') Meibom junior bemerkt hierzu: „Intelligti Hugoicicionem, Lexicographum antiquum, quem HeinhoJdus noater eleganii ändert in membrana deacripsit in u/um tu) monasterij. Autographum ipsum MS penes me eß, in quo fub finem fubjuncta efi T***»t Hi/loria, five narratio." Ueber Hugvicionis katholicon brevilogus codex cfr. J. G. L. Kosegarten's Wörterbuch der nieder- k«»ch«n Sprache älterer und neuerer Zeit. I. Band. Greifswald 1856. 4to Vorrede, pag. VH und VIH. Nr. 1, 3, 5. Kosegarten 45 ksMt du Werk aber nur aus Manuscripten des löten Jahrhunderts.

24

deuotae memorise H. Raspo Lantgrauius Thuringorum, quem Dominus propter regnum pofuerat in contra- dictionem, Domino Friderico quondam Imperatore, facta est contentio inter filios Henrici Comitis Anfcharise ex parte vna, et Marchionem Henricum Mifneniem ex parte altera, confanguineos defunctj, quis eorum videretur esse vicinior hereditatj ejus. Quibus pro dominio terrai Thuringise litigantibus, quidam de nobi- 5 libus prouinciae illius fequebantur Marchionem, quidam vero partem fouebant adverfam, et fchifma erat inter eos. Tandem filij Comitis accepto promiiTo pecuniœ a Marchione recefserunt ab eo. In diebus illis extitit quidam Otto nomine de Hadmerfleue, diabolus terras, qui in diebus fuis flagellum fuit in manu Dei omnis generis hominum. Manus enim omnium contra eum, et ipfe erat contra omnes, destruens et exfpolians capellas et ecclesias, coemiteria et monasteria, monachos et monachas, albos et albas, nigros et nigras,

10 pupillos et viduas, ducens in captiuitatem, mittens in carcerem, mutilans pauperculos, occidens innoxios et hominum habitacula pofuit in defertum, et mißt ignem in aedibus eorum, et villas eorum combufsit, et siluit terra in confpectu ejus, et in omnibus his non est averfus furor ejus, sed adhuc manus ejus extenta. Nam adhuc spirans minas ca;dis in difcipulos Dominj, coepit perfequi ecclefiam Dei, qua? dicitur Walkenrede, fitam in partibus Thuringiae, Fueruntque ibi monachi Ciftertienfes. Mißt itaque contra eos fatellites fuos.

15 Qui venientes vsque Beringen, grangiam ecclesise jam dictae, coeperunt abigere pécora. Audierunt autem majores terrai uocem eorum, et comedit eos zelus domus Dei dederuntque cor fuum ad captandam bene- uolentiam virginis Marise, cui deditus et dedicatus est omnis ordo Ciftercienfium: et confurrexerunt aduerfus malignantes viri virtutis vnanimes in illos, Comités de Stalberg et de Bichelinge, et circumdantes eos impetum fecerunt vnanimes in illos, et intulerunt eis pugnam et fecerunt vltionem in viros defectores, et

20 excutientes praedam reddiderunt earn dominis fuis; viros autem illos percufserunt in ore gladij. Ob banc caufam ortae funt inimicitiae durse inter Thuringos et Ottonem, fuitque bellum potens inter eos diebus multis, in tantum, vt quemcunque comprehenderent virum, perderent cum rebus2). Prœdicti autem Thuringj cum fuifsent in parte filiorum Comitis de Afcharia in werra fuperius dicta videntes quod non pofsent debellare Ottonem conduxerunt aduerfus eum Henricum feniorem filium Comitis de Afcharia, quod Ottonem minime

25 latuit; vifumque est ei, vt defenderet fe de omnibus. Factum est autem die quadam, et ecce venit nuntius ejusdem Henrici in grangiam Mammendorp, qui diceret, dominus meus deponet fe hic ad pernoctandum, et factum est ita. Nam cum efset fero ante sabbatum, in illa die venit habens fecum Comitem Olricum de Regenfteine qui et ipse inimicus erat Ottonis. Otto vero de multis caftellis ejectus, quia fuit iemper pacis impatiens, fedebat illo tempore in caftello Egelen, quod diftat a Mammendorp milliaribus tribus. Vt ergo

30 audiuit, quod illic erant, conuoeatis ad fe vins mißt apprehendere eos. Deditque conuentum malignantium fub manu militum confidentiœ fuas, praecipiens eis et dicens: Viriliter agite et confortetur cor veftrum: confortamini et estote viri fortes. Qui cum audifsent dominum, abierunt. Cum autem appropinquafsent loco, quo ibant, praetereuntes villam quandam furati funt fcalas duas, et venerunt illuc: erat autem nox, et locatis fcalis ad murum afcenderunt ex eis octo viri, et effracta fera caeteros intromiferunt exspectantes ad

35 valuam. Qui curiam ingressj coeperunt agere pro officio legationis fuse, et primo conglobati in vnum excitauere tumultum quafi compugnantis exercitus, facientes strepitum cum armis, dantes voces infultantium, agitantium et percutientium: et tarnen ab invicem non funt feparatj, et hoc ideo, fi forfitan hi, qui intus erant, praepararent se ad resistendum et erumperent contra eos, starent parati ad pugnam. Sed haec frustra. Comités enim prsedicti postquam ingressi funt grangiam ad vefperum coeperunt epularj, et biberunt vsque

40 ad facietatem ipsi, et omnis comitatus eorum, vnde et indormiebant fopore graui absque cuftodia, nil for- midantes aduerfi. Infiituerant et mane die Dominica prandere illic, et fecerant rapi pullos, maetari porcum, et duos arietes oeeidi. Multam enim habebant familiam, ita vt equis eorum septem sexagenae diftribuerentur

2) Die Stelle von: „In diebus Ulis extitit quidam Otto" bis „vt quemcunque comprehenderent virum, perderent cum rebus" ist gedruckt in H. Eckstormii Chronicon Walkenredense. Helniaestadii 1617. 4to. pag. 338 und in J. G. Leukfeld's Antiquitates Walken- 45 redenses. Leipzig und Nordhausen. 1705. 4to. pag. 400 Nota r.

25

Dormiuit autem Comes Henricus in domo hospitum juxta cemiterium, et audito clamore dixit jacens in lecto: quid est hoc? fi domus ardet, exeamus. Dicebatur autem de familia fua, quod tota dormiuit in magna domo duobus militibus exceptis, qui erant cum eo. Sic et ego in eadem domo eram hospitum fcribens et dormiens: cumque clamor et tumultus increfcerent, et quidam de fuis percufsus gladio ?oces miferabiles edidifset, animaduertit hostes venifse fuper fe. Quia vero pugnam callidi iimulauerant 5 kostes, vt praedixi, putauit Comes, quod fui congrefsi fuifsent cum eis, et iens ad fenestram quandam in- clamabat fuos adhortans. Cognofcentes autem inimici vocem ejus, fubito circumdederunt domum, et luctantes com ostio non poterant excardinare illud. Leuantes itaque faculam ad tectum combufserunt domum, et ttnc demum egressus est Comes in manus eorum'cum militibus et praeceptores afsignantes eum quibusdam dicebant, tenete eum et ducite caute. Quem cum dedecore vili impofitum caballo duxerunt in captiuitatem 10 irefentantes eum domino fuo, qui fuit exspectans euentum rei in caftro Egelen, quem credo dormientem im invenerunt, licet esset nox. Comes autem Olricus diuerterat cum Comite Henrico, dormientes in pUtrino. Habebat fane fecum duos armigeros, quibus notus erat fitus grangiae: qui audientes de hoftibus, ve&rant feßinantes, et inuenerunt dominum fuum in lecto, dixerunt: infidiae, infidiae! omnia plena hoftibus! Qju exfiliens de lecto fecutus est prsecedentes, et eduxerunt eum foras, in fecretiori parte grangiae juxta 15 mofadinum, et fic euafit manus hoftium, cum quodam milite Nicoiao de Heimborg, et vno de armigeris fredictis. Höftes autem fine mora fecutj, vt viderunt lectifternia Comitis, et linteamina pofita, ipfum vero non invenerunt, turbati funt valde. Plus enim desiderarunt apprehendere Comitem Olricum, quam Henricum, diue» enim erat, et exaltatus fuifset Otto per ipfum: Henricum autem gratis oportuit dimittere propter potentiam amicorum ejus: Quaefiuerunt igitur cum magna inftantia: at ille declinauerat atque tranfierat 20 Cipientes vero manifestius videri, tarn in grangia, quam in campo, miferunt ignem in borreo grangiae magno. Quod cum vidifsent fratres datis faltibus extinxerunt impetum ignis. Pofthac autem appofuerunt ignem Wo tertiae partis, quod cum fimiliter conarentur extinguere, prohibiti funt a fagittarijs. Combuftum est s?o horreum, et domus curruum juxta posita: quae fimiliter plena fere fuit tertiae partis annona. Nam eo «*> dominus dedit benignitatem, et terra nostra dedit fructum fuum, fic vt cum effectu diceremus, in 25 pulmo: et valles abundabunt frumento. Combufseruntque nocte illa fcilicet dominica post Michaelis, septem •iwos, pufillas, cum majoribus, et armatj cucurrerunt juxta ignes caedentes et captiuos trahentes inftar fenonum ad focos infernales difcurrentium et trahentium animas ad tormenta. Nee mirum fi in hac vita «probi quae gerant in fimilitudine quod eos post hanc vitam comitabitur in asternitate, cum electj quoque pntfertim in his, quae speetant ad eultum jam praefigurent in terris cujus rei veritatem confequantur in 30 Wut Sed haec alterius loci. Abftulerunt autem et veftes fratrum et feruorum de curia: cumque col- «güsent vniuerfam praedam, et de captiuis ordinafsent, per eandem viam reuerfi funt in regionem fuam. "ux autem de Brunfuich et Marchiones de Brandenborg amicauerunt Ottonem et Comites Henricum et Olricum. Polt aliquantum vero temporis concordarunt et Thuringi cum Ottone. Hac de caufa emifsi funt uwnachi eodem anno, quos reuocet, qui primo vocauit ad Vallem, dominus Deus nofter, qui regnat in fecula 35 «culorum, Amen. Finis.

& Herzog Albrecht von Braunschweig bestätigt die schon von seinem Vater Herzog Otto bestätigte Schenkung Heinrichs, Herzogs von Sachsen und Pfalzgrafen bei Rhein, an das Kloster Walkenried, betreffend Keme- naden (jetzt Münchehof), Hilkerode, Imbshausen, Wallshausen und den Wald Pandelbachshöhe (bei Mancher hof). — 1251. K 0. 40

A. dei gratia iuuenif dux de Brunefwich Omnibus hoc feriptum infpecturif falutem in falutif auetore. -um ex longo temporif protractu periculosa legitimorum actuum caufari foleat ut frequenter obliuio. con- Wtum utique fore nullus ambigit fane mentif ea leripturarum teftimonio confirmari quorum ad elidendum <ma» dubium utilis memoria pro tempore debet haberi. Notum igitur faeimus vniverfis tarn prefentibus S'am futurif quod donationem quam dominus Heinricus confanguineuf nofter illuftris dux Saxonie et Comef 45

4

26

palatinus Reni. circa ecclefiam Sánete Marie in walkenride in patrimonio íuo Kemenadin. Helekinrot Immedifhufen. Walmedehufin. et in fllua pandelbeke fecifle dinofcitur quam donationem pater nofter dominus. O. illuíhis dux de Brunefwich priuilegio inícriptif teftibus confirmauit. ipfam uero donationem quam pro- genitoref noftrj de bona uoluntate in iam dictis bonif fecifle dinofcuntur ratam gratam duximuf et acceptam.

6 Ne autem ex parte noñra et heredum noftrorum hec donatio anteceflbrum noftrorum poffit calumpniari pre- fentem paginam figilli noftri munimine roboramus. Huiuf confenfus teñef funt. Hermannuf de Werberch. Lvdolfus de Honlo. Reineke de Befinge. Conradus de Sehufen. Conradus tepeke. Borkardus et filius fuus Wedekindus. Lvdolfus de Cramme. Heinricus de Wreñede. Eckehardus de Hanenfe. Richardus de domo et alij quam plures. Actum eft anno incarnationif domini. M. CC. LI. viuente Romanorum pontífice In-

10 nocentio. 1111. Régnante romanorum rege Wilhelmo. Datum Ofterrode per manuf notarij noftri Johannil plebani fancti Martini in Brunefwich.

Gedruckt in Orig. Guclf. Tom III. pag. 704.