[20. März 1589] VIII. Congregatio XX. Martii. Obtuli d. doctoribus in plena congregatione informationem et refutationem ex meo et D. D. Haustein concepto concinnatam contra libellos supplices duorum doctorum Apollonii Menabeni et Coriolani Beccariae quam facultas approbavit et ut hic de verbo ad verbum referretur mihi imposuit.

Ad excelsum regimen inferioris Austriae archigymnasii Viennensis collegii medici informatio et refutatio contra supplices libellos Doctoris Apollonii Menabeni et Coriolani Beccariae.

Sacrae Romanae Caesareae Majestatis etc. domini nostri clementissimi vicegerens cancellarie ac consiliarii excelsi regiminis inferioris Austriae.

Illustres generosi magnifici nobiles et clarissimi viri domini gratiosi.

Supplices libellos Apollonii Menabeni et Coriolani Beccariae medicinae doctorum cum inscriptis decretis ab illustribus et generosis magnificentiis vestris non ita pridem oblatos ea qua par erat animi submissione et observantia accepimus et perlegimus humilimam quoque hanc [fol. 306v] nostram informationem ad utrosque libellos dum unius ferme sint argumenti magnificentiis vestris offerimus summopere petentes ut illam clementer recognoscant nostraeque facultatis inclytae statuta et privilegia prout hactenus strenue magnificentias vestras fecisse novimus inposterum quoque defendere atque conservare non dedignentur.

Etsi autem Apollonius illatae sibi injuriae nos insimulet tamen cum nec probabili nec rei veritati argumento consentiente hoc demonstret aliter non accipimus nec interpretamur quam quod inique nos accusando suam licentiam nullo commonstrato patrocinio contra nostra clarissima et notissima statuta et privilegia A. B. C. usurpatam hoc nomine excusare facultatem autem medicam apud superiorem magistratum exosam et suspectam facere summis viribus enitatur. Siquidem scripto nostro sub litera D. sibi et D. Beccariae ejusdem styli transmisso authoritate et vigore nostrorum privilegiorum uno quasi compraehensorum capite commonefecimus et demonstravimus olim facultatem medicam hujus archigymnasii Viennensis praeter caeteras academias exteras speciali privilegio imperatorum fuisse donatam ut neutiquam extero in quacunque sane academia promoto doctori concessum sit publice suam in hac civitate artem exercere priusquam statutis facultatis medicae publica disputatione seu repetitione sese conformem reddat quin imo nec de nostro quidem collegio cum tali in consultationibus apud aegros convenire liceat sub poena exclusionis ut liquido ex articulo sub litera B. videre est.

Tam clarissima et utilissima privilegia tantorum imperatorum atque archiducum hactenus ad commune reipublicae Viennensis incrementum huc usque conservata quis subterfugit et negligit contra ea illegitimo usu licentiam sibi praescribit et quasi vi arripit quis est ipso etiam Menabeno et Beccaria testibus si horum essent participes privilegiorum qui talem contra consuetudinem leges bonosque mores calcitrare non asserat? Quo pacto igitur et quibus de causis nobis pro injuria ascribatur dum re ipsa utrosque doctores contra statuta delinquere a nobis est objectum [fol. 307r] et comprobatum profecto nulla ratione assequimur.

Dum autem gloriantur se esse medicinae exteros doctores promotos facile concesserimus illos hujus archigymnasii privilegiis posse esse ignaros; non debere tamen eos fugere existimamus quae clarissimi quique philosophi imo ipse Galenus princeps medicorum quos eos sequi par erat memoriae prodiderunt: illi namque eum qui non propellit injuriam violentas manus inferre scribunt hic vero ex sententia Platonis diserte tradit nemini nisi commonstrato genere educatione atque eruditione in republica bene constituta suam artem exercere permissum esse. Proinde cum velint videri boni viri philosophiae et medicinae praeceptis abundantes haud decenter ab iis factum ea calumnia a qua longissime hactenus medica facultas abfuit apud magnificentias vestras conquerendo onerare et exosam facere quodque per se illis illicitum vi quasi velle extorquere.

Habemus in nostris annalibus non solum praeallegata privilegia nobis ab imperatoribus praefatis clementissime concessa sed etiam quoties ab exteris contra ea quid fuit attentatum aut actum clementissima tutela facultatem complexos fuisse et in delinquentes animadversionem seriam statuisse sicuti non pridem Hermannum Siderium Frisium medicinae doctorem externum qui dum immunis hisce privilegiis superbiret tandem justa sanctae memoriae Maximiliani II. animadversione et facultatis nostrae protectione civitate regnoque pulsum meminimus.

E contra olim Josephum Salandum medicinae doctorem et medicum aulae imperatoris Ferdinandii I. cum conformem statutis sese reddidisset perbenigne a facultate receptum asserimus. Pluribus quidem exemplis hoc demonstrare nobis haud esset difficile sed ne magnificentiarum vestrarum odiosa multorum enumeratione benignas aures obtundamus interim haec retulisse sat sit.

Est certe nisi hisce privilegiis medica facultas frueretur pridem collegium hoc celeberrimum cum maxima jactura et incommodo reipublicae Viennensis pessundatum concidisset. Quis enim exterorum doctorum hactenus repertus Menabenus aut Beccaria ut alios praetereamus qui curam [fol. 307v] publice legendi disputandi examinandi scholares et chirurgos promovendi dispensatoria conficiendi apothecas visitandi decanorum officia nationum procuratias sustinendi pupillorum rationes satis laboriosas expediendi sustinuisset? Quis talium unquam inventus qui hospitalia intra et extra civitatem gratis frequentasset aut tempore necessitatis contagioni pestiferae astitisset? Haec omnia ut interim publica alia onera academiae et civibus communia silentio involvamus facultas nostra gratuito perfert animoque promtissimo non sine maximo et rei familiaris et valetudinis dispendio summa cum obedientia et declaratione debitae benevolentiae erga reipublicae commune bonum hactenus subit sustinetque. E contra exteri privato proprioque inhiantes commodo cum reipublicae incommodo liberi vivunt ac crumenis auri argentique vi distentis in angustia medica facultate relicta discedere haud erubescunt.

Ut autem aequalitas servaretur huic incommodo imperatores suis nobis concessis sanctionibus consultum voluerunt quae etiam majores nostri magna cum constantia usque ad nos conservarunt et inviolata propagarunt. Quorum vestigiis cum insistamus eoque jure quo contra statuta agentes illi represserunt nitamur eorundem privilegiorum usum ad iniquam exterorum doctorum refraenandam licentiam nobis quoque concessam esse haud quaquam dubitamus.

Quod autem Apollonius dicat se honorifice requisitum operam suam multis primariis viris ac ipsi quoque serenissimo regi Poloniae Maximiliane cum laude navasse et impune hic practicam exercuisse hoc utique pro summa observantia et obedientia tanti regis ac principis facultas libentissime tum temporis passa est. Verum cum postmodum regiam suam dignitatem in Transylvaniam proficiscens dereliquerit assequi profecto haud possumus quem ille nunc libertatis suae patronum cujus privilegiis et inposterum gaudere seque munire valeat invenerit adoptaveritque.

Nec est quod Beccaria glorietur se cum medicis facultatis esse admissum ad consultationes super aegritudinibus infirmorum hoc etenim si semel aut iterum factum ex mera mansuetudine et benignitate ei concessum esse plane sibi persuadent. Tandem quamvis uterque se se insignia [fol. 308r] doctoralia accepisse hujusque rei testimonia habere asserat tamen cum inclytae facultati prout decebat illa non proposuerint nec ubi sint promoti aut qualia testimonia habeant ad nos quisquam retulerint haud certe persentiscimus cur eadem hic sibi patrocinari in animum suum induxerint.

Si namque omnibus legis peritis ut nostra fert opinio talia specialia privilegia statutis principum cedere in confesso est jure merito nostra ab imperatoribus et archiducibus Austriae accepta Menabeni Beccariae aliorumque doctorum exterorum privilegia si non evertent saltem subrugabunt penitusque evincent. Proinde cum eos ab illicita licentia medendi non desistere multo minus nostris statutis se se conformes reddere animadverteremus non injurandi aut laedendi gratia dum eos operam suam apud quosvis ingerere dicimus sed potius nostra salvandi privilegia publicumque bonum propagandi et augendi studio humanissime admonuimus.

Ex his igitur evidentissimis causis et rationibus cum illustribus et generosis magnificentiis vestris liquido constet et ad oculum pateat quam clarissimo privilegio confirmato facultas medica sit donata et quod ejus tenore non obstante quicquam alicujus doctorali privilegio minime liceat exteros medicinam in hac urbe exercere. Deinde quoque hactenus facultatem eo privilegio illegitimam licentiam exterorum severa animadversione repressisse. Denique justam et utilem esse reipublicae horum privilegiorum propagationem et conservationem maxime autem inutilem licentiam illegitimam quae ne in infinitum serperet a nobis eo jure quo majoribus nostris fuit usitatum merito etiam nostro scripto decenti et consueto facultatis duorum doctorum Menabeni et Beccariae illegitima licentia fuit reprimenda atque ideo nec ullo manifeste argumento injuriae alicujus illatae a nostris adversariis simus convicti multo minus quod ipsis contra tam manifesta privilegia in tam bene constituta republica pro suo arbitrio libertatem quae aliis fuit denegata effingere liceat medica facultas sibi persuadet illustres et generosas magnificentias vestras suas cogitationes eo directuras ut id quod justum est statuant nostram inhibitionem privilegiis [fol. 308v] supra allegatis fundatam justam defendant et tueantur amborum autem doctorum querelam utpote iniquam improbent illisque serio injungant ne ita libere curationes suas prosequantur donec statutis nostris se conformes reddant. Hinc fiet ut illustres et generosae magnificentiae vestrae pro summa sua sapientia in privilegiorum facultatis nostrae praejudicium nihil quicquam sint elargiturae.

Et sic tandem illustribus et generosis magnificentiis vestris debitam observantiam et obedientiam doctoribus autem externis se se nobis accommodantibus et privilegiis nostris gaudere volentibus omnem benevolentiam et fraternitatem offerimus.

Illustrium et generosarum magnificentiarum vestrarum obsequentissimi: N. Decanus et tota facultas medica archigymnasii Viennensis.

Articuli allegati ad informationem facultatis medicae A. B. C. [fol. 309v]