In nomine domini Iesu; amen. Nos Laurentius Gotwicensis et Mathias Scotorum Wyenne monasteriorum ordinis sancti Benedicti abbates, Thomas Sancti Yppoliti et Leonardus in Tyrenstain monasteriorum ordinis sancti Augustini canonicorum regularium decani Pataviensis diocesis per reverendissimum in Christo patrem ac dominum, dominum Vdalricum dei gracia episcopum Pataviensem visitatores monasterii Sancti Andree cis Traismam canonicorum regularium ordinis sancti Augustini iam dicti specialiter deputati, prout in litteris ipsius reverendissimi patris domini episcopi prefati desuper confectis plenius continetur, universis et singulis, quorum interest sew interesse poterit quomodolibet in futurum, salutem et sinceram in domino caritatem, Ad monasterium gloriosi principis sancti Andree apostoli, ordinis sancti Augustini et diocesis prefatorum, visitacionis gracia personaliter venientes invenimus hew monasterium pre dictum in spiritualibus et temporalibus in capite et in membris collapsum pariter et destitutum et ope reformacionis permaxime indigere.^a Nam conventum in se divisum reperimus, quosdam partes in ipso conventu facientes et ab obediencia prelati dissidentes, plurimos redditus et census percipientes et expendentes, administracionem ad hoc ab ipso prelato non habentes et nec racionem de hiis prelato nec ipse prelatus conventui facientes, nonnullos eciam pecuniam aut alia munuscula accipientes et circa seculares personas deponentes, unde et monasterium gravissimis debitis extitit obligatum, plerosque a pocioribus punctis regule statutorum et cartarum multipliciter deviantes, propter que penis gravioribus fuerant merito subigendi, sed dulcorem misericordie preferentes iudicio emendacioris vite promittentibus penas et correcciones prelato et fratribus supradictis pro eorum excessibus infligendas misericorditer suspendimus tempore pro presenti una cum conclusione visitacionis finali usque post proximum instans festum pasce reversuri, actum ipsius visitacionis tunc completuri. Ne autem religiosi prefati revolvantur irreligiose conversacionis in abissum, auctoritate ordinaria nobis commissa districte in virtute sancte obediencie precepimus et mandamus primo, ut discordia et controversia inter nonnullos in hoc monasterio exorta totaliter sit extincta pariter et sopita nullusque alteri quidquam improperet vel indignetur occasione dicte dissensionis, eciam caritatis vinculum iuxta principale regule preceptum precipue custodiatur. Hec enim caritas ut ait Ieronimus solum reddit hominem deo viventem, hec religioses, hec monachos facit, sine hac monasteria sunt tartara, inhabitantes sunt demones, cum hac vero sunt paradisus in terris et in eis degentes sunt angeli. Utque dileccio caritatis fraterne, quam vicissim ex domini et regule preceptis exhibere tenentur, non decidat, non algescat, ymo verius passim sucrescat ad profectum, prelatus et fratres supranominati unanimiter et concorditer vivant. Hec est enim vera vita dei, non dyaboli, vere monasterium, non infernus, vera vita religiosa, non dyabolica, econtra nulla vita, pro certo deterior quam simul degere corde et non mente et vere infelices sunt, quibus non inest una, sed diversa voluntas. Volumus eciam et eadem auctoritate ordinavimus, quod tres fratres ad minus discursivi et habiles ad loca bene regulata et sancita dirigantur ad unius anni spacium ad minus ibidem mansuri et alii in observancia regulari bene instituti loco ipsorum recipiantur, tamdiu conserventur et caritative pertractentur, qui alios in monasterio existentes pariter et ipsum prelatum in monasticis disciplinis fideliter instituant et informent, sintque et ipsis duo vel alii de eorum consilio ad hoc ydonei unus ipsius prelati ut manus dextera decanus et alter ut manus sinistra procurator ab ipsius prelati voluntate, quantum cum deo et salva observancia regulari possunt in nullo discrepantes, sed omnium animos, quantum in se est, in sepedicti prelati confirmantes, a quorum eciam consilio prelatus ipse non facile dissenciat. Superbarum namque insensatarumque mencium est suo tantum uti consilio attendatque diligenterquam gravis imposita est sarcina humeris, qui de subditorum animabus de corpore de verbis de moribus obligatur aput divinum examen reddere racionem. Caveat igitur quesumus, ne de se eciam levis suspicio in malo possit oriri, ne dispergat, quos conatur educere, sed circa omnes se ipsum bonorum operum prebeat exemplum secundum regule mandatum. Sic ordinata sic racioni conformia mandata fratribus proferat, ut eciam depravate superbeque mentes animentur ad obediencie semitas; sic dulcis sic mitis sit sermo, ut duriciei furorem non suscitet, sed frangat exortum. Sic erga inobedientes virilis et constans sit animus, ut omnis muliebris mollicies discedat e medio, excidantur in ortus primordia, vepres, ne nimium crescentes germina seminum suffocent. Nihil quippe in rectore periculosius est, quam vana humilitas ad correpcionem erga superbos protervosque subditos. Corripiat igitur iuxta regulam inquietos etc., subditorum autem discat unusquisque cum Petro, quod nisi prelato, ymo Christo in eo obediat, partem cum Christo in regno Christi et dei non habebit, quam imposita videantur extranea nec consona racioni. Preposito igitur tamquam patri obediatur etc., ut canit regula. Non enim est monasterium non religiosi non monachi, ubi subditis obediencia deest erga prelatum. Destruccioni corpus est expositum, dum membra discordant a capite eius et quia vicarii honor redundat in deum, volumus et ordinamus, ut prelato, qui vicarius est Christi, in omni loco et ab omnibus singularis, ut dignum est, reverencia deferatur ita videlicet, quod si fratribus in choro vel in mensa residentibus prelatus pertransierit, omnes ei sedentes inclinent, nisi aliquam personam reverendam secum ducat, tunc enim eciam assurgere debent. Alias autem ubicumque fratres sederint, prelato veniente assurgant sibique inclinent ac quousque sederit vel pertransierit, stantes persistant. Omnes eciam inclinent, cum prelatus aliquam oracionem, correccionem iniunxerit. Similiter faciant singuli, quos aliquid facere vel dicere iusserit. Observent denique omnes, ut coram eo in omni habitu suo disciplinate se habeant nec nunquam in eus^b presencia verba contra modestiam et disciplinam proferre presumant. Si quis eciam in eius presencia chorum intrare vel exire voluerit, sibi reverenter inclinet, ut regule mandatum impleatur; honore coram vobis prelatus sit vobis.||
Insuper districte prohibemus, ut nullus presidentium aliquem de fratribus verbo vel facto molestare audeat super eo, quod forsan in visitacione aliquid de ipso vel quocumque alio in generali vel speciali patefecerit nec frater alium fratreni ex simili motivo ledat, alioquin penam carte visitacionis prioris auctoritate reverendissimi in Christo patris et domini, domini,^c quam quidem cartam prelatus ipse et omnes et singuli fratres sui debent in singulis suis punctis et articulis diligenter et fideliter observare. Demum hortamur et in visceribus Iesu Christi obsecramus venerabilem in Christo patrem huius monasterii prepositum, omnes et singulos eiusdem monasterii fratres. ut secundum regulam beati Augustini episcopi, secundum quam vivere venerunt, necnon secundum statuta ordinis eis tradita degant ac vitam suam dirigant et cartas visitacionum priorum non cassatas et eciam presentis sedule^d observent ad dei gloriam eorumque profectus et merita et ad edificacionem populi Christiani quodque id comodius adimplere valeant, scedulam quandam, in qua continentur quedam observanda, cum secreto reverendi in Christo patris ac domini domini Laurencii abbatis Gotwicensis supranominati ipsis scilicet prelato et fratribus suis reliquimus nobis vel aliis visitatoribus proxime supervenientibus exhibendam. Hanc quoque cartam singulis mensibus prelato et omnibus fratribus congregatis legi volumus in conventu. In quorum omnium sic, ut premittitur, actorum evidens testimonium et robur nos Laurencius Gotuicensis et Mathias Scotorum Wyenne monasteriorum abbates. Thomas Sancti Yppoliti ac Leonardus in Tyrenstain monasteriorum decani supranominati presentem cartam sigillo monasterii abbacie Gotuicensis prefati ob nostrorum condeputatorum visitatorum defectum sigillorum tradimus impressione insignitam. Datum et actum in monasterio predicto Sancti Andree cis Traismam vigesima prima die mensis decembris anno a nativitate domini millesimo quadringentesimo sexagesimo octavo.

Source Fulltext: FUCHS, Göttweig III (=FRA II/55, Wien 1902) S. 4-7