useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: Urkunden Schlesien und Oberlausitz, ed. Tzschoppe, Stenzel, 1832 (Google data)  LXIV.
Signature:  LXIV.

The transcription and metadata of this charter are scanned by a OCR tool and thus may have low quality.

Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
99999999
 
Source Regest: Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Städte und der Einführung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Ober- Lausitz, Nr. LXIV. , S. 403
 

ed.
Current repository
Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Städte und der Einführung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Ober- Lausitz, Nr. LXIV. , S. 403

    Graphics: 
    x

    LXIV.

    Wilhelm, Abt des Víncenz-Klosters in Breslau, übergiebt an Meinhard das Dorf Kilgenau, (jetzt Landau) um es nach Deutschem Rechte anzulegen«

    l.-Novemb. 1271.

    Aus dem Originale.

    In nomine domini amen. Universa negocia, que geruntur in tempore, ne sequantur naturam temporis, eternari debent memoria litterarum. Eapropter nos, Wilhelmus, ex permissione divina abbas monasterii saneti Vincencii in Wratislavia, ordinis Premonstratensis, ad noticiam singulorum, tarn presencium quam futurorum, ad quorum audienciam presens scriptum pervenerit, cupimus devenire, quod nos, ex unanimi consensu et assensu parique volúntate nee non deliberato consilio fratrum nostrorum seniorura tociusque nostri capituli exhibi- torum presencium, Meynhardo hereditatem nostram, Kylianovo vulgariter nun- cupatam3;, jure Theutonico, videlicet Noviforensi, locandam contulimus, prout

    '; S. oben S. 186. Daher die Streitigkeiten zwischen den Vögten und den Rathmännern топ

    Breslau. No. 106. *) Vergl. No. 69. dafs dieses geschah. *) Vergl. zur Erläuterung die,Urkunden No. 3. 19. 20. 28 und vorzügl. 49-

    384 Urkundenbuch.

    cetere ville nostre in territorio Cozzenbloth sunt locate, salvo tarnen eo, quod nos de prefata hereditate decern mansos ad alodium habendum, molendinum, aquam et silvam pro utilitate domus fecimus retiñere '); ceteros vero mansos eiusdem hereditatis, quotquod ibidem fuerint, idem Meynhardus locabit jure supradicto, de quibus sibi suisque heredibus ex parte locacionis decimum mansum liberum, tercium in judicio denarium, tabernam liberam2) perpetualiter con- tulimus possidere, reliqui vero predicte hereditatis mansi per agricultores ipso- rum, a festo beati Martini proximo instanti, per tres annos libertatis plenam habeant facultatem, expleta namque libértate mansus quilibet nobis unum fer- tonem argenti, maldratam triplicis annone, videlicet quatuor mensuras tritici, quatuor siliginis et quatuor avene et quartam partem unius mensure singulis in festo beati Martini de pulchra pisa presentabit. Insuper mansus quilibet singulis annis tali in termino ad curiam domini ducis in Lesniz unam mensuram tritici et unam avene presentabit. Ut igitur hec omnia robur optineant perpétue firmitatis, presentem litteram sibi dari fecimus, nostri sigilli ac nostri capituli munimine roboratam. Hujus namque facti testes suntGerhardus prior, Heinricus subprior, Symon prepositus, Mechtholdus custos, Wernerus camerarius, Harthmannus infirman us, frater Wilhelmus calvus, Heinricus hospitalarius, Rodegerus celle- rarius, frater Franco de granario et alii quam plures. Acta sunt hec in Wratis- lavia, anno incarnacionis domini millesimo ducentésimo septuagésimo primo, in die omnium sanctorum.

    LXV. .

    Przemislaus Ottokar П., König von Böhmen, bestätigt die Rechte, welche die Deutschen in Prag seit König Wenzels und Przemislaus und Herzog Sobeslaus Zeiten hatten.

    27. Dec. 1273.

    Aus der Bestätigung König Johanns, in den Abhandlungen der Böhmischen Gesellschaft der .Wissenschaften vom J. 1788. S. 880 3).

    Nos Ottakarus etc. tenore presentium devenire cupimus in publicam notio- nem, quod nos quoddam privilegium Theutonicorum Pragensium, a patre olim

    *) Das Wasser ist hier dae Schweidnitzer Wasser, welches im 14. Jahrhunderte Pilara (Peile) und weiter unten, gegen Lissa hin, die Lesnitz hiefs.

    a) Hier ist im Originale, wahrscheinlich absichtlich, ein Wort verlöscht.

    3) Wir haben diese ältesten, bis jetzt bekannt gewordenen Rechte Deutscher Kolonisten in Sla- vischen Ländern, in unserer Sammlung den Freunden der Rechtsgeschichte, wegen verhält- nifsmäfsiger Seltenheit der Abhandlungen der Böhmischen Gesellschaft der Wissenschaften, nochmals aus diesen und zwar unter dem einzigen Jahre, welches in der Urkunde ausgedrückt

    Urkundenbuch. 385

    nostra, domino Wenceslao, illustri quondam rege Boemie, coneessum vidimus in hec verba:

    In nomine domini dei amen. Wenceslaus, dei gratia Boemorum rex IIIIus omnibus fidelibus regni sui, quibus he littere ostense fuerint, gratiam et omne bonum. Noverint universi, tam presentes quam futuri, quod Theotunici Pra- genses, cives nostri, ad presentiam nostram accedentes predecessorum nostrorum, videlicet Sobizlai, illustris ducis Boemie, et patris nostri recolende memorie, ejusdem regni inclyti regis Primizil privilegia demonstrantes, a nobis humiliter postularunt, ut ea, que in privilegiis ipsis fuerant indulta et concessa, sub re- gimine nostri temporis dignaremur renovare et similiter confirmare; nos vero, statuta antecessorum nostrorum dinoscentes ex pia deliberatione et gratia proces- sisse, precibus eorum humilibus exauditis, nihil de his immutantes пе�? dementes, que a prima ipsorum vocatione in Boemiam obtinere per principes meruerunt, de litera ad literam, de verbo ad verbum fecimus renovari. lncipiunt autem sic:

    Ego Sobislaus, duxBoemorum, notum facimus omnibus presentibuset futuris, quod in gratiam meani et defensionem suscipio Theutonicos, qui manent in suburbio Pragensi, et placet mihi, quod sicut iidem Theutonici sunt de Boemis natione diversi, sic etiam a Boemis eorumque lege vel consuetudine sint divisi. Concedo itaque eisdem Theutonicis vivere secundum legem et justitiam Theu- tonicorum, quam habent a tempore avi mei, regis Wraczlai.

    §. 1. Plebanum, quem ipsi libenter elegerint ad ecclesiam eorum concedo, et judicem similiter, et episcopus petitioni eorum nullo modo contradicat ').

    §. 2. Debent jurare septem manibus pro furto vel pro eo, quod dicitur Nadwore2).

    worden ist, mitgetheilt. Przemislaus Ottokarll., reg. vom J. 1253 bis 1278, sein Vater Wenzel III., vom J. 1230 bis 1253, dessen Vater Przemislaus Ottokar I., vom J. 1197 bis 1230, Sobieslaus II., von dem eigentlich die ältere Urkunde ausgestellt ist, vom J. 1174 bis 1178; dieser bestätigt aber die Rechte, welche die Deutschen bereits zur Zeit seines Grofsvaters, des Königs Wra- tislaus II., hatten, welcher vom J. 1061 bis 1092 regierte. Demnach sind diese Rechte in der zweiten Hälfte des Uten Jahrhunderts gegeben. Nicht minder merkwürdig sind die ältesten Mährischen Rechte, welche die Benedictiner des Klosters Rayhrad unter dem Titel: Jura pri- maeva Moraviae. 1781 4to herausgaben, die jedoch von Dobner, in den Abhandl. der Böhm. Gesellsch. der Wissensch. vom J. 1786. S.476, aus einer bessern Abschrift der Urkunde Ulrichs von Mähren vom J. 1237 mitgetheilt worden sind. Diese Urkunde macht uus bekannt mit dem ältesten Rechte der Provinz Brunn, welches wenigstens bis auf den Herzog Konrad von Böhmen zum J. 1190 hinaufgeht. Dieses scheint auch noch echt Slavisch zu seyn, während die Iglauer Rechte, aus den Jahren 1248 — 1253, inDobners Mon. T. IV. p. 191, schon eine bis in das Einzelne gehende Verwandtschaft mit den Deutscheu Rechten zeigen, welche noch auffallender in dem Liber sententiarum Przemislai Ottocari hervortritt, aus welchem Dobner а. а. O. Aus züge bekannt gemacht hat. Vergl. auch die Nachricht, welche Monte, in den angef. Abhandl. zum J. 1787. S. 75. von dem merkwürdigen Codex der Brünner Stadtrechte gegeben hat. J) Vergl. das Recht von Freiburg im Breisgau vom J. 1120. S. 5. u. Urkundenb. No. 125. §. 8- a) Nadworny, der Hof, das Oberhofgericht, auch, unter freiem Himmel, worauf es sich auch beziehe, in beiden Fällen giebt es einen nicht unpassenden Sinn.

    49

    386 Urkundenbucht

    §. 3. Ad nullam expeditionem pergere debent, nisi sit pugnandura pro patria.

    §. 4. Si dux est extra Boemiam in expeditione, tunc debent Theutonici Pragam custodire, circa quamlibet valvam cum duodecim scutis ').

    §. 5. De homicidio judicare pertinet ad principem, pro quo scilicet ho micidio solvantur principi decern talenta denariorum Ratisponensis monete, vel dextra manu interfectoris, vel secundum gratiam ordinetur 2).

    §. 6- Qui pacem inter eos fregerit, decern talenta principi solvat, qui reus est3).

    §. 7. Si causam habet Boemus cum Theutonico, que testibus debeat com probad , Boemus habeat erga Theutonicura Theutonicos duos et unum Boemum, fidèles omnes 4). •

    §. 8. Similiter, si causam habet Theutonicus cumBoemo, tunc Theuto- nicus habeat erga Boemum duos Boenios et unum Theutonicum, sed fidèles.

    §. 9. De Romanis et Judaeis similiter 5).

    §. 10. Item, si Boemus vel Romanus vel quiscunque inculpaverit Theu tonicum, tunc camerarius summus debet mittere nuncium suum ad judicemTheu- tonicorum, et ipse judex Theutonicorum judicabit causam illam, et ibi nihil plus pertinet ad camerarium.

    §.11. Et etiam concedo Theutonicis, quod liberi sint ab hospitibus et peregrinis et advenis.

    §. 12. Noveritis, quod Theutonici liberi homines sunt8).

    §. 13. Quicunque advena vel hospes, de quacunque terra veniens, cum Theutonicis voluerit manere in civitate, legem et consuetudinem Theutonicorum habeat7).

    §. 14. Furtum, si ad Theutonicum est, debet excipi presente judice Theutonicorum.

    §. 15. Si fur Theutonicus est, tune princeps eum judicabit.

    §. 16. Si fur in nocte capitur, suspenditur 8).

    §. 17. Si in die capitur, excoriatur in publico, et civitatem abjurabit, postea, si capitur, suspenditur9).

    *) Vergl. oben S. 165.

    *) Brünner Recht. §. 16.

    •) Urkundenb. No. 62". §. 12. Iglauer Recht p. 2*8.

    *) Vergl. Brünner Recht. §. 23.

    *) Vergl. die Rechte der Juden in Schweidnitx тот J. 1295. §. 1. Sommersb. III. p. 86. Ueber

    die Römer s. oben S. 142. и. No. 18. S. SOI. $) S. oben S. 155. und 187.

    ) S. oben S. 139- So konnte eine gemischte Bevölkerung unter dem Namen der Deutschen entstehn. •) Vergl. Soester-Recht 17. u. No. 105. §. 86. �?) Vergl. 62: §. 46 u. 47. No. 105. §. 36.

    Urkundenbuch. 387

    §. 18. Quidquidfaciunt Theutoniei, non capiuntur, necia �?аг�?егет ponun- tur, si habuerint fidejussores vel doraum propriam ').

    §. 19. In quacunque re culpabiles eruntvel rei Theutoniei, nichil dampni vel verecundie patiantur eorum pueri et uxores2).

    §. 20. Si per vieos Theutonicorum aliquis iret in nocte et facem non ha- buerit, si ille occiditur, Theutoniei sint inculpabiles.

    §. 21. Si falsa moneta vel ferra inventa fuerint in cista Theutoniei, reus -Sest ille, cujus est cista *).

    §. 22. Si vero in curia vel in domo inveniuntur, inculpabilis est, cujus domus est vel curia propter iniquos et malignos homines, qui talia soient pro» iscere in domos vel in curias 4).

    §. 23. Si furtum equi apud Theutonicum fuerit recognitum, ille, qui equum cognoscit, presens jurabit, rem amisisse furtive, postea Theutonicus jurabit, stans in circulo facto cum gladio in terra, se non furatum esse equum' vel rem illam , sed émisse et se non cognoscere ilium venditorem vel do- mura ejus 5).

    §. 24. Nusquam jurare debent Theutoniei, nisi ante ecclesiam saneti Petri, nisi prineipis sit mandatum.

    §. 25. Si taberna occulta fuerit in domo Theutoniei inventa, ipse dominus domus capiatur presente judice Theutonicorum vel ejus nuncio et nullus alter.

    §. 26. Ad quod nos, Wenceslaus predictus, rexBoemorum, concedimus et irrefragabiliter decernimus observandum, ut eandem libertatem nostris tem- poribus obtineant, quam hactenus habuerunt. Possessiones emptas vel expósitas, seu etiam a prineipibus eis collatas, quas tribus annis et tribus diebus absque querimonio tenuerunt, eas libere, omni contradictione postposita, possideant cum quiete 6).

    §. 27. Domos eorum et strata, seu in suburbio sive in villis, si aliquam eulpam ineiderint, nullus ausu temerario invadere vel diripere audeat, nee at- temptet, ut in ipsos manus violentas quisquam iniciat, sed, fîdejussoribus ex- quisitis; coram nobis vel nostro carnerario compareant judicandi.

    §. 28. Tributum, quod Mir vocatur 7)> et alias exaetiones, que terre in- eolis inferri consueverunt, et pernoetationes, sicut eis a primordio suntconcesse, sic eis in perpetuum indulgemus.

    *) Brünner Recht §.2. Vergl. Eichhorns Deutsches Privatrecht. §. 118.

    •) Voigts Geist der Böhm. Gesetze. S. 77. Urk. Herzog Ulrichs vom J. 1287. p. 478. u. 479.

    3) Freiburger Recht S. 19. Brünner R. §. 41. Iglauer R. p. 208-

    *) Vergl. No. 105. §. 82. Iglauer R. p. 208. •) Vergl. No. 62". §. 48.

    e) Merkwürdig. Vergl. Unterholzners Entwickelung der Verjährungslehre T. 2. §. 178., während ihm dieseDauer für das Mittelalter unbekannt geblieben zu seyn scheint. ') Vergl. Urkundenb. No. 21. Die Bedeutung ist unbekannt. Sollte sie mit Mir, der Fried», zusammenhängen? oder mit Mierzç die Ernährung? S. oben S. 11.

    49»

    388 Urkundenbuch.

    Qui vero concessiones nostras ausus fuerit forsitan violare, prefatos Theuto- nicos ultra jura statuta contumaciter aggravando, tanquam reum lese majestatis regie se noverit puniendum, insuper maledictionem dei omnipotentis cum Da than et Abiron obtineat sempiternam.

    Nos autem, Ottakarus, dei gratia rex Boemorum, hoc Privilegium jam pre- scriptum, sicutrite et rationabiliter factum est, sie ipsum auetoritate regia con- firmamus, in cujus confirmationis nostre testimonium et robur, presens scriptum fieri etc. Actum et datum Präge, per manus raagistri Henrici protonotarii regni nostri et plebani in Chors, anno domini millesimo CCLXXIIII. VI. kal. De- cembris, III. indictionis.

     
    x
    There are no annotations available for this image!
    The annotation you selected is not linked to a markup element!
    Related to:
    Content:
    Additional Description:
    A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.