel homicidii, hoc mercatores predicti inter seipsos emendari facient prout iustuin fuerit et honestum. Si vero duarum nauium vel

606 1298. April 23.

plurium prescripte ciuitatis homines inuicem pugnauerint, hoc Judex noster per mercatores, quos causa non tangit huiuscemodi, faciet emendari. Et pro suis excessibus nobis suas exsoluent botas debitas secundum ritum et consuetudinem Terre nostre. Et si forte dicti mercatores aut famuli eorum in terra nostra extra nauim suam pugnauerint, hoc secundum legem patrie emendabunt, nullis ex hoc facto nec in personis nec in bonis puniendis, nisi illi, qui rei inuenti fuerint et culpabiles in hac parte. Item concedimus prefatis ciuibus, quod nullus eoram famulus aut seruiens nec pugnando, nec tesserando, nec illicito ludorum exercicio aliorum, perdere aut alienare poterit domini sui bona. Et quod nullus eorum in personis, vel in bonis, nec pro delicto suo proprio, infra nostri districtus terminos arrestari poterit aut teneri. Item predicti mercatores de qualibet naui sua per nostra uecta Thelonia pro solucione Thelonei duodecim denarios hollandenses nobis soluent, quos quidem burgenses seu mercatores, veniendo in Terram nostram, moram inibi faciendo, ex eadem ad propria redeundo, infra comitatum et dominium cum bonis eorum et marcandisiis sub firmis nostris protectione recipimus ac con- ductu. Et de iniuriis inferendis eisdem in terra nostra, si que, quod absit, illata fuerint, congruam faciemus emendam et racionabilem exhiberi. Preterea si inter serenissimum principem, dominum nostrum, dominum Regem Romanorum, ex vna parte, et nos, ex altera, aliqua suboriretur discordia, quod deus auertat, nichilo- minus predicti meroatores ad terram nostram secure poterunt cuin suis mercandisiis declinare. Et si qua contensio vel discordia inter predictum dominum Regem, ex una parte, et memoratos ciues Lubicenses, ex altera, contigerit exoriri, verunta- men Iidem mercatores cum suis mercandisiis et bonis Terram nostram frequentare poterunt sub conductu nostro et protectione, ad tempus semestre, postquam pre- sentem conductum et protectionem ob amorem dicti Domini nostri reuocauerimus seu reuocari fecerimus, duraturis. Item concedimus, quod predicte Ciuitatis Ciues seu mercatores nec in bonis nec jn personis eorum infra comitatum nostrum ab aliquo principe et domino grauabuntur aut arrestabuntur, semper excluso domino nostro, domino Rege Romanorum, prout superius expressum est et declaratum, cui sumus debito fidelitatis asstricti. Item quiuis Emptor bonorum eorum infra terram nostram de bonis emptis eodem die naturali empcionis temporis satisfaciet venditori, aut idem emptor infra predictum diem certam assecuracionem super emptorum solucione bonorum faciet venditori, secundum condiciones contractas et editas inter ipsos, Ita semper quod semper satisfiat venditori: quod si emptor non fecerit, extunc venditor, elapso die predicto. poterit alias facere de bonis suis uenditis secundum libltum uoluntatis. Item quecunque bona ad proprios usus,

1298. April 23. 607

scilicet vestimenta, cijbaria et alia vtensilia, comparauerint, omni fraude ac dolo prorsus exclusis, inde nobis nullum Thelonium soluere asstringentur. Item uolu- mus quod omnia ponderabilia vendita per stateram, per staterem ponderentur. Insuper concedimus prefatis . . . Ciuibus seu mercatoribus, quod nullus eorum infra Terram nostram pro delicto aliquo, ad mutulacionem vel homicidium se non extendente, compediri aut in carcerem mitti debet, super quo delicto delinquens per fideiussores aut plegios, aut per bona sua propria ibidem presencia, sufficientem prestare poterit caucionem. Preterea propter ammocionem omnis dubii declaramus, quod, quia de marca superius mencionem fecimus, non distinguendo monetam aut numertim solidorum, pro moneta marce marcam intelligimus sterlingorum, et marcam quamlibet pro duodecim solidis sterlingorum conputandam: De qua marca, vt prescriptum est, nobis soluent vnum denarium sterlingorum. Presenti testimonio litterarum Datum apud Zyrixe, in Die beati Georgii, Anno domini JVI nonage- simo octauo.

JVach dem auf der Trese befindlichen Originale, mit dem wohlerhaltenen Siegel des Grafen.