Sacrosancta generalis synodus Basiliensis in spiritu sancto legitime congregata universalem ecclesiam representans venerabilibus Jauriensi¹ et Olomucensi² episcopis ac dilecto ecclesie filio . . abbati monasterii in Obernburg³, Aquilegiensis diocesis, salutem et omnipotentis dei benedictionem. Ad compescendos conatus nepharios perversorum, qui personas et loca ecclesiastica super bonis et iuribus suis offendere ac multiplicibus perturbare molestiis non verentur, tanto magis per sacrum decet generale concilium oportuno remedio provideri, quanto per amplius turbationes huiusmodi et molestie in divine maiestatis offensam necnon ecclesiastice libertatis redundare dispendium dinoscuntur. Dudum siquidem cum in diversis mundi partibus consules civitatum et rectores necnon alii, qui potestatem habere videbantur, tot onera frequenter imponerent ecclesiis, ut deterioris conditionis factum sub eis sacerdotium videretur, qua sub Pharaone fuisset, qui legis divine notitiam non habebat quique omnibus aliis servituti subactis sacerdotes et possessiones eorum in pristina libertate dimisit et de publico eis alimoniam ministravit, in concilio Lateranensi ecclesie immunitati providendo sub anathematis districtione prohibitum extitit, ne consules rectores aut alii predicti ecclesias et viros ecclesiasticos talliis seu collectis aut exactionibus aliis aggravare presumerent transgressores et fautores eorum recipiendo anathematis sententie subiacere, donec satisfactionem impenderent competentem, et etiam deinde in generali concilio edictum fuerit, quod si episcopi forte simul cum clericis, etiamsi tantam necessitatem vel utilitatem inspicerent, ut absque ulla coactione ad relevandas communes utilitates vel necessitates, ubi laicorum non suppeterent facultates, subsidia per ecclesias laicis ducerent concedenda minime super hoc consulto Romano pontifice, concessiones et sententie, que a talibus vel de ipsorum mandato forent promulgate, essent irrite et inanes, nullo iniquo tempore valiture ac etiam in ipso generali concilio decretum extitit illum, qui infra tempus sui regiminis propter fractionem constitutionum vel sanctionum huiusmodi sustineret anathema, tanquam post illud non esset, ad satisfactionis debitum compellendus necnon ipsius successorem, qui non satisfaceret infra mensem, manere ecclesiastica censura conclusum, donec satisfaceret competenter, cum succederet in onere, qui substitueretur in honore. Postmodum vere felicis rocordationis Honorius papa III. attente considerans, quod quondam Fredericus secundus olim Romanorum imperator tunc sub obedientia et devotione sancte Romane ecclesie persistens ad laudem eiusdem ecclesie et sacri decus Romani imperii cupiens, ut expurgatis quorundam erroribus et iniquis statutis penitus destitutis de cetero ecclesie et ecclesiastice persone plena vigerent quiete et secura libertate gauderent, ac pie et iuste attendens, quod quorundam perversorum iniquitas adeo habundaverat, ut non dubitarent contra ecclesiasticam disciplinam et sacros canones statuta sua confringere adversus ecclesiasticas personas et ecclesiasticam libertatem edictali lege huiusmodi statuta iniqua irritaverat et preceperat irrita nuntiari et omnia statuta et consuetudines, que civitates et loca potestates vel consules aut quecunque alie persone contra libertatem ecclesie vel personas ecclesiasticas huiusmodi edere aut servare temptarent contra canonicas vel imperiales sanctiones de ipsorum capitularibus infra duos menses post ipsius legis publicationem penitus aboleri facerent et si de cetero talia attemptarent, illa ipso iure decrevit esse nulla et eos sua iurisdictione privates necnon locum, ubi talia deinceps presumpta fuissent, banno mille marcharum auri fisco imperiali preceperat subiacere, potestates vero consules statutarii scriptores statutorum predictorum necnon consiliarii locorum ipsorum, qui secundum statuta et consuetudines memmorata iudicarent, extunc essent ipso iure infames, quorum sententias et actus legitimos statuerat aliqualiter non tenere quodque si per annum prefatarum constitutionum inventi forent contemptores, bona eorum per totum suum imperium mandavit impune ab omnibus occupari salvis nichilominus aliis penis contra tales in eisdem generalibus conciliis promulgatis. Et insuper voluit idem tunc imperator, quod nulla communitas vel persona publica seu privata collectas exactiones angarias vel perangarias ecclesiis vel aliis piis locis aut ecclesiasticis personis huiusmodi imponere seu invadere ecclesiastica bona presumeret, quod si secus faceret et requisita ab ecclesia vel imperio huiusmodi emendare contemneret, tripliciter refunderet et nichilominus banno imperiali subiaceret, quod sine satisfactione debita nullatenus remitteretur. Statuerat insuper, quod quecunque communitas vel persona per annum iu excommunicatione propter libertatem ecclesie violatam persisteret, ipso iure similiter dicto banno imperiali subiaceret, a quo nullatenus extraheretur nisi prius ab ecclesia benefitio absolutionis obtento. Et insuper ordinaverat, ut nullus ecclesiasticam personam in criminali questione vel civili ad iudicium seculare trahere presumeret contra easdem canonicas sanctiones et constitutiones imperiales, quod si secus faceret, actor a suo iure caderet et iudicatum non teneret et iudex foret extunc iudicandi auctoritate privatus quodque iudices temporales, qui clericis et personis ecclesiasticis iustitiam denegare presumerent, tertio requisiti suam iurisdictionem amitterent, constitutionem ipsam de consilio etiam fratrum suorum, sancte Romane ecclesie cardinalium, qui tunc erant, auctoritate apostolica approbans et confirmans ipsam mandavit inviolabiliter observari necnon statutarios et scriptores ac violatores predictos exconimunicatos eadem auctoritae nuntiari. Et deinde ad audientiam dive memorie Caroli quarti etiam Romanorum imperatoris semper augusti deducto, quod nonnulli seculares persone in potestatibus et officiis publicis constitute videlicet duces marchiones comites barones et alii domini temporales necnon consules civitatum opidorum villarum et locorum rectores in diversis provintiis eiusdem imperii dei timore postposito statuta singularia et iniquas ordinationes motu proprio et de facto contra ipsas personas ecclesiasticas et ecclesiarum libertates et eorum privilegia considerant illisque de facto et publice utebantur contra canonicas et legitimas sanctiones, utpote quod nulla bona temporalia in potestatem ecclesiasticam transferrentur et ne clerici in sacris ordinibus constituti ad agendum et testificandum in civilibus et maxime in piis causis aliquatenus admitterentur quodque excominunicati laici et publice denuntiati in civili foro minime repellerentur. Et insuper predicti domini temporales consules et rectores per secularem potestatem res et bona clericorum occuparent arrestarent et oblationes Christi fidelium minuerent atque restringerent, exactiones et tallias indebitas de bonis et redditibus ecclesiarum exigerent et extorquerent, possessiones ecclesiarum et personarum earundem devastarent incendiis et rapinis, contractus in clericos et laicos factos legitime ad libros civitatum villarum et locorum predictorum inscribere et sigillare recusarent donataque et legata ad fabricas et ecclesiarum structuras contra prelatorurn voluntatem et aliorum, quorum intererat, temere usurpare presumerent ac in fraudem et odium clericorum de bonis etiam et rebus eorundem clericorum, que non causa negotiationum, sed pro eorum propriis usibus per eorum terras ducebant seu duci faciebant, thelonium exigere et recipere non verebantur et confugientes ad ecclesias et earum cimiteria inde extrahere contra canonicas et imperiales sanctiones huiusmodi presumpserant et presumebant. Idem Carolus imperator tanquam christianissimus princeps volens in premissis providere de remedio salutari etiam de quorundam ducum principum comitum baronum fideliumque aliorum sacri imperii sepedicti consilio, auctoritate imperiali quecunque statuta ac consuetudines predicta tanquam per canonicas et civiles sanctiones expresse reprobata cassavit irritavit et anullavit ac cassa irrita nulliusque esse voluit roboris vel momenti precipiens sub imperialis banni pena universis et singulis principibus et dominis temporalibus consulibus potestatibus et aliis in officiis publicis in eodem imperio constitutis, quatinus extunc ipsorum statuta et ordinationes, sicut in preiudicium ecclesiastice libertatis edita fuerant, omnino revocarent et de luce tollerent quodque secundum ea non iudicarent amplius nec sententias dictarent aut eisdem in iudicio vel extra iudicium quomodolibet pro se et contra eandem ecclesiasticam libertatem potirentur. Pronuntiavit insuper et eadem decrevit auctoritate, quod quicunque laicus cuiuscunque status aut conditionis existeret, ausu sacrilego et proprie temeritatis audacia sacerdotem vel clericum secularem vel religiosum diffidaret proscriberet captivaret spoliaret occideret mutilaret aut in carcere detineret vel huiusmodi maleficia perpetrantes scienter receptaret vel eis favorem prestaret, preter penas a sacris canonibus et legalibus sanctionibus in tales inflictas eo ipso redderetur infamis et omni honore privatus nec ad placita vel consilia nobilium admitteretur quovis modo hortans insuper in domino et requirens ecclesiasticos prelatos in illis partibus, in quibus committerentur talia, constitutos, ut legem imperialem huiusmodi per eorum ecclesias et synodos publicarent, ne transgressores huiusmodi per simulatam ignorantiam suam valerent in hac parte malitiam excusare, prout in constitutionibus et sanctionibus conciliorum et Honorii predictorum ac imperialibus prefatis plenius continetur. Cum autem sicut lamentabili querela dilectorum ecclesie filiorum . . abbatis et conventus monasterii beate Marie Cotwicensis ordinis sancti Benedicti Pataviensis diocesis nuper accepimus, nonnulli principes duces comites barones et alle seculares potestates earundem constitutionum et sanctionum canonicarum et legalium forsan ignari contra ipsas ab abbate et conventu predictis communiter vel divisim forsan tallias et gabellas ac alias exactiones illicitas hactenus extorserint et adhuc extorquere nitantur ac etiam bona abbatis et conventus predictorum invaserint arrestaverint occupaverint detinuerint et suis usibus applicaverint necnon occupare invadere arrestare detinere et eisdem suis usibus applicare similiter de facto presumant in animarum suarum periculum necnon abbatis et conventus predictorum non modicum preiudicium atque damnum, nos abbati et conventui predictis in premissis oportune providere volentes discretioni vestre per hec nostra scripta in virtute sancte obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios abbati et conventui predictis contra quoscunque transgressores et violatores constitutionum et sanctionum earundem, cuiuscunque gradus dignitatis et excellentie fuerint, efficacis defensionis auxilio assistentes non permittatis eos contra canonicas et legales sanctiones et constitutiones huiusmodi indebite molestari necnon easdem constitutiones, ubi et quando expedire videritis, solemniter publicantes faciatis transgressores et violatores huiusmodi, si et prout iustum fuerit ac ubi et quotiens expedierit, tamdiu excommunicatos et anathematizatos publice nuntiari, donec ab earundem talliarum collectarum impositionum et quarumlibet extorsionum necnon bonorum abbatis et conventus predictorum invasione arrestatione occupatione detentione et applicatione omnino desistant necnon etiam efficaciter restituant eisdem abbati et conventui occasione premissorum per eos lesis et gravatis tallias gabellas et exactiones ipsas ac etiam bona abbatis et conventus predictorum arrestata occupata detenta et applicata ipsis aut que per se vel alios illo pretextu quomodolibet receperunt, ymo verius temere et illicite usurparunt, a se libere omnino relaxent ac in manibus vestris iuraverint, quod de cetero talia non comittant et ea committentibus non prestent auxilium consilium et favorem contra dictores per censuram ecclesiasticam et alia iuris oportuna remedia compescendo invocato etiam ad hoc si opus fuerit auxilio brachii secularis. Ceterum si forsan huiusmodi transgressorum aut violatorum vel ea fieri mandantium ipsisque consentientium seu dantium illis per se vel alios directe vel indirecte publice vel occulte auxilium consilium vel favorem presencia pro monitionibus et requisitionibus per vos de ipsis faciendis tute secure vel commode haberi nequiret, nos vobis monitiones et requisitiones huiusmodi ac citationes quaslibet per edicta publica locis affigenda publicis, de quibus sit verisimilis coniectura, quod ad notitiam dictorum citatorum et monitorum pervenire valeant, faciendi plenam et liberam concedimus tenore presentium potestatem volentes, quod monitiones requisitiones et citationes huiusmodi perinde ipsos citatos requisitos et monitos, ut premittitur, artent ac si eis facte et insinuate presentialiter et personaliter extitissent, non obstantibus tam pie memorie Bonifacii pape VIII, quibus cavetur, ne aliquis extra suam civitatem vel diocesim nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad iudicium evocetur seu ne iudices extra civitatem vel diocesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscunque procedere aut alii vel aliis vices suas committere seu aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorundem trahere presumant, dummodo ultra duas dietas aliquis auctoritate presentium non trahatur ac de personis ultra certum numerum ad iudicium non vocandis, qua aliis constitutionibus apostolicis contrariis quibuscunque aut si aliquibus communiter vel divisim a sede apostolica indultum existat, quod interdici suspendi vel excommunicari aut extra vel ultra certa loca ad iudicium evocari non possint per litteras non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem. Datum Basilee XII. kalendas iulii anno a nativitate domini millesimo quadringentesimo tricesimo quinto.

Source Fulltext: FUCHS, Göttweig II (=FRA II/52, Wien 1901) S. 271-277