') Notandum est. quod in libro isto sepissime mentio fit de quatuor generibus manso - rum. id eat. de mansis teruilibus. de mansis ledilibus de tuansii ingenualibus. de man áis absit. Mansi seruiles sunt, qui continue tenentur nobis seruire. id est. omni ebdomada per totum annum tribus diebus. Preterea faciunt alia iura multa sicut expressum est in libro. Mansi lediles sunt, qui nobis multa iura soluunt. sed tarnen i ta continue non seriiiuut sicul mausi seruiles. Mansi ingenuales sunt qui iacent in ardenna. id est. osclinc iu qua terra iacet. alue. et hunlar et vilantia. quilibet istorum mansorum habet. CLX. iurnales terre, quos appellamue uulgariter. kunihk- yeshuue. Mansi absi sunt qui non habeut cultores, sed dominus eos habet in sua potestate. qui vulgariter appellantur. uiróynde. Preterea etiam inuenitui' in libro, de mansis indammicalit. qui sunt agri curie, quos vulgariter appellamus selgutil siue allen, uel cunden.

') Sualis idem est. quod porcus. et dicitur sualis. a sue. Francigena enim fuit qui scripsit librum antiquum, et multa barbara nomina in eo posuit secundum gallicum. que propter antiquam dignitatem, etiam in hoc libro descripsimus. ne �? ea mutanda iodicauimus.

') Haweluee sunt, cortices qui excorlautur de arboribus. quas vulgariter appellamus. touete. et de corticibus istis dabit mansus. V. fasciculos. quilibet fasciculus babe- bit. XV. cortices, laudabiles. De hiis fasciculis procurabitur lumen in domo do minica, quam appellamus. vvlguriter. rvronhof. Preterea quando mansionarii. tri turant segetem dominicain, in decembri. quia tunc temporis dies breues sunt, inde etiam et eis prouidebitur lumen.

*) Quilibet mansus tenetur prumiam adducere glauem Л. id est lignarium. sine acer- uum lignorum. qui aceruus habebit XII. pedes in longitudine. et. VI. in latitudine. et pro lignario isto adducit quilibet mansus carratas .XII que ligna vulgariter ap pellantur kunihcgeslwhl. siue icideglage. �?е�? ligna recipiet camerarius conuentus et de illis procurabit igneni copiosum fratribus in calefactorio per totam yemen. a festo omnium Sanctorum, usque in pascha. et ignis i lie. matutinis incipientibus ac- cendetur. et durabit usque ad completorium. —

s) In qualibet curia potest dominus abbas cambam suani sicut et molendinum habere. Cam bam vulgariter appellamus. hahchus. et bruluu. In illa camba tenentur homi nes ibidem manentes panem fermentatum coquere. et ceruisiam braxare. Preterea. si dominus abbas illuc est uenturus. et si mensionariis a maiore. id est villico. siue a nuncio abbatis precipitin-, tenentur frumentum de curia dominica ad molendinum

145

unusquisque in silua ad porcos ebdomadam .1. secundum ordincm suum. lugera ') .Ш. facit per totum annum unaqueque ebdomada dies .III. Ad- ducit de hunlar ad *nonastenum de annona. m odios .V. wactas ~) facit. Quando .XV. noctes facit. et fenum colligit. et curuadas facit3). panem et ceruisa. et carnem eis datur oportuno tempore, alio tempore nicb.il. Clau- dit in circuitu messem. perticas .VI.*) in broil .III. vnam aream in orto dominico, mundat. femina sua debet suere femoralia ;'). In bostilicium6)

deducere. et moleré, et ad camban) dominicain reportare, et panem faceré, et co- quere. similiter et ceruisiam braxare. Preterea. quando familia operatur opera do minica, made acceptura est panem. et cernisiam. illum panem. ac ceruisiam. ipsa familia in suo ordine tenetur et coquore et brazare. Ipsa enim camba ecclesie red- det non minima, emolumenta, sicut etiam faciunt. et molandina. —.

6) Quilibet mansos tenetur. L. axiles, uel. C. scindalas. ad tecta ecclesie- restauranda. annuatim persoluere. axiles vulgariter appellamus. rssellinge. et scindalas. scundelen

') Quomodo mansionarii debent iugera dominica, arare, seminare, colligere. et in or- reum deducere suo tempore, et sepem faceré, а�? triturare, fere omnibus patet. et ideo ea que sciri possunt. uel sciuntur scribere omisimus — — .

') Vuactas faceré est postquam segetes reposite fuerint in horreum dominicum. tenen- tur mansionarii. sicut antiquus liber narrât, illam triturare. Medio autem tempore antequam fuerit tritúrate, tenetur familia in suo ordine earn custodire. et de nocte custodes ne comburatur a malis bominibus deputare. et si de negligentia eorum neglecta fuerit tenentur earn ecclesie restituere. Preterea si dominus abbas adue- nerit. et ita eis preceptum fuerit. tenentur uigilias circa ipsum et suos. ne aliquid sinistri eueniat propter timoros nocturnos obseruare. —

3) Sciendum est quod omncs homines villas ac términos nostros inhabitantes, tenentur nobis curuadas faceré, non solum autem mansionarii. uerum etiam et scararii. id est. ministeriales, et haistaldi. id est. il I i qui non tenent a curia hereditatem. quia communionem habent in pascuis. et aquis nostris. Coruadam faceré est. ita nobis sicut sibi ipsis arare, quo coruade vvlgariter appellantur atepluge. Qui enim non habent animalia. siue animal ad hoc utile, ueniet quando ei precipitur a nostro mi nistro cum suo fossorio. et c'ooperabitur aliis bominibus hoc quod ei iniunctum fuerit. — .

*) Sex perticas claudere circa messem. et tree circa broil est. quemlibet mansum .Villi uirgas. id est .Villi, mensuras circa alhlas nostras, ac prata sepem faceré, quelibet mensura de .Villi, supradictis. habebit. XV. pedes iu longitudine.

*) Regula indnlget monacbis in1 uia directis. vti femoralibus. et ideo constitutum est ab autiquo sicut narrât liber uetus. quod mansi nostri tenentur annuatim camsiles faceré. CamsU enim est lineus pannus. de puro lino compositus. habeas in Iongitu- dine .VIII. vinas, et in latitudine duas. que femoralia tenentur femine honiinum nostrorum suere. et carnerario conuentus. ita consuta. villici siue ministri de offi cio suo debent representare, que camerariu3 regulariter. et secundum p'eceptum abbatis sui debet distribuere. et conseruare. —.

6) Quelibet curia tenetur soluere hostilicium domino abbati. Hoslilicium vvlgariter ap pellator, natselde. Dominus abbas quando wit nisitare curias sue ecclesie. tenen tur oi prefate curie, currus ad ferenda necessaria de curia ad curium, procurare, vel forte sicut mos erat antiquitus, quando iura ista statuta fuerunt. cum domini uolebant procederé per terras suas, iungi fecerunt currus suos. et sedehant in eis. vel familia eorum Boues qui ad hostilicium dantur in curiis. mactari debent. et commedi. Sed si dominus abbas exegerit redemptionom. soluet quilibet inausus de- narios .V. Triginta enim mansus de rumersln-ym soluent sicut dictum est .1111. boues, et ita .VII. mansi et dimidius soluent I. bouem. et si dabunt redemptionem. soluent

ÛKittiltÇfinifôee UrfunktnSui$. I. 10

146

carrum .1. et boues .ПП. a medio maio. usque medium augustum. Beimbal- due habet de terra iornales .111. et curtilem .1. unde debet exire in una- queque ebdomada dies .II. et ad .XV. uoctes cbdomada .1. et pullum .1. femiiie preuendariorum uuaqueque ebdomada. dies .11. unum cum pane, et alium sine pane, sin autcm. dimidiam libram lini. aut dimidium camsilem facit. femina aldnini habet curtilem .1. et terras, facit seruicium. et dimidium camsilem. Nantchérus habet curtilem. et pratum. femina de ecclesia habet curtilem .1. et soluit denarios. Ш1. ').

De wettellendorpht.

.II. In wettellendoiyht2) sunt mansa seruilia .V. et dimidium. que similiter seruiunt sicut in mmersheym. Franco tenet mansum dimidium in ipsa uilla.

denarios .XXXVII. et obolum. Vnde in diebns illis quando bee instituta fuerunt po-

terat emi bos. siue uitulus fretis. saginatus. et ad commedendum optimus satis. .

') Summa.

Sunt in liumersheym. mansi .XXX. soluunt suales .XXX. aut uncías totidem. De lino libras .XXX. pullos ,XC. ouu .D. XL. angarias .XXX. De fimo carratas .CL. Daurastuuas similiter .CL. lignarios .XXX. axiles. M. D. scindalas. tria milia. In géra .XC. Ducent de Hunlar. modios siligims .CL. In bostilicium dant boues .1111. et currum .1. —.

') Weltellendorphl cum suis appendieiis ab antiquis ecclesie fundutoribus domo hospi tal i est assignata. ut Christi pauperes consolentur ac refocillentur in ea. que do oms custodienda committi debet tali seni. cuius conscienciam possideat timor et amor dei. in prefata etenim domo bospitali assidue commorabuntur .XII pauperes fratres et prebendarii nostri. qui de reditibus sibi assignatis. omnibus diebus vite eue sustentabuntur inibi. Prefati enim pauperes continuo permanebimt in obsequio ecclesie. campanas debent pulsare, claustrum quolibet sabbato scopare. et ad om nia ubi necease fuerit nobis et ecclesie obsequium prestare Si enim aliquis frutrum nostrorum iufirmatur. eum debent obseruare, et in omnibus suis necessitatibus quan tum in ipsis est subuenire. et si moritur. funus debent Iauare. et vsque post se- pulturam eum non debent derelinquere. De predicta etenim curia, sepedicti paupe res cotidianum panem habebunt siligineum. et quod conuenit tempori. aliquot pul- mentum Quando enim conuentus induitur cappis in precipuis sollempnitatibus. tune panis albus, et vinum. et aliquid de carne, prefatis .XII. dabitur pauperibus. simi liter et uestimentum dabitur eis de sarcilibus. sarcil enim est pannus grossus .XII. ulnas habens in longitudine. et .II. in latitudine. quem pannum persoluere debent curie nostre. que ab antique ad hoc sunt determinate. Preterea du reditibus reai- duis. qui satis competenter pingues sunt eiusdem curie debet monachus bospitalarius diligenter procurare, quod superuenientes pauperes et peregriui caritatem ac huma nitatem in eadem domo semper debeant reperire. et si contigerit eos intirmari de bet eis custodia a sepenominatis .XII. pauperibus exbiberi. et si moriuntur. apud s. benediclum ab eisdem sepelientur. Hospitalarius enim que ad tales exequias sunt necessaria. procurare debet cum summa diligentia, quod semper ea habeat parata, et quid plura? Cogitare debet abbas hoc. quod dicit Paulus apostolus karitas fra- ternitatis maneat in uobis. et hospitalitatem nolite obliuisci. per banc enim placue- runt quidam deo angelis hospicio receptis. Hinc namque scriptum est. beatius est dare quam accipere. Nam et ipse dominus dicturus est in indicio, bospes eraiu. et recepistis me. infirmus. et in carcere. et uisitastis me. et quod uni ex minimis nieis fecistis. mihi fecistis. Venite benedicti patris mei. et cetera. Prebende enim

147

qui similiter deberet seruire. Nepos hericoni maioris tenet ¡órnales. Hérico maior tenet mansa seruilia .II. et gnntiherua similiter .II. scruilia. que etiam similiter seruire debuissent sicut superiores, et modo scáram faeiunt. Ello habet mansum unum. qui similiter scaram facit. sicut ceteri scararii. Sunt ibi farinarii .III. vnus molendinarius tenet de terra iornalem pro sua uesti- menta. Qui dimidia mansa tenent. tres dies faeiunt sicut illi qui integram tenent.

De herlensdorpht.

•HI. Sunt in hérlensdorj>ht mansa seruilia .II. que similiter seruire debent sicut de rvmersheym. Sunt ibi de terra iornales in dominicato. quam tenet ruothardus. et earn liosbertus babuit. que non est de eius beneficio, et de prato ad carram ... et curtilem .1.

De feodis. m i ni s te rial iu m. Stephanus tenet mansa seruilia .VT. et dimidium. que similiter ut supe riores, censum et seruicium soluere debent. Sunt ibi scararii duo. qui simi liter seruiunt. nisi quod suales. пе�? pullos, пе�? oua. non soluunt. Lignarium non facit. nee wactas. neque dies, panem et ceruisam non faeiunt. De prato mérbahc ducunt de feno carras .V. ibique secant una die. altera die colli- gunt. Midieres eorum femoralia debent siiere.

De gundensdorpht.

■HQ. In gundensdorpht tenet odacru.i mansa .III. que similiter seruire de buissent sicut superiores. Ménizo tenet medietatem beneficii radulji. alia medie tas, absa (wronide) est. que similiter ut superiores omnia seruire debent. vidua radulji tenet iugera. vinum uendunt et salem secundum ordinem suum. est ibi molendinum .1. in nimisa. alia in pinimia.

De dydendorpt.

•V. Sunt in didendoi'pht mansa seruilia .V. que' similiter seruire debuis sent ut superiores, et modo scaram ') faeiunt.

supranominate .XII. pauperuni. aanis corpore vel diuitibus non debent couferri. qui liabeant unde possint sustentan, uel qui de cotidiano labore, necessaria sibi posaunt couquirere. sed dabuntur egrotis cecii. surdis. ac debilibus. sicut constitutum est a Sanctis patribus. Qui autem aliter presumpserit agere. sciat so deum grauiter offendere. — . — . -- . ') Scararios modo ministeriales appellamus. Scaram faceré est. domino abbati quaudo ipse iusserit seruire. et nuncium eins sou litteras ad locum sibi determinatum dé ferre. — .

Sciendum est quod quandocunque placitum tenet Blnsln cum bominibus eccle- sie. ac istius vicinie. quicquid ibi uadimoniorum siue satisfactionum constituitur. dominus abbas mediam partem, quod si ibi sententia ter minar i non poterit. et in cu riam nostram rumersheym translata fuerit due partes satisfactionum crunt domini abbatis. terciam uero more sólito comes babebit. — . - - . — .

10*

148

De walmersheym.