II.

Freibrief des Kaisers Friedrich I. für die Stadt Lübeck. ' 19. Sept. 1188.

In nomine sanote et in6ivi<Zue trinitatis. I^riilericus, 6iuins ksuent« e!e- mentis Komsnorum imperator ^ugustus.

Oißnitstis nostre ratio 6eposeit, ut, c^uoeiens ortsm inter Lcleles nostros 6is- c«r6iam intellizimus, nostrs esm meciiatione preei6«mus, ns, czui unius psrcnt uoluntsti, eos oontingat per dissentionum fomenta llistrski. Oum iZitur Läele» nostri, eomes ^,<ioI5us cls 8o«wenourON et oomes Lernaro'us öe KscesKuren, «.su-

') Aus dem Abdruck der Urkunden über die Transit-Iollfreiheit zwischen Hamburg und Lübeck, worin sie nach der Urschrift im Archive zu Lübeck mitgetheilt worden.

3

«sm «gereut «6uersus burgenses nostros 6e I^uKeKe super terminis et usu linium suorum, nos partes in praesentia nostra eonstitutas lliligenter sucliuimus, et intel- leets litis materia, pro bon« paeis inter eos udeliter eonseruancln preclietos eomi- te» reuerentia ueritstis et rata pacti eonuentione incluximu«, lzuoc! uterlzue jus uuo6ipse petebat, in manu nostra resj^nauit et nos illu6 oonsensu eorum precliete eiuitatis lrabitutoribus tra6illimus sine aliqua 6einoeps perturbatione possillenclum. 8uut iZitur nii terinini usibus ejusclem eiuitatis nnstre auetoritatis clono ussigngti. ^ eivitate uersus orientem usque all ilumen ötubini^e et ölubini^e supra usoue in Kaclagost. ^ oiuitate contra meri6iem usliue acl stagnum ktaeesburgense et stsZ- uuiu suprs usque acl Kacc>sbureb. ^ eiuitate eontra «eeillentem usczue acl llumen Oilciui^e et Lil^ini?!« supra uscpie acl stagnum I^lulne. Intra b»s terniinos Kube- bunt omnes eiuitatem nostram t^ubeke inluibituntes, eujusounczue luerint conditio- nis, «mnimo6um usum uiis etinuiis, cultis et ineultis, aquis et piseibus, silui« et psseuis, siue nauibus sine plaustris onus sit acl exportancluin. Ijec a eomile Ler- oarclo 6e liaeesbureb nonis resi^nals ciuibus nostris llonauiinus. 8imiliter eumes ^öolsus in manu nostr» resignauit et nos ipsis eiuibus nostris tra6i<limus usus et eommomtstes terminorum subscriptorum. ^ eiuitate sursum usque all 'Hillam Ollis- !o, ita, czuocl in utraque parte lluuii I'rauene all lluu Miliaria usum liabesnt nemo- ris, taminIiZnis, quam in pratis et paseuis, exeept« nemore, <zuoll est «ssiAna- tum oenobi« beste Nui'ie. Insupc>r lieebit ipsis viuibus et eorum pisentoribus pis- esri per oinnia a supra6iets uilla Ollis!« usczue in msre preter »epta comitis ^llolii, siout tempore clueis IZeinriei faeere eonsueuerunt. ?I«Kobunt etiam omnimollum usum »iluarum Oartxolio^ve et Oliu« et Lrotne, ut tarn iZni neeessaria, quam naui- bus siue clomibus »ut aliis eclineiis oiuitstis sue utilis liZns in eis sueeiclant absque 60I0, ns uillelieet illoneas et utiles sibi naues passim et sine neeessitate uenclant et sliss 5abrieent, uel ligna cleksrant aliis uenllenlla nationibus. ?re!erea psseent por- oos suos, peeora quoque seu jumentu per totam terrain eomitis ^clolii, it« tamen, qu«6 porci seu peeora possint ipso 6ie rellire a psstu in mureluain, uncle mane erierunt. Insuper oportunitatibus eorum aeciuieseentes omni» jurs, que primu» loei 5uno!ator lieinrieus, lzuou6am 6ux Lsxonie, eis eoneessit et priuileZio suo nr- mauit, nos etiam ipsis eoneessimu«, l^atronatum ui6el!eet purrocnialis eeelesie de- »te ^arie, ut mortuo saoerclote «iues, czuem uoluerint, uies patroni sibi saeerclo- tem eliZant et episeopo representent. ^ll nee, ut cum mereibus suis liliere esnt et reoeant per totuln ltueutum öaxonie svsyue liansa et sbsque tlieloneo preter IZr- tksneouren, ubi V clensrios 6e plsustro solvent, Kov »66entes, <zu«t plauslr« illue trsusciuxeririt, pro quibus tneloneum supraclietum llellerint, si insra annum et

1'

4

Ziem redierint, tot plsustru libere «ine tbeloneo redueent. Lt quicunczus ipsorum super causa quaeunque eonuenistur, per omn^s imper^j nostri iines et per duea- turn corsm loci illius judioe ss expurZsbit absque eaptiune seeundum jura )«m diete oiuitatis. ?reterea omnia eiuitatis deereta euusule« judiesbunt; quiequid inde receperint, duas parte» eiuitsti, tertiana judici exbibebunt. ?ro paee alicui conlirmanda luerum, quvd inde prouenit, inedium »oluatur eivibus, reliquum judici. Liquis autein questus emerserit per eaussm aetoris, tertism partein judex, tertiam setor et tertiam ciuilas Iiabebit. Insupvr quiequid lue, um prouenit de ju- dicio, eiuitati debetur msdietss et »Ii» judiei. I^t si quispiam mortuus ibi suerit et lorte Keredem nou babuerit, omnem beredjtatem et supelleetilem ip8ius unnum et diem integruliter iu domo, in qua moritur, reserusudum censuimus, nisi t'urt« aliquis ei proxirnus intr» tempus dennminatum adueniat, qui bee jure eiuitati>> ob- tiueat: si uer« intra tempus ist»d nullus proximoruin suorum ueuerit, queeunque bereditauit, rezie poteslsti soiuantur. Kutlieni, (^«tlii, ^«rmauni et oetere gen- tes urientale» «bsque tbeloneo et ubsque Kausa ud eiuitatem sepius dietam ueniant et libere reeedant. Item mereatores eujusc'unljue regni, oujuseunque eiuitatis Kuc: uenisnt, uendant et emant libere, tautum tbeloneum debiwm soluant, de sertone IUI denarios, 6« milie msrois nou smplius. 8i quis uero transsretare uolue- lit, ciuoteuuciue uar babuerit, de quolibet det XV denarios, et «i nullum Ks- buerit et eomedit proprium punem, det V denarios, et quoteunque var babuerit, pro quibus tlieloneum dederit, si redierit intra aunum et diem, ds tot liber erit. ^r^cutum quoque in eadem ciuitste si quis osmbir« uoluerit, in quoeunque loeo se ei «portunitss ubtulerit, libere eambiat, si uon id ante dumum monste 5uerit» Lon- sules autem Kaue de nostra donatione prero^atiuum bsbesut, ut toeiens in snnu monetam exsminent, quooiens uelint, et si m«nets,rius oileuclerit, emenciet, et, quicciuili cle einencistione prouenerit, meciium eiuibus, reliquum regis poteststi eeciut. Insuper oonlirmamus eis speoiäli ciono, ut nuliu persona, slta uel Kumilis, ciuilutem pre^utam intra uel extru in lerminis suis emiieiis seu mumtionibus preo- eupet, seci si mus muremsm susm quciounczus modo übst, uxerit in terra vel in aqua, suetoritate nostra ii eti euellant et msrvkiam susm expecNsut. (^uieunqus etiam spscia eiuitatis per oeoupationem emlioiorum usui pauerit, si pulsatus fuerit, I^X. soliclos eomponet. Oiues usro ism cliets civitatis uullam expeclitionem ibunt, s«t eiuitatem susm delensabunt. Item si uliczuis cie ipsa eiuitate slieubi pulsstus 5uerit 6e sua libertate, ubieunque pulsetur, ioi sola manu libertstem »uam obtineat. Li quisciusm extraneorum superueniens uliquem eiuium 6e sua übertat« pulssuerit, eiuis uieiuior est ad obtioendum susm tibertutem sola manu, quam extraneus ad ipsum conuineendum. Li uero quispiam de terra ipsorum »liliuem de libertate

5

pulsauerit, et pulsatus probare poterit, czuo6 snno et clis in eiuitate sine pulsa- tione substiterit, pulsatus euaclit. Lt quoniam precli^torum eiuium nostrorum ins in nullo climinui per nos uolumus, «eck in omnibus, prout «portunum esse uicleri- mus, auZmentsre, nostra au^toritate superacl<jentes, eonee6imus eis, ut usque acl looum, sc! quem in inunclatione ascenclit lluvius, gui'I'rauene 6!oitur, e»6em, qua et intra eiuitatem, Irusntur per oinnis iustieia et libertate. Ilsoue aö termi- no» pontis etisin eaclein, qua et in eiuitate, ut 6iximus, eos uti uolumus iustieia et libertate. I^iis omnibus clileotis burgensibns nostris eoneessis et eollatis, sinsu- Isri quaclam gratis ipsis aclnue eoneeclimus, ut quiequi6 inlra eiuitatem sui iuris in posterum emen^are ualuerint, sine tamen preiu6ieio nostri iuclieis, emeuclare non obmittant.

Ut igitur lioe nostre eoneessioni« Privilegium ipsius nostre civitatis ineolis ra- tum et inooneussum in Perpetuum permsneat, nano eis esrlam, nostre z^magin!« inpressione roborstam, clsnari msncZauimus, imperial! ststuentes «uetvritste, ut null» omnino persona, «lta uel Kumili», eeclesiastiea ue! seculsris, noe nostre ma- jestatis benencium eorrumpere sucleat, uel ei quolibet mo6o eontralre. ()u«6 qui fseere presumpserit, qvingentas auri liorss pro pena eomponat, meöiam partem Lseo nostro, reliquam ver« incolis ipsius eiuitatis persoluenclam.

Huius rei teste» sunt: Oonrsslus ZVloZuntinus sreniepiseopus, Wiollmannu» ^laßüeourßensis srelnepisoopus, l^Iart^vienus Lremensis urenievisoopus, ^clellio- ßus I^lilöensemensis episcopus, öertol^us ^uvrenburAensis episcopus, ALsrtinu'i ZVIisuensis episeopus, LernKarclus clux öaxonie, Olto marebio IVlisnensis, ^lai- ekio Oe6o, Oonrsllus prepositus (^oslariensis, Lernnardus KureZrauius Nage- öeburZensis, (^euenarcZus irater ejus, Lomes öiZeboclo <le soartuelt, Lomes öur- ekarclus cle WaltinZero6e, HuZo 6e Warcla, l'iemo cle L«l6i?, Hermannus aäuo- ostus 6e I^ubelce, Loclesrirlus acluoeatus clc' ötaclen, Liselbertus 6e W«ren6orp, VVaI6erieus 3u«stienensis, LernKerus llc? LrtbeneKurc^n, W120, L^Ko, LZenolsu^, (^o6e5ri<Ius lleöuttorp, ö^lrillus Struue, Hubertus, Lerngerus, Lsioo cle üarcle- >vie et »Iii quam plures.

LiZnum lioniini k'rederici romanorum ^Vugusti inuietissimi.

LZo ^«Kannes, imperialis aule oanoellarius in uiee Lvnracli, Noßuntine seclis uroniepiseopi (^ermanie srenieaneellsrii reeog- novi. ^Veta sunt Kee anno clominiee inesrnationis IVI. <D. I^XXX. VIII. Indietione VII. R.egnante uomiuo I^reclerico Romano- rum Imperator« ^.uZusto. ^nno regni ejus XXX. VII. Im- perii uero XXXV»

Datum spud eastrum Ii«nioK XIII. oetobris ielieiter.