CAP. IV.

N on dubium est, sandissimi Patres, quod optima con- ciliorum adjutoria ruenti fnundo 6 subveniunt, si officiosis, quae corrigenda sunt, studiis peragantur. 7 Et ideo quibus malis terra prematur, quibusque plagis proventu dierum succedentium feriatur , paternitati vestrae non reor esse in- cognitum. Ob id , quia certum 8 apud nos gerimus, quod pro contemtu divinorum prazceptorum terra perniciem sus- tineat pressurarum, dicente Domino per Prophetam : Prop- ter hoc lugebit terra, et injirmabitur omnis qui habitat in ea, ideo oportet, ut 9 quia ore Salvatoris nostri Domini sal terrae esse probamini, per vos salvationis obtineat lu- crum , pcr quos regenerationis IO percipit sacramentum; ut diligentia definitionis vestrae ab omni emendata contagio, et ab infirmitatis peste sit liberata , et bonorum omnium

11 sit proventibus gratiosa. Jam nunc, quia quicquid me

12 ad hax dicere opportuna ratio sinit, quicquid etiam nar- randum vestris auribus convenit, aut '3 memoriae curarum intercapedo subducit, aut fastidium prolixae orationis inter- cipit, ecce in brevi complexa vel exarata devotionis mea;

ne-

0 Nihil tamen adversus Judxos constituere visum est concilii Patribus.

CONCILIORUM HISPANLE. 245

negotia in hujus 1 toroi complicatione agnoscenda perlegi- te , perlecta discutite , discussa , elimitatis * , ac decretis ti- tulorum sententiis , definite; ut pura, et placens Deo ve- strarum definitionum valitura discretio 2 regni nostri pri- mordia decoret exundatione justitiae, et errores plebium digna cohibeat severitate censura. Scriptum est enim : Jus- titia elevat gentem, miseros facit populos peccatum. Qiia sequuntur in cap. j^. de Mxord. et epil. concil. Tunc sus- cepto. v

In nomine Domini 3 Ervigius sandtissimis Patribus in synodo residentibus. En , reverendissimi Patres , et honora- biles ministeriorum coelestium sacerdotes, soliditatem san- Q:x fidei 4 veraciter tenens, et sincera cordis devotione am- plectens , testimonium paternitatis vestrae fortissimum in sa- lutis nostrae advoco adjumentum ; ut quia regnum, s fauto- re Deo, ad salvationem terra, et sublevationem plebium suscepisse nos credimus, sanclitudinis vestra consiliis adju- vemur. Unde licet sublimationis nostra primordia 6 pater- nitati vestra opinabili relatione non lateant, quibus clara divinorum judiciorum dispositione praeventus, et regnandi conscenderim sedem , et 7 sacrosanclam regni perceperim unctionem; nunc tamen melius hic poteritis 8 et scripto- rum relatione cognoscere , et promulgationis vestrae senten- tiis publicare. Ut sicut eadem regni nostri primordia con- ventus vestra sanctitudinis 9 compererit divinitus ordinata, 10 ita his et orationum solamen impendat, et salubrium consiliorum nutrimenta impertiat; quo susceptum regnum sicut jam vestris assensionibus teneo gratum, ita vestrarum benedictionum 11 perfruatur definitionibus consecrandum, ut innovatio quodammodo nostri videatur imperii haec nurae- rositas vestri ordinis 12 aggregati.

Et ideo quia Dominus in Evangelio praecepit, dicens: jimen dico vobis, si duo ex vobis comenserint super terram de omni re quamcumque petierint, Jiet illis a Patre meo qui in coelis est\ ob hoc venerabilem paternitatis vestrae coetum cum lacrimarum effussione convenio, ut zelo ve- stri regiminis purgetur '3 terra a contagio pravitatis. Exur- gite , quaeso, exurgite, culpatorum solvite nodos, transgres- sorum mores corrigite inhonestos, *4 et exerite zeli disci- plinam, ponderibus subvenite, et quod plus his omnibus est, Judaeorum pestem qua: in novam semper recrudescit insaniam , radicitus extirpate, 1 * legesque quae in quorum- dam Judaeorum perfidiam a nostra gloria noviter promul-

0 Publicati». Sa"

1 Al. tomo ootnpli- cationis.

s Al. et regni.

Prov. 14. v. 14.

3 Al. Flavius Erin- gius rex.. in hac san- cta... Patres , si pa- tres, et honorabiles.

4 Al. veraciter te- neant.... ampiectan- tur.

5 Al. factore Deo.

6 Al. paternitatis ve- stra: ccetum.

7 Al. sacrosancti.

8 Ai. et scriptis.

9 Al. comperit.

10 Al. ita et in his orationibus.

11 Al. perfruar.

12 Al. aggregata.

Mtttb. 18. v. ao.

i

13 Al. tertaconta- gione.

14 Al. et excitate zeli disciplinam iri perfidos, superborum mordacitates extingui- te , oppressorum pon- deribus.

15 Al. leges quoque, quae in Juda:orum... propter vanam glo- riam , noviter.

246 COLLECTIO MAXIMA

i Al. tam eisdem legibus.

2 Al. erroribus sunt promulgata?, nos illo- rum culpis.

3 Al. in temporibus, illa.

4 Al. illud quoque.

y Al. dum non per totos.

6 Al. sive vici por- tis', hujus.

7 Al. sint degene- res redditi, et quia.

8 Al. dum et lege, et reperiendz.

9 Al. hos qui per illam infamis notam titulum.

10 Al. optat; nunc vero misericordia prae- eunte taliter hxcdis- ponite , qualiter.

11 Al. crudelitatis adhibeat.

ia Al. nostra; glo- ria; legibus.

13 At. videatur con- trarium , humanitatis.

gatae sunt, " omni examinationis probitate percurnte , et 1 tam eisdem tenorem inconvulsum adjicite, quam pro eo- rumdem perfidorum excessibus complexas in unum senten- tias promulgate. Etenim valde nobis cavendum , ne tot an- tiquorum canonum regulae, quae pro2 eorum erroribus sunt etiam cum anathemate promulgatae , nos illorum culpae obnoxios reddant, si nostri regni temporibus eorumdem ca- nonum constrictio dissoluta pertranseat; praesertim si legis illius b, quod absit , serenitatis nostrae 3 in tempore , illa clarae fidei institutio cesset, ubi divae memoriae domnus at- que praecessor noster Sisebutus rex omnes successores suos sub perpetua maledi&ionis censura obstrinxit, quicumque regum mancipium christianum Judaeo servire vel famulari permiseritc.

Post haec 4 illud vestris Deo placitis infero sensibus cor- rigendum , quod decessoris nostri praeceptio promulgata le* ge sancivit, ut omnis aut in expeditione exercitus non pro- grediens , aut de exercitu fugiens , testimonio dignitatis sua; sit irrevocabiliter carens<*. Cujus severitatis institutio, s dum per totos Hispaniae fines ordinata decurrit, dimidiam fere partem populi ignobilitati perpetuae subjugavit. Ita ut quia in quibusdam villulis , vel territoriis , 6 sive vicis, peste hu- jus infamationis habitatores ipsorum Iocorum 7 sunt dege- neres redditi, quia testificandi nullam habeant licentiam, ve- ritatis ex toto videatur interiisse censura; sicque gemino malo terra atteritur , 8 dum et infami plebium notatur elo- gio, et reperiendae veritatis destituitur adjumento. Unde li- cet eamdem legem nostrae gloriae mansuetudo temperare disponat, vestrae tamen patemitatis sententia 9 hos, qui per illam titulum dignitatis amiserant, revestiri iterum claro pristinae generositatis testimonio devotissime 10 optat; qua- liter nec nostra gloria ministerium 11 crudelitati adhibeat, nec tam sasva praeceptio terram sub diutino infamationis jugulo premat e. Jam et hoc generaliter obsecro , ut quic- quid in 12 nostrae ecclesiae legibus absurdum , quicquid ju- stitias l3 videtur esse contrarium, unanimitatis vestrae judi- cio corrigatur.

De ceteris autem caussis atque negotiis, quae novella

com-

0 Sed a precedentibus regibus editae. Vide tit. 4. lib. ia. For. Jui. b Extat in Leg. 13. tit. 4. lib. 12. For. Ju&. c Re ipsa fadhim est; quin et omnes antea leges adversus Juda;os stabilitae, confirmatai sunt can. 9. Vide cap. 17. de Judaitmo.

d Vide sis Leg. n. Ptol.For.Jud. e Ita nempe constitutum est can.7. Vide cap. u ie Hisp. reg. piet.

CONCILIORUM HISPANLE. 547

competunt institutione formari,1 evidentium sententiarum titulis exaranda conscribite, ut quia praesto sunt religiosi provinciarum rectores , et clarissimorum ordinum totius Hispaniae duces , promulgationis vestrae sententias coram positi praenoscentes , eo illas a in commissas sibi terrarum latitudines inofFensibili exerant judiciorum instantia , quo praesentialiter assistentes perspicua 3 oris vestri conceperunt instituta.

Omnes tamen in commune convenio , et vos Patres san&issimos , et vos illustres aulae regiae viros, quos interes- se huic sanSbo concilio delegit nostra sublimitas, per divi- ni nominis attestationem, et terribilem cuncris futuri judicii diem , quia sine personarum aliqua acceptione , vel favore, sine aliquo quoque aut malignae contentionis scrupulo a, aut subvertendae veritatis studio, 4 quaeque se vestris sensibus audienda ingesserint, sana verborum examinatione discuti- te , s saniori quoque judicio comprobate, ut collatarum ha- bita prius deliberatione caussarum , discreta 6 vestri ordinis condatur probitas titulorum ; qualiter 7 quum vos amor aequitatis in negotiorum acceleratione reddiderit fervidos, efficientia quoque justorum operum conne&at Dea peren- niter sociandos; ut bonorum vestrorum a&ibus laetabundus, et praesentis vitae capiam lucrum, et aeternarum perfruar vobiscum gaudiis mansionum. Datum sub die v. Idus Ja- nuarias , anno feliciter primo regni 8 serenitatis nostrae, in Dei nomine tranquillitatis nostrae sedis Toleto. ^

Item subscriptio praedi&i principis manu sua exarata.

cap. v.

Ervigius rex Hispanictrum Patres admonet, ut pro regis et reipublica bono, et pro reparanda ecclesia disciplina constituant canones." ■ >'

In Concilio Toletano XIIL anno 683.

Ln nomine Domini , Flavius Erviglus rex sanclrissimis Patribus in hac sancta synodo residentibus. Ecce sanctissimi, religiosa pietate excolendi pontifices, et divini cultus in- stantissimi sectatores, coram ccetus vestri reverentia humi- lis devotusque prosternor, reclinis adsisto, promtus adsti- pulor; primum de conventus vestri aggregatione patri lu- minum gratiarum copiam solvens , deinde votorum meo-

1 Al. videndarut» sententiarum t^ulis. exarando, vel execran- da.

2 Al. in commissa... latitudine inoffandi- bili.

I Al. oris nostri per- ceperint instituta.

4 Al. qax vestris.

5 Al. saniorique ju- dicio.

6 Al. nostri ordinis. 1-.AI. quuxn nos. r

8 Al. serenitatis no- strae, et tranquillitatis nostra;, in Dei nomi- ne. Toleto.

a Obice.

rum

248 COLLECTIO;jMAXIMA >

1 Al. si nondum sit opus.

2 Al. quutn multa promisit Dsus bona.

i t-. - »■:' •. L . ■!

3 Al. a capite an- notata.

4 Al. Bambze.

5 Al. qui per judi- cii.

6 /4/.quaecunctaha:c.

7 .4/. devovimus de- gestire.

8 Al. studio fuerit propulsitus.

9 A. nec clam ad dandam.

io Al subruatur fun- ditus populorum frag- mine.

11 Al. temporibus adjacent.

12 Al. remittendas instituit. Quas etiam auctoritas.

13 Al. semper est; nobilitatis conditio.

rum stndia vestris judiciis dirimenda committens. Nec enim fastest, quemquam ,<f etiamsi bonum sit opus , sine consi- lio. agere v s .quumrtamen riiultum p.rosit bona cum consi- lio bonorum exegisse. Unde ut brevi exhortatione perorem, vota mea,, .quibus remedia pietatum exerceri delector , sen- sibus paternitatis vestrae agnoscenda insinuo , quae tamen ne oblitu quodam memoriam .fugiant, et relationi propriae curarum ea intercapedo subducat, in hujus tomi complica- tione '3 accipite renotata.

lllud primum valenti mihi miseris parcere, convenit intimare , quod divulsam per tyrannidem nostri corporis partem Jn societatis. nostrae gremium conamur reducere. Etenim retroaclis divae memoriae praedecessoris nosri 4 Wam- bae regis temporibus , quae in profanatoribus patriae cum Paulo quondam tyrannidem assumserant, illata sit senten- tia * ultionum, f.quo per judicii universalis edictum , amis- so testiraonio , rebusque propriis caruerunt, 6 cun£ta haec vestrae sarictitudini nota sunt. Quos tamen et in collegio so- cietatis nostra riecipere, et rebus, quibus fas fuerit, 7 devovi- mus revestire. Nam et de accusatis modum ponere volumus justissimae * perquisitionis, quo sive religiosis, sive de laicis quisquam accusationis cujusque 8 studio propulsatus, non oc- cultis fraudibus vel violentis comprimatur, 9 nec ad dandam professionem * violenter arceatur , sed in communi omnium examine judicetur, quo secundum publica? professionis suae tenorem , aut. offensibilis debitas damnationis pcenas exci- piat > aut. innocens ex judicio omnium comprobatus clare- scat. Nam quid jam de tributorum fiscalium exa&ionibus referam? Quorum redhibitiones tantis debitorum cumulis increverunt, ut si exigi penitus jubeantur, et status 10 sub- ruat funditus populorum , et fragamine c collisionis eorum ultimum terra sentiat propriae prolapsionis excidium. Unde his etiam talibus privatis, seu etiam fiscalibus servis reme- dia pietatis praeoptans nostra gloria affluenter impendere, omnes tributorum exadtiones , quae apud illos de retro- aclis 11 temporibus relucent, usque ad primum annum cel- situdinis nostrae, mansuetudo nostra illis omittendas laxa- yit , et stilo propriae auctoritatis 12 omittendas instituit. Quas etiam au&oritates sacrosandto ccetui vestro relegen- das elegit. Illud quoque adjiciens loquar , quod votis no- stris horribile, ec animis execrabilc '? semper est, quum

: * 110-

* Leg. 9. tit. a. lib. 9. For.Jui. a Justi judicii. b Confessionem, c Fragore.

CONCILIORUM HISPANI^. 249

nobilitate conditio libertorum vel servorum etiam adaequa- ta gentis nostrae statum degenerat. Ob quam rem id nostrae gloriae animis placet, ut exceptis servis fiscalibus vel libertis, abrasa deinceps hujus malae prassumtionis licentia , nullus qui ex servitute quorumlibet servus sit, vel libertus , ad Palatina officia transeat; quod si fecerit, 1 illi serviturum proculdu- 1 & mc servitu- bio reducendum se noverit, ex quo aut conditionis pro- priae originem sumsit, aut Jibertatis titulum reportavit«.

His votorum meorum insinuationibus allegatis , quaeso, ut fortia Paternitatis vestrae3 adjutoria prorogetis ; luce enim 1 ai. adjutoria p«- clarius constat, quod aggregatio sacrosan&a Pontificum rosatls- quicquid censuerit observandum, per Sancti Spiritus 3 donum 3 ai. donum omni- omni maneat aeternitate perfixum. Et ideo universitatem n°estadaeternitatem. Paternitatis vestrae, atque sublimium virorum nobilitatem, qui ex aulae regalis officio in hac san&a synodo 4 nobiscum 4 Alt vobiscum. sessuri praeelecti sunt, obtestor pariter, et conjuro, atque per ineffabile illud Sanctissimae Trinitatis sacramentum con- venio, ut quid in medio vestri se judicandum vel retra- ctandum invexerit, tam quae pernos dic~la , quam etiam ce- tera quae vestris auditibus se ingesserint 5 audienda ,cum o- $ ^.audiendacom- mni vigore justitiae, et temperamento misericordiae dirimere muni vis°re« procuretis ; quo cum omni reverentia Patrum praecedentium regulis subdita totius unanimitatis vestrae sententia non aliun- > de, quam ex veritatis fonte procedat. Sicque et his, quac praemissa sunt, solidum deliberationis stylum promtissime apponatis , et reliqua adhuc , quae necessaria sunt in peragen- dis ecclesiasticae regulae discipiinis , et dirimenda tra&etis, et diremta 6 religiosa sub diligentia conscribatis. Qualiter 6 ai. reiigbsiori di- dum docTrinam respergitis salutarem in populis, Christum 1,geiU,a---d'sPergltK Dominum 7 in emolumento justitiae capiatis , ut et vobis .7 A?.m cumuiando praedicantibus, et nobis implentibus , quae Divinis 8 oculis fruftu capia"

complacent. sit utriusque partibus et in hoc saeculo de lu- 8 Al- oculis compia.

* . . \ j« r 1 ceant, et qua; nobis

cro animarum lnerrabne gaudmm , et m ruturo 9 de praeven- proficiant , semper

tione aeternitatis praemium inconvulsum. Datum IO sub die *tnu%u^Mmrentib«

pridie nonas Novembris , anno feliciter quarto regni gloriae in hoc sxcuio.

nostrae, in Dei nomine. Toleto. Qua sequuntur, in caf.31. ^ernltat^T61"'0"

de Exord. et epi/oe. concil. Perle&o. 10 ai. sub die se-

1 ° cundo Nonas.

0 Omnia haec , uti a Rege proposita, constituta sunt.

Ii CAP.

2$o :■ COLLECTIO MAXIMA >

•' CAP. VL

Egica Rex db Hispaniarum Patribus sententiam postulat, an bina, quibus se obstrinxerat, juramenta implert

teneatur,

In Concilio Toletano XV. anno 688.

Ecce Beatissimi Patres , omne quod loqui me vobis aut circumlocutio onerosa cohibuit, aut communis sermo forsi- tan explicare non sinit, hic brevi stylo complicui, hic li- quida renotationis insinuatione confeci; his quaeso attendi- te , haec pertradtate , his deliberationis ferte inconvulsibilem sanclionem. Qu<e sequuntur , in cap. 34. de Exord. et epil. concil. Tunc nos.

In nomine Domini. Flavius Rex reverendissimis Patri* bus in hac sancta synodo residentibus. Ecce sublimi Patres 1 s. speciosum ve- et.coelesti jure honorandi mihi Pontifices, 1 speciosi vestri ordinis adiens ccetum , illa plus efFeror potentia gaudiorum, quo in medio vestri positum non ambigo Dominum Je- sum Christum.Ejus quippe sermonibusFidem accommodans, Mattb. 18. v. 20. quibus ait: Ubicumque fuerint duo vel tres in nomine meo colleUi , ibi ero in medio eorum ; tanta spei hujus fiducia fe- ror , ut quicquid vestra fuerit sententia cautum , non nisi eo dictante credam exorsum. Non ergo pudebit me illic cordis pandere sinum , ex quo ubertim manant rivuli sani- tatum. Attendite jam jamque, unde cor serenitatis nostrae exaestuet, vel quibus ex caussis moesti pedtoris angustetur dolore.

Illud-mihi primo in loco dicendum occurrit, quod di- vi Patris nostri, et soceri regale sortientes fastigium, gemi- no me sentio juramenti rete implicitum, ita ut si unum ex his observantiac cautela conservem, ex alio nihilominus in perjurii crimen videar recidisse. Egit enim idem divus praedecessor noster Ervigius Princeps , inter cetera quibus me t Al. cotd» bonum iiicauto et inevitabili conditionum sacramento 2 adstrinxit, sacramenmm adstnn- qUUm adhuc mihi gloriosam filiam suam conjungendam cligeret, ut omnimoda sacramenti me taxatione constrin- geret, quo pro omni negotio filiorum suorum ita me ipsum opponendo solicitus essem, qualiter eorum caussae ad vi- ftoriam pervenirent, et quidquid me pro quibuslibet caus- sis imperasset , in omnibus jussa ejus implerem. Haec, > !i ifif

CONGIUORUM HISPANLE. 251

inquam , jam di&o Principi sub juramenti cautione promit- tens, aliud e contra me tempore mortis sua: impegir, aliud agere impulit; scilicet, ut non ante regnum adirem, nisi pri- mum strictis me juramentorum vinculis alJigarem, ut justitiam commissis populis non negarem. A&a sunt ista , et specia- libus conditionum probantur nexibus illigata.

Quarum etiam duarum conditionum inevitabilem et si- bi contrariam a seriem , et illarum quas ob protecbionem fi- liorum suorum mihi exegit, et istarum quas ob praeeledHo- nem regni mei exigendas instituit, Paternitatis vestrae per- tra&andas consultibus destinavi, petens, ut et benedi&io- nibus vestris regno confirmatus inhaeream , et san&ionis ve- stra: regulis viam , qua discreto calle perjurii gradiar , infor- matus agnoscam. Non enim potero perjurii effugere notam, si aut jam diclri Principis contra justitiam defendendo pro^ lem, non reddidero populis veritatem *, aut propter verita- tem populorum zelans negotia , erga filios promissionis meae non implevero vota.

Additur super hoc (ut fertur) pracssurarum ejus in pleros-» que acerbitas, quos indebite rebus et honore privatis, quos de nobili statu in servitutem sui juris implicuit,quos tormentis subegit, quos etiam violentis judiciis pressit, pro quibus omnibus haec adhuc insuper vox in querimoniam venit, quod omnem populum regni sui ob tuitionem filiorum suorum ju- rare compulerit, et ex hoc cun&is quasi aditum reclamandi obstruxerit. His omnibus pressurarum vocibus tabido anxie- tatis strepitu occupatus, cupiens periclitationis hujus ela- queari periculo, fiducia illa qua vobis vicinum esse Deum non ambigo, vestris haec pertraclranda sensibus , vestrisque judiciis dirimenda committo. Nam et caeteras caussarum vo^ ces, reliquasque jurgantium acliones , quae vestro se ccetui dirimendae ingesserint, vestris opto judiciis consopiri; con- testantes generaliter omnes, et vos sacrosanclos ccelesti jure Pontifices, et vos regalis aulaeviros nobiles et illustres , per inefFabileillud Sanclae Trinitatis Sacramentum , et per Domi- ni nostri Jesu Christi-sanguinem pretiosum,ac diem futuri ju- dicii pertremendum , ut in his omnibus commemoratis ne- gotiorum capitulis , repulsa omni acceptione muneris vel favoris, fideli conscientiae oculo intendatis , quo in elucu- brandis vocibus et negotiis universis ita operam detis , ne

Ii 2 a

a Contraria haec sunt juramenta: non enim poterat Egica cum justitia regere populum, si Ervigii filios protegendi ciussa, non curaret , ut ab eis injuste de populis retenta restituerentur. b Justitiam.

2 5 2 CO LLECTIO MAXIMA

a yustitiac tramite ullo modo decidatis, ut dum inflexibift fcquitatis. culmine judicia vestra sese in conspe&u Domini placitura direxerint, et mihi de admonitione Iucrum, et yobis pro a:mulatiOne justorum judiciorum proveniat gau- i /&. sub die V. dium exoptatuma. Datum 1 sub die agnita.Q^ sequuntur,

Iduum Majamm. j„ eQJ cap. 34. de Exord. Igitur hujuS.

Girca cognatos meos filios vestros, quos de gloriosa 3 Ai. domina m«a conjuge vestra, 2 domina mea Leuvigitone Regina proge- Levitona. njtos haDere videmini, tam carum me amicum in sincera

mentis dile&ione , sine fraudulenta calliditate exhibere, et esse polliceor, et ita cum eis in affettu dulcedinis et caritatis omnibus diebus vitae mcx vivere spondeo, ut nec ipsos, nec partem eorum pro quibuslibet, capitulis, autordinibus,vel oc- casionibus, quoquolibet tempore inquietari aut stimulari de- beam. Nec ullum dolorem, ullamque malitiam in corde vel animo meo contra eos amodo et deinceps quandoque retinebo aut excogitabo; neque aliquam occasionem , aut argumentum enutribo , per quod aut prafata ancilla vestra, sponsa mea, sive jam nominati filii vestri, qui de totiens di&a clementissima conjuge vestra , domina mea Leuvigi- tone Regina progeniti sunt, aut in maximum , aut in mo- dicUm conturbentur vel stimulentur , excepto propter justis- simas caussas, unde legalis mihi veritas patuerit; quas ut cum caritatis affeclu ad eosdem cognatos meos quserere de- , beam , mihi licentiam reservo , et tam de promrissima di-

leclione, et caritate eorum numquam recedam; nam et pro caussis eorum quas aut ipsi contra quaslibet personas habuerint, aut si quicumque contra eos pro quibusdam re- bus intenderint, ita usque quoad vixero in eorumdem fi- liorum vestrorum adjutorium cum omni mentis meae inten- tione , in quantum valuero , et Deus mihi dederit posse, exurgebo , et intendebo , veluti si pro caussa propria mea, ut nec illi damnum aut perditionem quamcumque susti- neant, et negotia eorum cum Dei auxilio , me intendente, agente , et prosequente, celerem ad effectum perveniant. Qua sequuntur , in cap. i. de Jurejurando.

f a Vide sis cap. 1* et a. de Jurejurande.

, ■■ ■

CAP*

CONCIIilGRUM HISPANUB.

.io;:ji rrn! . o CT^fj-; J^.rit ^Uya --r/p»'nob rb.j.rnQ

■:' • :J'J' £-■' -.;t:VMj«V.-A «tav Vi>Jl'A'« ..r jjjj.i. ;-. . -.__••_.;. y

££/V« Rex condendorum canonum tabulam exhibet Hispa- niarum Patribus congregatis* • ;'•■'•.•.:

InCfflcilioTdetanoXVI, anno 693* "~,

En Divini cultus , reverendissimi sacerdotes, qtricquid proprii oris effamine vestris sacris sensibus debui intimare, quicquid enormis a poterat diffusae elocutionis affatus expri- mere, sicut hic breviter summatimque calamo currenti di- gessi. Unde vos ea solicitius pralibantdl, gliscentibusanimis pertra&ate ; et tam ea quae hic sunt insita, quam etiam alia. qusque se reverendissimo vestro coetui ingesserint audien- da, aequissimis judiciorum vestrorum derinitionibus termi- nate, et rirmissimo sententiarum vestrarum stylo esse per* mansura decernite. Qu*e sequuntur , in cap. 36. de Exord. et epil. concil. Quem tomum. : . ■•.- :-,. , :..•»-...

In nomine Domini. Flavius Egica Rex sanctissimis Pa- tribus in hac sancta synodo residentibus. Novit, beatissimi Patres, serenitatis nostra. gloriosa sublimitas , synodicae ad- voc.tionis studia nutantis saeculi obstare ruinae, et fidelibus populis congruam salutaris vitae impendere disciplinam. Quapropter orthodoxae Fidei religione permotus , vestrique coetus optabili conventu jucundior redditus, Ccelorum Re- gi grates laudumque vota persolvo , quoniam praestolata aggregationis vestrae concursio praeceptionis nostrae oraculis devotissime paruit, et alternae visionis exoptata gaudia com- modavit. Igituf vobis coram positus, vestris precibus su- pernam mihi clementiam suffragari efflagitans , universita-r tem Sctnctitudinis vestrae christiana mentis devotione conve- nio ; ut quia ecclesiae san&ae catholicae digna speculatione praestatis, votis meis fautores sitis, vestrique Pontificatus meritis in regendis populis praestantiora mihi subsidia prae- paretis , et consiliorum nutrimenta salubria afferatis , quo valeam sanctimoniae vestrae adminiculo fultus , et regnandi gressus in pace perficere, et gentem mihi subditam pio ac discreto moderamine regere. Nam et tales vos in hoc san? $0 concilio adesse praeopto, quo gratia Spiritus San&i cor- da vestra irradians, in medio sit vestrorum; ut ipso do^ cente id teneatis atque servetis , unde et mihi , qui pras omnibus multis sum criminibus deditus , et cuncto popu- lo regiminis mei respe&io * Divina semper opituletur. _ ,

-' «-Pfolixac. b MisericorcUa. • .; ■ ■ ...v.vJ \ . QuaB

A :GOLLECTIO MAXIMAO

Mattb. 5. v. 13. 1 Al. vestrae unita tem.

Quantis denique maljs , indignante Deo , terra quotidie vapulet, quantisque plagis vel perfidofum sceleribus con- tabescat, Paternitati vestrae non reor esse incognita. Sed quii indubie credimus , quod transgressione mandatorum Dei digna fa£Hs recipimus , dicente Domino per Prophetam: 0/e*4. v. 3. Propt8t koc lugebit terra, et itifirmabitur omnis-quihabu tat in ea; opportunum satis est, ut per vos, qui Divinae vocis praeconio sal terr<e estis , salvationis obtineat opem. Unde venerabilem san&itatis 1 vestrae universitatem exhor- tor , ut tn primis almae Fidei reclitudo , quae per veram cre- dulitatem in omni terrarum orbe diffusa expanditur , ve- strae collationis eloqiiis praeconetur, praedicata veraciter te- neatur , retenta in arcano vestri pectoris illibata servetur. Deinde, quia comperimus , quod multae Dei Basilicae in dispersis locis vestrarum Parochiarum a constitutae, dum ad unius respiciunt ordinationem presbyteri, nec assidua in eis sacrificia Domino delibantur , et destitutae remanent, atque sine tedis, sed semirutse fore noscuntur; specialiter in car nohibus annotetis , unaquaeque ecclesia , quamvis pauperri- ma , quae vel decem mancipia habere potest, sui debeat cura gubernari. cultoris h% ceterum si minus habuerit, ad al- rerius ecclesiae presbyterum pertinebit.

Nam dum ex omnibus plurimae Basilica:, ut praemisi- mus, unius solicitudine rediguntur , solum est, quia et vi- duatae persistunt , et difficile sacris cultibus ordo debitusr exhibetur. Quod non tantum sacerdotibus Dei in culpa est, verum etiam et infidelibus Judaeis ridiculum afFert , qui di- cunt, nihil prxstitisse interdidas sibi ac destrudas fuisse Sy- nagogas, quum cernant, pejores christianorum effeclas esse Basilicas. Pro quarum etiam reparatione a vestra universita- te censendum est, ut eas unusquisque episcopus de tertiis parochialium basilicarum canonice restaurandas invigilet. 'Qui si tertias ipsas consequi noluerit, cura sui gerendum est, ut presbyter destru<5tae ecclesise exinde commissam si- bi Basilicam reparet; evidentem censurae modum apponen- tes in canone, qualiter debet incuriosus quisque episcopus condemnari, si praescriptum pro renovandis Dei templis ordinem neglexerit adimplere.

Nam et-hoc honorificentia vestra promulgare curabit, ut nemo episcoporum pro regiis inquisitionibus exhiben- dis parochialium ecclesiarum jura contingat, nec quascum- que exinde inquisitiones ^ aut evecliones exigere audeat; sed de praediis suarum sedium regio culmini solita perquisitio-

i Dioecesmn. b Clerici parochi. .-. . nUECl

3 Cui si Tertias ipsas consequi volue- rit, cutn sui gerenda pst, ut presbyter.

CONCILIORUM HISPANLE. 255

num obsequia deferat, nihilque de rebus earumdem paro-

chiarum ecclesiarum caussa stipendii cujuspiam dare pnesu-

mat. Quod si fecerit, duorum mensium spatio excommu-

nicari se noverit. Interea id .praxipue a vobis procurandum

est,.ut ubicumque idololatriam vel diversos diabolica? su-

perstitionis errores repereritis, aut qualibet relatione cogno-

veritis, ad destruendum tale facinus, ut vere Christi cul-

tores , cum judicibus quantocyus insurgatis, et quajque ad

eadem idola a rusticis vel quibuscumque personis deferri

perveneritis , " tota vicinis conferenda inibi ecclesiis confe-

ratis b. Pro quo etiam extirpando scelere, edictum tale in

regulis apponatis, ut quicumque Antistes hujusmodi nefas

agi permiserit, vel peracbum in sua Dioecesi protinus abor

Jere distulerit, a loci sui officio pulsus , unius anni excur-

su sub pcenitentiae maneat religatus lamento; alio tamen

principali c elecbione ibidem constituto , qui possit hujus

institutionis ordinem servare , et populo christiano bonae

conversationis pandere tramitem , postmodum ad sedis suae

ordinem reversurus. Sed et quod his potius est, zelo Dei

zelanres Judaaorum abrogandam utriusque sexus perfidiam

radicitus demite , ut et legum nostrarum sententias, quse ob

perfidiam eorum et in prasteritis editae , et hodierno sunt

tempore conditae, omni valeant robore subnixae, et accessus

nequitia? ipsorum earumdem legum dispereant sancl:ionei

Sic quoque , ut juxta novellae legis nostrae ediclum, nemo

ex eisdem Judaeis in perfidiam durantibus ad catablum d pro

quibuslibet negotiis peragendis accedat, nec quodcumque

cum christianis commercium agere audeat,quo merito cum

Propheta dicatis : Nonne qui te oderunt, Domine, oderam illos, Pjalm I3g v ar

et super inimicos tuos tabescebam ? Ex quibus igitur Hebrasis,

vel uxoribus , ac filiis eorum si quis deinceps ad catholicae

Fidei regulam integerrima devotione conversus extiterit, ab-

negans ex toto genuina;e praevaricationis errores vel ca;re-

monias , omnesque parentalium/rituum seclas, ab omni

exutus jugo maneat fundionis , quam pridem in errore prae-

stiturus publicis utilitatibus exsolvere consuevit. Sic quoque

et in ceteris incredulis ejus redundetur jun&io pensionis,

quos adhuc nefanda retinuerit obstinatio parentalis.

Inter cetera tamen obscoenum crimen illud de concu- bitoribus masculorum extirpandum decernite , quorum hor»

ren-

• a Hoc ett: inveneritis. b Deputetis. e Principis. d Locus est, caussis agitandis deputatus. t Parentum. / Quos a parentibus didicerant.-

256 COLLECTIO MAXIMA

rcnda adVio et honestae vitae gratiam maculat, et iram cce- litus superni judicis provocat.

Et quia plerique perfidorum cothurno superbiae dediti, non ex Deo regale fastigium, sed solo ja&antiae tumore appetere dignoscuntur, quicumque amodo ex Palatinis , cu- juslibet sit ordinis vel honoris persona, in necem regiam, vel excidium gentis ac patriae gothorum fuerit conatus in- tendere, aut quodcumque contubernium intra fines Hispa- niae tentaverit excitare, tam ipse, quam ejus omnis poste- ritas , ab omni Palatino expulsa orficio , sub tributali impen- sione fisco debeant perpetim inservire , amissis insuper cun- &is facultatibus propriis, quas cui voluerit, licenter confe- rat clementia principalis.

Cun&a vero, quae in canonibus vel legum edictis de- pravata consistunt, aut ex superfluo vel indebito confe&a patescunt, accommodante serenitatis nostrae consensu, in me- ridiem lucidae veritatis reducite , illis proculdubio legum sententiis reservatis , quae ex tempore divae memoriae prae- decessoris nostri domini Cindasvinthi Regis usque in tem- pus domini Wambanis Principis ex ratione depromptae, ad sinceram justitiam vel negotiorum sufficientiam pertinere noscuntur a.

Varia quoque populorum negotia ceteraque scelerato- rum hominum gesta Fidei san£be contraria ita vestri exami- natione judicii canonice ac legaliter finiantur , ut nec justi- tia praetereat, nec severitas legum ex omnibus intercurrat; qualiter dum in his omnibus vos amor Christi reddiderit fervidos , et aequitatis catena contrinxerit nexos , non solum in hoc saeculo sanctitatis dono perspicui maneatis, sed et aternis praemiis in perpetuum floreatis ; quia tunc me a Do- mino cum plebe mihi credita a peccatis elui credo , quum discussio judicii vestri in examinandis caussis talis prsecesse- rit, quae in nullo tramite veritatis aberret.

Hoc solum vos, honorabiles Dei sacerdotes , cuncrosque illustres aulae regiae Seniores , quos in hoc concilio nostras serenitatis praeceptio vel opportuna inesse fecit occasio, per inseparabilem Omnipotentis Dei potentiam adjuramus, quia in privatis dirimendis negotiis , quae se vestro ccetui audien- da emerserunt, nulla personarum vel muneris acceptio in- tercurrat, nullus se favor interserat, nulliusque trepidita-

tis

a Re ipsa de his a Rege propositis, canones editi sunt; atque etiam Sisberd * caussa aeitata est , et in eum lata sententia, o,uamvU Rex ipse ab bujus «imini» peienda vindiita penitus abstinueiit. ... ,

CONCILIORUM HISPANLE. t$7

tis ineuria promulgare justitiam , quas Deus est, obstrepajt, sed puro examinationis Jibramine caussarum jurgia termi- nantes, et justa Dei judicia vobis prae oculis opponentcs, unicuique parti aequitatem pandere procuretis; quatenus ex hoc nostrae mansuetudini praestolata; a Deo mercedis pr«- mia conquiratis, et re&itudine vestri judicii coram nobis honorabiles sitis , atque ante Deum semper bonorum ope- rum gratia polleatis. Datum sub die septimo kalendarum Majarum, anno feiiciter sexto Regni Mansuetudinis nostrc. Toleto. Qu* seguuntur, in eod. cap. j6". Reserato igitur.