In nomine patris et fîlii et spiritus sancti. excmplaria. Sub die III. Ka- lendas Jan. anno XII. regni gloriosi domni nostri dagoberti regis. Ego adal-

gijselus qui et grimo, licet peccator tarnen gratia dei perfectis mundi

facinore pendula uertetur et adhuc pecuniç luctelus in euitandis metabolum uenie fas redemptionis habetur. Unde tarnen pectoris mei si. deo sit placi-

tum et dei misericordia emus illud gentium serere quibus studiis huius

seculi regione mutata letemur. Caruissc crimine non salute unde uel pau-

lolum laxata supplicii pedeca contempto corda non sentiant uenturo

delà nec usque deo damnaturus ucneranda discussio iudiect quem ego tam culpabilis et indignus peccator quo pocius peccata mea cuanescant inspirante

domino de latitudinc merear. Idcirco ego peccator grimo pro

anime meae remedium et tantorum abluenda contagia peccatorum inspirante

domino, deuotione promptissima per huius deliberationis seriem testa-

mentum . . . uiro uenerabili erehenidfo diácono scribendum commisi. confero monasterii siue xenodocii uel pauperibus longagionis, Uillam ipsam ubi ipse moram . . . cum omnibus ad se pertinentibus, cum mancipiis aedifieiis cum terris campis pratis siluis pascuis vel omni iure suo. monasterio superius

nominaui sanctç domnç agathç Uilla que uoeatur Nogaria cum

omni iure suo omnibusque ad se pertinentibus, cum integra soliditate. mo nasterio longagionensi et clericis seu pauperibus domno possidenda,

promptissima anime deuotione transfundo domus inexquisitas tam in wwe- brense quam in ardenense seu treuerettse cum omni integritate monasterium .... longagionense possideat et defendat. Porcionem meam do madiaco quod

6

mihi legibus debetur, cum integra soliditatc, cum maneipiis aedifieiis uineis

campis pratis siluis et prato secto super caro et hogregia sanetae

domne agathe sou congregatio longagionensi in suo iure retineat. Porcionem meam quam in uilla belulfiaga habere uideor, dulcissimis uepotibus meis filiis adoni habere uolo. tamaltio porciones duas, cum maneipiis domos uel omni adiacentias suas monasterius longagionensi habere debeat. Terciam uero por- tionem basilica domui petri ibidem eonstrueta cum molcndino ibidem situm. cum ueruieibus et ueruicariis uel quod iam ad presens possidetur ad integrum. Similiter portionem meam in uilla fdinia cum maneipiis aediñciis uel omni iure suo basilica domni peJri tamaltio sita, in suo iure ualeat possidere. Villa uero mea marciaro. quantum porcio mea continet uel legibus obuenire debet cum domibus inexquisitis. cum maneipiis aedifieiis campis pratis siluis aquis aqua rum ue decursibus cum omni superlectili uel appenditiis et reditibus suis, uel quiequid in die mortis mee in ipsa uilla inuentum fuerit, sacrosanctç ec- clesiç ti rdunense in suo iure et dominationi reeipict. ab ipsa ecelesia perpe- tualiter in dei nomine possidendum. similiter quid callido possidere uideor, Basilica domni petri tamaltio in suo iure retineat. Casa in treuiris, quam a matriculis comparaui ad ipsos matriculos reuertatur. Omnimodis uolo. quan- tumeumque per tabulas uel per epístolas seu quolibet titulo ingenuos dimisi .... per epístolas meas ad loca saneta seu merentibus personis contuli aut donaui, firma stabilitate permaueat. Villarn uero meam nnichi monhiaga sita in territorio uirdunensi cum aedifieiis, cum campis pratis paseuis siluis, cum integra soliditatc, omnibusque ad se pertinentibus, cum domibus inex quisitis uel quiequid tempore mortis mcae in ipsa uilla inuentum fuerit sacro sanctç ecelesie uirdunensi, que me strennue de suis stipendiis enutriuit, in suo iure et dominatione retineat. Molendinos meos IllIor sitos super crunam fluueolum quos ad presens erp . . . molmarius tenet, uel qui tunc tempore molinarius fuerit, cum familia in mea elemosina consistant; et pauperes illos, quos in uilla marciaco instituí' nutriata gubernat. testamentum meura firmum et stabile haberi placuit, ut omuem faeultatcm meam secundum quod presens pa gina loquitur, idem villas terras pratis siluis maneipiis aedifieiis, aürum, ar- gentum, species utensilia .... et inmobilia tarn in quobrensi quam in arde- nensi seu treuerensi quiequid post disecssum meam inuentum fuerit, ad inte grum monastcrium sanetae agathq longagionensi in suam reeipiat potestatem cum uaccariis, uerueeibus ueruicariis, porcos, porcariis, ubicumque babeo et hoc aliubi non est delcgatum, saneto monasterio seu congregatio longagio nensi, quos mihi heredes constituí , in tuo iure et dominatione transfundo. Villa uero adtautinna quantum portio mea continet, cum maneipiis aedifi eiis campis pratis siluis aquis aquarumue decursibus, cum domibus inexqui sitis uel omni iure suo ad se pertinentibus, cum integra soliditatc.

basilica saneti domni petri et domni uitoni, oppidi uirdunensús, ubi leprosi resident, perpetuo iure pereipiat possidendum et ad ipsius actoribus peren-

niter Vincas quantaseunque super moseüam babeo, de quibus-

libct a tracto eonquesitas, monasterio sanetae agath^, longagionensi ut habeat, omnimodis uolo. Tu abba, qui tunc temporis fueris, pauperes XVI. quos in

cxsenodocio posui ad pascendum ct fouendum, ut eos sicut ego presens ali- inonia et uestimentum uel reliqua dilectionc gubernaui; ita tu et successores

tui faciant, et cum deo aliquis discesserit, alius in loco ponatur»

ut ipse numerus semper fiat adimpletils; et ipse quos ego de ipsa prebenda . paui, dum aduiucnt de ipso cellario consuetudinario . . . domne .... longagio- nen.fi. Ut quamdiu banto presbiter treuerensis uixerit; C. modios tritici, poi cos X. formas casei XL dare studeas. Yos uero, parentes mei et propinqui .... quod uobis per presentcm paginam delegaui. Locum uero cognomi- nante do-mo et Castrum teulegio sectum in uogaso ubi pro dei reuerentia, loca sanctorum aedificaui potentes uos direx . . . clericis qui ibidem deseruire ui- dentur, cum omni integritate sua sicut a me presentí tempore possidctur, cum campis pratis siluis et mancipiis, cum omni iure suo, cum apendiciis, uillares, seu reditibus cum domibus inexquisitis, uel quicquid mortis tcmpo-

ris mcae in ipsa loca inuentum fuerit, omnia et ex omnibus

in ipsa ecclesia uirdunemi feci continet, in suo iure ac dominatione retineat, ab ipsius ecclesiae actores, in dei nomine possidendum. Quarta uero portio de uilla fatiliago cum integra ipsa quarta portio cum mancipiis, aedificiis, campis pratis siluis pascuis aquis aquarumue decursibus, omni busque ad se pertinentibus, leprosi metensts in eorum recipiant potestatem. Alia uero quarta portio nepoti meo bobont duci uendere ccperam et ex hoc mihi adhuc sex- centos redebit solidos, et ipsos solidos matricolas domni martini turonis, ubi in corpore requiescit, delegaueram. sicut habet humana fragilitas antea de hoc seculo discessero, ipsosque DC solidos actores basilicç domni martini íw- ronis recipiat, aut certe de ipsa uilla, hoc est quarta portio, omnia et ex omnibus in eorum recipiant potestatem. Villam in tongrinse territori, sita nomine Heditsmamalacha portionem meam quam mihi legibus obuenit, cum integra Solidität e, sicut a me presenti tempore possidetur, leprosi traiectenses ad suam recipiant potestatem. Villa uero mea chambo secta super orto flu- uiolo, quantum portio mea continet, ad integrum omnia et ex omnibus ma- triculi choinse ecclesiç in integro possideant, et testamentum presens eloqui- tur in �?о modo: quicquid insertum est omuiniodis adimpletur. Vincas ad lesuram quas de basilica domni maximini treuerensis sub usufructuario pos- sedi, neenon et domni iorgii in amanto eoiistructa, ubi amita mea requiescit, exinde similiter sub usu niñeas possedi; Post transitum uero meum ad basi licas ipsas reuertantur. Portionem uero meam in bastoneco, hoc medictatem ad basilicam domni maximini treueris, ubi in corpore requiescit et uaccariis duos cum gregibus in ipso bastonego com man entes, cum familia et peculiare coram dare decernor. Villa hogregia quam germana mea ermengundis, quon dam dyacona, pro anime sue- remedium ecclesie uirdunenni dédit, et ego ipse sub usufructuario per precatoria possedi, cum integra soliditate, omnibusque ad se pertinentibus cum idem quod ibidem augmentare uel laborare potuero, omnia et ex omnibus post discessum meum ad scpedicta ecclesia uirdunensis rcuertat. Si quis literas aut caraxaturc atheetionis suy in banc deliberatio- nem nieam inuenti fucrint: Ego feci fieri, que presens uolui, dum sepius deliberatione mea recurro, uel ad meam dirigo uoluntatem. Si quis contra

8

hanc uoluntatcm meam ct deliberationem uenire attemptauerit, uel contrarius extitcrit, tam de parentes seu quelibet apposita persona, deum habeat con- trarium et infcrat fisci iuribus aur! libras X; argenti pondera L. Nihilho- minus deliberatio mea firma stabilitate permaneat. Quam uero deliberatio nem manu propria subter scripsi et uenerabilium uirorum scu magnificorum scribeiidum rogaui. Uobis supplico, coniuro, príncipes et potestates per pa- trem et filium et spiritum sanctum, ut presentem uoluntatem et deliberatio nem meam a quacumquelibet persona non permittatis conuelli, aut infringere siue mutare. Actum virdunum in Dei nomine. Et adbuc mihi conuenit scri beiidum si pro eo quod ab episcopo treueremi ipsa loca sancta, in predicto

loco doma aut toleio, me pétente titolata sunt, in forsitan exinde ali-

quo censo a supra scripta ecclesia uirdunensi requirerc délibérât, nihil aliud, nisi tantum ad baptizandum crisma ab episcopo treuerensi un ... . re et ex- senium, hoc est XXXI in auro pro ipsa crisma ad ipsam ecclesiam treueren-

sem, annis singulis dissoluat. In reliquo uero, nullus exinde census

nisi ubi deputatum est sánete ccclcsie uirdunensi: et relliqua intentiono facta, cpiscopus treuerensis aut actoris sui contra ecclesiam uirdunensem de ipsa

loca superius aut contrarii extiterint, quantumcumque ad treue-

rensem ecclesiam uel titulum ad eandem pertinente deputaui, uirdunemis ec clesia hoc in sua recipiat potestate uel dorn Nihilhominus iam

dicta loca, doma uel tavlegius cum omni integritate uel soliditatem, ecclesiç virdvnensis, ut superius dictum est, Christo propitio, ualeat possidere.

Griuio peccator hoc tesfauncntum meum quern spontanea dcuotione con- dedi, rclegi ct subscripsi.

In Cliristi nomine pavius, gratia dei episcopus, rogitus hoc testamentum. Ego gisloaldns archidiaconus rogante grimone diácono hoc tcstoinantum. Ha- dericus presbiter, qui et bettilo, rogante grimone diácono h. t. Ego meroal- di's diaebnus rogante grimoni diac. h. t. Magnoaldus. Ansemundua.

Ego herenulfus diaconus rogante grimoni diac. h. t. scripsi et sub scripsi.

Slue einer nut menig jüngeren Copie.