CAP. XXVIIL

Regina autem Domina Urraca d, cum omnibus filiis et filiabus suis, hanc praescriptam constitutionem e confirma- vit, et juravit eam , et fecit jurare et confirrhare eam omnibus hominibus habitantibus in omni regno ejus, tam ecclesiastici ordinis , quam saecularis. Sorores itaque jam di&ae reginae, Dona Geloira infanta , cum omnibus filiis et filiabus suis, et cum omnibus hominibus sibi subditis, atque infanta Dona Tarasia , cum omnibus filiis et filiabus sibi subditis, juraverunt , et confirmaverunt , sicut supra taxatum-f est. / \' .«

Nos igitur omnes subscripti hoc scriptum , et hanc pro- missionem sub sacramento £ confirmamus et roboramus, tam pro nobis, quam pro omni progenie nostra futura, Ut sit promissio haec stabilis , et firma usque in finem mun-» di per omnia saecula. Subscripiones vtde in cap. 36. de Subscript. concil. •• . :1 ( :•. .

Constitutio haec non hominis, sed omnipotentis Dei vox fuit, qui per universum mundum eam seminavit, et

au-

a Dispensare. b Sacristx , seu Thesaurarii. c Magistri schola*, seu coetus cantorum vel juvenum , qui in ecclesiz schoia instituebanturj unde Cantores appellantur nunc Ca phcoltt. d Filia Alphonsi VI. e Que extat cap. ii.de Immunit. Eccles. f Nota- g Juratnento.

55o COLLECTIO MAXIMA j

audita placuit omnibus hominibus sub coelo habitantibus, tam christianis , quam paganis, yel judaeis.

MakdiStio.

Si quis itaque hanc san&am et justam nostram promis- sionem , et sub sacramento san&am confirmationem tam nos , quam ex omni nostra futura progenie violaverit, et per dignam satisfa&ionem, sicut superius di£tum est , se non emendaverit, sit ab omnipotenti Deo maledictus et- excommunicatus , et ab omni consortio fidelium et san&o- rum in hoc saeculo et in futuro sit separatus , et cum dia- bolo et angelis ejus patiatur pcenas in inferno damnatus.

BenediStio.

Omnis homo, qui hanc praescriptam constitutionem audierit, servaverit , firmaverit, et custodierit eam , sit custoditus, et benediclus a Domino Deo nostro Jesu Chri- sto , qui cum Patre, et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per ornnia saecula saeculorum. Amen.;

'Sub Era MCLXII.

Adephonsus rex * Raimundi consulis * et Urracae re- gina: filius, postquam praescriptam constitutionem audivit, et in regno Hispaniai post mortem matris suae regnare coe- pisset, confirmavit, et juravit eam, et fecit eam confirmare et jurare et stabilire omnibus hominibus habitantibus iix omni regno ejus, ut servetur et custodiatur usque mundus iste finiatur. • :<

, Sub Era MCLVIII.

V Similiter infante Domino Adephonso* Portugalensi,cum omnibus hominibus nobilibus et ignobilibus , habitantibus in omni honore d illius, postquam praescriptam constitutioneru audierunt, et confirmaverunt et stabilierunt eam pro se , et pro omini progenie eorum , ut servetur usque in flnern saeculi hujus.

; *:Vu * ■i:*3 In diebus illis.

Adephonsus; rex Aragonensis e, similiter cum fratre

- a Castells VII. b Ducis Burgundia». c Duce , deinde Rege. i Ditione. « Utn quo secundas inivit nuptias Urraca , defunfto Raimundo.

CONCILIORUM HISPANLE. 5.51

suo Ramiro monacho a, cum omnibus hominibus nobili- bus et ignobilibus habitantibus in omni1 regno eorum, prae- scriptam constitutionem juraverunt et confirmaverunt, et stabilierunt eam pro se, et omni progenie eorum t sicut supra tractatum est.

MalediStio.

Si quis tamen (quod fieri minime credimus) rex, co- mes b , vicecomes e , majorinus d, sajo e, tam ecclesiasti- cus homo , quam saxularis , hanc scriptam constitutionem frangere tentaverit, quisquis ille fuerit, qui talia commi- serit, fracta manu , pede, et cervice , evulsis oculis, lepra percussus, frangat eum Deus in conspectu omnium inimi- corum suorum; sit maledictus , et excommunicatus usque in septimam generationem , in conspectu Patris, et Filii, et Spiritus Sancli, et insuper cum Dathan et Abiron , et cum Juda Domini proditore, cum Simone Mago, et Ne- rone pares poenas sustineat in aeterna damnatione. Amen.

BenediStio.

Quicumque hanc constitutionem omnibus modis, prout potuerit, servaverit et custodierit eam, servet eum Deus in hoc saeculo, et in die judicii, et cum sanctis suis det ei vitam aeternam in regno suo , et sit benediclus ab Omnipotenti Deo , qui cum Filio Domino nostro Jesu Christo, una cum Spiritu Sanclo perenniter vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum.

Laus Deo.

Nunc autem pro tantis bonis a Deo collatis benedica- mus , et collaudemus Dominum Deum nostrum Jesum Christum , qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum. Amen.

a Monasterii de Sahagun , et episcopo primo Burgensi, dein Pampilonensi, et po- Stremo Roteasi et Barbasrrensi, quibus nihilominus impedimentis , nuptias inire non dubitavit cum Agnete, Guillelmi de Potiers filia.

b Provinciarum Redtores erant Comites ,unde apud nos vocabulum : Conde.

c Vicarii Comitum fuerant, unde remanet vox honoris: Vizconde. d Judices oppi- jjorum, qui vocantur in Legibus Partitatum: Merini. t Sajones eiant Regii appa- ritoMes.

1

TIT,

55* .", COLLECTIO MAXIMA

1 AI. Concilium Illi- beritanum. Eliberti- num. Eliberritanum. Eliberitanum. Iduum Majarum , san&orum episcoporum numero XLlll.

2 Al. Quum conse- dissent.

TIT. VI •'

VE EXORDIIS , ET EPILOGIS CONCILIORVM.

G AP. I.

ri .■1 Conciliuma Illiberitanumb.

3 C^uum convenissent sancli et religiosi episcopi in eccle-

. ..■ u'. • ■ . . '■ sia

a Nationale , eo quod ex universa pene Hispania episcopi interfuerint.

b Uliberi civitas fuit Provinciae Baeticae , sita ubi nunc Granata, vel non longe ab ipsa. De hujus concilii epoca varia fuit catholicorutn et ha;reticorum opinio. Horum nonnulli per summam audaciam reeentissimum illud fuisse, contendunt. Ex.catholi- cis nonnulli arbitrati sunt, ad an. 314. aut 32?. referendum esse. Et sane Sabinus Hispalensis, alter ex hujus concilii Patribus, qui secundo loco , juxta eam qua utj- mur editionem, subscribit, interfuisse quoque visus est concilio Arelatensi an. 314. quum adhuc esset presbyter , sub hac subscripttone : Ex provincia Hispanice , civita- 1e Bictica , Sabmus Presbyter. Verum quum Gsius , qui concilio quoque llliberitano interfuit, ab an. 313. absens fuerit ab Hispania , et non diu ante Nica;ni cekbratio- nem in Ortentem profeclus fuerit, extra omnem dubitationem est,synodunj Illibe- ritanam haberi non potuisse , nisi ante annum3i3. et Sabinum, qui qua presby- ter concilio Arelatensi subscribit, alterum proculdubio fuisse , et posteriorem Sabino episcopo , qui Illiberitano subscribit. Alii vero concilium hoc ad annum 305. rejiciuntj id tamen verosimile non est, Valerius enim Csesaraugustanus, qui huic concilio Illiberitano interfuit, exilio pulsus est a Daciano et ad oram fluminis Cinca in Ara- gonia se contulit, ibique in pace quievit: qux quidem Valerii relegatto ante an. 305. contingere debuit, in quo Dacianus imperio cessit.

Gonzaletius, Pseudo-FIavi Dextri commentis deceptus , et Florezius fissus va- rio et incerto ordine quo describuntur episcopi qui interfuere concilio , tJlud in an. 300. aut 301 constituunt. At quis scit, an hujus episcoporum descriptionis au— clor ordinationis antiquitatem servaverit, ;amque religiose custodierint colle^tores yosteri?

Ego tamen Cardinalis de Aguirre opinioni adhasrere, satius esse duxi, qui an- no 303. Idibus Maii post evulgatum Romae in die Passionis Domini impium illud adversus christianos decretum , ex rigorosis adversus lapsos statutis pcenis, coa- clum esse conjecit. Neque momerita a Florezio in contrarium excogitata de senten- tia nos dimovere poterunt. Concilia quippe persecutionis tempore celebrari fa- cile potuerunt, sicuti et santtissims illse Synaxes a primis christianis, furentibus contra eos sasculi principibus, habitae sunt. Haberi utique potuerunt clam et sine ulla Gentilium Imperatorum notitia, quum episcopi a reliquis populi hominibus in exteriori hahitu non difTerrent. Quod a die. Passionis Domini ad idus Maii quibus celebratum cst concilium , exiguum temporis intercesserit, ut convocari et conve- nire possent tam dissitarum Sedium episcopi; quid? Potuerunt episcopi ante pro- mulgatum decretum convocari, et post promulgatum congregari.

Varia quoque fuit de hujus concilii canonibus dodtissimorum hominum opinia, quos licet jampridem multiplici eruditionis copia Ferdinandus de Mendoza exagi- tavit, sapientissimus nihilominus Carolus Berardi Parte I. cap- a. in Grat. Canon. alia sibi blanditur invenisse graviora rationum momenta , ex quibus vir prudens de eorum canonum fide atque integritate heesitabit. Gravius , si superis placet, momentum ex his , qua; Berardus de novo excogitavit, hoc est: Quod nemo ex colleEloribux anti- quissimis , ne unum quidem EUberitani concilii canonem codicibus suis inseruerit \ immo neque Martinus Bracharensis , licet gente Hispanus , quique res saltem patrite suce col- letHioni adjicere debuisset. Verum miror quidem ego, quod Berardus , qui paullo an- te in Prtcfatione observat. V. Martinum appellavit Pannonem , nunc gente et pa- tria recuderit Hispanum; hiud tamen miror, quod nemo ex collecloribus antiquis- simis ne unum quidem IHiberitani concilii canonem codicibus suis inseruerit , quum sciam , quod nemo ex colle&oribus antiquissimis vel unum ex hispanis canonibus co- dicibus suis inseruerit, pra-ter Martinum Bracharensem. Martinus vero nullum cx. illiberitanis canonibus colleclioni suae insemit, ea fortassis de caussa, vel quia rt-

\

CONCILIORUM HISPANLffl. .559

sia Eliberina, hoc est: Felix Episcopus 1 Auxitanusa, Sabi- nus Episcopus Spalensis 1, 2 Smagius Episcopus Bigerren- sis c, Pardius Episcopus Mentesanus J, Catonus Episcopus Corsicanus *, Valerius/ Episcopus Caesaraugustanus £, Me- lanthius Episcopus Toletanus *, Vincentius Episcopus Osso- nabensis ', Successus Episcopus Eliocrocensis k, Patricius Episcopus Malacitanus1, Osius m Episcopus Cordubensis n, Camerinus Episcopus Tuccitanus °, Secundinus Episcopus Catraleucensis P, FJavius Episcopus Eliberinus 1, Liberius Episcopus Emeritanus r, Decentius Episcopus Legionen- sis ', Januarius Episcopus Sibariensis *, Quintianus Episco- pus Elborensis w, Eutychianus Episcopus Bassitanus *.

Re-

gida hujus concilii disciplina persecutionum tempori accommodata , exeuntis saeculi septimt constitutioni non congrueret, ut reipsa non congruebat, vel quia sicuti* complurium synodorum tum Hispanarum tum Graecarum non meminit, ita etiam Eliberitanam omnino praetermittere voluerit, quippe qui non Collecloris , sed sele- ftoris, ut ita dicam, partes egisse visus sit.

a Potius: Accitanus, civitatis Acci, nunc Guadix , Granatensis suffraganea;. Sita olim fuit, ubi nunc Guadix viejo.'

b Civitatis Spalis , voce Phenitia , quod idem sonat ac Planities. Dicla fuit quon- dam Romulea , hoc est Romanorum Colonia; dein appeliata Hispalis , addito Hi ad faciiiorem vocabuli prolationem.

c Vel potius: Egabrensis , civitatis Egabro , nunc Cabra , non procul a Corduba, sed absque sede epi copalis.

d Civitatis Mentesae prope Giennium , Jaen , ubi nunc sedes episcopalis Toletanae suffraganea.

e Legendum : Urcitanus , civitatis Urci, quae extiterat olim ad oram fluminis Alman- zor, cujus sedes episcopalis in /Umeriam translata , Gninatensis suffraganea facla est, / Santtitate , et laboribus pro asserenda christiana religione celebris. g Caesaraugustae. Vide infra cap. 2. . }

h Vide infra cap. 3.

i Civitatis Ossonoba;, qua; quondam , ut ajunt, extitit ad fluvium Guadiana , non procul a Foro in loco, qui diciuir Estoi.

.•k Civitatis Eliocroca , qux hodie dicitur Lorca in Regno Murciae, absque sede epi- scopali.

/ Civitatis Malacae , hodie Malaga , Hispalensis suffraganeae.

m Natus Cordubae j ejusdem urbis , uti erat scientia tt pietate clarissimus, ordi- natus est episcopus. Faclus Constantini Mag. familiarissimus , in synodo Nicxna, Sardicensi , Sangrensi primas egit partes; sed Ursacio et Valemi communicare, et Athanasii damnationi subscribere detredtans , a Constante Imperatore puisus est in exilium , ubi laboribus et tormentis txagitatus, Athanasii tandem damnationi con- sensit. . . , .

n Civitatis Cordubae , hodie Corioba , Toletaria:. i

e Civitatis Tucci, hodie Martos in Regno Gcanatensi.

p Potius : Castulonensis , civitatis Castulo , qua; hodie dicitur Cazlona , non procul a Beatia , Bieta , ad quam translata fuit episcopalis sedes. q Illiberi. Vide supra.

r Civitatis Emerita;, Mefiia. Vide dc Subscript. eap. 10.

s Civiiatis Legionis , Leon , qax habet bodie episcopatum exemtum, nulli subditum metropolitne. \

t Civitatis Sibariae, qus extabat olim , ut putant, ubi nunc Alcaiar de la Sal, in Algalviorum Regno. u Civitatis Eborae, Ebora , nunc Regni Portugalliae ecclesiasttca; metropolis. x Civitatis Bassi, hwdie Baza , *jne episcopali sede , quae unita fuit Guadicensi. In Mss. Codicibus Escurialensi et Toletano , quos sequutus est Loaisa , alius serV vatus est ordo in describendis concilii Pattibns , nirairum, Accitanus, Cordubensis, Spalensis, Tuccitanus , Egagrensis , Castolonensis , Mentesanus , Eliberriranus, Ur- citanus , Emeritensis, Cassaraugustanus, Legionensis , Toletanus, de Jiolaria , Osso- nobensis, Elborensis, de Eliocroca , Bastitanus, Malacitanus. Hujus inversionis caus-

'• Aaaa

t Al.; . Aquitantis.

a Al. Sinagius Epi- scopus Bigertensis. E- pagrensis. Pagrensis, Pardus... Carttorrius Episcopus Urcitanus, Valerius Kpiscopus Caesaraugustensis,Me- lantius...Vincentius E- piscopus Ossolabensis, Successus Episcopus Eliocroenfis de Elio- crota..... Camerinnus. Camerimnus Episco- pus Tuccitanus , Se» cundinus Episcopu» Castulonensis, Flau- vius.Flabianus.Fabia- nus. Kpiscopus Eliber- tinus.... Januarius K- piscopus Salariensis. deSalaria.de Fiblaria. de Fibuiaria, Quintia- nus Episcopus Ebo- rensis , Eutichianus Episcopui Bastitanus.

554 • COLLECTIO MAXIMA'

i Al. XXV.

3 Al. Bestutus... de Elehepora. de El- chepora , Natalis...E Ursuna. de Orsuna, Maurus... de Ililurgi, Lamponius Pres. Ka- rula. de Karula, Bar- batus de Advigi. de Advingi,.... Leo Ac- cinipe, Accinlpi, Libe- ratus de Eliocrota, Ja- nuariu, a Lauro , de Lauro, Januarius Ba r- bas , Victorinus He- gabro. Agabro. a Ga- bro. Aegabro.Titus a Vinc , Eucharius a Municipio , Silvanus Segalbina. Sagalbina, (Vel in boc loco , Vic- tor , et dein Silvanus.) Vidtor.... Januarius.» Leo Gemela, Turri- nus Castilona. Castel- lona , Luxurius de Drona, Emeritus Bar- ca, Eumantius Selia, Clementianus. Eu- menianus Ossigi, Eu- tyches. Eucxes Car- thagine , Julianus Presb. Corduba.

Residentibus etiam 1 XXXVI. presbyteris, adstantibtis diaeonibus et omni plebe *, universi episcopi dixerunt.

Ajias , in Mss. codicibus statim post vocabulum , Bas- sitanus, progreditur. Item presbyteri. 2 Restitutus presby- ter de Epora *, Natalis presbyter Ursona c, Maurus pre- sbyter Iliturgi d, Lamponianus presbyter de Carula Bar- batus de Advingi /, Felicissimus de Ateva e, Leo Acinip- pe *, Liberalis de Eliocroca ' , Januarius Alauro /', Janua- rianus Barbe *, Vi&orinus Egabro 1, Titus Avine m, Euca- rius Municipio Silvanus Segalbinia °, Vi&or Ulia P, Ja- nuarius Urci * , Leo Gemella r, Turrinus Castellcna Lu- xurius Dedrona *, Emeritus Baria ", Cumantius Solia * , Clementius Ossigi y, Eutices Carthaginensis z , Julianus Cordova a. Die iduum Majarum , aput Eliberim. Residen- tibus cunclis, adstantibus diaconibus , et omni plebe , epi- scopi universi dixerunt.

sam eam opinatur esse Florezius volum. X. Hitpan. Sacrx traft. 33. cap. 5. nom. 13. quod hujusmodi episcoporum ordo descriptus olim fuerit binis in una pagina co- lumnis, quarum alia decem usque ad Patricinm Malaciianum , slia vero novem episcopprum nominibus constaret; quem exscribere volens aucior Mss. Toletani alium ex prima , alium dein ex secunda alternatim excerpsit columna , quum de- buissec omnia prioris columnx primo nomina excipere, et hac absoluta , secun- dam assumere transcribendam columnam.

a Prseter episcopos , presbyteri quoque , diaconi, et laici extitere, sicuti et in primi; Hierosolymitanis conventibus; unde in syn. Tolet. IV. c3n. 4. quibusdam etiam selectis laicis , conciliis interesse, datum est. Vide sis de Concil. celebr. fcrma, cap. 2. At solis episcopis jus fuisse videtur decreta stabiliendi, ut indicant verba illa: Unixnrti episcopi dixerunt. -

b Eadem videtur esse, quac nunc Mmtoro , septem leucis a Corduba.

c Ossuna , titulus Ducatus , in Regno Hispalensi.

d Non procul ab Andujar , ubi extat templum S. Potentianae in Regno Giennensi.

* Carbuh in Regno Cordubensi, non procul a Palma, inter fluvium XeniletGuadajoz.

f Fortassis Vogia, et qua; nunc An iujar in Regno Giennensi.

g Ategua , hodie Teba la vieja , prope Cordubam.

b Non longe a Vico Setenil, ubi Ronda ta vieja in Regno Granatensi.

i Hodie Lorca in Regno Murcis.

j Forte Liria aut Laurin ad fluvium Xucar in Regno Valentia;.

k Prope Marios in Regno Granatensi.

/ Cahra , titulus Comitatus in Regno Cordubensi.

m Forte Ventipo, hodie Casalicbe , inter Pontem,et Vado Garcia, ad fluvium Xcnil, in Regno Corduben i. » Forte Illiberitano. 0 Safabrenj in Regno Granatensi. p Mmtemayor, inter Cordubam et Cabra. q Civitatis episcopalis Urci, quae unita fuit Almeriae. r Tucci, Martos, didfa a Romanis Gemella, in Regno Giennensi. / Civitatis episcopalis Caitullonensis, hodie Cazlona, quxunita fuit Beatise et Giennio. t Forte , qua: hodie dicitur Ronda , in Regno Granatensi. u Bera , in Regno Granatensi.

x Forte, Sanlucar de Btrrameda, in Regno Hispalensi. y Hodie Mazquii, aut forte Mengibjr in Regno Gitnnensi. % Civitatis Cartaginis , qua: Spartaria didta est; metropolis provinciae Canhaginensis. a Cordoba , caput Cordubensis provincia;.

CAP.

CONCILIORUM HISPANJUE.