DCXXXIV.

Episcopo Sabinensi exemplar litterarum mittitur, quas imperator pontifici super sua coronatione et unctione direxerat. Reg. An. VIII. de Cur. ep. 75. fol. 276.

Clemens episcopus etc. Venerabili fratri Ar- naldo Episcopo Sabinensi, salutem etc. Certis ex

470 CLEMENS PP. V. ANNO CHRISTI 1313.

causis, quas in aliis nostris litteris tibi directis ex- facias firmiter observari, ita quod inter Ducem et

pressas poteris diligenter intueri, volentes te de te- Communitates sive Universitates predictas huius-

nore litterarum nobis dudum per carissimum in modi bonum pacis et concordie non ledatur, di-

Christo filium nostrum Henricum Imperatorem, tunc ctisque Civitati et Communitati Ferrariensibus per

Regem Romanorum illustrem, semper augustum di- dictorum observationem pactorum fructus crescat

rectarum, per quas certos procuratores suos super honoris et commodi, quem speramus. Datum Avi-

iuramento fidelitatis nobis prestando, et aliis cer- nione quarto Kalendas Aprilis, anno octavo. tis articulis constituerat, reddere certiorem, ecce

quod tenorem ipsum de verbo ad verbum presen- DCXXXVL

tibus inseri fecimus, qui talis est. Coloniensis et Trevirensis archiepiscopi pontificem de

Sanctissimo in Christo patri et domino SUO, electione ftituri regis Romanorum certiorem reddunt. domino Clementi etc. Henricus dei gratia Roma- Ex transumpto coevo in cluirta bombacina.

norum Rex etc. Cupientes etc. ut supra pag. 416. Sanctissimo in Christo Patri et domino suo,

Datum Constantie quarto Nonas Iunii, Indictione domino Clementi Sacrosancte Romane Ecclesie

septima, Anno domini m.ccc.ix. Regni vero nostri Summo Pontifici, Henricus dei et sui gratia Colo-

anno primo. niensis Archiepiscopus, eius creatura, devotissima

Datum Avinione Kalendis Martii, Pontificatus pedum oscula beatorum. Litteras Sanctitatis vestre

nostri anno octavo. xn. die mensis Ianuarii recepi continentes, ut ad

evitandum gravamina, que nonnunquam Ecclesie

DCXXXV. pertulerunt ex eo, quod Principes Romani, qui

Regi Siciliae regimine civitatis Ferrariensis collato man- dum in Reges Romanorum electi fuerint ad Im*

datur, ut pacta inter Venetos et Ferrarienses inita servari perium promovendi, advocati et defensores Eccle-

faciat. Reg. An. VUI. de Our. ep. 321. fol. 111. gie fore credebantur, atroces iniuriatores et impu-

Clemens episcopus etc. Carissimo in Christo gnatores Ecclesie sunt reperti, sic provide et pre-

filio Roberto Regi Sicilie Hlustri, salutem etc. Nu- meditata consideratione in electione Romanorum

per post regimen Civitatis nostre Ferrariensis au- Regis ad presens incumbente una cum aliis meis

ctoritate apostolica tue Serenitati commissum, ut coelectoribus procedam, quod de probitate vite,

inter dilectos filios ... Ducem Venetiarum et ip- religione fidei et morum ac virtutum meritis pro-

sius Terre Venetiarum Castellane diocesis ac Fer- movendi, certo iudicio eligentium, plena possit no-

rariensem Communitates sive Universitates pacis et ticia obtineri pro similibus gravaminibus evitandis,

concordie vigeret integritas, per dilectos filios ... vestreque benignitati deliberatione super hiis pen-

Abbatem secularis Albaterrensis Petragoricen. dio- dente transmitterem litteras meas, de dicto negotio

cesis, et Magistrum Onufrium de Trebis Decanum et meritis eligendi informationem plenariam con-

Meldensis ecclesiarum certa pacta, que dudum inter tinentes. Super quibus vestre beatitudini duxi rem

eosdem Ducem et Communitates sive Universitates gestam rescribendam. Ecce, Pater beatissime, di-

quondam Opizonis et quondam Azonis Marchio- vulgata alias morte clare memorie domini Henrici

num Estensium temporibus, dum vivebant, servata Romanorum Imperatoris, Electores futuri Regis,

fuerant, dictis Duci et Venetis sub certa forma, qui ea vice circa partes Reni convenire poterant,

quibusdam factis additionibus et declarationibus in considerato propter vacationem Imperii turbato sta-

eisdem, fecimus innovari. Et demum nos eiusdem tu patrie, super crastinum Circumcisionis domini

Communitatis ac Civitatis Ferrariensis commodis preteritum inter Maguntiam et Coloniam in loco

in hac parte benigna consideratione pensatis, quod abolim ad hoc consueto de futuri Regis electione

per Abbatem et Decanum predictos circa innova- diem ad tractandum statuerunt, significantes ab-

tiones pactorum huiusmodi factum extitit, ratum et sentibus, ut ad diem eandem cum ceteris conve-

gratum habentes, id auctoritate apostolica ex certa nirent. Qua die, quia plures de Electoribus tra-

scientia duximus confirmandum. Et deinde Vene- ctatibus ibidem habendis interesse non valentes,

rabili fratri nostro ... Episcopo, et dilectis filiis... petiverunt tractatus eosdem, quousque advenire

S. Iustine Paduane ac ... S. Georgii eiusdem terre possint, suspendi, nichil actum fuit. Verumtamen

Venetiarum Monasteriorum Abbatibus per nostras diversi Magnates utpote Wilhehnus Hollandie et

sub certa forma litteras dedimus in mandatis, ut Hanonie Comes, qui personaliter ibidem presens

pacta predicta facerent iuxta tenorem confirmationis fuit, necnon ... Rex Bohemie, filius domini Impe-

huiusmodi per eosdem Ducem, Venetos et Ferrarien- ratoris defuncti, Dux Bawarie,... Dux Austrie et...

ses inviolabiliter observari. Quare magnificentiam Comes Nivernensis, qui nuncios solempnes ad ean-

tuam rogamus et hortamur attentius, quatinus pacta dem diem transmiserant, laborant toto nisu, ut eli-

predicta per officiales tuos, quos te pro tempore, quo gantur in electione presenti ad Regnum Romano-

dicte Civitatis Ferrariensis regimen gesseris, ad rum. Ego autem quantum in me est, et iuxta datam

prosecutionem dicti regiminis contigerit deputare, a deo prudentiam, quantum humana potest industria

IOANNES PP. XXII. ANNO CHRISTI 1817. 471

in hoe providere, convertam votum meum in talem, qui sit erga vestram Sanctitatem et Sanctam Ro- manam Ecclesiam inviolabilis fidei et constantie integritate probatus, et Sacro Romano Imperio uti- liter preesse valeat pariter et prodesse. De nulla vero certa persona eligenda quicquam scribere pos- sem, nisi Electoribus convenientibus, quo motu sin- guli moverentur, plenius perscrutarer. Et quia quasi communis populus clamat contra Electores de mora electionis celebrande iuxta statum terre Alemanie, summe expediret, ut de Rege creando acceleraretur, quantum cum ratione id posset aliqualiter expediri: nam propter deffectum Regis Ecclesie Ecclesiastice- que persone ac Layce quam plurimum perturbantur. Si vero pre instantia laycorum coelectorum meorum aliquo modo dilatio ad hoc haberi poterit, quia so- lent esse plus ceteris importuni, studebo Sanctitati vestre de persona eligenda scribere certiora. Nec credat clementia vestra, quod in aliquem, cuius pro- genitores fuerunt Ecclesiarum persecutores, vel quem Universali Ecclesie non crederem expedire, dirige- rem votum meum. Ex hiis et aliis vestra benignitas cognoscere poterit circumstantias, prout ad presens se habent, negocii prehbati. Vivat et valeat vestra Clementia, Cui me hcet indignum suppliciter re- commendo per tempora diuturna. Datum Colonie xv. die Mensis Ianuarii supradicti.

Sanctissimo in Christo Patri ac domino, dfio Clementi divina providentia Sacrosancte Romane ac universahs Ecclesie Summo Pontifici, Balduinus eiusdem et sui gratia Sancte Treverensis Ecclesie Archiepiscopus, sacri Imperii per Galliam Archi- cancellarius, se devotum ad pedum oscula beato- rum. Litteris Sanctitatis vfe honore et reverencia, quibus decuit, habitis, et cum diligencia inteUectis, Sanctitatem vestram cupio non latere, quod ultimo in crastino Circumcisionis dfii ad tractandum super electionis imminentis futuri Regis Romanorum ne- gocio dies extitit deputata, ad quam quia solus Ar- chiepiscopus Coloniensis et ego convenimus, ob alio- rum Electorum absenciam ab eadem die sine assi- gnatione alterius termini et fine aliquo est recessum. Est tamen mea intencio in dicto Electionis negocio votum meum in talem dirigere, quem credam deo amabilem, Ecclesie devotum, ac rei publice defen- sorem et utilem: sed adhuc ignoro, quem ad hoc divina disposuerit providencia promovendum. Ve- stre Sanctitati me et domum meam continue re- commendo, paratus ad queque Sanctitati vfe bene- placita obedire. Datum Treviris die xxix. Ianuarii.

DCXXXVIL

Pontifex regi Siciliae vicariatum Italiae vacante imperio a Clemente PP. V. concessum confirmat, inserta eiusdem Clementis bulla. Ex originali.

IOHANNES EPISCOPUS SERVU3 SERVORUM DEI. Ca-

rissimo in Christo filio Roberto Regi Sicilie Illustri,

partium Italie Romano subiectarum Imperio Vicario in temporalibus generali, Salutem etc. Ex iniuncti nobis officii debito circa ea, que ad nostri apostola- tus regimen pertinent, feliciter gubernanda nostre solicitudinis studium libenter impendimus: sed ut ea precipue, que in illis predecessores nostri Ro- mani Pontifices salubriter ordinarunt, casu adven- ticio fructu debito non frustrentur, libentius pro- videmus. Sane dudum felicis recordationis Clemens papa V. predecessor noster super concessione Vi- cariatus generalis in temporalibus partium Italie Romano Imperio subiectarum, Civitate Ianue cum districtu, territorio et pertinenciis suis certis ex causis excepta, usque ad sedis apostolice benepla-

citum de fratrum consiho tibi facta manda-

vit apostolicas litteras confici, quarum tenor per omnia tahs erat.

Clemens episcopus servus servorum dei, Ca- rissimo in Christo filio Roberto Regi Sicilie Rlustri, partium Italie Romano subiectarum Imperio Vica- rio in temporalibus generali, salutem etc. Ad apo- stohce dignitatis fastigium superna dispositione vo- cati, multe sohcitudinis vigilamus instancia, et so- lertis cure diligentiam adhibemus, ut que ad nostri apostolatus regimen pertinent, sic provide sicque gubernentur attente, quod nos dampnabilis ne- gligencie culpa non atterat, nostrosque subditos improborum petulancia non affligat. Hinc est, quod nos, ad quos vacantis Imperii regimen pertinere dinoscitur, attendentes quam avide Italie partes, presertim que ad Imperium ipsum pertinent, Re- ctorem exigant strenuitate, prudencia et potencia utique preditum, cuius providencia tuta inter im- probos innocencia perseveret, et in ipsis improbis nocendi facultas et audacia, que contemptum con- suevit parere, refrenetur, hiis precipue temporibus, et requirant, necnon et in consideratione deducto, quod nos, ad quos negocia undique velut ad mare flumina confluunt, premissa per nos exequi non valemus, necessarium fore prospeximus, ut alii pre- fati curam regiminis committere debeamus, ut ubi nos presentes esse non possumus, nostra saltem per eum auctoritas presentetur. Exacte igitur de- liberationis examine precedente, ad te, fili carissime, quem nobis et ecclesie Romane devotum novimus, cuiusque prudenciam, strenuitatem et potenciam experiencia in magnis et arduis probata negociis luculencius manifestat, nostre considerationis ocu- los convertentes, te de fratrum nostrorum consilio in partibus ipsis dicto tamen subiectis Imperio, Civitate Ianuensi cum districtu, territorio et per- tinenciis suis certis ex causis dumtaxat excepta, Vicarium in temporalibus usque ad sedis apostolice beneplacitum constituimus generalem, plenam tibi potestatem et liberam tenore presentium conceden- tes, ut dictum Vicariatus officium per te vel alium, seu alios, quem vel quos ad hoc ydoneos reputa

472 IOANNES PP. XXII. ANNO CHRISTI 1311.

veris, dicto durante beneplacito valeaa exercere, videlicet apposita lege, quod postquam Rex Roma- norum a nobis vel nostris successoribus approbatus regnare ceperit, tu extunc ultra duos Menses eodem officio non utaris; et si forte contrarium feceris, personam tuam excommunicationis, terram vero interdicti sentenciis, quas propter hoc exnunc fe- rimus, decernimus subiacere; Nobis nichilominus reservantes expresse, quod Civitates, Castra et loca alia in predictis partibus consistencia, de quibus nobis visum fuerit expedire, ab huiusmodi gene- rali concessione, quandocumque et quocienscunque nobis visum fuerit, possimus eximere, eaque ad nostrum, vel alterius per nos vel alium exercen- dum regimen revocare. Esto igitur, fili carissime, fortis et constans, dictumque Vicariatus officium devote suscipiens, ipsum iuxta datam tibi a deo prudenciam sic prudenter, sic viriliter et potenter ad dei gloriam, nostrum et ecclesie Romane ho- norem, subiectorum utilitatem ac tui exaltationem nominis studeas exercere, quod proinde divine re- tributionis premium assequi, et nostram ac dicte sedis graciam uberius valeas promereri. Exulet prorsus a prefato regimine, quesumus, odium, fa- vor nil sibi indebite vindicare presumat, sed sta- tera recta lances appendat equo libramine, habens- que solum deumpre oculis, nunc oleum, nunc vinum iuxta temporum et locorum aliasque debitas circum- stancias fundere ratione previa non omittas, ut sic populus tuo commisso regimini, ipso durante, in pacis pulcritudine sedeat, et in requie habitet opu- lenta. Per hoc autem, quod dictum Vicariatus of- ficium suscipies, et per te vel alium seu alios ipsum geres, volumus, auctoritate nichilominus apostolica decernentes, quod nequaquam adversus conventio- nes et conditiones contentas in instrumento, seu litteris confectis de concessione Regni Sicilie, ac tocius terre, que est citra farum, Civitate Beneven- tana cum territorio, districtu et pertinenciis suis excepta, per sedem apostolicam clare memorie avo tuo, eiusque in Regno et terris predictis suc- cessoribus facta, venisse in aUquo censearis, aut penas aliquas in eisdem conventionibus et con- ditionibus expressas, vel earum aliquam incurris- se, nec iuramentum super eisdem conventionibus et conditionibus plenarie adimplendis, et inviola- biliter observandis a te prestitum aliquatenus vio- lasse, aut iuramentum ipsum aliquod impedimen- tum afferre, quominus predictum officium per te, vel alium seu alios, ut predicitur, libere valeas exercere: Conventionibus tamen ipsis et conditio- nibus in nullo propter hoc in posterum volumus derogari, sed eas in suo robore plenarie perdurare. Datum Montihis Carpentoractensis diocesis II. Idus Marcii, Pontificatus nostri anno nono.

Verum quoniam predecessor ipse noster, an- tequam prescripte sue littere in fomia prescripta

grossate bulla bullarentur ipsius, sicut domino pla- cuit, debitum carnis solvit, propter quod tu officium Vicariatus predicti suscipere ac gerere nequivisti, inde discriminosa guerrarum dissidia, animarum pericula, strages corporum et immensa dispendia facultatum in iUis partibus successisse creduntur: Nos, qui iamdicto predecessori, sicut in apostolatus officio domino permittente, sic et eodem inspirante in affectus plenitudine ad tranquillitatem et com- modum subiectorum, et tue celsitudinis incrementa successimus, probabili coniectura sperantes, immo supponentes indubie, quod partium incole predi- ctarum sub tuo fehci regimine utihter et prospere in iusticia gubernabuntur et pace, et a periculis et detrimentis, que subiere, preteritis utcunque re- surgent, litteras ipsas et omnia et singula conten- ta in ilhs, que novimus per predecessorem facta et concessa fuisse predictum de fratrum consiho, de quorum numero tunc eramus, rata gerentes et grata, ac approbantes de certa nostra sciencia, ea omnia perinde valere decernimus, ac si iamdicte httere ipsius predecessoris buUa munite fuissent, reservantes nobis expressim, quod et nos Civita- tes, Castra et loca cetera in predictis consistencia partibus, de quibus nobis expediens esse videbi- tur, a predicta generaU concessione, quandocunque et quocienscunque nobis placuerit, possimus exi- mere, ac ea ad nostrum vel alterius per nos vel aUum exercendum regimen revocare. Tuam itaque celsitudinem solicitandam providimus et rogandam, ut honorem et onus dicti Vicariatus offidi prompte suscipiens, et ad forcia sub spe divini auxihi vi- rihter manum ponens, sic circa executionem ilUus instet circumspectio Regia, sic vigilet, sic laboret, quod in partibus ipsis tue, ut premissum est, gu- bernationi commissis fideUum fulciatur devotio, subditorum commoditas augeatur, rei pubUce tran- quilUtas optate serenitatis, prout desideramus, ar- rideat, tocius contrate securitas sperata resultet, et improbitas maUgnancium tue potencie malleo con- stricta marcescat. Datum Avinione xvu. Kalendas Augusti, Pontificatus nostri anno primo.

Dcxxxvm.

Florentinis et reliquis fidelibus Lombardiae et Tusciae pontifex vicariatum Italiae Roberto regi Siciliae, vacante imperio, se confirmasse nunciat, mandatque, ut ipsi obediant. Ex originali.

Iohannes episcopus etc. Dilectis filus Pote- stati, Capitaneo, Consilio et Communi Civitatis Florencie, salutem etc. Ex iniuncti nobis officii de- bito etc. ut in proximo superiori usque revocare. Quocirca Universitatem vestram monemus, roga- mus et hortamur attente, per apostoUca vobis scri- pta mandantes, quatinus considerato prudencius, quanta ex Regis prefati regimine vobis accrescet utilitas, quantusque in diversis mundi partibus ta

IOANNES PP. XXII. ANNO CHRISTI 1317. 473

vor accedet, ipsum devote recipientes, ac honori- ficenciam tanto Principi congruentem exhibentes eidem, sibi tamquam Vicario partium predictarum, aut illi vel illis, quem vel quos ad ipsius Vica- riatus ofiicium duxerit deputandum vel deputan- dos, in omnibus, que ad ipsum spectabunt ofticium, pareatis humiliter et plenarie intendatis, ut exinde reipublice tranquillitatis optate serenitas, prout de- sideramus, arrideat, et tocius contrate securitas spe- rata resurgat. Datuni Avinione xvu. Kal. Augusti, Pontificatus nostri anno primo.

In e. m. Dilectis filiis Potestati, Capitaneo, Consilio et Communi civitatis Senensis, et aliis per Lombardiam et Tusciam constitutis fidelibus.

dcxxxtx.

Kectori patrimonii B. Petri in Tuscia, ut quibusdam Ia- nuensibus, qui in litore Montisalti naufragium fecerant et spoliati fuerant, iustitiam faciat. Eeg. An. II. Tom. I. Com. ep. 1. fol. 1.

Iohannes episcopus etc. Dilecto filio Magistro Guillelmo Costa legum doctori, Canonico Tullensi, Rectori patrimonii beati Petri in Tuscia, sal. etc. Ex parte dilectorum filiorum Communis Civitatis Ianue fuit expositum coram nobis, quod diebus non longe preteritis dum Leonardus, Lucianus et quam plures alii concives eorum de partibus Apulie cum quadam tarida vino et aliis licitis mercibus one- rata versus Ianuam navigarent, tarida ipsa ad pla- giam seu litus Maritime Castri Montisalti, de beati Petri patrimonio existentis, vi ventorum contrario- rum impulsa naufragium pertulit, personis tamen et mercibus, miserante domino, reservatis: sed di- lecti filii Bernardus de Cuquuyaco, tunc gerens se pro Capitaneo patrimonii memorati, et Arnaldus eius nepos ad locum supervenientes huiusmodi, et ad miserabilem casum navigantium eorundem nul- lius exhibentes compassionis affectum, quin potius addentes afflictionem afflictis, res omnes et merces, que in predicto htore salvate, sicut premittitur, fue- rant, per se et complices suos violenter recipere et asportare, quo libuit, presumpserunt, non attento quod nullum in aliena calamitate ius competebat eisdem, ut de re tam luctuosa compendium secta- rentur, quodque nulla eos in hoc poterat consue- tudo tueri, veluti sacris legibus reprobata. Ex qua quidem rapina dictum Commune navigantes ipsos in decem millibus hbrarum Ianuensium, et ultra dampnificatos fuisse querentes, suppliciter postula- runt de indempnitate dictis eorum concivibus super hoc provideri. Quia igitur hec, si vera sunt, tanto plectibiliora censemus, quanto evidentius, omni hu- manitate deposita, in iuris iniuriam presumpta no- scuntur, discretioni tue per apostolica scripta pre- cipiendo mandamus, quatinus vocatis, qui fuerint evocandi, te cognitione summaria de premissis di- ligenter informans, si legitime tibi constiterit, Ber-

nardum et Arnaldum predictos, aut quosvis alios predictos res et merces, ut premittitur, rapuisse, eos ad restitutionem illarum, si extant, alioquin iusti earum pretii, prout iustum fuerit, appellatione remota, omni qua convenit districtione compellas, eos nichilominus pro excessu huiusmodi sic debite puniturus, quod talia commisisse se doleant, et alii exemplo territi patrare similia pertimescant. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, per censuram ecclesiasticam, appellatione cessante, compellas veritati testimo- nium perhibere. Datum Avinione xviu. Kalendas Octobris, Pontificatus nostri anno secundo.