C. In nomine sánete et individué trinitatis. Heinricus dei gratia quintus Romanorum rex. Notum sit universis gcclesig catholieg filiis, qualiter interventu fidelis nostri Adel berti cancellarii et prepositi gcclesig saneti Г Servatii in Traiecto, et communi peticione fratrum eiusdem gcclesig, asscriptas leges, antiquissimo tempore eidem gcclesig traditas, in medium producta« reeepimus, postmodum coram multis prineipibus regni nostri et legiti J f me renovandas in perpetuo corroborandas regia auetoritate decrevimus. Sunt autem hg: Si quis rusticus aliquam angariam prepositi gcclesig vel fratrum de villa prosecutus merit,

70 . . HEINRICH V. 1109.

nullum forense iudicium sustinebit, || sed etiam si reus füerit quamdiu in predictis "gclesig prepositi vel canonicorum detinetur obsequiis, eundo et redeundo cum suis omnibus liber erit. Item si aliquis ministerialis prepositi famulus qui de familia *gccclesig fuerit vel bene- ficium gcclesig de manu prepositi habuerit, sive apud villas sive in Traiecto manens, vel si alicuius canonici serviens proprius vel precio conductus, qui in cotidiana sua familia et in convictu suo sit, aliquid in eivitate peccaverit, nullum forense iudicium sustinebit, nisi pub- licus mercator fuerit. Sed si prepositi ministerialis fuerit in domo sua, si vero alicuius canonici serviens fuerit in refectorio sancti Servatii îorensi potestad vel cuicumque reus fuerit, domini sui conductu cuius cliens est, iudicio parium suoruin claustralium servientium satisfaciet. Item si quis de convictu alicuius canonici vel clerici non fuerit, sed beneficium ab eo habuerit et homo eius fuerit, et de villa servitii vel visitacionis gratia ad eum ve- nerit, eundo et redeundo ab omni iure civili Uber erit, et si proclamado in eum exorta fuerit, domini sui conductu iudicio parium suorum satisfatiet* proclamantibus. Villici gcclesig et omnes officiales ministri de villis eorum, et officiales ministri, scilicet pistores, coci, celle- rarii, bretzedarius campanarii et cgteri claustrales ministri ab omni iure forensi et civili liberi erunt et in se proclamantibus conductu domini vel magistri sui satisfacient. Item ¿ives in Traiecto, qui curtilia fratrum vel molendina vel alias terras infra bannum eiusdem loci possident, si constitutis terminis censmn dare neglexerint vel presumpserint, vocati a carnerario in capitolium", ubi investiri soient, ipsi coram fratribus de negligentia et pre- sumptione iudicio parium suorum satisfaciant. Quod si satisfacere noluerint, terra quam possident ibidem eis abiudicetur. Si vero postquam abiudicata fuerit earn per violentiam obtinere voluerint, querimonia de rebellione fiet coram iudicibus ville, et ipsi inde eis2 pa- cem facient. Furta et pugng, si in domo alicuius canonici contigerint, ipse dominus domus cum cgteris canonicis inde diiudicet; si infra officinas interioris claustri contigerint, deca- nus; si infra ecclesiam aut atrium inde prepositus iudicium faciet; iudex autem villg nichil eorum qug infra emunitatem claustri vel atrii vel gcclesig contigerint iudicet, neque in festo sancti Servatii a inercatoribus infra ennmitatein theloneum exiget, vel aliquam iusticiam faciaet*. Si quis suburbanus clericus domum hereditariam habuerit vel emerit et in eadem manserit, liberara ab omni iure civili obtineat. Si quis clericum vulneraverit et verberaverit synodali censura iudicetur. Si negaverit suramo iudicio se expurget. Preterea peti[cione] ipsius predicti cancellarii et fratrimi gcclesig peticione quandain commutationem duorum curtilium [xxx tri]bus annis ante susceptionem regni nostri tempore patris nostri impera- toris factam amplius stabilem fore decrevimus. Curtile quidem iHud, quod regig potestad pro alio in commutationem datum est, ad censura iiii. solvit denarios. Curtile vero illud, quod de fisco regió datura est fratribus in coinmutationem, ii. solvit denarios, et est sitnm ad exitum claustri versus plateara qug ducit ad fluviuin Geroram3, habens in se domum fundatam cuius tercia pars in emunitate claustri consistit. Curtile etiam illud, quod a fra tribus in r[e]g[ium] fis[cum] datum est, in eadem etiam platea constat. Et ut hec omnia tarn in legum traditione et corroberatione et curtilium comrautatione perpetuo stabilia et inconvulsa permaneant, hanc cartam inde conscribi fecimus, et manu propria ut subtus cernitur corroborantes sigilli nostri impressione iussimus insigniri. CS.)

Signum domini Ileinrici quind (M.) regis Romanorum.

Ego Adelbertus cancellarius vice Rothardi archicancellarii recognovi. Anno dominicg incarnationis m.c.viiii., indicdone ii., anno autera domni Heinrici quind Ro manorum regis regni iiii. Data * * * Actum " * Féliciter in nomine domini.

Aus dew orig. im Haag. Siegel erhalten. Hinter Data und Actum leerer räum; auch das

HEINRICH V. 1109. 7J

amén ist vergessen. Die urk. ist mit dem bestreben geschrieben, dass die vier von oben nach unten gehenden falten auf keine buchstaben treffen; dasselbe ist der fall bei dem orig. der verdächtigen Urkunde für S. Servaes von 1087, Beg. imp. nr. 1927, Stumpf nr. 2886. Die durch ein loch und ablösen der schrift entstandenen kleinen lücken sind aus dem transsumpt könig Richards d. d. 1268 sept. 22 (Reg. Rich. nr. 105) ergänzt. — Mehrfach ungenau gedr. Miraeus Opera diplomática 4, 190. — Stumpf nr. 3033. — 1 Rich, brattedarius, Mir. bracedariut. —- 1 eil ist von späterer hand über die zeile geschrieben. — > Mir. Jecoram, Rieh. Gecoram, wie sich der im orig. undeutliche buch- stabe auch lesen liesse; da die Jaar gemeint sein wird, dürfte Gerorain richtiger sein.