In nomine sancte et individue trinitatis. Heinricus divina favente clementia Roma- norum imperator et semper augustus. Circumspecta eminentie nostre discretio nominatiores imperii regiones suis approbatas laudibus diligenti industria in nostri pectoris archano ab invicem distinguens, civitates etiam illarum, loca et personas, que suis late clarent titulis, non minus sollicite considerat et attendit, ut statu cuiuslibet earum inspecto secundum de- votionis et fidei sue exhibitionem et meritis loco et tempore imperialis gratie favorein co uberius percipiant et honorem. Inter memorandas itaque Italie civitates cum Brixia stre- nuitate militie et armis commendata sinceritate intense devotionis sue et fidei celsitudini nostre et imperii exhibite et exhibende ita se applicuerit, ut ad eius et ipsorum Brixien- sium exaltationem indesinentem et comodum firmum et immutabile intendendi habeamus propositum, notum faciuius universis tam presentis quam future etatis iiuperii fidelibus, quod nos eorum devotis precibus aurein clementie nostre benigne et favorabiliter accomo- dantes confirmaiuus eis videlicet Brixiensibus omnes concessiones et promissiones, quas in tenore pacis eis feciinus. Insuper concedimus eis omnia regalia, que iniperiuin habet in episcopatu Brixiensi seu iurisdictione vel districtu Brixie, scilicet infra hos fines: In tota curte et territorio Mosi ab utraque parte fluminis Ollei, et a curte et territorio Mosi in susum sicut flumen Ollei usque Palazolum fluere dinoscitur; et in flumine et ripis eius versus Brixiam et terrani Brixianam, et in omnibus locis et castris et burgis, sicut exten- duntur curtes et territoria locorum Brixiensium ab utraque parteOllei; et in curte et terri- torio Mure; et in curte et territorio Palazoli et a Palazolo iu susum usque ad lacumYses,

NACHTft. - HEINRICH VI. 1192 IULI 26. 759

unde fluitOlleum versusBrixiam; et in ipso flmnine et ripis eius versus terram Brixianam et inde supra per totum episcopatum Brixie usque Dalegnuni et per totum territorium eius; et a Dalegno in omnibus locis et castris et burgis, que distringuntur per civitatem Brixie, et curtibus et territoriis ipsorum locorum usque Leinonmn; et a Lemono usque ad Pozo- lengum; et a Pozolengo usque ad Gudiciolum; et a Gudiciolo usque ad Mosum et in aliis locis, qui distringuntur vel distringebantur per civitatem Brixie, ubicumque fuerint, vel in terra, vel in aqua. Eo addito, ut si in predictis locis vel infra predictos fines a glorioso patre nostro Friderico felicis memorie Romanorum imperatore vel a nostra clementia vel ab eo, qui a nobis habuit aliquod datum vel scriptum vel factum fuerit de predictis rega- libus, Brixiensibus non obsit, de quibus, qui acquisivit, non habet publice possessionem non violentam, non clandestinam. Ab hac concessione excipimus omnia feoda et beneficia antiqua seu a patre nostro seu a nobis concessa, de quibus ille, qui acquisivit, manifestam habet possessionem vel violentam, et excepto fodro regali, quando aliquis successor noster profecturus est Romam pro corona suscipienda, ab hiis, qui solent et debent predictum fodruni dare, et exceptis appellationibus, secundum quod in forma pacis continetur. Pro predictis autem regalibus, que eis in pace non concessiraus et nunc concedimus, dabunt nobis vel nuntio nostro in civitate Brixie in proximis kalendis martii et a proximis ka- lendis martii in antea singulis annis duas marcas auri pro censu. Ad maiorem autem fidei et gracie nostre plenitudinem et eorum cautelam et securitatem talem cum Brixiensibus inivimus pactionem, que iuramento hinc inde firmata est. Iuravit Sefredus marschalcus noster de Hagenowe de parabola nostra in anima nostra, quod nos manutenebimus civi- tatem Brixie et adiuvabimus Brixienses manutenere omnes supradictas concessiones, con- firmationes et possessiones, iura, iustitias et rationes; et si quas possessiones, iura, iusti- tias et rationes amiserunt vel amiserint, eos adiuvabinius bona fide recuperare; et adiu- vabimus eos contra omues civitates, loca vel personas Lombardie, Marchie et Romaniole. Ita tamen ut pro speciali negotio Papiensium non faciaiuus werram Brixiensibus; nec pro speciali negocio.Brixiensiuin teneamur facere werram Papiensibus. Si vero Papienses adiuncti sunt vel adiunxerint se alicui civitati, loco vel persone, adiuvabimus Brixienses contra Papienses. Nec faciemus aliquam societatem cum aliqua civitate, loco vel persona Lombardie, Marchie et Romaniole sine parabola oinnium consulum Brixie vel maioris partis, salvis pactis Mediolanensium et Placentinorum, que fecimus cum eis. Iuraverunt Brixienses, quod bona fide iuvabunt nos manuteoere imperium in Lombardia, Marchia et Romaniola et possessioues, iura, iustitias et rationes, quas habemus in Lombardia, Mar- chia et Romaniola; et specialiter terram quondam comitisse Mahtildis. Si quas etiam pos- sessiones,. iura, iustitias et rationes in predictis locis et quod de terra quondam comitisse "Mehtildis amisiiuus, bona fide adiuvabunt uos recuperare contra omnes civitates, loca vel personas Lombardie, Marchie et Romaniole, eo tenore ut si nos, quod nobis licere nolu- mus, aliquaudo contra concessiones seu promissiones factas civitatibus, locis vel personis societatis venire voluerimus, non teneantur Brixienses hoc sacramento ad hoc nos adiuvarc. Nec aliquam societatem specialem facient cum aliqua civitate, loco vel persona Lombardie, Marchie et Roinaniole sine nostro consensu. Item consules et credentia iurabunt, quod bona fide dabuut nobis rectum consilium, cum petierinius per nos vel per nostruin certum nuntium vel per nostras litteras, nec per fraudem se subtrahent, quin illud dent. Hoc etiain sacrainentuui facient omnes Brixienses a decem et octo annis supra et a septuaginta infra, qui generalia sacramenta facere consueverunt. Et si qui non fecerint propter mino- rem etatem, iurabunt infra quinquenniuin, si requisiti fuerint. Et renovabuut singulis de

760 NACHTR. — HEINRICH VI. 1102 1UU 26.

cenniis Iioo saoraiueuturo etiani ilii, qui fecerunt, si requisiti fuerint. Ut auteiu hec omnia, que predicta sunt, rata deinceps observentur et illibata, presentem inde paginain scribi et nostre maiestatis sigilto iussimus comuiuniri, statuentes et imperiali auctoritate sanctientes, ut nulla omnino persona liumilis vel alta huic pracmatice sauctioni nostre contraire vel aliquo temeritatis ausu eam presumat infringere. Quod qui facere attemptaverit, in ultionem temeritatis sue centum libras auri puri pro pena componat, medietatem imperiali camere nostre, partem vero residuam personis iniuriam passis.

Huius rei testes sunt: Cunradus Maguntinus arcliiepiscopus, Wilelmus archiepiscopus Ravennas, Heinricus Wormatiensis episcopus, Godefridus comes de Veihingen, Robertus de Durue, Hartmannus de Butingen, Cuno de Mincenberc1 senior et Cuno iunior, Wern- herus de Rossewac, Cunradus de Walehusen camerarius et frater eius Albertus, Otto- bellus Mediolanensis et Arnoldus Placentinus iinperialis aule iudices, et alii quamplures.

Signum domini Henrici sexti Romanorum imperatoris invictis(M.)inii. Acta sunt hec anno ab incarnatione domini m.cxc.ii., indictione decima, regnante domino Heinrico sexto Roinanorum imperatore gloriosissimo, anno regni eius xxiii., imperii vero ii. Feliciter. Amen. Datum apud Geylenhusen, vii. kalendas augusti.

Stumpf aus einem originaltranssumpte k. Heinrichs VII d. d. 1311 ian. 22 im staatsarcbne zu Wien; vergliclien rait einer ron Odorici mitgetheilten abschrift des albate Luigi Lodrini aus einer andern originalausfertigung desselben transsumptes auf der bibl. Quiriniana zu Brescia. — Gedr. (Mazzuchelli) Raccolta di privilegi e decreti pubblici concernente la citti e prorincia di Brescia. Brescia 1732. — Am folgenden tage, iuli 27, stellte der kaiser denen yon Brescia eine zweite ur- kunde aus, Reg. imp. nr. 2784, Muratori Antiq. Italiae 4, 465, in welcher das wichtige stiick: Ad maiorem autem fidei — ti requititi futrint, fehlt, wiihreud im iibrigen die abweichungen nur eben so bedeutend sind, dass sie zeigen, dass man die erste urkunde nicht schlechtweg copirte; die zweite enthalt im eingange noch weitere lobspriiche auf die stadt, bezeichnet sich am schlusse als confir- mationi» et concettionit pagina statt praematica tanctio, und hat einige zeugen mehr, iibrigens durch- weg wSrtlich iibereinstimmend. Dieser auffallende umstand durfte daraus zu erklaren sein, dass das in der zweiten urkunde ausgelassene stiick zunSchst geheim bleiben sollte oder der TCrtrag tiber die Tollmachten der gesandten hinausging und fiir den fall der rerwerfung sogleich die zweite urkunde ausgefertigt wurde. Vgl. auch oben nr. 178 ein entsprechendes privileg fiir Piacenza. — 1 In beiden Hs. Incenbtrc. ' '