XLVIII.

1273, Boleslaus II., Herzog топ Schlesien (Liegnitz) verpflichtet sich, gegen den Bischof топ Breslau, Febr* nachdem ihm dieser die drei Jahre hindurch im Liegnitzlschen erhobenen bischöflichen Einkünfte überlassen, die fernere Erhebung der Einkünfte der Kirche nicht zu hindern.

Liber niger pririlegiorum episcopal. Wratisl. fol. 393.

Nos Bole/.laus, d. gr. dux Slesie, presentem inspecturis literam notum facimus, quod cum nos biennio sede vacante et tercio anno, statim post eleccin

1) Wohl Schirobanz oder Zawisc, O. 6 M. von Oppeln, bei Konstadt.

2) Freier Zehnt nach Ritterrecht hîess der Zehnt, welcher von dem Besitzer des Grund stücks an jede ihm beliebige Kirche gegeben werden konnte, ein Vorrecht des alten einheimischen Polnischen Adels, s. meine Beiträge zur Geschichte des alten Ritterrechts in Schlesien in dem Jahresberichte d. hist. Section d. Gesellschaft f. vaterl. Cultur vom Jahre 1841.

Urkunden. XLVIU. 53

nem venerabilis patris domini T(home) episcopiWrat. jam cúrrente') decimas et (1272.) redditiis in terra nostra ad episcopalem mensam pertinentes qnalitercunque occu- passemus in usus nostros redigentes, idem dorn, episcopus ea, que de redditions suis tribus annis predictis usurpaveramus, mediante dilecto filio nostro, Henrico duce Slesie2), nobis cum consensu sui capituli liberaliter condonavit, presertim sub ea spe, et condicione adjecta, ut anui presentís decimas et episcopales res alias nee non canonicorum suorum ac aliorum clericorum et religiosorum integre pereiperet et quiete et inposterum annis singulis in nullo ecclesiastici redditus et jura episcopalia in terra nostra inpedirentur. Nos igitur predicte munificeucie dorn, episcopi nobis inpense liberaliter non ingrati sed pocius grates debitas re ferentes, progeiiitorum uostrorum, qui benigno favore et varus beneficiis prosecuti sunt venerandam matrem nos train Wratislauiensem ecclesiam, vestígiis inhe rentes, earn tanto propensius diligere ac iovere intendimus et honorem ejus pro viribus promoveré, quanto ad hoc ex debito a jure propaginis obliganiur, presen- tibus Uteris sigilli nostri munimine consignatis repromisimus bona fide, quod ab hoc die inantea per anuos singulos decimas tarn episcopi quam aliorum clericorum ac religiosorum in nullo impediemus, ad solucionem eorum favorem nostrum et auxi- lium benivolc inpensuri, ad has obligaciones et promissiones nostras, senioris lilii nostri, dorn, ducis Henri ci consensu et presencia accedente, qui in robur et te stimonium horum omnium sigillum suum cum sigillo nostro hiis Uteris appendit. Quia vero de redditibus anni presentís centum et quatuor marcas et octo scotos argenti jam sustiilimus, nos ad solvendum istam summam hiis Uteris obligamus, ita videlicet quod medietatem in medio quadragesime et reliquam partem in nati- 3. Apia vítate b. Johannis baptiste sine omni obstáculo persolvemus. Et si per procura- 24. Jnni. tores dorn, episcopi iuventum fuerit, nos ultra accepisse predictam summam, ad ipsum in predictis terminis persolvemus, et quod superest de redditibus hu jus anuí procurator episcopaUs colliget, nostrum in hoc si necesse fuerit auxilium habitti- rus. Quod si predicta omnia et singula non adimpleverimus, nos voluntarle sub- icimus et placet nobis, quod amonicione canónica premissa in personam nostram excommunicacionis et in terram nostram prefatas sentencias iuterdicti (ferat), consensu predicti filii nostri ad hoc speciaUter accedente. Datum in Hagnow, anno domini MCCLXX, secundo, in die sánete Agate, sub testimonio uuueiorum nostrorum, quos ad hoc speciaUter miseramus, videlicet dorn. Bertoldi plebani de Jaw or. Laurencii script oris, trat ris Le on i s ordinis Minorum et socii sui, Zaslai judicis curie nostre, Haconis militis, Henrici de Prouin, Her mann! Corrigie, fratris Ylmanni confessons nostri, Raduani subdapiferi

1) Abo in den Jahren 1268, 69 und 70.

2) Heinrich, Herr von Jauer, seit 1278 Herr von Liegnitz, seit 1290 als Heinrich V., Herr von Breslau, bekannt.

54 Urkunden. ХЫХ.

iiostri, Budiiioii subpineerne et aliorum multorum, qui tunc affuerunt presencia corporali, conscripta manu Nicolai, magistri nostrorum filiorum.

xux. Thomas, d. gr.Wrat. ep., dominis Peczoldo de Sprotauia Saganiensi

12J^? et Rathiborio Crostneusi archipresbyteris et universis ecclesiarum rectoribus, " tarn regularium quam secularium et omnibus plebanis et personis ecclesiasticis in ducatu dorn, ducis Conradi constituas, salutem in domino. Cum nos nobilem principem, dorn. Conrad um, ducem Slezie, multociens requisissemus et per viros fide dignos et ydoneos pluries fecissemus nioneri, ut de decimis, slatim post obi tum bone memorie dorn. T(horae)1), predecessoris nos tri, usque in presen il tern diem, nobis et clero nostro ablatis satisfaceret et a collectis ac exaccionibus, qui b i is homines ecclesie uostre multipliciter gravabat, desisteret, ipse nostris mo- uiciouibus contemptis, timoré dei postposito, minore anime sue cura, de decimis nostris, quas pluribus usurpaverat, satisfacere non ¡curavit, variis collectis et exaccionibus homines ecclesie continue aggraraudo contra decreta sanctorum pa- trum Laterausis concilii2) et contra sua privilegia3), necnou contra latam sen- tenciam per dominum Guidon em olim legatum in concilio Wrat. celebrato4). Propter quod, multis premissis monicionibus, cum ipsa rei evidencia manifesta es set violenta decimarum occupacio et collectarum extorsio, in totam predicti ducis lulimus sentenciam interdicti generaliter. Vobis itaque universis et singulis in virtute obediencie et sub pena excommunicacionis, quam exnunc in contemptores uostri maudati ferimus, districte precipimus et mandamus, ut a die publicacioiiis liaruiii litterarum nullus vest ru m in tota terra prefati ducis audeat divina officia ce lebrare aut aliqua ecclesiastica sacramenta exhibere, prêter baptizmata parvnlo- rnm et penitencias moriencium, sepultura ecclesiastica specialiter interdicta. Quod si aliquis clericorum sentencie nostre contemptor et mandati nostri violator extite- rit. excommunicatiis secundum qualitatein persone et quantitatem delicti officio et beneficio privabitur. Voliimus autem, quod istius sentencie tenorem quilibet ar- chipresbyter habeat et statim subditis suis publicet et inscribat nobis nomina connu, si qui non servaverint interdictum, nec aliquis excuset suam inobedîenciain propter appellaciones, si quas predictus dux interposuit vel interpoliere voluerit, que a jure frivole et illegittime reputan tur. cum sit ejus violencia manifesta, quia non ad defensionem iniquitatis sed ad presidium iniiocencie est appellacionis remedium in- stitutum. Datum Wrat., nono kalend. ApriKs.

1) Thomas I. starb 30. Mai 1267. Vergl. N. XLV.

■2) Die vierte Lateranische Kirchenversammlung vom J. 1215. Vergl. S. 3. Anmerk. 5.

3) Vom 13. Dec. 1253. in meiner Urkundensammlung zur Gesch. d. Urspr. der Städte u. s. w., N. 42 und vom 25. Mai 1261 das. N. 54.

4) Im J. 1265. Vergl. S. 50. Anmerk. 1.

Urkunden. L. 55

Cum nos Thomas, miseracione divina Wrat. episcopus, nuper circa nativita- l. tem b. Jobannis bapt. tulisseinus sentencias excommunicacionis in quosdam milites, l)l2'J; advocates et scultetos et interdicti in quasdam villas et opida in districtu Saga- niensi et Bolezlauiensi, Crostnensi et Glogouiensi pro eo, quod a 24. jn'n¡. tempore obitus bone memorie dorn. T(home), predecessoris nostri, usque in ho- diernum die m per eos non solute erant nobis et clero nostro décime prediales, sed post multas moniciones denegate eraut nobis contra jura novi et vele ris testa- mentí et contra generalem consuetudinem Pol on i e et specialiter constituciones sanctorum patrum et contra jura edita per dominum Urban um ') papain et post- modum promulgata per venerabilem cardinalem dominum Guido 11 em2), tunc in partibn.s istis sedis apostolice legatum, et nobilis princeps Conrad us, dux Sle- zie, sentencias predictas contempnens, excommuuicatis et interdictis publice communicaret in contemptum clavium ecclesie et nichilominus decimas ecclesie nostre et cleri nostri statim post mortem prefati predecessoris nostri, sede vacante, usque in prefatum diem violenter occupasset, et nos ipsum sepius babuissemus commonitum per viros honestos et fidedignos, ut ab hujusmodi violencia desisteret et satisfaceret de decimis ablatis et de injuriis ac dampnis, nobis et ecclesie no stre hominibus illatis, ipse nostris monicionibus non acqnievit sed, malis pejora accumulans, nobis et clero nostro et hominibus ecclesie nostre multa dampua a cl ime faceré non veretur pro novis operibus, que pro libito suo excogitat, ad que ecclesia non tenetur, extorqnendo collectas sive taillas et exacciones et modis varus aggravando pauperes ecclesie contra concilia provincialia et contra Late- ranense concilium et specialiter contra concilium predicti dorn.Guido 11 is legati et contra sua, que ecclesie nostre contiilit, privilegia, et post ammoniciones, ymmo pocius contra eas per viros probos ut ab hiis desisteret sibi factas. Nos igitur, videntes ipsum ducem Conrad uni omnes moniciones nostras contempuere et ju- gum ecclesie, ut supradictum est, plurimum aggravare, maxime in collectis et decimarum usurpacione, cum ipsa rei evidencia manifesta esset violencia et vio lenta decimarum occupacio ac extorsio collectarum, ex officii nostri debito, non audentes tantam ecclesie lesiouem ulterius sub dissimulacionis involucro preteriré, civitates, castella, opida, villas et totam terram in ducat 11 predicti duels Con rad i sitam et ad ejus dominium pertiiientem in hiis scriptis generali ecclesiastico subicimus interdicto, aliis sentenciis specialibus, qnas olim tulimus, in suo robore duraturis. Denunciamus eciam sepedictum dorn. С о nia du m ducem in canonem late sentencie incidisse3) pro eo, quod extorsit taillas et collectas ab hominibus et personis ecclesiasticis contra constituciones sanctorum patruni Lateranensis concilii et dorn. Gui don is sedis apostolice legati antedicti. Actum et datum . .1.

1) Im J. 1248, bestätigt 1263. Vergl. S. 50, Anm. 1.

2) Im J. 1265. Vergl. S. 50, Anm. 1.

3) Als Bekanntmachung, in Folge einer offenkundigen Thatsache.

56 Urkunden. L. LI.

anno domini MCCLXXII, IX. kalend. Aprilis, in capitulo nostro Wrat. Pre- sentibus confratribus nostris, dominis Gerlao prepósito, Nicolao decano, Con rado cantore, Wirchozlao custode, Mileiio Glogouiensibus, magistro Franczcone Opoliensi archidiácono, Dirsicraio, Wolkero, Boguzlao Damiani, Tobia, Petro cancellario nostro, magistro Vírico, Henrico, Demetrio, magistro Andrea phisico, magistro Johanne Gozuini, Ottone, Andrea Glogouiensibus canonicis nostris, domino Gotsalco abbate ceno- bii s. Marie et confratribus suis Sulizlao, Pribizlao, fratre H er man no de ordine Predicatorum et socio sao.

Iterato publicata fuit eadem sentencia die eodem -ante missam per dominum episcopum in choro s. Johannis, quasi coram eisdem canonicis et insuper coram Henrico plebano de Coprnih, Bogdalo canónico s. Egidii, Lupello, Bo- guslao subcantore, Johanne Cachea, Conrado, Bogdano Strezca, Johanne Mileii, Nicolao, Michaele, bambino subeustode, Vito, Au- gustiuo, Gotfrido, Radzlao, Henrico vicariis et quasi omnibus scolaribus.

и. Ut quiescat animus litigancium et bonum pacis et concordie firmius solidetur

1372, expedit talia propter labilem hominum memoriam scriptis utilibus commendari, ut • Apn1, subnascencium tollatur materia questionum et, si necesse fuerit, in hiis memoria se- eundetur. Nos igitur Conrad us, d. gr. duxSlezie, ad noticiam universorum volu- mus pervenire, quod mediante venerabili patre (d.W. ep. Liibuc. ep. cum) dorn. T h о m a Wrat. ep.in hune modum (concordavimus) quod ipse decimas triuin anuorum, menee sue spectantes, quas in toto ducatu nostro accepimus, nobis de consensu capituli sui liberaliter condonavit, ita tarnen, quod decimas istius quarti anuí usque ad .m. jnni. nativitatem b. Johannis baptiste nunc instantis eidem episcopo sol venins, prout in sua graeia poterimus obtinere, et promittimus bona fide, quod de cetero et ipsi episcopo, clericis et religiosis in percipiendis decimis nullum prestabimus impedi- nientuin, yniino ad eas exigendas nostrum dabimus auxilium, quoeiens fuerimus requisiti, et ad ista servanda predictum dorn. W(ilhelmum) Lubucensem episcopum duximus obligandum. Si vero, quod absit, contingeret, nos ista non servare vel altenun connu infringere, subicimus nos episcoporum judicio predicto- rum, ita quod in personam nostram excommunicacionis et in terram nostram inter- dicti sentencias promulgare valeant, omni appellacione remota. Liceat eciain sibi tune decimas triuin annorum predictorum, quas nobis condonavit, repetere siio jure. In cujus reí testimonium presentes literas nostro et ipsius dom. Lubu- censis episcopi sigillis duximus roborandas. Actum et datum Wrat., presen- tibus eisdem episcopis, G(erlaco) prepósito, N(icolao) decano, C(onrado) cantore, V(irchozlao) custode M(ileyo) archidiácono Glogouiensi, Vol kere, Boguslao, magistro Andrea, magistro Vírico, canonicis Wrat., ma

Urkunden. LH. LUI. LIV. 57

gistro Amoldo et magistro Volkero, canonici* Lu bucen s i hu s et pluribos aliis fidedignis. XIV. kalend. Maji, anno domiiii MCCLXX secundo.

Revereudo domino soo С (on г ado), illustri duci Slezie, W(ilhelmos), lu. d. gr. Lu bu ce nsis episcopos, paratum obsequium et sincerum. Noveritis, do- iî27?') mine, quod cum nos vestra negocia omni sollicitudine cum venerabili fratre dom. Wratislauia episcopo in Wratislauia tractaremus idem dominus tracta- tum clericorum, ordinacioni per nos inter vos et ipsum facte, hollo modo voluit commiscere, veruiitamen vobis terminom usque ad festum b. Margarethe impetra- 13. лн. vimos, ut tempore intermedio, secuiidom prefatam nostram ordinacionem, sibi istios anni decimas persolvatis, de clericis vero sois, qoi in irregolarítatem inci- deront intendit faceré, quod sibi videbitur expediré ').

Venerabili in Christo patri dom. T(home), Wrat. episcopo, H(enricus), un- d. gr. dox Slezie, salotem cum dileccione sincera. Pervenit ad nos, qood vos 2?*ачг exacciones peconiales facitis in clericos ecclesiarum nostrarom, qnariim patroni somos, quod est usque ad hec témpora inaudituin. Quare petimos, quatenus ab hujosmodi proposito desistatis, qoia uiillo modo volumus, quod iidem turbentur clerici in hoc facto, nee videimis vestros defectos quod nostri vel eciam alii cle- rici vobis debeant subvenire. Datum Wrat. in festo b. Bartholomei apostoli2).

Com nos Thomas, miseracione divina Wrat. episcopos, noper circa anon- liv. ciacionem b. Marie virginis tolissemos seutenciam interdicti in terram domini Con- 1273- radi docis Slezie pro eo, qood post multas moniciones in terra ejus denegate ¿ ^üré eraut nobis et clero nostro décime prediales a tempore obitus bone memorie dorn. T(home), predecessoris nostri, etproeo, quod collectis, talus et varus exac- cionibus homines ecclesie gravare non cessabat contra Lateran en se concilium et contra concilia provincialia et specialiter contra jura edita per dom. Urbano m papain et postmodom innovata per cardinalem dorn. Goidonem, tone in provincia Polonie legation, necnon contra sua, que ecclesie nostre contulit privilegia et

1) Unstreitig im April 1272 ausgestellt, nach dem Interdicte vom 24. März 1272, N. XL1X

und L, wie N. LI und LIV zeigen. 1) Diese Urkunde steht zwischen mehreren anderen vom J. 1272, wohin sie vielleicht,

wenn nicht eher zum J. 1273 gehört, indem sich darauf zu beziehen scheint, was

Heinrich IV. später im J. 1284 dem Bischöfe vorwarf.

.--

8

58 Urkunden. L1V. LV.

contra generalero consiietudinem Polo nie in decimis persolvendis, idein princeps 17.April, iiuper circa dominicain Raniispalmarum, mediante venerabili patre ") dorn. W(il- helmo) Liibncensi episcopo, per viam composiciouis innuens se procederé, pe- ciit a nobis, ut sibi decimas triiim annorum, quas a tempore prefati b) predeces- soris nostri sede vacante usiirpaverat, indulgeremus, ita sane, quod estimaciouein decimarum, quas quarto anno usiirpaverat c), nobis plene solveret ante festum na- -24. Juni, livilatis b. Johannis baptiste nuper preteritum et quod de cetero nobis et clero no- stro iu decimis nullum prestaret impedimentum, ymmo ad eas exigendas prestaret auxilium bona fide. Ad que facienda se per iiistriimeiitum sub sigillis suo et dicti dorn. W(ilhelmi) episcopi taliter obligavit, quod si predicta non adimpleret, sen tencias excominiiuicacionis et interdict!, omni appellacione remota, voluntario se subjecit (sic) '). Cujus precibus aniiuentes et, quantum cum deo potuimus, defe rentes d), predictam sentenciam revocavimus sub condicionibus antedictis, quibus se promiserat pariturum. Cum igitur de decimis e) quarti anni et de aliis dampnis in nullo nobis satisfecerit, ymmo malis pejora accumulans décimas et census hujiis quinti anni2) jam usurpaverit, pauperes ecclesie diversis collectis et exaccionibus aggravando, ita quod animalibus eorum ablatis, quibus arare debiieraiit, jam pene mendicare coguntiir, nos ex officii nostri debito, non audentes tantam ecclesie le- sionem ulterius sub dissimulacionis involucro preteriré, civitates, castella, opida. villas et totam terrain in ducatu dicti dom. C(onradi) f) sitam et ad ejus domi nium pertineutem in pristinam sentenciam reducentes, generali subicimus interdicto, sepedictum vero principem C(onradum), sua exigente et invalescente contuma cia, ex causis predictis excominunicamiis et ejus consiliarios in hoc facto, et niclii- lominus propter usurpacionem decimarum contra synodales constituciones et pro pter exacciones collectariim denuiiciamiis ipsiim in canonem late sentencie in cidiese.

LV. T(bomas), d. gr. Wrat. episcopus, domino A. decano Glogouiensi et

1272' universis ecclesiarum rectoribus tain regularium quam secularium ac omnibus per-

*p r'sonis ecclesiasticis et plebanis, in ducatu ducis Conradi constitutis, salutem in

domino. Cum propter usurpacionem decimarum nostrarum et cleri nostri et propter

collectariim exaccionem, quibus multipliciter homines ecclesie nostre gravabantur

per nobilem principem dorn. C(onradum) ducem Slezie in totam terram ipsius

•-> i. Mir*, olim circa anunciacionem b. Marie virginis tnlissemus sentenciam interdict!

Abweichungen des Schreibens N. LV: a) (Vatru b) prefati fehlt. �?) sustulerat d) cujus vo-

luntati quantum �? d. p. annnentes e) revocavimus sperantes quod condiciones et formant per predirtum episcopnm ordinatam observare deberet sed quia de decimis etc. f) d. C. ducis.

1) Siehe N. LL

2) Also reebnete wahrscheinlich Thomas IL vom Tode Thomas I. 30. Mai 1267 bis dahin 1268 als erstes, und sonach bis Mai 1272 das 5te Jahr.

Urkunden. LV. LVI. LVII. 59

ideinque princeps uuper circa dominicain Kamispalmarum ') sepedictum veroprin- n.Aprii.

cipem dorn, ducem Cour ad um, cum ipsa rei evidencia manifesta esset ejus vio lenta decimamm occupacio et collectarum extorsio excommunicavimus et ejus consiliarios in hoc facto, et deuunciavimus ipsum in canonem sentencie late per dorn. Guidouem sed. apost. legatum iucidisse. Vobis itaque universis et sin gulis in virtute obediencie et sub pena excommunicacioiiis, quam ex nunc in con- temptores mandati nostri ferimus, districte precipimus et mandamus, ut a die publicacionis harum litterarum nullus vestrum in tota terra prefati ducis nee eciam in curia vel presencia ipsius audeat divina officia celebrare ant aliqua exhibere ecclesiastica sacramenta, prêter baptismata parvulorum et penitencias morieucium, sepultura ecclesiastica specialiter interdicta, et si exilíele in varias temptaciones iucideritis, summum gaudium estimantes cum illi, qui propter justician] et jura ec- clesie persecucionem paciuntur, beati a domino reputentur. Datum Wrat. auno domiui MCCLXXII, III. Nonas Septembris.

Thomas, d. gr. Wrat. episcopus, dilectis in Christo priori et fratribtis or- lvi. dinis Predicatomm in GlogouiaJ2) et in В oleslau ez3) neenon gardiauo et fra- , 1272- tribus ordinis Miuorum in Glogouia4) et in Crostna salutem in omnium saín- ' ep tari. Cum propter usurpaciouein deeimarum nostrarum et cleri nostri et propter collectarum, — cetera ut supra (N. LV), unde fratemitatem vestram rogandam duximus et monendam, ut has nostras sentencias publicantes non celebretis divina officia, nisi jaunis clausis, excommunicatis et interdictis exclusis, juxta canónicas sanecioues. Datum Wrat. anno domini MCCLXXII, III. Nonas Septembris.

Thomas, d. gr. Wrat. episcopus, dominis de Sagan, de Crostna, de lvii. Bol es lauem (sic) et de Glogouia archipresbyteris salutem in domino. Cum si- _ ~27^r eut scitis in totam terram nobilis principis domini C(onradi) ducis Slezie olim circa annunciacionem b. Marie virginis tulissemus sentenciam interdieti propter 24. mí«. violentant occupacionem decimarum nostrarum et propter collectas et alia aampna hominibus ecclesie nostre illata ac postmodum formam composicionis, quam vene- rabilis frater noster dont. W(ilhelmus) Lubucensis episcopus de consensu

1) Hier folgt wesentlich wörtlich, was N. L1V S. 58 von Z. 2 bis Z. 22 steht, mit Aus nahme der dort unter dem Texte angegebenen Abweichungen.

2) Das Kloster ist im J. 1258 vom Herzoge Konrad II. gestiftet worden. Urk.

3) It un/.lau. W. 6% M. von Liegnitz. Das Kloster soll im J. 1234 gestiftet worden seyn. Zimmermann VI. 171.

4) Waren bereits 1257 hier vorhanden. Wadding IV. p. 256.

8

60 Urkunden. LVII. LVIII.

suo dictaverat idem dux non servasset, eo quod, cum decimas trium annorum sibi indulsissemus, de decimis quarti anni, quas ante Cesium b. Johannis nuper prete- ritum nobis solvere debuerat, in nullo satisfecit, ymmo decimas et census hujus quinti anni jam usurpavit, varus collectis et angariis homines ecclesie nostre ag- gravaudo, propter quod cum predicti excessus ipsa rei evidencia manifesti essent, post plurimas moniciones, in totam terram ipsius sentenciam iuterdicti et in ipsum principem tulimus sentenciam excommunicacionis et in ejus consiliarios in hoc facto, denunciantes uichilominus, eum incidisse in canonem late sentencie olim per dominum Guidon ein apostolice sedis le» alum, nude vobis sub pena excommuni cacionis districte mandamus, quatenus a recepcione harum litterarum has nostras sentencias publicetis, ut nullus presbyterorum in tota terra prefati ducis uec eciam in curia vel presencia ipsius audeat divina officia celebrare aut aliqua exhibere ecclesiastica sacramenta prêter baptismata parvulorum et penitencias morieucium, sepultura ecclesiastica specialiter interdicta. Quod si aliquis de subditis nostris ausu temerario divina officia celebrare presumpserit, statim eum excommunicatum denuncietis, nomen ejus per vesicas litteras nobis intimantes, ut inobediencium con tumaciam cohercere possimus. Datum Wrat., anno domini MCCLXX.II, TU non. Septembr.

LVIH.

1273, Konrad, Herzog von Schlesien (Glogau), giebt um Absolution vom Banne zu erhalten, dem Bischöfe 18. April. Thomas von Breslau Genugthuung und erneuert und bestätigt die von ihm am 13. Becmbr. 1253 dem Bisthume und dem Glogauer Collegiatstifte ertheilten Freiheiten und Rechte ').

Aus dem Originale des Archivs des Dom espítele С 57, mit welchem ein zweites Original im Prov. Archive völlig übereinstimmt. An der Urkunde hängen vier Siegel von weissem Wachse.

An gelben seidenen Fäden, mit der Umschrift:

S. ABBrS ЕССХШ SCI VINCENCII.

An rothseidenen Fäden, mit der Umschrift:

CONRADVS DEI GRA DVX ZLESIE ET POLONIE.

An gelbseidenen Fäden, mit der Umschrift:

S. WlbELMI DEI GRA EPI LVBVCEN.

An rothseidenen Fäden, mit der Umschrift:

S. ABBATIS SCE MARIE Ш WRAT.

In nomine domini amen. Nos Conradus, d. gr. dux Slezie, notutn faci- mus universis, quod cum propter occupaciones decimarum episcopi, canonicorum Glogouiensium, cleri et regularium, quas minus bono ducti consilio feceramus et injuste acceperamus, vinculo essemus excommunicacionis astricti et terra nostra ecclesiastico subposita interdicto, nos ad satisfaciendum nostre consciencie apud nos et fame apud homines humiliari volumus sub potenti manu dei et pro absolu-

1) Gedruckt in Worbs neuem Archive I. S. 90, nach einer sehr mangelhaften Abschrift.

Urkunden. LVI1L 61

cione predictarum seilten darum obtinenda et gracia reconciliacionis ecclesiastice nostre prudencie inniti nolentes, consilio prehabito quautitatem satisfactions et modum in manibns et volúntate venerabilis patris dorn. Thome, ер. Wrat. simpli- citer et totalitcr posuimus, nos in hac parte per omnia ejus gracie submittentes, missis ad eum pro hoc viris providis et honestisW(ilhelmo), d. gr. episcopo Lu- bucensi, comité Ocezlao judice terre nostre et Bronizlao castellano Byto- miensi uostris baronibus.

Secundum formam igitur satisfactionis ab ipso dorn, episcopo nobis impositam et taxatam sibi promittimus bona fide et suis successoribus pro nobis et uostris successoribus, pro dampnis solummodo episcopo et hominibus episcopi /actis octingentas marcas argenti, quarum (recentas usque ad nativitatem doraini proxime 24. Decbr. venturam et residnas quingentas usque ad pascba domini nomine Wratizlauien- 1274, sis episcopatus persolvemus eidem, sive argentum sive terras et possessiones que 1,Apnl- equivaleant assignaudo. Prêter hec, promittendo satisfacere ad plenum canonici:* personis, clero et viris religiosis de dampnis a nobis factis eisdem in Glogo- uiensi ducatu, juramento etiam corporaliter prestito spondemus correctionem pre- teritorum et futurorum cantelam, ita quod amodo de decimis monete et aliarum re- rum possessionibus et rebus aliis eorumdem nos millo modo intromittemus, inimo episcopus et capitulum sua et sibi debita libere pacifice percipient et quiete.

Et artículos infrascriptos et libellâtes ad honorem dei et s. ecclesie bona fide promittimus observare. Clericos, cujuscunque ordinis vel dignitatis existant, non captivabimus uec in exiliuin mittemus vel de terra fugabimus aut rebus spoliabimus, idem cnstodientes circa homines episcopi, personarum et canonicorum ecclesie Glogouiensis. Bona episcopi, canonicoruin et cleri, predia, domos, annonas et res alias non usurpabimus nec de mandato nostro, consilio, auxilio vel favore aliquis usurpabit, et milites nostros, qui de predictis aliqua occuparunt vel post- modum occupabunt, cogemus omnimode cum effectu ad restitucionem plenariam la- ciendam, sive captis pignoribus sive terris et possessionibus occupatorum perso nis ecclesiasticis et ecclesiis in solutum datis pro dampnis ipsorum. Clericis au- tem excommuiiicatis et laycis non coinmunicabimus, nec tempore excommunicacio- nis vel interdicti faciemus in contemptum clavium ecclesie coram nobis divina offi cia celebrari. Presbíteros et alios clericos non cogemus terroribus vel favore tune celebrare divina, contemptores et rebelles et inobedientes millo modo defendemus. Item, liberi erunt homines episcopi et canonicorum sibi (sic) liberi sive ascripticii a strosa et poduoroue ') et aliis omnibus exactionibus, neenon a recipiendis vel procurandis nunciis vel hospitibus nostris, a stan vel stacionibus nostris. Ad exa- ctiones autem, id est poradlne2), et alias qualescunque eos nidlatenus compelle- mus. In tribus tarnen solis casibus, si casu et non culpa nostra vel militiim nostro-

1) Hofplatzgeld. Linde im Glossar. Es ist die Grundsteuer von den Häusern: census arearum. S. Stenzels Urkundensamml. S. 11.

2) Grundsteuer von den Hufen. Stenzel a. a. O. S. 10.

6-2 Urkunden. LVIII. ЫХ.

13. Пег

rum precedente acciderint confèrent proporcionaliter cum alus de terra nostra, per camerariiim tautuin episcopi super hüs compellendi, videlicet si nos, quod absit. vel castrum capi contigerit et per pecuniam redimi, vel si exercitus validus in ter rain nostram veuiens et ibidem stans, sit de necessitate per pecuniam amoveudus '). Villas episcopi et canoniconun G log on i en s i urn in districtu nostro et alias ubi- cunque inWrat. dyocesi eciam canonicoruin et personarumWratizlaniens, nullo modo intrabimus nos nee uxor nostra ad cenam nee ad prandium vel nocturnum nee ipsas gravabimns in sumptibus vel expensis, omnia supradicta extendi volontés ad villas per dorn, episcopum noviter acquisitas, confirmantes et innovantes omnia pri vilegia et libertates que vel quas concessions domino episcopo et ecclesie Glo- 1253, gouiensi et specialiter datas in Glogouia sub anno doiiúui MCCL tercio in die beate Lucie virgiuis ').

3) Omnia igitur supradicta promittimus firmiter observare. Si autem, quod ab sit, ingrati et benefícii et gracie inmemores premissa non inpleverinius vel aliquod premissorum, licitum sit domino episcopo omnium quinqué aunorum precedencium dainpua a nobis petere et exigere et per censuram ecclesiasticam ad id nos cogère, appellacione nostra non obstante, oui in hiis scriptis renunciainus expresse, dilu cide profitentes, quod remissio satisfaction'!.* predictorum dampnorum non fuit pura, imino coudicionalis, scilicet si nos cum enoctu quod proinisimus teneremus. In quo rum robur et meuioriam presentem Jitterain fecimus communiri sigillis nostro et ve- nerabilis patris, dorn. Wilhelmi episcopi Lu bucen si s ac dominorum, Wil- lielmi s. Vinceiicii et Got s al ci s. Marie abbatum Wratizlauieusium. Datum Wrat., \I1II. kalend. Maji, anuo domiui MCCLXX tercio, preseiitibus dominis episcopo et abbatibus eisdem neenon dominis Gerlaco prepósito, Nicolao de cano, magistro Stephauo archidiácono Wrat. comité Ocezlao judice terre nostro, Petro Glogouieusi, Bronizlao Bytomiensi castellanis, Vitkone de Loin, Dirscone de Osetuo, militibus nostris et alus multis.

их, Thomas, d. gr. Wrat. episcopus, honorando capitulo G log oui en s i.s ec

'2712м»/ c'es'e salutem cum sincera in domino karitate. Ex certa relacione ad nostram pervenit noticiam, quod quidam presbyteri et in alus ordinibus constituti in terra dorn. (Inris Conrad i tempore interdict!, quod miseramus in terram ejusdem du els, divina officia celebraverunt, nostrum mandalum contempnentes, et ne tantas excessus lranse.it incorrectus aut eorum irregularitas silencio contegatur, discre- cioni vestre injungimus et mandamus in virtute obediencie firmiter precipiendo, quatenus eos, quorum nomina iuferius annotantur et de quibusdam vobis pro corto

1) Vergl. Urk. N. XVII vom 3. Mai 1260 S. 25.

•2) Abgedruckt aus dem Originale in Stenzels Ui-kundensamml. N. 42.

3) Die folgenden 7 Zeilen bis: teneremus, fehlen ganz bei Worbs.

Urkunden. LIX. LX. LXI. 63

constat, quia tempore interdictó celebravernnt, deuuncietis publice excommunicato*, mandantes auctoritate nostra omnibus archipresbyteris in terra predicta constituas, ut eosdem in eorum et suis ecclesiis, pulsatis campanis et candelis extinctis, sin gulis diebus dominicis denuncient publice excommunicatos tamdiu donee de sua inobediencia peuitenciam egerint condignam secundum arbitrium superioris. Hii sunt, qui interdictum non servaverunt: Alberne de Sagan, Woyslaus pres byter, Bartholomeus de Lubin, Henricus subdiaconus deDewin, Pau lus Cesaris, Albertus scripto (sic), Henricus de Cosuchow, Johannes de Villa Rodgeri, Jobannes de Villa Ebrardi, Hermannus de Art, Herman nus de Cupra et alii, de quibiis vobis constat, innodati. Predicta sen tencia per vos, nt diximus, et per archipresbyteros pnblicentur (sic). Mandetis eciam, ut iidem archipresbyteri sub sigillis suis vobis litteras, vestrum mandatum continentes, remittant, quas nobis debito tempore transmittetis. Datum Wrat. se quent*! die s. Vincencii episcopi in capitulo ").

Thomas, d. gr. Wrat. episcopus, Ira tribus Predicatoribus et Minoribus in lx. Glogouia salutem in domino. Denunciamns vobis excommunicatos presbyteros i*273'? et clericos iufra scriptos, qui nostrum mandatum contempnentes in terra dorn, du- cis Conradi divina officia celebrarunt tempore interdicti, vos devocius commo- nentes, ut eos omnimode evitetis. Sunt autem hii: Alberus de Sagan, Woy- zlaus presbyter et alii, ut in superiori littera (N. LIX) continetur, et alii per vos evitentur quos noveritis esse similes supradictis. Datum Wrat. in capitulo, se- quenti die s. Vincencii episcopi.

Thomas, d. gr. Wrat. episcopus, honestis viris dominis V. prepósito et lxi. Crisano, canonicis Glogouiensibus salutem in domino. Dileccioni vestre pre- <1273'> cipieudo mandamus, quod cum omni diligencia moneatis Jaco bum album et Lu- p u I du m necnon filinm militis Nicolai clericos ut beneficia, que occupavemnt et detinent occupata indebite viventibus possessoribus eonindem in Nona-eccle- sia, in Glogouiensi ecclesia et in Vin relinquant nee amplius de ipsis se intro- mittaut, quod si non feceriiit infra octo dies, ipsos peremptorie citetis, dantes eis шипи terminum pro tribus, feriam secundam proximam post diem beati Johannis 2«. Juni. baptiste coram nobis comparendi Wratizlauie et ad ea, que ipsis proposita fue- rint respondendi. Sub sigillis vestris nobis preseutem litteram remittatis. Datum Wrat. sequcnti die sancti Vincencii episcopi.

1) Doch wohl im J. 1273, gleich nach erfolgter Aussöhnung mit Konrad von (¡logan.

Г

64 Urkunden. LXIL