XXII.

I^onstituciones siue statuta predecessorum nostrorum diligencius requirentes, nec in kathedrali, nec in alijs Ecclesijs requirendo sepius de eisdem ipsas potuimus inve- nire, uel si que constituciones ex ipsis particulariter reperte fuissent, nec taliter conscripte fuerunt, nec reperte sub sigillis authenticis, ut ipsis posset in iudicijs fides uel extra iudicium adhiberi, nec pene infligi transgressoribus earumdem.

Non igitur ea tamquam irracionabilia reprobamus, Sed quod ea quia ipsis statutis et constitucionibus, si que fuissent edite, clerici nostre dyocesis non sunt usi, propter quod uolumus et in virtute sancte obediencie precipimus et mandamus, quatenus nostris consti

49

386

tucionibus, quas in presenti promulgamus Sinodo, utatur clerus nostre diocesis, et non alijs . Et ipsas diligenter iufra duorum mensium spacium a publicacione presencium rescribi faciant et in ipsis contenta servando suoque loco et tempore exequenda.

Licet a sanctis patribus in sanctorum canonum edicione contra cohabitatores ma- nifestos plurima emanauerint statuta, in quibus canonibus euidenter perpenditur, quod nullus sacerdotum audiat missam, quem indubitanter habere nouerit concubinam . Nos huiusmodi uicium a sanctis patribus de eorum institucionibus prohibemus detestari sicut religioni sacer dotum conuenit cupientes . Monemus omnes prelatos et clericos nostre dyocesis, ut conue- nienter et caste viuere debeant, et quod suspectasNfeminas secum nullatenus in domo teneant, et ad hoc studeant, ut eorum uita deo et hominibus siKpJacibilis et in eorum actibus irre- prehensibiles habeantur. Statutum enim prouincialis concHjjNqßntra cohabitatores et incon- tinenciam clericorum promulgatum exequi volumus et exequimurW} presenti, sic quod tales cohabitatores ex uigore et auctoritate predicti concilij exnunc prouHSEtunc5 sicut in eodem concilio continetur, suis priuati beneficijs et a diuinorum officijs sint siHgPensi, propter hoc enim sine qualibet admonicione in beneficiorum priuacione et suspensioKP diuinorum per presentes penam concilii infligimus, cum veraciter intelleximus, quod statutumVp0110^ pr0~ uincialis predicti eo tempore, quo feliciter memorie dominus Petrus episcopu\*n c»,itate Cremisier Sinodum celebrauerit, fuerit publicatum Archidyaconi vos ipsos fou?Ctes' uel eorum excessus dissimulantes sint ab officio ipso facto suspensi.

Cum Dominica voce sancto Petro dictum fuerit. Si diligis nie, pasce ouesY?683' ex quo colligitur. Si hijs(sic)qui ualet omnipotentis dei rennuit oues pascere, pastorem ^Pum se minime ostendit amare, et ne de grege nobis commisso, quorum sanguis de nostris ^~ quiritur manibus, depereat aliquid. sed ex pastorum suorum solercia et corporalis prudenc* presentetur, Universos plebanos et curatos nostre dyocesis amonemus, infra duorum men-1 sium spacium a publicacione presencium preterite tamen non parcentes negligencie ad suas reuertantur ecclesias et in eisdem faciant residenciam personalem. Illis dumptaxat exceptis, qui causa studiorum, vel alias ex causa legittima de nostra licencia se possent a suis ecclesijs absentare, Quod si infra mensem ad ecclesias suas per presentes admoniti non redierint, Nos ad presentacionem illorum, qui ius patronatus in eisdem obtinent, alios qui nobis per ipsos patronos presentati fuerint, ad ipsas ecclesias confirmare nullatenus diffe- remus . Et nos in' scriptis presentibus predictarum ecclesiarum destitores, quos non pastores sed pauidos mercenarios reputamus, post lapsum duorum mensium a publicacione presencium ipsis priuamus beneficijs et denunciamus esse priuatos, nulluni per hoc patronis preiudicium si post lapsum duorum mensium personas ydoneas ad uacancia beneficia ex constitucione presenti vacauerint et nobis presentauerint inferendo. Nullus eciam parrochiam propriam obtinens fructus seu prouentus alterius parrochie conueniat sub spe lucri, sed si causa legittima nostra cum obtenta licencia aliquis pro annuo censu suam ecclesiam wlt locare hanc, alteri et non beneficiato prouentus et fructus beneficij sui locet. Nos enim locatores fructuum beneficiorum suorum beneficiatis alijs excommunicamus in hijs scriptis conductores uero in quinque nwcis grossorum denariorum condempnamus nostre camere applicandas.

"^ i

387

nichilominus ipsos suspendimus ab ingressu ecclesie generaliter canonicos includi uolumus in altero . . nisi ipsi resideant ut tenentur.

Item statuimus, ut plebani et clerici nostre dyocesis in suis parrochialibus ecclesijs diebus dominicis et festiuis plebem sibi commissam diligenter admoneant, ut in festiuitatibus solempnibus, videlicet natiuitatis et resurreccionis domini, et Pentechostes suo vero plebano et non alteri sua confiteantur peccata, et ad sanctam communionem corporis et sanguinis Domini in eisdem festis properent et accedant, et maxime in festo Paschatis de confitendis peccatis suis et in communione corporis et sanguinis Domini sumenda plebes suas admo neant et hortentur, et si quos de suis plebisanis inuenerint, qui in festo Pasche peccata sua confessi non fuerint et sanctam communionem non sumpserint, viuentes ab ingressu arceantur ecclesie, et morientes christiana careant sepultura.

Item quod plebani et clerici infirmos uisitent et eos reconcilient post eorum con- fessionem, et iniungant penitenciam et ipsos sacro oleo ungant et propria manu communicent eodem et corpus domini ad infirmos cum vexillo paruo lumine et nola ipsos antecedente deferant reverenter.

Nullus eciam ex plebanis uel clericis nostre dyocesis pro baptisandis infantibus, sepeliendis in mortuis et reconciliandis infirmis munus aliquod exigat et requirat. Sacra eciam vasa et uestimenta sacerdotalia negociatoribus aut tabernarijs pro pignore uero non expo- nant, et si aliquis inventus fuerit de predictis aliquid pignorasse, in quanto obligauerit predicta, tantum suo episcopo soluere teneatur, et nichilominus ipse obligans predicta sit suspensus ab ingressu ecclesie et diuinis.

Volentes ut clerus nostre dyocesis in suis actibus vniuersis deo sit placibilis, et quod eciam contra ipsos clericos nulla possit haberi suspicio uel scandalum suboriri, vni uersis precipimus et mandamus, ut nullus tabernas intret nisi in itinere constitutus, et tunc in ipsa taberna causa necessitatis moram faciens, nullatenus ad taxillos uel ad aleas ludat, et si in ipsa taberna ludum taxillorum uel aliarum exercuerit, statim nobis I. marcam soluere teneatur. Item si qui sacerdotes uel clerici uagabundi in tabernis ipsi inuenti fuerint, talia que prediximus peregisse, statim per archidiaconum uel decanos locorum capiantur, et a nostra dyocesi, ne sint in aliorum scandalum, debeant protinus expelli.

Nullus eciam plebanus et clericus nostre dyocesis non oriundnm de nostra dyocesi in ecclesia sua pro uicario recipiat et peregrinos clericos absque licencia nostra in ipsorum ecclesijs celebrare, seu aliqua sacramenta ecclesie ministrare eciam si dimissorias vel com- mendaticias suorum prelatorum habuerint, non admittant, et si quis plebanus, uel clericus dyocesis nostre inuentus fuerit, talem peregrinum clericum sine licencia nostra uel archi- dyaconi in diuinis uel alijs ministerijs in sua Ecclesia admisisse, nobis duas hiarcas, et archidiacono loci I. solvat pro pena.

Statuimus eciam, quod si quisquam clericus secularis uel religiosus in aliqua ecclesia nostre dyocesis institucione nostra non habita in spiritualibus uel temporalibus administrare presumpserit ipso iure omne ius, quod ipsis in eisdem ecclesijs competebat amittant, nec ad illud beneficium etiamsi media persona intercesserit admittatur.

49*

388 ,

Item quod plebani subditos suos non excommunicent, nisi seruata forma decretalis, cum medicinalis deum. Innocenci i quarti, et non excommunicent nisi pro notorijs excessibus N et eorum parochialibus iuribus, si ipsis denegata fuerint, et causam excommunicacionis in scriptis assignent, ut coram nobis eadem causa, si ad nos de iniusta excommunicacione querela peruenerit, approbari valeat, uel si causa irracionabilis inuenta fuerit, excommuni cacionis iniuste excommunicato ad interesse condempnetur et alias punietur.

Statuimus eciam, ut decimales denarii, qui nobis de laneis, taberriis, molendinis, curticulis, et ab alijs, qui nobis ipsos denarios de iure soluere tenentur per nostram dioce- sim per plebanos in singulis parochijs statim incipiendo in festo sancti Michaelis usque ad festum sancti Martini fideliter et integraliter colligantur, et in octaua sancti Martini sicut alias sunt soluti ipsis soluantur plenarie, qui ipsos commiserimus colligendos, et per quos- cumque plebanos in octaua sancti Martini ipsi denarij soluti non fuerint, ipsorum ecclesie elapso termino predicto sint ecclesiastico supposite interdicto . Volumus eciam, quod Ianei, molendina, taberne, curticule, qui prius decimales ipsos soluerunt denarios propter hoc quod domini laneorum, mplendinorum, tabernarum, curticularum ea pro seruicijs uel alijs causis suis dederunt famulis ab ipsorum solucione sunt libera, sed ab ipsis laneis, molendinis, ta- bernis, et curticulis predicti denarii modis omnibus soluantur et exigantur. Item auctoritate nostra tales ad soluendum predictos denarios per censuram ecclesiasticam compellantur, per huiusmodi enim translacionem iure nostro in predictis denarijs cum suo honore transeat absque causa qualibet fraudaremur.

Licet a predecessoribus nostris sicut audiuimus contra nociuos et pestiferos incen- diarios complices et eorum fautores labijs ipsis incendiarijs occulte conscribentes cartulas per quas eis quibus per incendium, uel vexacionem eorum ab ipsis incendiarijs redimant, inferre minantur, quedam statuta fuerint promulgata, non cum ipsorum peruersorum malicia 6t precipue clericorum secularium et religiosorum, qui ipsis conscribunt cartulas, et in le- gacionibus, responsionibus eorum gerunt, et exercent negocium sufficienter. punita videtur immo cottidie per ipsos incendiarios dampna plurima innocentibus in rebus eorum, que alias, si carerent fautoribus et scriptoribus, uel eorum negocium gerentibus nullatenus inferrerent. Nos tali morbo obuiare uolentes presenti constitutione sanctimus, et inuocata sancti spiritus gracia auctoritate apostolorum Petri et Pauli'et nostra in omnes incendiarios huiusmodi, et in omnes eorum fautores, receptatores uel quomodolibet ipsis consilium, auxilium uel fauo- rem prestantes publice uel occulte, uel qui cartulas ipsis incendiarijs ad mittendum hijs, quibus per incendium nocere conantur, conscribunt, cuiuscumque condicionis aut status exi- stant, excommunicacionis sentenciam hijs scriptis presentibus promulgamus, et si clericus seciilaris repertus fuerit, predictorum incendiariorum negocia gerere, uel cartas ipsis con- scribere, uel ipsorum Iegaciones deferre, si de hoc testibus uel alias presumcione uehementi conuictus fuerit, suo nichilominus beneficio spolietur perpetue, efsi beneficium non habuerit, per annum retrusus in carcerem perpetua notatus infamia, sine aliqua restitucionis gracia a nostra dyocesi expellatur. Religiosi eciam si inventi fuerint talia perpetrasse, per suos superiores in carcerem perpetuum detrudantur.

389

Pastores nisi intrantes per hostium, sed aliunde uenientes tamquam fures non in- stituti per episcopum occupantes ecclesias uel alias se procurantes intrudi per potenciam secularem instituti uel intrusi omni iure, si quod eis competeret, in beneficijs taliter occu- patis ex constitucione preseuti sint priuati et inhabiles reddantur ad alia beneficia, nisi cum ipsis per sedem apostolicam fuerit dispensatum.

Patroni si plebanos uel clericos extra dotem uel in dote rebus suis in toto uel in media parte, uel alias aliqua re notabili, equo, ueste, peccoribus, uel pecudibus, siue supel- lectilibus spoliauerint, et moniti infra dies VIII. taliter ablata non restituerint, in patroni ipsius iniuriam cessetur in ipsa ecclesia a diuinis, hanc tamen admonicionem per episcopum uel archidiaconum loci fieri uolumus, prius quam a diuinis cessetur, et quod in ipsa spo- liacione episcopo uel archidiacono loci fides fiat.

Licet a sanctis patribus institutum fuerit, ut nullus clericus trahi jdebeat ad iudicium seculare, pena uero actoribus et reis per canones sit inflicta, cui pene prolate aliam penam adicimus, statuentes, ut actor si sit laycus ipso facto sentenciam excommunicationis incurrat, clericus vero suo beneficio, quod obtinet, sit ipso iure priuatus. Clerici eciam, qui contra suos prelatos secularibus lajcis scripto suo episcopo, si que ipsis illate fuissent iniurie con- queruntur, ipso facto beneficijs, que obtinent, sint priuati et excommunicati presentis con- stitucionis auctoritate a nostra dyocesi expellantur, cum tales iurisdiccionem eneruent et sint sanctarum clauium contemptores. Judices vero seculares qui clericos iudicare presump- serint, per presentes sint vinculo excommunicacionis innodati.

Si clericus transiens cum rebus suis non causa mercimonii locum ubi thelonium. exigitur, uel pedagium accipiatur, Thelonium ab eodem accipiens excommunicacionis sen tenciam incurrat, nec absoluatur, nisi duplum restituat eius quod recepit. Nullum eciam thelonium de rebus clericorum quas ex causa predicta non deferunt, sed tantummodo pro ipsorum vsibus ducuntur requiratur, recipiens supradictas penas incurrat, sic quod excom- municacioni subiaceat, et duplum restituere teneatur.

Item prohibemus sub pena excommunicacionis, ne aliquis causas matrimonii judicet nisi officialis uel archidyaconus per se et non per alium substitutum, cum matrimoniales cause sint judicande per illos, qui statuta canonum non ignorant.

Inhibemus eciam, quod matrimonia, nisi in facie ecclesie contrahantur, et hoc ple- bani intiment suis plebizanis singulis diebus dominicis et festiuis, et quod constitucio, cum sit inhibicio de clamdestina desponsacione a plebanis ante contractum matrimonij obseruetur.

Inhibemus eciam, ne in celibracione . . aliquos per examinatores ad ulteriores ordines recipiant, nisi prioribus receptis legittime per episcoporum autenticas litteras et sigilla fecerint plenam fidem.

Nullus baptizandus non baptizatus vltra vnius mensis spacium reseruetur, et pueri non alibi, quam intra ecclesiam nisi necessitatis articulus superueniat, exceptis filijs princi- pum qui extra ecclesiam baptizentur.

Nullus plebanus circa ecclesiam suam residens alibi resideat, quam in dote, et illam edificet, et reformet. Si quis vero plebanus uel clericus concubine filijs uel filiabus

390

agros emisse, et ipsis donasse, uel alias res immobiles notabiles tantummodo compertus fuerit, tradidisse duplum ecclesie, ad cuius vtilitatem predicta deberent cedere, restituere teneatur.

Item ex concilio Friczlalano statuimus, ut religiosi, qui per donacionem, seu per alium titulum legittimum iura patronatus aliquorum beneficiorum ecclesiasticorum obtinent, uel aquisierint, in futurum talia beneficia suis usibus non usurpent, sed ipsis uacantibus ad ea sacerdotes seculares et ydoneos dyocesano presentent, alioquin elapso tempore a iure statuto dyocesanus prout ecclesie expediat, ydoneo prouideat de pastore.

Ex concilio Ascafenburgensi statuimus, quod omnes qui clericos in sacris ordinibus predictis se gereutes maxime prelatos et canonicos ecclesie cathedralis ac alias personas ecclesiasticas captiuare, captiuas detinere, occidere, mutilare ac letalibus, ac nimis atrocibus wlneribus wlnerare presumpserint, sint ipso facto excommunicati et non solum in terris illius archidyaconatus, in quo prelatus, Canonicus, religiosus, uel clericus captiuatus est, sed eciam in alio archidyaconatu, in quo tales detinentur, cessetur ipso facto a diuinis.

In sepultura Jnterfectorum statuimus, quod si ante mortem ipsorum de contricione apparuerit sepeliantur apud ecclesias, si uero de ipsorum contricione per singna uel per testes nullos plebano apud quornm ecclesias sepeliri debeant, dictum fuerit uel probatum, si tamen statutis a iure temporibus confessi fuerint, et eucaristiam reciperint, nec appareretur, appareat quod in mortali peccato fuerint interempti, possunt aput ipsam ecclesiam sepeliri, de hijs autem, qui sepeliri non debent apud ecclesias intelligi volumus, quod in peccatis mortalibus et nulla preueniente gracia subito perimuntur.

Nonnulli religiosi nostre dyocesis ius patronatus in parochialibus ecclesijs obtinentes, cum vacant ecclesie, nobis ad ipsas debeant ydoneas personas presentare, detractis prouen- tibus ecclesie et sibi apropriatis eisdem, personas minus ydoneas presentant ad ipsas, cum de fructibus ecclesie relictis persone que digne possunt curam animarum regere, non ualeant sustentari, nostra eciam iura nunciorumque sedis apostolice et arebidiaconorum ut ipsi pre- missi soluerunt solui non possunt per plebanos, qui sunt in talibus ecclesijs instituti, propter quod in presenti constitutione sanctimus, ut quarum sunt diminuti prouentus intra unum mensem a publicacione presentium ad statum pristinum reducantur.

Si qui vero religiosi sibi dicunt competere, quod ex priuilegio sedis apostolice congrua sustentacione relicta plebano fructus alios suis possunt incorporare monasterijs, hec nobis priuilegia exhibeant infra mensem, sie quod cum declaracione peritis babita, nullum preiudicium monasterijs uel parochijs generetur.

Cum ex eo, quod layci nobiles, clientes, iudices, aduocati ac alij temporale domi nium obtinentes decimas villarum siue possessionum suo dominio sine iudicio subiectarum pretextu predicte potestatis sue sibi et non alijs uendi seu locari procurant, non promittentes easdem extra uillas uel possessiones sui dominij seu iudicij aut potestatis deduci in preiudicium ecclesiastice libertatis contra rectores ecclesiarum, ecclesiasticasue personas, ad quas eedem spectant decime, et emptores seu conductores aliquos si secus fiet, graues

391

gerentes inimicicias ecclesijs ecclesiasticisqu personis damnum nisi monitum aüt inter laycos predictos rancores et odia didicerimus exoriri, huiusmodi uenditores seu locatores, emptores seu conductores predictis laycis, Judicibus, clientibus, seu dominis, aut eciam ■aduocatis, uel per ipsos fieri de cetero prohibemus. Si qui uero uendendo uel locando, emendo uel conducendo secus fecerint, seu decimas ipsas per eos ad quos pertinent libere deducere quocumque maluerint, non permiserint, excommunicacionis eos sentenciam uolumus incidere ipso facto. Adicientes nichilominus, ut presens nostra constitucio proxima die domi- nica, postquam ad noticiam cuiuscumque rectoris ecclesiarum peruenerit, ac annis singulis in festo trinitatis, et duabus dominicis proxime sequentibus coram populo in ecclesijs paro- chialibus publicetur.

Nos Conradus dei gracia Olomuncensis Episcopus. Anno domini, M°.CCC°. decimo- octauo proxima die dominica post diem sancti Mauricij Sociorumque eius in ciuitate nostra Cremysyr. nostram Synodum celebrantes prelatis et Canonicis ecclesie nostre ac alijs secu- laribus et religiosis prelatis, necnon plebanis, et toto clero nostre dyocesis presentibus has supradictas constituciones in ipsa Synodo nostra promulgamus, uolentes ut per totam Dyo- cesim ipse constituciones seruentur ab omnibus et eis utantur in iudicijs et extra iudicium et exequantur suo loco et tempore in ipsis contenta. Nos enim penam infligemus transgres- soribus earumdem. Sigillum nostram presentibus in testimonium appendendo. Actum et Datum Anno loco et die. Amen.

(E Fragm. Cod. Ms. init. stec. XV. quod iu Olomutio Sacro Magnoaldi Ziegelbauer in col- lectione Cerroniana n. 406. in. archivo marchionatus Moravite servatur. Mendose excussum in Collectione Synodorum Ars. Tbeod. Fasscau. p. 1. seq.)