«XXIX.

Graf Gerhard von Holstein und seine Gemahlin Agnes schenken gewisse Reliquien an das Kloster zu Cismar. 1296.

Universis so singuli» prsesontis visuris. ^os (^ernsröus De! gratis eomes Hol- sstise et LeouvenburZK, ut^ue ^gnes, uxor ejus, ^vonösm Osnorum K.eZins eoöem grstis, tenore prsesentium Ii^vi6u constsrs volumus et notum esse, ovoü' nos Di- vinss munerstionis intuitu, «6 elsustrum or6inis ssneti Leneöücti in Olscemer 6s «orons spines sslvstoris Ooinini nostri .sesuOnristi venersbiles 6onsvimus reliqviss ä krstriou» ibiclem ob ssnetse reÜSionis observsneism eonverssntibus cum 6evots veoerstione nonoriLce prout 6eoet reeolenclss: süss nikilominus reliqviss etism sslutiierss eontulimus eiöem elsustro. Ne sutem ^vis^vsm eonetur sssereretems- rsrie, Kss reliqviss esse LZmentum s6 6eeeptionem L6elium s krstribus 6icti olsu- stri ocessions o^vsestus institutum, nos ess6em esse verss so omni FsIIseis penitus exemtss cum pluribus L6e6iZnis protestsmur. Luper nse igitur veritste reliu^vis- rum esrun6em, ne slic^vious smoißvitstis msteris seu 6ubietstis serupulum 6euest slic^vstenus exoriri. In Kujus rei testimonium evi6evs siZills nostrs prsesentibus sunt sppenss. Ostum in ^iicopinße, snno Oomiui ZVl. OO. nonsgesimo «ext«, ieris tertis post nstivitstem bestse Alsriss VirZinis.

oxxx.

Schiedsrichterlicher Spruch in dem Streite zwischen dem Bischof Bur- chard und der Stadt Lübeck über den Platz Altlübeck, Kaltenhof und andere Besitzungen. 1298.

Amnions Presens scriptum inspecturis öupprior totusc^ue eonuentns öe oröine premostorum in I^ubeKe, (?ardisnus, eeteriizue krstres 6e oräine minorum eiuitstis eiu«6eni, sslutem in domino. protestsmur preseotibus, nos viöisse litterssinkrs- seriptss non abolitss, von csneellstss, se6 integrss, in Keo uerds:

In (Üristi nomine smen. ^sos Lrstres Zonsones sbbss Re^neue16eosis «r6inis Oisteroiensis, l'Keoäerieus or6iois minorum lüusto» lubioeosis, (?erksröus oröinis ^ire^iestorum prior I^uoicensis, eiset! eoneorüüter et eommuniter sroitri et sroitrs- tores et smiesbiles compositores s venersblli pstre Domino LoreKsräo Lpiscopo,

144

nee non s reusrendis Domin« Monsune Deosno toto<zue<üapitul«I^ubioensi, ex parte uns, ^,6uocato, Oonsulilius et communi I^ubicensi, ex altera, super lite et cle lite et oontrouersia, czue vertebatur et erat inter ipsos super OlclenluKelce et attinentiis eins. Item pratis, territoriig, lluminibus, nemorilius, agris, iure molendinorum, terminorum distinctionikus, structuris in nous curia, et terminis ae clistinctionibus in KvpereKorst, prout in compromisso ab eis in nos tact« euiclentius oontinetur, lzuoo talibus videlieet uerbis exprimitur:

In nomine Domini amen. Dudum inter nos LoroKsrdum dei gratis Lpisoopum, ?repositum, Decsnum, et lüapitulum ecolesie I^ubicensis, ex parte vna, ^duoea- tum, Oonsules, et commune civitatis I^uoicensis, ex altera, super OldenluKeKe et attinentiis eius. Item pratis, territoriis, iluminibus, nemoribus, szris, iure mc>- lendinorum, terminorum distinetionidus, et structuris in noua curia, et terminis ge distinctionious in X.vperenorst, orts materis czuestionis. I^us Lpiscopus, ?i e- positus, Decanus, et Oapitulum, et nos Aduocatus, (üonsules, et commune pre- dicti, super premissis articuli», pro nobis nostrisczue successoribus «ninibus eon- corditer compromisimus et eonsensimus de all« et bssso in duos csnonicos, domi- nos soilicet ^«KannemDeesnum etDermannum deNorum lüantorem ecelesie supra- dicte, et duos Oonsules Nar^usrdum Dildemsri et LernKardum de Kusueide, vel eis discordsntibus, in Keuerendos viros reliZiosos Dominum ^ukannem skbatem de R.evneuelde, lrstrem l'lieodcricum Oustndem 5ratrum minorum I^ubicensiuin, et fratrem derliardum, I'riorem kratrum predicstorum eiusdem eiuitatis electos, oonstitutos, assumptos et ordinstus communi^er a n«K!s, tsmczuam in arbitratores, Isudstores, diltmitores, seu smicabiles compositores, seu commune« smicos, sponte in se Koc srbitrium suseipiente«, Nantes eis et concedentes libersm potestatein, vt s data presentium us<zue ad terminum Xlllldieruni pnst instans Westum penteeostss in premissis omnibus et sinZulis sine strepitu et Lgura iudicii inspectis priuilegiis, iuribus et munimentis utriusc^ue psrtis, examinare et eognoscere partes ad sudien- dsm sententiam seu preceptuni, vel ad slia citare, pronunciare, diKnire, laudsre, srbitrsri, et alte et Kasse, czuod eis uidebitur, terminure, et etiam urclinsre, diebus Lsriatis vel non seriatis, sedendu uel stand«, in scriptis uel «ine sciiptis, utrao^u« parte presente, uel utrao,ue absente, uel altera presente, altera per ooiitumsciani absente, et o^uod possint semel uel pluries, et etiam <zuand«ounczue suam sententiam uel sententias, preoepturn uel preoepts, »iue pronuneiationen interpretsri et de«!«— rare, si eis uidekitur sxpedire, eorriZere et relormsre, et czuod super pene O«rn- missions et »Iiis ad peosm spectantibus vslesnt c^uandocunkzue etiam lapsu termin« eompromissi diüinire, coZnoscero et declsrare, dieere et preeipere sub pena in Iioc: compromisso contevta, et lioc usizue ad snnum, et <juod unus possit pro se et pr«

14/;

»Iiis pronunoiare, et sententiam legere, et si öücti tres in sententisndo von «on- ««rclsuerint, miidczuicl du« ex eis pronuneiauerivt, ratum erit. ?rom!simus insu- per aclinuicem pro nobis nostris^ue suv«essoribus omnibus stare, garere, ubeclirs, eorum laukl«, clioto, pens, sroitris, pronuneiationi, preoepto seu preceptis, laeto uel tsetis ul> eis etmox eis probatis evolgare et prooare, et in nullu contrsuenire «zuaeumc^ue ratione vel «susa seu moclo cle iure uel cle laeto, veroo uel upere per uos vel per interpositam persooam, et «antra eorum preoeptum, pronunciatio- nem, clisnnitiovem, sentontisni uel seotentias non appellabimus, ne« appellationem prosequennn-, nulluni reseriplum uel Privilegium impetrabimus, nee impetratis vte— mur, nullam exeeptionöm oppunemus, restitutiouem in integrum non petemus, ne« Presens arbitrium corrigi seu emenclari per suoeriorem uel sliouem juclicem pete- mus, ne« utemur «uiuscuiilzue legis, vel «unonis, statuti, uel «onsuetuclinis beneli- cio, o.uocl vi«iet seu vioiare vel inlirmare valeat liuiusmocli «ompromissum in totuin vel in partem, siue ex personis aroitrorum, siu« ex personis eompromittentium, siue ex lorma «ompromissi vel aroitrii; seu ex relius vel «ausis, ll« czuibus est «om- promissum, vel «zuseunque slia ratione, huull si Lseeremus, uel in aliczu« contra premissa vel alilzua, premissorum veniremus, promisimus noliis inuioem et eisdem arbitris, c>u«<1 pars srbitrium seu laudum in totum vel in partem n«n seruans p.irti serusnti clsbit et soluet nomine peue tülüLtas maross puri grgenti I^uoioenses, et tenetur rekunclere sibi et vessrcire omnia clampna et expensas et interesss, ^uoc! uel <zu«s ipsum sseere eontingeret, uel etism sustinere, sieut suo cleclsrauerit iura- ment«, «ui sive aliis probstionibus L6em plenam nobis plaeuit aclnibere. l)u«<Z si di«ti tres viri religiosi vel cluo ex eis in unsm «oneorclare sententiam ne<zuiuerint iolra tempus prelibatum prorogsndi iclem tempus usoue s6 snnum Ksbebunt libersm potestatem. In cuius rei testimonium est Presens scriptum Ligilli nostri Lpiscopi, lüapituli, et Oommunitatis preclietorum «ommunitum. Datum ^nno Oomini lVl. OL. XO. oetauo, sexto I<lusMaji.

Habits igitur deliberatione sollempne, et intellectis omnibus, czue super o.ue- stions predieta dieere et ostendere Kine in6e uoluerint, et utriusyue partis cliligen- ter inuestigsre et alic^usliter «ognita uoluntste, pro bono paois et «oncorclie, ex uigore «ompromissi in nos facti, <Iei nomine inuocato, non simpliviter so »li<zutt partium sliquicl temere slienumus, se6 trsnsigimus et eomponinms, et Kine incle (lulzia et contentiosa «omplanamus, lauclamus, arbitramur, dicimus, pronuncia- mus, stu^ue msndamus, et Lrmiter preoipimus, «,noä llioti Lpiscopus, Oeosnus e< et Ospitulum, ^,6u«catus, Lonsules, st Oommune I^ubicense sie inter se inviola- biliter et concorcliter sint «oncordes, vt Vlllen-I^ubelce, «um omnidus prati«, izue

ä9

14«

sunt Znter 2uarl,lnve et ?reme2en et l'rauensin et .^rillsm, super quam situ «5t curia, <zue dicitur I^oldenlioue, inconcusse possidesnt Oonsules et commune vre- dicti. Lpiscopu« uero memoratus «mnia prsta, que sunt super öü«'srt«^vs Humum super utramczue ripam u clicta curia uscsue «6 molendinum, nuoü' »itum est iuxta lesirusoiium, possicleat, uti possiclet, inconcusse. Dictis sutem Iluminibus <Iicti lüunsules iiucre ulanlur, sie tainen ut nulluni moleuclinum in tlurnine ^uarto^ve in ulicuius preiuclicium construatur. Ourisin insuper in I^olcleonous I^piscvpus possi6eat, Koc apposit«, qu«6 omnis e6ikiciu, o,ue in colls circumsosso sunt sita, intra sex menses s mepresenti destrust et collem ouin iossstis «Lehnet, ita ut de ceter« nemie per eum, neoue per su«s successores, vel per slikzuem can«- nicum uel csnonicos, prelatum uel prelatos, procurstorem uel procuratores clicts ecclesie Castrum uel muniti« in loco predicto uel cunsimili construatur. ()u«d si in posterum temere luerit attemptatum, u^uiclczuid «uperecliticatum luerit, eonsules predicti destruant, et insuper predictsm curism cum a»ris, prstis, et omnibus eius attinentiis pussidencli impcruetuum liberam liaueant polestatem. In restaurum au- tem ouiusliuet ablationis, c^uam possent s«rsit:>n in posterum eonsules et commune predicti ex priuileßiis uel czuibuscunc^ue aliis causis iustis ostenclere, sssignsmus eis lunclum molenclini in Ilumine Z?reme?e, et iuz reedilican6i m«Ien6inun, cum in- staZnatione et piscstione ex utrsyue ripa eum dimicli« maus« et c^uatuor iu^eribus lignorum versus curiam L.«Idenn«ue mensursnllis. i?i v clicto sutem molenclin« et eius attinentiis ism predictis dicti eonsules ouinciua^inls marcas clenariorum I^uKi- censium Lpiscopo insra unnum liberaliter exniuevunt. Keliuuum aulem nemus, eum sgris et »Iiis attinevtiis leZitimis, a pre6icto termino dimidii mansi et <piatuor iugerum uso^ue in Lumens uarto^ve sine inpetitione consulum IZpiscopus libere pos- sicledit. its tsmen «.uocl nulluni ibidem, sivut suprsdictum est, vel in loco consimili Castrum nel munitio construatur. In K^perKorst autem sint termini sie distineti, vt eonsules et commune seneclieti nossicZesnt qui6^uid inter cumulos a nobis nreseo- tialiter et eommuniter laews, us^ue ud smnem, l^ui HolenbeKs dieitur, in aZris uel nemoribus est contentum, yuem amnein si oonsules et commune pro molendino uel alia <zuacumizue necessitate uel utilitate iostsgnare uoluerint, Quantum ad utrsmcsue ripsm liberam IiaKesnt potestatem. I^lec ißitur «moia et singula laudsmus, srbitra- rnur, dicimus, pronunciamus, sto^ue Lrmiter precipien6o mandamus Leri, obser- nari et aclimvleri, sub pena in eompromisso sdiecta in sinZulis cspitulis Isu6i et compromissi, si con<rs iactum Iuerit cominittendo, saluo et reservat« noliis iure sroitri« et potestale declaraudi et impetrancli super predictis et «zusndocunque kue- rit «portunum, et super predictis et quolibet predictoruin iterum semel uel pluries

!47

pronuneiandi, vtraque parte prssente, vel altera absente, dummodo oitsts, sd Koe Isudum et Arbitrium «udiendum, seeundum quod in prememorsto eompromiss« plenius eontinetur. In Korum omnium e5Loax testimonium sigills, nostrs, presenti- bus sunt sppensa. ^tum in LubeKs ^ono Domini K^l. OO. XOVIII. XI. IcaZ. ^ubi.

OXXXI

König Albrecht bestätigt die Freiheiten und Rechte der Stadt

Lübeck. 1299.

(Ur,F. membr. in ^rek. l^ubeo.)

Albertus dei graeia Romanorum Rex Semper ^ugustus, I7niusrsis saeri Ro- niani Imperii Ldebbus «6 ouos presentes pc:r>ienerint, graciam süam et omne bonum^ 1'oeiens Regie eelsitudinis Loeptrum extoilitur aleius, et ipsius Status solidiu» soli- datur, ^uueiens ndebum deuotorum vota benign« respieiuntur aöeetu, et sd ipso- rum jura et libertstes seruandas, et eommoditates sugenclas graelosa proteoeio prin- «vis inuenitur. lüum enim «mnis gloria siue poteneia prinoipatus in subditoruin preeipue consistat solidatis iortunis, expeciiens arbitramur et eondecens, vtsimus subieetis et in iusticia paedes, et in graeia liberales. ?^«uerit igitur Presens etss, et 5uturi tcmporis suecessura posteritas, ()uod nos integre üdei puritatem, et pure Ldelilatis constaneiam, c^uibus prullentes viri Lines I^ubieenses, dileeti ncleles nostri et Imperii, erga nos et Imperium irretlexis et laudabilibus avtibus Kaetenu» elaruerunt, graeiosis oeulis intuentes. Oonsiderantes c^uo^ue benignius, u^usm grata Semper Imperi« impenderunt obsec^uia^ et sdbue impendere poteruut gra- eiors, deuotis ipsorum supplivaeionibus benignitate solita annuenws, av volentes eorum iustis petioionibus ism benignum prebere consensum, c^uod eorum devot« Ldelitss, üdelis deuoci«, prompeiori studio adeoous Konoris sunt Imperii, Lernen- «ioribus snimis se disponant, Omnia ?riuilegis, graeiss, evneessiones, libertate» et )ura a diuis Imperutoribus et Romanorum Regibus Illustribus, nostris anteeesso- ribus ipsis eoncessa et tracbta, prout rite et prouide sunt tradita et eoncessa, de liberslitste Regia eonsirmamus, innouamus, et presentis scripti patroeinio oom- niuvimus. NuIIi ergo omnln« bominum lieeat Ksne nostre conlirmaeionis et inno- usciouis paginam in5ringere, uel ei ausu temersrio contraire. ()uod ^ui iaeers presumpseiit, grauem indignacionis nostre oöenssm se nouerit ioeurrisse. In pre-

19*

l48

missorum testimonium eui6ens et esuteiam, so memorism «empiternsm, Presens «ori^tum exincle eou«eribi, et sigiilo msiestatis Regie iussimus eommuniri. Datum spu6 ^uremberg. VIIK> KIn. februarii. ^nn« äm. KI. LO. I^lonsZesim« ^ono. Inllietione XII. UeZni vero noslri ^nno primo. > ! - ' - ,

il<!pen^et.)