XIX.

Freibrief des Grafen Adolf von Holstein und Schauenburg für die

Stadt Hamburg. 1225.

^,d«I5us Dei gratis eomes WsZrie, Stormsrie, Holtsaeis et de Lo«x>ven- oorctl. Omnibus Presens scriptum uisuris in Domino sslutem.

Innotesest et olareseat tsm pre»entious, quam futuris, quod nos illsm grstiam et libertatem, quam Zloriosus prineeps, dominus noster, k'riderieus, Komanorurn imperstor, «6 requisitionem dileotissimi patris nostri, eomitis ^d«I5i selieis memo- rie, oiuibus nostris in >IämmenburA priuileZio suo eontulit, et iclem noster Zenitor postmodum ipsis sub sutentico libere eoneessit etdonavit, oonnrmsmus vero vre- diotis nostris Kominibus in Perpetuum eonservandsm. I'al! uutem Ordination« et forma: quod universi ipsius loci niereatores uns eum mereau<li«iis suis et nauibus usczue «6 prediotam nostram ciuitatem vslesnt libere de inare uenire et reclire abs- que tneoloneo et omnis ungeldi exsctiune, et in omni dominii nostri distrietu über- tatem Ksbeant trsnseundi et redeundi de omni exsctione unZeldi et tbeolonei. Ip- sisque eon^erimus, ut nemo edilieet sliquod esstrum penes eorum oiuitstem oir- eurnljusque sd du« miliaris. Lt ut piseaturam Ksbeant in aqua, di«ts ^Ibis, ex utrsuue parte eiuitstis sd duo Miliaria, öimiliter et in riuulo, diet« Lills, libersm Ksbeant potestatem piseibns capiendis ad unius spaeium miliaris: qualiseumque etism bona oppidsni pre^ati loei emerint vel eompsrauerint in terminis nostri domi- nii in ligno, oineribus uel blado, et in eurru uel naui onerauerint, ills bona a ne- mine debent arrestari uel impediri, nisi per testes ^doneos pronabile sit, czuod postes sliquod Leeerint tore5setum: pssouis vero utantur, ut eorum pecora mane exeant, et sero reuertantur. Deereuimus etism, ut incidendorum lignorum vsum Kabesnt, siout Ksetenus Kabuerunt, et libere perfrusntur: «zuod autem in eeruisia, pane vel earnibus per injustam mensuram delinquitur, «uidouid lueri seu eompositionis ex- ivde prouenerit, tertia pars iudiei, du« vero eedsnt ciuitsti: urZentum quoqus iu

') AuS demselben Abdruck S. 13.

24

ipsa eiuitate si czuis eambire voluerit, in czuocunczue luou luerit «portunum esmkiat, nisi tuerit «nie domum monete. De omni autem exneditione ipso» ciues libeios snnuimus 5«re, similiter et in de5ensione totius terre.

t^It igilui omnia predieta in Perpetuum robur ubtinesnt Lrmitätis, presentcm psginum sißilli nostri munime leeimus roborari.

I'estes uutem sunt: dominus Henrieus de Larmestede, dominus Lodeseslcu«, presectus Holtsaeie, dominus Oddo de Ltore, et dominus Helerieu«, sruter suus, dominus Loso, dominus öz^rieu» de ?rsto, milites, Osnoniei t^lammenourAense», dominus Helnradus, dominus ^lurdus, Oonsuies: 8i5ridus, Herwsrdus, Heleoer- nus, Le^o, Kstlimsrus, l^^derus et «Iii quamplures milites, oleriei et laici.

Datum anno Uominies inc.arnationis millesimo duoentesimo XXV.

XX

Freibrief des Kaisers Friedrich II. für die Stadt Lübeck, wodurch der Freibrief Kaisers Friedrich I. bestätigt wird. 1226.

5) In nomine sanote et individue trinitatis. I?riderieus seeundus, diuina iauente demencia Komsnorum Imperator semner ^uZustus, Jerusalem et öieilie rex.

?reclara Ldelium nostrorum obseyuia manisesti» indieii» uperum oomprobata tsnto del^emus linentius munikieeneie nostre ßrseia preuenire^ <^usnt« eelsitudine nostre grata exknbentur pariter et aecepts. Nolumus enim a mercede repellere, a o^uibus seruicia recepimus sruotuosa, nee bene meritvs sine eondißne retributionis uieissitudine preterire. ^niversis igitur Imperii nostri tideiibus, t«m presentibu» c^uum luturis, uolumus esse notum, <zu«d Kdeles nostri Lurgenses de I^ubeKe ^uod- dsm Privilegium, eis a dominu c^uondam Imperators k'riderioo, auo nostro memorie reeolende, indultum, per ^onannem, Llium Vo!<zuärdi, tüsnonieum I^ubieensem, >ViI^sImum, fiiiuin Lertnolde, et ^onannem, dietum de örems, LurZenses I^ubi- cense», Ldeles nostros, nostre eelsitudini presentsrunt, Kumiliter suppliesnte», ut Privilegium ipsum et es, o^ue contiventur in ipso, sibi suisque öucoessoribus con- Lrmsre de nvstra grscia dignsreinur. Oujus priuilegii tenor talis est.

(Hier fvlgr eine «örtliche Abschrift de« unter No. 2. abgedruckten Freibriefes.)

) Au« demselben Abdruck S. 14 n. f.

25

5i«s sutem pre6iet«rum burgensium I^uoieensium, iillelium nostrorum, <^euc>- ti» suppliestionibus oenißnius inciinsti, eonsiclersntes uuiklem ipsorum deuotionem et Lclem, cpism sc! nostrsm Kaders celsituäinem 6ignc>seuntur, nee non grsts et seeepts seruicis, c^ue pr«Aenituribus nostri« et nobis 6eu«te Semper exkikuerunt et czue culmini nustro poterunt cle Kon« in melius inuntes exlubere, preiüctum pri- uilegium et czue eontinentur in ipso, sieut superius «eriptum est, jsm clictis Lurgen- sibus, nclelibus nostris, et eorum 8ueeess«ribus in Perpetuum cle nostra grseis eon- Lrmsmus. 8tstuentes et presenti«; priuilegii suetoritste iirmiter iniungente», ut nulls amnin« persans, slts uel Kumilis, Lcolesissties uel seeulsris, precüetlis IZur- genses, ocleles nastra«, et 3uoeessores eorum cle suprsserintis amnikus temere per- turbsre seu molestsrs presumst. ()uo6 c^ui presumpserit, in sue temeritstis uin- clietsm, preter presoriptsm pensm, quincmsßints librs« suri puri eampanet, me- clietstem Osmere nostre, relicpism psssis iniurism pei s«Iuen6sm.

i)t sutem nee nostrs eannrmstia rsts semper et incanuulss perms nest, pre- «ens Privilegium neri et buils sures, t^psrio nostre msieststis impresso, iussimus eammuniri.

liuius rei teste» sunt. Albertus ^lsAcleburgettsi» et I^sncla Keginensis ^ren!- episcupi, (üurensis Lpiseapus et «bbss ssnete (?slli, Oieenensis Lpiscapus, Lrixi- nensis eleotus, ^seobus l'surinensis, IVl. Vmalensis et Lrixerisis Lpi«eopi, 1^. I^snt- grsuius l'nurinßie, ^IKertus «ux 8«xanie, kis^nalilus clux öpoleti, t^I. ^IsZisler clamus sunote Msrie tlioataniearum in Jerusalem, ZVIurcKi« L»tensis, Oame> 8. c!s Vienns et srster e^us, Oames cls ()ueurebero et slii c^usm plures.

öignum clamini?ric1eriei »eeuncli, Oei grseis invietissimi Kamsnorum Impe- rotaris Semper ^uZusti, lerusslem et öicilis re^is.

^ts sunt Kev snno claminioe Inearnstionis Mllesim« clueentesima vieesimn »ext«. ZVlense IVlsäii, <zusrteclec:im6 Incliotioni», Impersnte clamino nostra k'ricle- rie« seeuncla, Oei grseis Kom«nornm Imsiei störe Semper ^uZusto, lerusslem et Sioiliv Kege, ^nno Kainsni I,i,perii eiu» sexta, Kegni Jerusalem prima etRezni 8ieilie vioesimo «etsuo, selieiter. ^men. Datum sput parmam, /Vnno, Alense et Inmotione prescriptis.

XXI

Freibrief des Kaisers Friedrich II. für die Stadt Lübeck, wodurch der selben die Reichsfreiheit ertheilt wird. 1226.

In nomine ssncte et in6iviclue trinitatis. kreclerieus sec?u«6us, cliuin« t'aueote clementis, R.omanorum Imperator Semper ^ugnstus, Jerusalem, et Liei» Iis Rex. . .

()u«eiens Imperialis exeellentia msieststis in subclitos et L<le1es »uos manu» sue liberalitatis extendit et eos tamcpiam Kens meritos eoncligns retributionis muneri- bus recompensat, tociens eos in constantiu üclei pure oorroborst et tam ipsorum czusm aliorum üllelium sd e^'us «bseczuia Lortins obliZst u«Iuntates. <)uupropter notum neri uolumus »uiuersis. Imperii Lclelibus, t^m presentibns czuam ^uturis, c^uod nos Kabentes pre oculi» L<!em puram et 6eu«tionem sinceram, czuam uniuersi burgenses I^ubioenses, Ntlel<?s nostri, erza nostram Ksbero eelsitullinem lau6abiliter cliKnoscuntur, llilißeotius etism aduerteutes preelara sutis et s«c:epta seruici», l^us nobis et Imperi« Ü6eliter semner exniber« eurarunt etc^ue inantea poteruvt 6e booo in melius exliibere^ volentes ipsos tamcjuam bone meritos liberal! munincsntia pro- uenire, oonce6imus lirmiter statuentes, ut pre6ieta Liuitss I^ubioensis libers sem- per sit, uiklelieet specialis (^iuitas et loeu« Imperii et all dominium Imperiale speei^- uliter pertinens, null« umnusm tempore sb ipso speeiali dominio separands. 8ta— tuentes etism ut czuancloounlzue ad reAime» Oiuitatis eiusclem sliizuis R,eetov ab Imperio statuetur, inilla ud Koo «5noium ststuatur persona, »isi 5u«it de eonui- einiA loeis et eonterminislüiuitatvj ipsiu«; itaczuod Oastellum, <zu«d 1?rauenemunde dieitur^ an eoclem I^ectore similtter gubernetur. ?reteeea terminos Linitatis ip» sius sub nostro lelici tempore mlatsre et umpliare uolentes^ eoneeclüuus et adiei» MU5 ternünis eiusdem, ut teneat ipsa Oiuitas^ ammodo a Riu« ?sdelueke usoue in ??rsuensm et sursum « Kino ?sllelu«bo sec:un6um terminos ibi destinOto« usc^ue in riuum Orempelstorpe, et ub eodem riuo Orempelstorpe uso.ue »d sieeum allodium, et ab eodem uslzue in 'I?rsuensm. Ooneedimus etiam Lurgensibu» suprsdietis, ut s nullo eoruln spu<1 Odisl« tbelonsum exigatur: Oonoedimus insuper eis, utin ipsa Oiuitate monetam sub euraetere nostri nomini» Lacere et euders debeant, <^uo tempore uite »ostre et Ilenriei Komanorum KeZ«, llluslri^ Ii.srissimi iilii nostri,

') Aus dem gedachten Abdruck S. « «. f.

27

siuüliter perdursbit, et ob bo« sinZuIis snnis öexsZinta^lsr«Kas argenti oostre (?u-> rie exbibebunt. ^6uenients sutem nouo in posterum Lueeessore, sub eo6em eensu et iure moneta ipsa renouabitur uite sue tempore durstura; et sie «'s sinZubs in «ioßulos Lucoessores nostros cle inoneta ipsa statuimus, ut predii)tum est, «bser- usri. Ltatuilnus insuper et eonoeliimus eis, ut nee nos,, ne« aliquis Imperatorum, Luocessorum nostrorum, sb eis «bsides exiZat: set cle l>6el!tate seruancla Imperio solo iurament« eorum stetur et Ldes aclliibeutur. Omne« insuper neZoeiatores l16e- !es, uenieutes ad lüiuitstem ipsam siue per terram sive per aizuam, pro negoeia- tionibus suis salue semper ueniant et seoure reeeclant, clummoclo solvant ius clebi- turn, quod tenentur. insuper LurZenses I^ubieenses preclieti, euntes quancloque in ^.nZIiam, ab illo prauo abusu et exactionis «nere, quod Oolonienses etl'elenses et eorum 3oeii eontra ipsos inuenisss (lieuntur, «mnino aksoluimus, illum peni- tu« clelentes abusum; secl illo jure et eonclitiono utantur, quibus Oolonienses et l'eleoses et eorum Loeii uti noseuutur. Loneeclimus autem ei« Insulam, sitsm con- trs Lsstrum l'rsuenemun^e, que I^ii^vol« nominatur, jure «iuitatis <Ie eetero pos- si<1en6am, quod ^Vi«bele6e dieitur; volumu« insuper et Krmiter obserusri preei- pimus, ut nulla persona, alta uel bumilis, eeelesiasliea uel seeularis, presumat ullo tempore munitionem be6iiieare uel Oastrum juxta llumen I'rauene, ab ipsa Oiuitate superius usczue ortum ipsius lluminis, et so ipsa. Oiuitate inkriu« usquu ad mare, et ex utraque parte usque ad Miliaria du«; clistriLli'us inbibeutes, ut nrdlus extraneus sduoestus insra terminos lüiuitatis ejus6em ^6u«o«tiain reZere uel iustitiam exereere presumst. Ut quoniain Lurgensibus preäiotis ab «mnibus pruuis et indebitis exaetionibus «'s eetero uolumus preesuere, iirmiter probibemus, ne per totum duoatum Saxonie illaexaclio, cms vngel^ 6ieitur, tollatur seu exigatur sb eis. KuIIus preterea priueeps, dominus seu nobilis acliaeentium prouintiarum impe6ire presumat, quomirius neeessaria uncleeunque «,6 Oiuitatem I^ubi- eensem dueantur, siue de Hamenburc, siue 6e Kacebure, siue cls >Vitenbure, siue 6e ^>verin, siue eliam de tota terra Lui uwini et ejus ülii, et per essdem ter- ras et in ipsis terris quilibet LurZensii- I^ubieensis, tam 6iues quam pauper, abs- que impedimento emat et uenclat. ?reterea sirmiter inkibemus, ne sliuua persona, magna uel parva, seeularis uel eeelesiastios, persone alioui e«n6uetum prebest in Oiuitatem preäietam, quin ipsa cuilibet impetenti eam in jure debeat responilere. Volumus insuper et distriete preeipimus, ut ousnctoeumque et ubioumque per Im- perium preclicti LurZenses nau5rsgium de eetero passi suerint, quiequicj 6e rebus suis tune a tanto perieulo eripere poterunt, eis penitu« ctiinittstur, «nmi impeili- inento et eontracüetione oessantibus. Ooneectimus iusuper eis tunäum oxtra 'I^ra

4°

28

uenemunäe, juxta portum, ubi signum ejusdem portus Ksbetur, Büntes eis pote- ststem, ut 5unöo ipso libere utsntur »6 utilitstem et prokeetum pre6,ete Oiuitst» Iluoioensis. De nsbunclantiori lzu«ljue Zrseis nostra ooneeciimus et oonlirmsmu» eis in Perpetuum eorum jura et oinnes bonos usus et vonas eonsuetum'nes, uuibu» tempore Imperntoris I^rilierici, sui nostri seiiois memorie, uslzue nun« usi Luisse noseuntur. Ltstuentes et present!« priuilegii auetoriwte Lrmiter injunZentes, ut null« onlnin« persona, parva uel magna, eeelesisstiea uel seoulsris, ismöieto« Lurgens>es I^uoieense«, Lcieles nostros, cle supraseriptis omnibus «usu temersrio impeclire seu perturbsre presumst. <)u«6 <zui presumpserit, in sue temeritstis uindietam IncliZnationem nostrsm et penam <zu!nZentsrum librarum auri puri se nouerit inoursurum, me6ietatem (üamere nostre, et sliam me6ietstem passis inju- r!sm persoluenclsm.

I^t »utem lieo «mn!a rsla Semper et illilists permsnesnt, Presens priuilegium jieri et Lull« »ures tz^psrio nostre msjestatis impresso iussimus eommuniri.

Huius autem rei teste« sunt: Albertus Klaglieburgensis, . . Kle6iolsnensi» et I^suclo Kiginus ^relnepiseopi, . . Ourensis et ^bbas sanoti (?alli, .. Oioeosis .. ös- siliensis .. Warmaeiensis,. . H^Ioesemensis, ^aeobus l'surinensis, ZVIa^nsroünus Vmolensiset ^. IZrixiensis I^piseopi, .. ^bbas iVIorKseensi», .. ^boss Eugenen«», rl. msZister llomus sanote tkeotonioorum in ^erusalum, 1^. I^antgrsuiu» I'Iiurin- gie, Albertus dux Laxonie, Ka^nsI6us 6ux öpoleti, Oomes L^sriclus cle Vienn» et »Iii quam plures.

Signum llomini klri6erici seeun6i, Dei grseia invietissimi liomsnornm Impe- ratoris Semper ^uZusti, Jerusalem et öicilie regis.

^eta sunt Kee snno oominiee Inoarnstionis Nillesimo 6uoentesim« vieesimo zexto. Nense.kunii, <zusrte6eeime In6ioti«nis, Impersnte o?omino nostro drille- rivo seounclo, clei grseis inuiotissimo Komanorum Imperator« Semper ^ugusto, Jerusalem et öieilie KeZe, ^uno Komsni Imperii ejus sexto, Kegni Jerusalem pri- mo et Uegni Licilie vicesim« non« ielieiter. ^men. Datum sput LurZum ssneti llomini, ^nno Klense et Imlietione preseriptis.

^ure» bull» ailpenilet.)

29

XXII

Schutzbefehl des Papstes Honorius IH. für Kaiser Friedrich wahrend seines Kreuzzuges, an den Erzbischof zu Bremen und den Abt

zu Stade. 1227.

( Uriß. lueinbr. in ^r«K. l,ubee.)

^onorius episeopus seruu» seruorum rlei. venerabili iratr!.. ^rekiepiseopo Lremeosi. et clileeto nlio.. ^libsti ötsclensi «alutem et spostoliesm oeoeclietionem. Linosra cleuoti« quam earissimus in onrist« ülius noster ^riclerieus) illustris Ko- manczrum Imperator Semper augustus et Kex Lioilie acl cleum et eeelesism Kalzere «iovsciturnos inlluoit. ut acl eius trsnnuillitatem et paeem 6iIiZenti studio et stucliosa diligentia intendsmus. Oum igitur iclem 2elo nclei se deuotionis aveensus ad Übe- rstionem terrs in qua Rex regum et dominus dominsntium ^esus ekristus generis Qninsni »slutem dignstus est miserioorditer opersri. potenter sieut imperialem de- oet msßnineentiam se aceinZst nos ut tum pium et salubre propositum melius ualest sdinipler«. susm et nlii sui persona« cum Imperio Kegno juribus et Konoribus suis sub besti petri et noslrs proteetione susoipimus. distrietius inliibentes ne quis in- terim ea inuadere minuere uel «uomodolilzet perturbare presumat. set usuue sc! re- ditum eius sub speeisli spostolice sedi« et^reliiepiscoporum et Lpisooporum deken» sione libers etquieta eonsistant. ()uooirea diseretioni uestre per apostolica soripta preoipiend« mandamus. quutinus siqui contra proliikitionem nostrsm susu teme- rsrio uenientes ipsius Imperatoris nonores et jurs que inlra Loes tue Metropolis irster areniepiseope «btinet inuaclere uel minuere seu quomodoliliet presumpserit indevite perturbsre. Kujus modi presumptores undeeunque tuerint ut s sus pre- sumptione desistant, et de presumptis debitsm satistaceionem impendsnt moni- tiooe premisss per exeommunieationem in persona» et interdietum in eorum terras sppellatione remvta eogstis quotiens kueritis requisiti. ()uod sinon smbo n^s exe- «ueodis potueritis interesse alter uestrum es nikilominus exequstur. Datum I^ateraoi. III. ^snuar. pontiuvstus nostri snnn undeoimo.

30