CCXCIV.

Nos Carolus, Dei gratia, Rex Vngariae, me moriae commendantes, tenore praesentium signi- ficamus, quibus expedit vniuersis: quod nos Prae- latorum et Baronum nostrorum voto vuanimi, et de consilio eorumdem, consideratis fidelitatibus et industriosis virtutibus Magistri lppoliti, Castel- lani.de Arua, iklelis nostri , Comitatum Camerae nostrae de Kremnycz, cum omnibus Comitati- bus, districtibus, vi His, oppidis, qui et quae ab antiquo ad eamdem Cameram nostram dignoscuntur pertinuisse, scilicet cum Comitatibus Nitriensi , Ncogradiensi , Barsiensi, Posoniensi , Honthensi, Threnchiniensij de Zolyom, de Pest et de Comarcan , ex alia parte Danubii, scilicet a Posoniensi et Bachiensi partibus situatis, eidem. M. Ippolito pro octingentis marcis, partim in flo- renrs seu aureis denariis, Camerac nostrae eius- dem cusis et cuderidis, partim vero cum integris camerae nostrae monetis, annorum praeteriti, ter- tii et quarti, et p raese n ti s , per totum regnum v- niformiter discurrendis, ad modum anni praeteriti tam per ipsum , quam per alios regni nostri Ca merarios ampliandis, nobis in termiuis infrascri- ptis persoluendis , anno Domini MCCCXLII. a

561

data praesentium per anni circulum simul cum decimis archiepiscopalibus dedimus iterato et loca- uimus ad exercendum , procurandum, et tenen dum isto modo : quod idem M. Ippolitus faciat fabricari integros denarios Camerae nostrae argen- teos verae, combustionis teniae , ad modum et formam ac valitudinem denariorum annorum prae- teriti, tertii et quarti, eosdem ampliando in vera et tertia combustione ; ex quibus de vna marca fini argeñti XII. pensae incidantur ; et octo pen- sae ex eisdem , et non plures, vnam marcam ponderis Budensis in statera ponderabunt et cur rent pro marca fini argenti in montanis. Qui qui- dem denarii nostri integri cambientur per hunc modum: 4]uod ipse Comes Camerae vel sui officia- les in singulis loris ciuitatum et liberarum villi- rum nostrarum regalium et reginalium, ac quo- rumlibet aliorum , praesentibus hominibus domi- norum Archiepiscopi, magistri Tauernicorum, et Comitiis parochialibus (fors Cpmitis parochialis) ac vno iudice nobilium, sub testimonio alicuius Capituli, in eisdem foris ipsos denarios amplian- dos Camerae, et multiplicandos publice super ta bula su' exponere debeat, et tres ex eisdem de- nariis pro quatuor latis Viennensibus , vel aliis camerae nostrae monetis, quinti anni, iam abol i tis , aut etiam in aliis praecedëntis anni labricatis, combustionem Viennensem babentibus, cambien tur; et sex ex eisdem tam denariis nouis, quam annorum praeteriti, tertii et quarti Camerae mo- netis, quia ipsorum annorum praeteriti tertii et quarti denarios in suo esse, cursu et cambio remanere volumus, pro grosso; et octo pensae a�? sedecim denarii pro marca- pagamenti ( solutionis ) absque Tom. VIII. Vol. IV. 36

562

aliqua augmentatione vbique currant, et soluan- tur. Si qui vero iam dictas monetas nostras anno- rum praeteriti f tertii et quarti etiam hoc anno pro eorumdem m pi ¡atione in eodem ralore fabri- candas, in numero augmentantes reperti fuerint; tanquam mandatorum nostrorum regalium et sta tuta Camerae infringentes , in rebus et personis per ipsum Comitem Camerarum nostrarum puni- antur, nostra auctoritate mediante. Item si leui- ores denarii istis praesentibus, praeteriti,' tertii et quarti annorum Camerae monetis, peioris combu stionis, plures, quam octo pensae et tres vel qua tuor denarii, marcam ponderantes, apud quem- cunque siue in ciuitatibus, siue aliis locis, sine etiam circa Camerarios vel suos oiliciales, nume- rum marcarum augmentantes, vbicunque inueni- entur , tanquam falsarii, nostra auctoritate puni- antur. Propter quod volumus et committimus, vt in cunctis ciuitatibus et locis publicis statera cum suis ponderibus semper habeatur et seruetur, ad euitandum, quod meicatores et alii forenses, aut etiam quicunque ex ciuibus et bospitibus eorum, iuxta abusiuam eorum consuetudinem et fraudem, grauiores denarios ipsius monetae Camerarum no strarum , praesentis, praeteriti, tertii et quarti, non possint eligere, vel diminuere per incisiones. Istud tamen pro mnltiplicatione earum moneta- rum Camerarum nostrarum maxime et specialissi- me cum ipso Comite Camerarum nostrarum, iux ta suam spontaneam obligationem et nostram o- mnimodam intentionem, volumus et committimus, vt in cunctis locis Camerarum, in qui- bus monetae Camerarum cud i soient, nunc in principio ad minus mille marcas idem

563

Camerarius fabricari faciat cambio exponendas ; qui si non fecerit, tauquam nos seducens, et re gnicolas nostros decipiens, remanebit. Item ordi- nauimus, quod ab nine vnusquisque Cambsores denariorum , vt soliti facere dicuntur, per se ser- uare cesset omnino et desistat. Si enim aliquos ex eisdem Cambsoribus in detrimentum Camerarum seruare et habere ipse Comes Camerarum sciuerit, in pvaesentia hominum , Dominorum Archiepisco- pi Strigoniensis, et magistri Tauernicorum nostro- rum, triumque aliorum praedictorum, et vna cum eisdem inuenerint ; nedum ipsi cambsores, verum etiam ipsi Domini eorum in ablatione bonorum et rerum ipsorum punientur et dehonestabuntur in personis. Item Uorenus, seu aureus denarius Ca- íucrae, pro nonaginta denariis integris, camerae nostrae ampliandis, semper absque augmentatione et refutatione vbique acceptetur et cambiatur. I- tem vna marca auri, ponderis Budensis, duodecim Karatorum (graduum bonitatis metalli, vulgo pro- barum) cambitur cum septem marcis ipsorum de nariorum Camerae cum eodem pondere Budensi leuando in statera. Et nullus possit cambire au - rum vel argen tu m cum pecunia numerata, sed de- beat cambire in Camera regali pro eisdem dena- ^'•"/ riis ampliandis, Iciíando in statera. Si qui autem secus fecisse, aut facere reperti fuerint ; poena condecenti, tanquam transgressores regalis man dati, et statuta Camerarum infringentes, punien tur. Ceterum statuimus, vt nullus omnino homi num cum aliquibus antiquis monetis, aut auro vel argento, in specie et specialiter cum paruis, et etiam cum mediocribus Viennensibus : quorum omnimodam exstirpationcm volumus ct committí-

36 *

564

mus) praeterquam cum praedicíis monetis Came rarum nostrarum, mercandi habcat facultatem. Л- lioquin emptores et venditores .suas res et bona perdent, et dehonestabuntur in personis. Praete- rea nullus mercator extraneus vel huius regni su- perueniens, palam vel occulte , in dominus aut camera, suas res et bona tam in pannis, quam in aliis generibus et speciei rebus, pro aliis mo netis antiquis, cuiuscunque formae, auro vel ar gento, vendere aut commutare praesumat ; sed pro monetis camerae praedictis. De notitia tamen et ad scitum Comitis Camerarum, aut praedictorum bominum Dominorum Archiepiscopi, et magistri Tauernicorum nostrorum ac aliorum, dum ad lo cum. depositionis ad vendendum vel commutandum deuenerit, vendendi habeat facultutem. Si qui au- tem, secus facientes et exercentes, per ipsum Co- mitem Camerarum, vel suos oificiales reperti seu per eosdem deprehensi fuerint; res, venditioni tam in pannis, quam in aliis rebus expositas, et pro venditis rebus receptas perdant et puniantur in personis; et ne dum illi, qui per se, et sua pro pria auctoritate, contra ordinationem Camerarum nostrarum, et nostram voluntatem, aurum vel ar- gentum in specie (praeterquam in aureis, aut ar genteis nouis denariis ) exportantes inuenti fuerint ; ablatione eorumdem, et dehonestatione persona- rum suarum puniantur. Hoc tamen in praesenti articulo special iter expresse: quod Comitеs Ca me ra rum nostrarum, sub quorum iurisdi- ctione montana habentur et existunt, pro compa rando plumbo, et aliis euidentihus necessariis ca- merarum et montanarum, sine quorum copia mi- nerae auri et argenti minime videntur posse pro-

565

curari, ad notitiam corumdem hominum domini Archiepiscopi, et aliorum ( si tamen euidens ne cessitas id requirit ) de auro vel argento tantum, ad comparationem praemissorum habebunt trans- mittendi facultatem. Item sub cuiuscunque Comitis Camerarum Comitatu, vel in prouinciis praesens nostra moneta ex mala procuratione falsificata fu- erit, et discurrere et abundare coeperit, ipseque Comes Camerarum eamdem falsam monetam ca- ptiuare et annihilare non procurauerit ; ipsi Comiti Camerarum sic imputabitur , a�? si in locis came- rarum suarum ipsa falsa moneta fuisset fabricata. Si autem idem С. Camerarum ad compescendum eosdem falsarios de eorum malitiosis operibus pro- priam alicubi non habuerit facultatem; extunc idem Camerarius sub testimoniis praedictorum quinque hominum, veritate de eorumdem falsariorum ma- leficiis indagata et recepta, eosdem falsarios nobis et nostris Baronibus, ac regno nominatim debeat declarare, et nos pro exstirpatione eorumdem sollici te tenebitur incitare. Item, quia volumus, vt prae sens moneta nostra tertiae combustionis amplian do, per lotum regnum nostrum immutabiliter роз- sit perpetuan et abundare, et ipsi denarii carne ree nostrae annorum praeteriti, tertii et quarti, лпa cum eisdem nouis pariter debeant discurnere et acceptari; statuentes ordinauimus et comittimus, vt in quolibet comitatu de singulis portis , per qivas currus cum foeno vel frugibus oneratus in- trare potest et exire; siue sub eadem porta seu curia portam habentes, tres aut quatuor vel etiam plures existant homines residentes, siue solum v- nus commorelur in eadem, nee in tantum sit e- gens et pauper, vt soluendi non babeat facultatem,

566

quod videlicet praenominati quinque homines ar- chiepiscopi et aliorum iuxta ipsorum conscieniiam soluere posse cognouerint , et commiserint , ac domini terrae seu officiates sibi solutionem facere posse vel non posse, iuramento suo dixerint ( ex- ceptis seruis et conditionariis nostrorum regalium et reginalium , ecclesiarum et quorumlibet alio rum, nee non exercituantibus, seruientibus Do- minorum terrae , quos ip'si iuramento ipsorum exceperint, et iidem quinque homines, scilicet D. archiepiscopi, et aliorum fore exercituantes inue- stigando sciuerint, et etiam exceptis ecclesiis, Ci- uitatibus vel aliis, euidenti priuilegiatica libertate fultis) facta dicatione infra quintum decimum di em, decem et octo denarios praedictae camerae nostrae pro lucro Camerae, ipsi Comiti Camera- rum dare et soluere teneantur. Tali tamen expres- sione mediante, quod vbi et in quibus Comitati- bus, aut regni nostri partibus portac ex consue- tudine non habentur; tum etiam propter defectum lignorum fieri non potuerunt; inibi et ipsi tales praedictum lucrum Camerae, secundum quod in aliis temporibus , iuxta tamen dispositionem et conscientiosam ordinationem praedictorum quin que hominum , infra idem tempus solucre tene- buntur. Ciuitatcs autem et alii regnicolae nostri, praetactam euidentem libertatem habentes, a so- lutione lucri Camerae taliter sint exemti, si ta men ipsas monetas camerae nostrae f in tenutis i- psorum, et inter eos et iobbagyones eorumdem acceptari faciendo, continuum cursum. et cambi um eorumdem voluerint facere et exercere; sin autem: non per nos, sed per se ipsos liberta tes eorum i и frin gen tur; et sic ad solutionem eiusdem

567

lucri camerae, sicut alii regnicolae nostri, sic et ipsi (dummodo hoc, vt ipsa moneta nostra per eos non fnerit acceptata , nee inter eos, et ad eos pertinentes, cambiri curata fuerit, ad relationem quinque hominum praedictorum , videlicet Archi- episcopi, magistri tauernicorum , ac Comitis pa- rochialis, vnius iudicis nobilium, et alicuius Ca pi tuli, nobis pateat euidenter) teuebuntur. Ita ta men , quod quiuis Camerariorum ad singulos Co- mitatus suae Camerae sufficientes denarios Came rae nostrae, pro multiplicatione dictorum moder- norum nostrorum denariorum, ad sei tum et noti- tiam eorumdem quinque hominum, in tanta abun- dantia, quod ipse Comitatus de ipsis contentetur, dare debeat cambio exponendas. Quod si non fa- cerent, aut ipsos nostros denarios in tam larga co pia cambio exponere non curarentj il J ic et in il- lis Comitatibus iura sua perdendo, nee dicam fa ciendi, nee lucrum Camerae exigendi habeat fa- cultatem. Soluentibus autem in quibuslibet Comi tatibus vnus locus communis et conueniens pro dicta solutione deputetur. Et si qui praesentes prae multitudine soluentium aut aliquo alio impe dimento praepediti , die assignato soluere non possent; absque aliquo grauamine quatuor diebus eontinuis exspectentur, nee infra ipsos quatuor di es integros, si solutiouem fecerint, possint aggra- uari. Hoc expresso, quod iidem Comites Camera- rum nostrarum ipsum lucrum Camerae, ratione cambii signanter impositum, non aliter, videlicet Viennensibus aut aliquibus antiquis denariis aut grossis, per formam compositionis, aut alicuius alterius coloris cautela, nisi cum integris denariis Camerae nostrae ampliandis, exigere tenebuntur ;

568

et quod vniuersos denarios antiquos aut Viennen- ses grossos, tam Bohemia les, quam. Pachienses, (f. Péchienses) et alios cuiuscunque formae exi stant (exceptis solummodo praesentibus denariis camerae nostrae perpetuo currere statutis) com- burere, et infundere, a�? in formatn modernorum denariorum nostrorum redigi facere, pro multipli- catione eorumdem , teneantur ; conditione tali, quod, si qui , facta dicatione , in termino assi- gnato, lucrum camerae non persoluerit, tunc ii- dem quinque homines ad possessionem, de qua ipsum lucrum camerae non est persoiutum, acce dant a�? tamdiu moram ibi faciant (absque destru- ctione ct spoliatione possessionaria ) in expensa moderata eiusdem possessionis, donee ipsum lu crum Camerae, cum iudicio trium marcarum per- soluatur. Si vero populi vel domini viliarum, non soluentium lucrum Camerae praenotatum, prae- terito termino solutionis, dictis bominibus in offi cio Camerae procedentibus, cum pecunia debita, et iudicio iam ordlnato extra villam placatum ob- uiarent ; ex' tunc ipsi exsequutores negociorum Camerae in talibus vi 11 is descensum facere neque- ant aliqualem. Comites autem parochiales et iudi- ces nobilium, fauore vel pretio corruptos, iustiti- am Camerae celantes, et nomines de dicta solutio- ne defendentes, vel quoquo modo contra nostram ordinationem procedentes, dummodo contra ipsos hoc euideuter possit compro bar i, poenis non sol uentium decreuimus puniendos. Et quia promisi- mus seriem omnium praemissorum inuiolabiliter obseruare ; volumus, vt idem Comes Camerarum nostrarum immutabilitev in praemissis perseueret. E conuerso autem, remedio aliquarum litterarum,

569

post emanationem praesentium confcctarum, aut aquisita aliqua astutia, quicquam immutare queat de singulis praemissorum. Quia si quia contra hoc facere ex ipsis comitibus Camerarum attentaret ; dictos quinque homines , sine quorum iuuamine lucrum Camerae exigendi nolumus habere facul- tatem, a societate ipsorum, auctoritate praesenti nm iubemus separari. Nam banc dicam non pro exactione antiquarum monetarum aut Viennensi- um, sed pro ampliatione monetarum Camerae nos trae, perpetuo discurrere in toto regno nostro ordinatarum, duximus disponendam. ¡Item volu- mus, quod dictus Comes Camerae nostrae absque praedictis quinque hominibus in negociis camerae, in exterioribus seu extraneis, videlicet in Comi- tatibus fiendis et peragendis, vtpote in dicationi- bus et exactionibus lucri camerae, nihil possit e- xercere. Si vero ausu temerario contra hoc pro cederent, et in hoc malum aliquod paterentur ; merito patientur, et sustinebunt. Igitur si Comiti Camerae, aut suis sequacibus, ac cum eo proce- dentibus, violentiam cuipiam inferrent manifestam, tales secundum qUalitatem et quantitatem delicti punientur. Ciuitatenses vero , sub comitatu et iu- risdictione eorumdem Comitatuum Camerae exi stentes, iuxta praesentem taxationem nostram ct baronum nostro rum, certam summam pecuniae de praedictis monetis Camerae ampliandis, similiter infra praetactum temporis spatium pro argento cambire, vel finationem euidentem monetae cam- bsae, in eisdem denariis Camerae ampliandis, da re et soluere teneantur ; videlicet Ciuitas Trinchi- niensis decem marcas; item Ciuitas deBáchXXXV. marcas; item Korponya similiter XXXV. marcas;

570

item Ciuitas Barsiensis XV. marcas; item Ciuitas de Tirnauia centum marcas ; et ciuitas de Tapol- chan XX. marcas, modo praedicto cambire tene- antur; ita tamen, quod aut ipsi ciuitatenses, re- ceptis ipsis quantitations pecuniae nouae monetae Camerae, pro qualibet marca octo pensas in statera ponderant i ; vnam marcam fini argenti, vel solum nihil recipiendo , combustionem, seu fi- nationem singularum marcarum ipsius monetae; •videlicet de singulis marcis, super ipsos imposi- tis, singulas quatuor pensas, praedictarum mone- tarum, quarum octo pensae marcam ponderent, dare debeant. Si quae autem ciuitatum negligens fuerit in soluendo; praedicti exsequutores negocio- rum camerae in medio talis ciuitatis tamdiu per- manebunt, quousque cum grauamine XII. marca- carum solutionem faciet praenotatam, in expensa tamen eius ciuitatis moderata, vt superius est ex- pressum ; eo etiam declarato, quod quilibet Nobi- lis super solutione lucri Camerae litteras expedito- rias a Camerae Comite pro vno grosso redimere , licet plures habeat possessiones, teneatur. Item statuimus, vt in quibuslibet solitis locis, in ciui- tatibus debeat fieri domus regalis, ad quam omnes homines aurum et argentum ad veudendum, com- burendum, et cambiendum deferre teneantur ; vel si palam, vel occulte alias comburere, vendere vel commutare praesumserint, ët in hoc reperti fuerint: per eumdem Comitem Camerarum omnia bona sua praesentibus supra dictis testimoniis , au- ferantur, et insuper vt infideles puniantur. Volu- mus etiam , vt nul lus alias , praeterquam in Came ra regia , aurum, quot karatorum (quotaeprobae) existat, probare debeat, sed camerarius noster de

571

beat exanimare in domo regia, et ponere karatos super aurum et signnm nostrum regium , et sie ad cameram aurum deferatur. Contra hoc autem prae- sumentes, per eumdem Comitem Camerarum, praedieta poena iussimus puniendos. Ceterum sta- tulmus, vt nullus mercator» aut quilibet alter vi tra duas marcas denariorum ad montana secum de ferre praesumat pro expensis. Si autem idem Co mes Camerarum, vel sui officiates, apud tales vi tra duas marcas repererint in denariis: auferant bona sua vniuersa, etpuniant eos in persona prae- sentibus testimoniis supradictis. Et vt Camerario rum nostrorum iustitia appareat in denariis fabri cants; statuimus, vt quilibet eorum in ipsorum monetis signum babeat, per quod moneta per ipsum fabricata cognoscatur. Ceterum volumus, vt ipse Comes Camerarum monetarios, seu cusores denariorum, vbieunque in ciuitatis, aut villis inue- nire poterit, et eosdem captiuare voluerit; tunc iudex, iurati, et vniuersitas ciuitatibus aut villae, in qua reperti fuerint, ad requisitionem eiusdem Comitis Camerae vel eius officialium ipsos moneta rios captiuare, et ad manus Comitis Camerarum teneantur assignare, secus autem si qui fecerint, eadem poena, qua monetarii contumaces sunt ple- ctendi, puniantur. Item ipse Comes Camerarum nostrarum in ciuitatibus nostris, vbi monetae no- strae fabricantur, debet habere duo scrinia, in quo rum vno ferramenta formalia sub sigillis homiuum D. Archicpiscopi et Magistri Tauernicorum, con- seruentnr, in altero vero virgulae pro monetis fusae, absque monetis nouis, sub sigillis tribus, et claui- bus tribus eoruiadem trium hominum, videlicet

572

D. Archiepiscopi, et M. Tauernicorum a�? eius- dem Camerary, debet conseruari : et semper in praesentia ipsorum h о mituim D. Archiepiscopi ac M. Tauernicorum aperiantur; ne possint, aliquo ipsorum absente, apcririvel opera monetavum exer- ceri. Ita quod, si idem Comes Camerarum nostra- rum , ipsis duobus testibus absentibus, vel aliquo ipsorum absente , fractis lancibus et sigillis, mo- netas faceret fabricari ; per ipsum Magistrum Ta uernicorum tanquam falsarius puniatur; dummodo hoc iidem homines D. Archiepiscopi et M. Tauer nicorum fateantur. Specialiter dum funditur argen- tum, omnes personaliter interesse debeant, et sin gulis septimanis ipsos nouos denarios nostros ipsi homines D. Archiepiscopi et M. Tauernicorum in combustione quadraginta eorumdem denariorum nouorum debeant examinare ; et sic iidem noui de narii cambio exponentur. Item cusores denariorum et fabricatores in eisdem ciuitatibus nostris com- morantes, ne ipse Comes Camerarum nostrarum pro falsis monetis inculpetur; sub potestate et iurisdictione eiusdem remanebunt. Ceterum anti qua libertate Camerarum nostrarum requirente statuimus: vt omnes seruientes, officiales, et mo netarios ipse Comes Camerae nostrae, et non alter debeat iudicare. Et si ipse ex parte suorumiustitiam dare neglexerit; M. Tauernicorum nostrorum praedictus iustitiam facere teneatur quibuscunque querulantibus de eisdem. Item pro ampliatione ea- rumdem monetarum Camerae nostrae statuimus, vt vniuersi ecclesiarum praelati decimas et debita, a�? quosuis reditus, a�? etiam cuncti regni nostri Barones et Nobiles, aliique cuiusuis status homi nes, ipsorum prouentus vniuersos, scilicet tributa,

573

terragia et quasuis collectas a quibuscunque eo- rum debitor i bus et iobagyonibus, tributariis, et officialibus , cum ipsis monetis Camerae nostrae, aut florenis recipere et exigi facere teneantur. Dum- modo ipsi denarii Camerae nostrae in tanta copia cudantur, vt omnes debitores sua debita cum ipsis denariis camerae nostrae persoluendi babeant facul- tatem. Nos autem. prominentes assumsimns, vni- uersas nostras collectas regales et regiuales per to- tum regnum nostrum specialiter tributa nostra, et tricesimas nostras, exigi facere et recipere cum eis- dem. Item , si qui contra ipsum Comitem Camera- rum nostrarum ratione iniuriarum, sen damno- rum aut nocumentorum, personis camerariorum nostrorum, in officio procedentibus, illatarum, ad nostram vel magistri Tauernicorum praesentiam citati fuerint; in primo termino absque vlteriori dilatione , tlante iustitia, ipsa causa finaliter debe- at terminari. Quicunque autem Comitem Camerae nostrae praedictum ordine iudiciario in causam at- traxerint, praefatus M. Tauernicorum nostrorum ex parte eiusdem institiam faciet, nostra auctori- tate mediante. iioc etiam ordinauimus, vt de qui- buslibet rebus et bonis ipsarum Camerarum no- strarum, vbicimque, in terra et in aquis , per ea- rumdem officiales d efe rend is, nullum tributum exigatur. Praeterea de qualibet marca vnum pon dus ad rationem denariorum , ratione conseruatio- nis ferramentorum , bomini eiusdem D. Archiepi- scopi, omni die operis, et dimidius ferto ( qua- drans ) homini ipsius Magistri Tauernicorum prae ter sum ma m conuentionis nostrae regalis persol- uatur. Si vero ipse Comes Camerae nostrae quo libet die operis de singulis marcis cusis singula

574

N

pondera denariorum et dictos dimidios fertones; prnemisso modo, persoluere recusauerit, vel di- lationem facere vellet ; homines ipsius D. Archie- piscopi et Magistri Tauernicorum ferramenta for- maliaincludendi habeant facultatem. Item aulae no stra e Vice-Cancellario idem Comes Camerae no- strae prouentus, ab antiquo consuetos, videlicet triginta marcas, in terminis solutionnai sup-cripta- rum, saluis prouentibus notariorum remanentibus, plene dare et solnere teneatur. Hoc etiam adiecto quodiniurias et damna, oiïïcialibus Camerarum per quospiam irrogata,praefatus M.Tauerni. prosequatur et emendet. De falsariis autem , eorum fautoribus, antiquam regni nostri consuetudinem volumus ob- seruari. Item statuimus, vt Comites Parochiales quorumlibet Comitatuum non plures quam tres marcas, octo pensarum nouae monetae noslrac, a Comitatibus Camerarum nostrarum petere, vе! recipere, ratione fororum, praesumant. Nobiles autem et cuiusuis alterius status homines, fora ha- bentes, praetextu fororum ipsorum, ab eisdem ca- merariis quicquam petere, vel recipere non prae sumant. Volumus etiam vt tam magistri Tauerni corum, suos dimidios florenos, quam Dominus A. Episcopus sua pondera quibuspiam vendere non possint et locare; quod si fecerint, his iuribus ipsorum priuentur. Praeterea iidem A. Episcopus et M. Tauernicorum, tales homines in prosequen- dis negociorum Camerae transmutant, qui posses- siones habeant ; et si demerita eorum requirerent, pendere habeant. . Item Comites Camerarum no strarum, qui anno sequenti Cameras nostras cou- ducere voluerint, indie strenarum (kal. Ian.) ven turo , de praedictis debitis ipsorum rutionem nobis

576

persona liter reddendo, conducant. Item, quia su perius tetigimus, vt praefati quinque homines,ex- sequutores negociorum Camerae super ciuitates, huic nostrae ordinationi rebellantes, lucrum Ca merae , in expensa moderna commorando, cum subsidio Iudicum et iuratorum earumdem ciuita- tum plene exigere, cum grauamine iudicii XII. marcarum, et eisdem comitibus Camerarum no- strarum plenarie persolui facere teneantur: ideo volumus, vt si ipsi indices, et iurati praesenti no- stro mandato obedirc recusarent ; ex tunc ipsum lucrum Camerae non solum plene, et dictum Iu- dicium Xlf. marcarum cum dupplo persoluere te neantur. Exprimentes etiam, quod qnaecunque res et bona , ratione non obseruationis aliquorum articulorum praemissorum et transgressionis man- dati nostri i egalis , seu violationis statuti camerae , a quibuscumque personis hominum, et in quibus- cunque locis, auferentur; in tres partes debeant diuidicoaequaliter, quarum duae partes ipsi Comiti Camerarum, tertia vero in manuspraedictorum ho minum Domini Archiepiscopi et Magistri Tauer- nicorum debeant prouenire. Item de quibuslibet marcis, pro lucro camerae in quibuslibet comita- tibus dicatis et exactis vnum grossum, seu vnum pondus homiui D. Archiepiscopi ; alium vero gros sum seu pondus homini magistri Tauernicorum dare et soluere tenebitur comes Camerarum praedicta- rum. Istud tamen expresse volumus, quod, si ipse Comes camerarum nostrarum ipsam monetam Ca merae nostrae, in locis solitis camerae cudendo , abundanter fabricari non fecerit, et ipsi solum ad clicam et exactionem lucrum eiusdem camerae se disimulando commiserit; ex tunc ipse talis, tan

576

quam nos seducens, et regni nostri deceptor, sen mendax, contra nostrum Maiestatem conuincatur. Vt autem idem Comes Camerae memoratam sum- mam pecuniae octingentarum marcarum, nobis fa- cilius soluere possit, ordinantes decreuimus, vt in oetauis festi natiuitatis B. ioannis Baptistae ducen- tas marcas; item in oetauis festi natiuitatis B. Vir ginis iterum ducentas marcas, et modo simili du- centas marcas in oetauis Beati Martini Confessons; residuas vero ducentas marcas in oetauis diei stre- narum, vltimam solutionen» faciendo, in termim's sese inuicem subsequentibus nunc venturis, hic in Wyssegrad cum monetis praenotatis, modo prae- misso, nobis tenebitur. Poenam duppli ineurret, si aliquem termiuum praemissorum omiserit insolu- tum. Datum in Wyssegrad, in festo purificationis virginis gloriosae anno supradicto, videlicet MCCC. XLII."

E Corp. Iuris P. I. p. 155. seqq. Monetariam offici- nam non solum Kremniczii , sed ctiam Budae, Quin- quö Ecclcsiis , atque Wisscgradi etc. fuisse, uotauit Belius Not. H. T. IV. p. 184.

ccxcv.

Caroli regis Hungariae obitus feria tertia pro xima post festum S. Margarethae, XVII. kal. Au gusti, Visegradini.

ccxcvi.

An. Ch, 1342. Ctemens PP. VI. cum Michaete , canonice per

compromissum Vaciensi electö , in aetate , ac macuta

- ocuti dispensat, ipsumque Archiepiscopo Strigonien.

commendat.

Clemens Episcopus,Seruus Seruorum Dei, Ve-

nerabili fratri Archicpiscopo Strigoniensi salute m

577

et Apostol ¡cam benedictionem. Ad cumulum tuae cedit salutis et famae, si personas ecclesiasticas prae- sertim Fontificali dignitate praeditas, diuinae pro- pi tiationis intuitu, opportun i praesidii et fauoris gra tia prosequaris. Dudum siquidem Ecclesia Vacien- sis per obitum bonae memoriae Rudolphi, Episco- pi Waciensis, qui in partibus illis diem clausit ex- tremum , pastoris regimine destituta, dilecti filii, Capitulum eiusdem ecclesiae, vocaiis omnibus, qui debuerunt, voluerunt et potuerunt commode interesse, die ad eligendum praefixo, vt moris est) conuenientes in vnum, et Spiritus S. gratia inuo- cata, deliberantes in huiusmodi electionis negotio per viam procedere compromissi, dilecto filio Ioanni, Martini Berend, Praeposito eccles. Orodien. Chana- diensis Dioeceseos assumendi tres personas de dicto Capitulo, quae vel earum maior pars per electio- nem canonicum vel postulationem concordem Ec clesiae praedictae, ea vice de pastore prouiderent, concesserunt vnanimiter potestatem ; promittentes ilium in eorum Episcopum et pastorem recipere vet habere, quem illi tres compromissionarii as sumendi per dictum Ioannem, eligendum ducerent vel etiam postulandum; proefatus vero Ioannes hu iusmodi potestate recepta, habita deliberatione in tra se diligenti, dilectos filios Dominicum de Zy- getahell, et Nicolaum Pestien. Archi Diaconos et magistrum Mikonem, Canonicum eiusdem Ecclesiae, ad prouidendum eidem Ecclesiae, vt praemittitur, de pastore, assumsit, qui Dominicus, Nicolaus,et Miko , recepta huiusmodi potestate, secedentes in

Eartem post deliberationem, quam inter se super о�? habuerunt diligentem, ad dilectum filium Mi- chaèlem, electum Vaciensem, tunc praepositum Tom. VIII. Vol. IV. 37

578

Ecclesiae Posonien. tuae Strigoniensis Dioecesis, in Diaconatus Ordine, ac vigesimo quinto anno ac- tatis suae constitutum, licet sinistro oculo macu- lam habentem, direxerunt vnanimiter vota sua, ac praedictus Dominicus vice sua et collegarum suorum, et dilectorum Capituli nomine, ac de i- psorum mandato eundem Michaelem in Vaciensem episcopum postulauit, ac postulationem buiusmodi a dictis Capitulo concorditeracceptatam de manda to eorumdem Capituli Clero et Populo publicauit ; ipseque Michael praesentato sibi pro parte dicto- rum capituli ipsius postulationis decreto, eidem postulationi non consentiens, nee dissen tiens, se super bis gratiae et beneplacito Apostolicae sedis commisit , ac deinde cum idem Michael tunc, nee post propter inimicitias, quas absque culpa sua in i His partibus habebat, sicut se adhuc habere as sent, ad sedem Apostolicam absque mortis peri- culo accedere non auderet j ipse ac dictum capi- tulum certos procuratores nuncios et excusatores pro sua excusatione et prosecutione dictae postu lationis ad sedem destiuarunt eamdem, felicis re cordationis .Benedicto Papa XII. Praedecessore no- stro tum in Romanis agente , dictoque Praedeces sore , sicut Domino placuit, postmodum rebus hu- manis exemto, nobisque ad apicem summi Aposto- latus assumto, et pro parte dictorum Capituli bu iusmodi postulationis et impedimentorum negotio proposito in consistorio coram nobis, praefati pro curatores et nuntii nobis humiliter supplicarunt, vt dictam postulationem ipsius nobis praesentato decreto admittere dignaremur, in his omnibus, sta- tutis a iure temporibus obseruatis, nosque postu lationis et impedimentorum praedictorum ncgo

579

tium per venerabilem fratrem Gauelmum Episco- pum Albanensem examinar i fecimus diligenter, et facta nobis ab Episcopo praedicto super his rela tione fideli, quia inuenimus, impedimenta praedi- cta legitime probata fuisse, a�? postulationem prae- dictam de praefato Michaele in dictis Diaconatus Ordine, ac vigesimo quinto aetatis suae anno con stitute, viro vtique litterarum scientia praedito, vitae et morum honestate decoro, in spiritualibus prouido , et in temporalibus circumscripto, ac ' a- liismultiplicium virtutum meritis sicut fidedignorum aspertio ferebat, insignito, canonice celebratam, eam non obstantibus defectu aetatis et macula, quam idem Michael patitur, vt praefertur, super qui- bus secum authoritate Apostolica dispensauimus, de benignitatc dictae sedis duximus admittendam; ipsumque Michaelem de fratrum nostrorum con- silio, authoritate Apostolica dictae Ecclesiae Wa- ciensi praefecimus in Episcopum et Pastoremf cu- ram et administrationem ipsius Waciensis Eccle siae sibi tam in spiritualibus, quam in temporali bus plenarie committentes J firma spe, fiduciaque conceptis, quod dextra Domini eidem electo as- sistente propitia, praefata Ecclesia Vaciensis, sub fructuosi regiminis sui cura, votiua commodi et honoris suscipiet incrementa. Cum igitur, vt idem Electus in commissa sibi Ecclesiae praedictae Wa- cien. cura facilius proficere valeat, tuus fauor sibi esse noscatur plurimum opportunus, fraternitatem tuam rogamus, et hortamur attente, per Apostolica tibi scripta mandantes, quatenus eundem electum suffraganeum tuum, et commissam sibi Ecclesiam, habeas pro nostra, et Apostolicae sedis reuerentia propensius commendatos, in ampliandis et conscr

37 *

580

uandis iuribus suis, sic eum tui fauoris praesidio

prosequaris, quod ipse per tuae auxilium gratiae

se possit in commissii sibi eiusdem Ecclesiae Wa-

ciensis regimine vtilias exercere, tuque diuinam.

misericordiam et dictae sedis beneuoleutiam valeas

eximio vberius promereri. Datum Auennione VIII.

Idibus lulii , Pontificates nostri anno primo. *'

Originale in archiuo Metropolitan! Capitoti Strigon. Heuenesi Toro. LXV1I. pag. 229. sqq.