Sacrosancta generalis synodus Basiliensis in spiritu sancto legittime congregata universalem ecclesiam representans ad perpetuam rei memoriam. Placuit divine pietati hoc tempore animos hominum, qui variis abusibus irretiri ceperant, vehemencius excitare et per synodum universalem mores ecclesie in melius reformarentur, ut quereretur salus cunctorum. cum salutari direccione capitis et membrorum in viam iusticie et sanctitatis, quod ut facilius atque ordinacius fieret et ne sub pretextu variarum opinianum^a aut Romani pontifices aut alii quicumque non satis universalibus conciliis obedirent, predisposuit eadem divina pietas in sacro Constanciensi concilio synodorum universalium iurisdiccionem ita declarari, ut nulli relinqueretur ambigendi occasio, cum decreto solemni diffinitum extitit universale concilium habere auctoritatem inmediate a Christo, cui quilibet cuiuscumque status et dignitatis, etianisi papalis fuerit, obedire tenetur in hiis, que pertinent ad fidem ad extirpationem scismatis et reformationem ecclesie dei in capite et in membris ac pertinentibus ad ea. Dum antem hec cura reformandi ecclesie huic universali synodo Basiliensi incumbit, hoc unum singulari solicitudine prosequendum arbitratur, ut per singulas ecclesias ministri instituantur ydonei, qui scienciis et virtutibus effulgeant ad Christi gloriam et universi populi Christiani edificationem salutarem, cui rei grave impedimentum hactenus afferre visa est gratiarum expectativarum multitudo, que gravem ordini et statui ecclesiastico perturbationem variasque ordinationes ac plurima discrimina comperitur iniecisse. Ex hiis enim frequenter dati sunt ecclesiis ministri non probati nec cogniti vacaturorumque beneficiorum expectatio, sicuti antiqua iura testantur, occasionem desiderande mortis aliene prestare solet, quod plurimum preiudicat animarum saluti. Sed et insuper lites innumere et contentiones inter servos dei excitantur, rancores et iurgia nutriuntur, pluralitatis benefitiorum fovetur ambitio, facultates et peccunie regnorum et provinciarum mirum in modum exhauriuntur, pauperes discurrendo ad Romanam curiam innumerabiles vexationes subeunt et inter viarum discrimina nonumquam spoliantur occiduntur et variis affliguntur pestibus atque etiam suis patrimoniis aut parentum opibus exhausti egestati subiacere coguntur, plurimi absque iusto titulo beneficia sibi vendicant et non, quibus iure debentur, illi obtinent, sed nonnumquam hii, quibus aut circumveniendi proximum maior astutia aut ad litigandum faccultas suppetit uberior sub involucionibus quoque prerogativarum antelationum aliorumque huiusmodi gratias concomitantium fraudes plurimas et deceptiones contingit inveniri. luvenibus etiam, qui studio litterarum et virtuosis operibus intendere deberent, datur materia evagandi, qui sepius per litium amfractus et varios discursus ratione gratiarum ipsarum turbantur et inquietantur, ordinariis collatoribus suum ministerium subtrahitur et confunditur ordo ecclesiasticus, dum unicuique sua iurisdictio non servatur, Romanique pontifices, dum offitia inferiorum sibi nimium vendicant, a maioribus et magis fructuosis operibus universale bonum concernentibus retrahuntur nec inferiorum directioni atque correctioni invigilant, sicuti publica utilitas exposcit, que omnia gravem confusionem statui clericali ac sacerdotali in dispendium divini cultus et preiudicium publice salutis afferunt possentque graviorem in futurum afferre ruinam rebus hiis in deteriora iugiter prolabantibus,^b nisi provideretur in adversum. Volens itaque hec sancta synodus super hiis oportunum remedium adhibere statuit et decernit, ut Romanus pontifex, qui pro tempore fuerit, eas deinceps gratias expectativas aut nominationes nullo modo nullave ex causa concedat, cum ipse pre ceteris, ne sit tantorum occasio malorum, abstinere debeat, frustra enim inferioribus inhiberetur, si ipse, qui aliis debet esse omnium bonorum et virtutum exemplar, non abstineret. Ut enim ille sanctissimus Leo papa inquit, tocius familie domini Status et ordo mutabitur, si quod inquiritur in corpore, non invenitur in capite, integritas etiam presidentium salus dinoscitur esse inferorum cessentque de cetero iam facte et tam ipse quam. etiam fiende, si que fiant, sint nulle ipso facto exceptis illis gratiis et nominacionibus, super quibus processus iam sunt expediti, quas ex certis rationabilibus causis in octo mensibus, quibus hactenus cursum habere consweverunt, tollerandas duximus, donec aliter fuerit ordinatum. Reservationes etiam particulares, quecumque fuerint benefitiorum vacaturorum tam per Romanos pontifices quam per legatos sedis apostolice de cetero nulle sint ipso facto. Non tamen intendit prohibere hec sancta synodus hoc presenti decreto, quominus futuri Romani pontifices tempore pontificatus sui modo honesto et convenienti de uno benefitio ad collationem, in qua fuerint decem benefitia, et de duobus, ubi fuerint quinquaginta, et ultra disponant ita tamen, ut in eadem ecclesia cathedrali vel collegiata duas prebendas suo tempore non conferant, ut qualificationes graduatorum inferius designate suum valeant sortiri effectum in ipsis. Neque etiam collationes per preventionem fiendas intendit impedire decreto nostro de reservationibus quoad cetera et aliis decretis huius sancte synodi in suo robore duraturis. Ut vero ceteri, ad quos benefitiorum dignitatum offitiorum et administracionum collatio seu quevis dispositio spectat, ad providendum litteratis iuris et scientia perornatis specialius astringantur, voluit eadem sancta synodus certas qualitates virorum litteratorum et graduatorum designari, quibus certo ordine debeat provideri, prout inferius annotatur, adiciens, quod si per prelatos et doctores alicuius nationis in hoc concilio consistentes pro bono sue nationis aliter circa huismodi qualificationis disponendum videatur in futurum, quidquid per illas fuerit ordinatum et in generali congregatione presentis concilii conclusum, extunc prout exnunc ratum et firmum habeatur et vim decreti habeat, acsi presenti decreto de verbo ad verbum expressum foret, quod si quis cuiuscumque etiam si cardinalatus patriarchalis pontificalis aut alterius cuiuslibet dignitatis contra predictum ordinem et qualificationes ut premittitur designatas vel designandas de ipsis benefitiis dignitatibus personatibus offitiis et administrationibus quovis modo disposuerit, eo ipso sit irritum et inane collatioque huiusmodi ac provisio seu quevis dispositio ad superiorem proximum devolvatur, qui similiter habeat providere, quod si non fecerit, ad alium superiorem devolvatur gradatim usque ad summum pontificem ascendendo. Non volumus tamen ordinarios collatores et eos, ad quos presentacio seu alia quevis dispositio benefitiorum spectat, in quatuor mensibus, quibus prefate gratie expectative vel nominationes cursum non habent, donec ipse gratie expectative vel nominationes ad eorum collationem presentationem seu dispositionem concesse cessaverint, ad qualificationes infrascriptas observandas astringi. Secuntur qualificationes et ordo in conferendis benefitiis per ordinarios, de quibus supratactum est. Primo cum generalis concilii statuta sancte ordinatum existat, quod quelibet ecclesia metropolitana teneatur et debeat unum habere theologum, qui sua doctrina et predicationibus fructum salutis afferat, ordinat hec sancta synodus, quod extendatur etiam huiusmodi ordinatio ad ecclesias cathedrales taliter videlicet, quod quilibet collator ipsarum prebendarum teneatur et debeat canonicatum et prebendam, quamprimum facultas se obtulerit et inveniri poterit, uni magistro licenciato vel in theologia baccalario formato, qui per decennium in universitate privilegiata studuerit et onus residencie ac lecture et predicationis subire voluerit quique bis aut semel ad minus per singulas ebdomadas cessante legittimo impedimento legere habeat et quociens ipsum in huiusmodi lectura deficere contigerit ad arbitrium capituli in subtractione distributionum tocius ebdomade puniri possit et si residenciam deseruerit, de alio provideatur. Verumtamen ut vacare possit, liberius studio nichil perdat, cum absens fuerit a divinis. Insuper quod in qualibet ecclesia cathedrali vel collegiata ultra predictam prebendarum^c theologo ut premittitur assignandam tercia pars prebendarum conferatur graduatis alias ydoneis modo et forma infrascriptis sic, quod prima vacatura huiusmodi graduato et deinde post alias duas sequens eo modo conferatur et sic deinceps videlicet magistris aut licenciatis seu baccalariis formatis in theologia, qui per decennium in aliqua universitate privilegiata doctoribus seu licentiatis in altero iurium vel medicina, qui per septem annos in sua facultate studuerint in universitate ut supra, magistris seu licentiatis in artibus cum rigore examinis, qui per quinquennium in aliqua universitate a logicalibus inclusive et supra in artibus vel in alia superiori faccultate studuerint necnon in theologia, qui per sex annos vel in utroque aut in altero iurium baccalariis, qui per triennium, si nobiles ex utroque parente et ex antiquo genere, alias autem per quinquennium similiter in aliqua universitate privilegiata ad minus studium suum fecerint. Qui de predictis gradibus tempore et nobilitate supradictis fidem facere teneantur collatori, per legittima documenta exhortamur ordinarios collatores, quod in conferendis benefitiis huiusmodi, presertim quoad dignitates respectum habeant singulariter ad magistros necnon licentiatos et baccalarios formatos in theologia, in dignitatibus vero non electivis personalibus administrationibus et offitiis dictarum ecclesiarum idem ordo modus et forma in omnibus observentur. Quod si quis ex dictis qualificatis ternpore vacationis prebende seu dignitatis huiusmodi alias duas obtineat prebendas seu dignitates et prebendas vel aliud seu alia beneficium aut beneficia, quod vel que residendo in altero ipsorum et horis divinis interessendo valerent seu valeret usque ad summam seu estimacionem ducentorum florenorum auri camere, similiter quicumque duas prebendas cathedrales obtinuerit, nullatenus in ipsa tercia parte includi seu comprehendi censeatur, in ecclesiis autem parrochialibus, que in civitatibus aut villis muratis existunt, instituantur persone sicut supra qualificate aut ad minus, qui per tres annos in theologia vel in altero iurium seu magistri in artibus, qui in aliqua universitate privilegiata studentes fuerint, si tales poterint inveniri, qui voluerint huiusmodi benefitiis deservire. Et ut facilius inveniri possint, statuit hec sancta synodus, quod quolibet anno durante tempore quadragesime omnes et singuli hoc modo qualificati de ipsa diocesi et alii, qui voluerint, habeant per se vel per procuratorem sua nomina exhibere illis, ad quos beneficiorum curatorum collatio vel presentatio spectat, seu eorum vicariis, quod si non fecerint, collacio seu presentacio vel dispositio aliter quam, ut premittitur, facta non propter hoc irrita censeatur. Et similiter in collatione tertie partis prebendarum superius memorata intelligatur, si tot graduati seu qualificati modo premisso poterint inveniri teneanturque ut premittitur ipsi graduati et qualificati sua nomina tempore predicto ipsis, ad quos benefitiorum dispositio spectat, seu eorum vicariis exhibere per se vel procuratorem, quod si non fecerint, collatio seu presentatio vel dispositio aliter quam, ut premittitur, facta non propter hoc irrita censeantur. Si autem illi, ad quos beneficiorum quevis dispositio spectat, contra supradictarum qualificationum designationem et ordinem aliquod benefitium contulerint seu ad ipsum presentaverint vel quolibet modo disposuerint, sit ipso facto irritum et inane, velud^d superius permissum est et nichilominus per concilia provincialia, cum in hiis defecerint aut etiam personis non ydoneis quoquomodo providerint, iuxta tenorem constitucionis generalis, que incipit: grave de prebendis, corrigantur et debite puniantur. Illi vero, ad quos benefitiorum regularium spectat collatio seu dispositio pretermissis indignis eadem religiosis ydoneis conferant et assignent, quod si aliter fecerint, per eorum superiores et capitula provincialia corrigantur et debite puniantur. Datum in sessione nostra publica in maiori ecclesia Basiliensi sollempniter celebrata IX. kalendas februarii anno a nativitate domini rnillesimo quadringentesimo tricesimo octavo.

Source Fulltext: FUCHS, Göttweig II (=FRA II/52, Wien 1901) S. 299-304