CCLXXHI.

Testes super dominio et iuribus ecclesiae Romanae in Ca- stro Aquaependentis audiuntur. Ex Reg. Curiae patrimonii B. Petri in Tuscia fol. 76.

In nomine domini amen. Anno eius Millesimo ducentesimo sexagesimo tertio, tempore diii Urbani pp. quarti, die vicesimo sexto mensis Aprihs, Indict. sexta, presentibus Bonaventura notario, Petro Ni- colai notario, Raynaldo Raynaldi Stephanutii, dflo Silvero Romano, Benvenuto notario et ahis pluri- bus testibus de Aquapendente, Magister Stephanus de Ferentino Prior S. Leonardi de Casagenzula Alatrine dyocesis, sancte Ierosolimitane ecclesie et S. Sepulcri dominici Canonicus, Capellanus et Vicarius Ven. viri dni Gruidonis de Pahs, dni pape Capellani et totius patrimonii B. Petri in Tuscia Rectoris et Capitanei generahs, ad perpetuam rei memoriam. Et ne Iura Romane ecclesie per de- fectum vite hominum in futurum deperire possent, huiusmodi inquisitionem et pubhcationem fecit in Castro Aquependentis de capituhs infrascriptis: su- per quibus Benvenutus Spizicanulus de Aquapen

URBANUS PP. IV. ANNO CHBISTI 1263. 147

dente, testis iuratus, dixit, quod Castrum Aquepen- dentis a tempore, quo non extat memoria, fuit et est speciale ecclesie Romane, et quod nullus ha- buit in eo aliquam iurisdictionem preter ecclesiam Eomanam, nisi per violentiam, occupationem, ob- sedionem et depopulationem.

Item quod nullus aliquo tempore habuit Ius ponendi vel dandi Potestatem in dicta terra eis, nisi ipsi sibi assumerent vel ecclesia Romana da- ret eis.

Item quod ecclesia Romana ab eo tempore, quo non extat memoria, habuit in dicto Castro semper Vicecomitem vel Vicecomites suos, vel nun- tios, qui facerent Iustitiam, et exigerent Iura ec- clesie, et punirent maleficia et malefactores.

Item quod difiinitio seu laudum, que vel quod dicitur facta vel factum inter Urbevetanos et Aque- pendentanos hactenus, per consules Senenses facta fuit vel factum sine consensu et requisitione seu mandato summi pontificis, qui tunc ecclesie Ro- mane presidebat, et contra voluntatem hberam ho- minum Aquependentis et per vim et metum facta . fuit vel factum et sub obsidione.

Item quod homines dicti Castri a tempore, quo non extat memoria, usque in hodiernum diem habuerunt recursum ad sedem apostohcam in opor- tunitatibus eorum, nisi tempore, quo Imperator per violentiam occupatam tenuit ipsam terram.

Item quod statuta Aquependentis quandocun- que et a quibuscunque fiebant, condebantur ad honorem ecclesie Romane, nisi ex quo Urbevetani mediante pecunia proditiose corrumpentes ahquos homines dicti Castri occupaverunt Castrum predi- ctum, vel tempore, quo Imperator violenter occu- patam tenuit ipsam terram: occupatio vero Urbis- veteris et correctio statutorum Aquependentis per ipsos facta fuit ab octo annis citra.

Item quod Vicecomites ecclesie Romane sem- per consueverunt Ius reddere in curia Communis Aquependentis, et cognoscere et sententiare super omnibus civilibus et criminalibus causis: similiter et Rectores patrimonii et ipsorum nuntii faciebant in curia et in hospitiis eorum, exceptis temporibus dictarum violentiarum, occupationum scilicet Impe- rii et Urbevetanorum. Interrogatus quomodo scit: dixit, quia vidit et interfuit. Interrogatus de quot an- nis recordatur: dixit de lxx. annis bene recordatur.

Ildrivandinus Pauh testis iuratus, et super predictis omnibus interrogatus dixit per omnia, si- cut Benvenutus supra dixit. Interrogatus de annis dixit de lxxhl

Bartholomeus Iohannini testis iuratus, et de omnibus predictis interrogatus dixit per omnia, ut Benvenutus supra dixit. Interrogatus de annis dixit de lxxx.

Augelus Maccagnani testis iuratus, et de su- pradictis singulis interrogatus dixit de omnibus, ut

Benvenutus Spizicanulus dixit. Interrogatus de an- nis dixit de lxxv.

Bencivenne pbfi Bonomi testis iuratus, et de supradictis omnibus interrogatus dixit de omnibus, ut supra Benvenutus dixit. Interrogatus de annis dixit de lxvi.

Allevatus Pise testis iuratus, et super predi- ctis omnibus interrogatus dixit per omnia, sicut Benvenutus dixit supra. Interrogatus de tempore dixit de lxxvi. annis.

Dompnus Herricus Prior sancti Sepulcri de Aquapendente testis iuratus, super predictis inter- rogatus, dixit per omnia, ut supra Benevenutus dixit. Interrogatus de annis dixit de lxxv.

Et ego Franciscus Imperiali auctoritate Iudex et notarius predictis inquisitioni, pubhcationi et recitationi interfui, et dictos testes et ipsorum di- cta de mandato predicti magistri Stephani predicta omnia scripsi, et in pubhcam formam redegi.

In nomine domini amen. Isti sunt homines, qui iuraverunt dividere et designare omnia Iura et rationes dfii pape a Communitate Aquependen- tis, et designare dno Guidoni Spinelli Castellano Radicofani et dfio Iohanni Regnutii, vel cui ipse commisit: qui Castellanus michi Manuello notario infrascriptos commisit recipiendos.

Diius Benencasa Engilesi dixit suo iuramento, quod de salariis plagitis, que ventilantur sub cu- ria Communis Aquependentis, vidit recipere et habere nuntiis dni pape medietatem, et aham Com- muuitas Aquependentis recipiebat, acceptis hii. den. de hbra, quos habebat Iudex, et L den. per sol- dum [qui] Castaldus de Communibus. Item vidit recipere dictis nuntiis medietatem pedagii porte Ripe, et aha est Communis, excepta ratione illius, qui colligit pedagium, et hospiti H. den. pro qua- hbet sahna. Et de homicidio recipiebant medieta- tem, et alia medietas penes Commune manebat, excepta Iudicis et castaldorum ratione: quam ra- tionem recipiebant sicut de salariis et de sanguine similiter, si inde exposita fuerit curie querimonia. Item dixit, quod focaticum vidit colhgere nuntiis diii pape, et nuntiis Camera Communis transmit- tebat de voluntate nuntiorum dni pape, et colli- gebant xxvi. den. per focularem, exceptis a mih- tibus et a nobihbus hominibus, et a iudicibus, sa- cerdotibus, notariis, medicis, iaculatoribus, orfanis et viduis sine regimine, et ab hominibus, qui non haberent valentiam lx. sol. et ab hominibus, qui non sunt consueti dare seu solvere. Item vidit, quod nuntii dili pape induebant de eorum iure, qui reci- piebant pro diio papa unum de ihi. castaldis. Item de latronibus, falsatoribus et abeveratoribus, qui capiebantur in communi captione, quicquid lucra- batur de eis, medietatem percipiebant nuntii dni pape, et alia penes Commune remanebat, excepta ratione Iudicis et castaldorum, sicut de salariis per-

19*

148 URBANUS PP. IV. ANNO CHRISTI 1263.

cipiebant, exceptis illis, qui subripiebant blada in CCLXXV.

estate et linum de cupis, et fructus et poma de vi-

■ . • n i .,, t , Perasinis, ne Assisinates a nepotibus quondam Fortisbra-

neis et ortis, et omma blada, que mittebantur ar- „ A . „ . „\ . ?. . 7. x ,. . ~, . .cnii circa lura Lastn feaxi Kubei molestan permittant.

cetonbus, erant dicti Commums. Item vidit eis fa- Reg ^ u ep n9 T(m L pag_ 87

cere exercitum et parlamentum, et omnes appella-

tiones sunt et erant nuntiis diii pape. Item dixit, Urbanus episcopus etc. Dilectis filiis Nobilibus

quod vidit totum mortuorum babere hospitibus, viris... Potestati,...Capitaneo, Consilio et Communi

et postea venerunt dominationes, qui acceperunt Perusinis, sal. etc. Perusina Civitas sic suum semper

hospitibus medium pro divisione, que erat in hac ad ecclesiam gessit affectum, quod habetur et in con-

terra. Et postea vidit habere totum hospitibus. Et spectu apostolice sedis placida, et in oculis homi-

postea vidit, quod constitutarii posuerunt in statuto, num gratiosa: ipsa namque a retroactis temporibus

quod Communitas haberet et perciperet medietatem, non solum a viciniorum suorum abstinuit iniuriis,

et alia hospitibus remaneret. Item dixit, quod vi- verum etiam ipsis in necessitatis tempore subsidia

dit nuntiis dfii pape observare omnes bonas con- oportuna impendit. Ex quo, dum hoc in animo no-

suetudines et rationes Communitatis Aquependentis stro revolvimus, letitiam concipimus specialem, unde

et hominum ipsius terre, et dfius papa Innocentius libenter de vestra utilitate tractamus, et procura-

ita investivit per manum Ambaxiatores Communis mus ea, que vobis spiritualiter et temporaliter no-

et osculum pedis et oris. scimus expedire: ac eo turbamus vehementer et

Bartholomeus Pagane suo iuramento dixit in dolemus, cum audimus, quod a vobis aliqua in

omnibus et per omnia, ut dfius Benencasa, excepto devotorum ipsius sedis dispendium seu preiudicium

quod non vidit dare de mortuorio nuntiis dni pape committuntur, quo sinceriori desiderio cupimus,

nisi auditu. Et de investitura dixit, quod nesciebat quod vos antiqua sequentes vestigia de bono in

nisi auditu. Et addidit de focatico, quod audivit, melius procedatis. Sane fuit ex parte dilectorum

quod quicunque de Aquapendente volebat suo iu- filiorum ... Potestatis,... Capitanei, Consilii et Com-

ramento monstrare, quod non aliquando dedisset fo- munis Asisinatis propositum coram nobis, quod

catium, absolvebatur. Paulo nato, Theodino Leonardi et Raynaldo ne-

Dnus Iacobus Philippi suo iuramento dixit de potibus quondam Fortisbrachii, laicis Perusine et

mortuorio, quod vidit totum quantum remanere ho- Asisinatis diocesum, falso asserentibus, quod idem

spiti, in cuius domo moriebatur aliquis peregrinus: Commune ipsis in Castro Saxi rubei et pertinen-

et postea dixit, quod audivit dici, quod quando di- tiis suis circa fructus et proventus eorum dampna

scretium fuit in hac terra, aliquot Burgenses de intulerant et iacturas, fructus et redditus huiusmodi

Ruga S. Mariae iverunt ad dnum papam et ordi- occupando, Consules mercatorum ipsius Civitatis

navemnt cum eo, ita quod vidit per aliquot annos Perusine predictum Commune laicis ipsis in mille

nuntiis dfii pape habere medietatem mortuorum, et libris parve usuahs monete occasione huiusmodi

aha remanebat hospitibus etc. pretextu cuiusdam statuti eiusdem Civitatis de fa-

Montanarius dixit suo iuramento, quod de xl. cto, cum de iure nequiverint, condempnarunt: iidem

sol. sanguinis habebant nuntii dfii pape medietatem. etiam Consules, seu Nobihs vir Petrus Parentii

Item dixit de focatico, quod castaldi colhgebant cum civis Romanus, tunc Potestas predicte Civitatis

nuntio dfii pape etc. Perusine, eisdem laicis capiendi de bonis vel re-

Dfius Munaldus Petri Ruguti, dfius Castellanus bus ipsius Communis ac civium Asisinatum usque

Petri Rizuti et alii ut dfius Benencasa dixerunt. ad quantitatem huiusmodi hcentiam concesserunt

Et hcet occasione repressaharum, que tamen a iure

CCLXXIV sun* Peni*;u9 mterdicte, per abusionem interdum

inter ahquas Communitates bona dumtaxat mobilia,

Reatinis,utcensumdebitumRomanae ecclesiaeper8olvant. , egt consueverint OCCU-

Req. An. II. Toni. II. Jol. oo. u . t ~ f ,. , , _

J J pan, tamen Consules sive predictus Petrus Pote-

Urbanus episcopus etc. Dilectis filiis ... Po- stas eosdem laicos in tenutam et possessionem

testati,... Consiho et Comuni Reatinis, salutem etc. corporalem omnium possessionum et terrarum, quas

Cum census annuus triginta hbrarum proventus a cives Asisinates in Ducatu Spoletano infra certos

vobis camere apostolice debitus transactis duobus confines obtinent, fecerunt induci pro suo libito

annis et amplius, sicut intelleximus, non fuerit per- voluntatis. Quare predicti Potestas, Capitaneus,

solutus, presentium vobis auctoritate precipiendo Consilium et Commune Asisinatum nobis humiliter

mandamus, quatenus censum ipsum pro duobus supphcarunt, ut cum ex hoc possit dissensionis et

proximo preteritis annis infra octo dies post rece- scandali materia suscitari, super hoc adhibere sa-

ptionem presentium camere nostre solvere procu- lubre remedium paterna sollicitudine curaremus.

retis. Datum apud Urbemveterem n. Kalendas Iu- Quia vero Civitatem Asisinatem sincera diligimus

nii, Pontificatus nostri anno secundo. in domino caritate, cuius incolas vobis et Civitati

DRBANUS PP. IV. ANNO CHRISTI 1263. 149

vestre devotos, vestrique zelatores commodi et tem huiusmodi de bonis vel rebus ipsius Communis

honoris nulla tribulatio nullaque adversitas, prout et civium Asisinatum per nominatos Consules, seu

vestra devotio plene novit, a devotione sedis ipsius per Nobilem virum Petrum Parentii, civem Ro-

subtrahere potuemnt, predictorum Potestatis, Ca- manum, tunc Potestatem Civitatis predicte concedi

pitanei, Communis et Civitatis Asisinatum, ac ve- vobis hcentiam indebite procurastis. Et hcet oc-

strum etiam et totius regionis statum tranquiUum casione repressaharum, que tamen sunt penitus in-

et prosperum affectamus: quocirca Universitatem terdicte, per abusionem interdum inter ahquas Com-

vestram rogamus, monemus et hortamur attente, munitates bona dumtaxat mobilia, quod est etiam

per apostohca vobis scripta mandantes, quatenus improbandum, consueverint occupari, tamen Con-

attendentes provide, quod predicte sedi ac vobis sules sive memoratus Petrus Potestas vos in ienu-

et ahis ipsius devotis non expedit, quod in ilhs tam et possessionem corporalem possessionum et

partibus scandalum suscitetur, et vestrum in hac terrarum, quas sitas in loco, qui Traversa vulgariter

parte nostro affectui coaptantes, quod super hoc appeUatur, cives Asisinates obtinent, ad instantiam

circa prefatos Commune ac cives Asisinates fa- vestram fecerunt induci motu proprie voluntatis.

ctum extitit, ob reverentiam predicte sedis et no- Quoniam igitur erga Civitatem Asisinatem ac habi-

stram sine difficultate qualibet revocetis, nec ipsos tatores ipsius propter grata devotionis ac fidehtatis

occasione huiusmodi seu ahas in aliquo molestetis, obsequia, quibus eos apostohce sedi continuato stu-

nec permittatis ab eisdem laicis vel ahquibus ve- dio adhesisse laudabihter docet experientia manife-

stre iurisdictioni subiectis ahquatenus molestari, sta, debitum esse conspicimus, ut eos apostolice

et super hoc acquiescatis consihis et mandatis di- benivolentie plenitudine prosequentes, illos a discri-

lecti fihi Magistri Willehni de Placentia, Capellani minibus et vexationibus indebitis preservare, ipsis-

Venerabihs fratris nostri Episcopi Prenestini, quem que tranquilh ac prosperi status commodum studea-

propter hoc ad vos duximus speciahter destinan- mus intenta sollicitudine procurare: nos eorundem

dum. Si vero predicti laici contra Commune vel Potestatis, Capitanei, Consihi et Communis huius-

cives Asisinates predictos habent aliquid questio- modi gravamina et iniurias, prout nec debemus,

nis, eis de Communi et civibus eisdem exhiberi etiam nolentes conniventibus oculis pertransire, ac

faciemus iustitie complementum. Preces autem no- dissensionibus et scandahs, que ob premissa in illius

stras et mandatum sic adimpleat vestra sinceritas, contrate dispendium sequi possent, congruis celeriter

rescribendo nobis quicquid super hoc duxeritis fa- obviare remediis intendentes, vobis sub debito fide-

ciendum, quod predictis Potestati, Capitaneo, Con- htatis, et sub pena ducentarum marcarum argenti,

siho et Communi Asisinatum nuUa de vobis re- ad quam vos et quemhbet vestrum in sohdum te-

maneat materia conquerendi, nosque, quod id gra- neri ac esse volumus obligatos, si mandato nostro

tum habebimus plurimum et acceptum, devotioni non parueritis in hac parte, presentium auctoritate

vestre proinde oportunis temporibus exponere te- districte precipiendo monemus, quatenus vestra in

neamur apostohce benignitatis affectum. Datum hac parte studia nostris affectibus conformantes, et

apud Urbemveterem v. Idus Iunii, anno secundo. a predictorum Potestatis, Capitanei, Consilii ac ci-

vium super premissis gravaminibus et iniurhs pe-

CCLXXVL nitus desistentes, ipsos aut eorum ahquos occasione

Paulo nato, Theodino et Raynaldo nepotibus quondam huiusmodi condempnationis, concessionis et indu-

Fortibrachii, ne cives Assisinates in percipiendis ctionis in possessionem nuUatenus molestetis, seu

fructibus in Castro Saxi Kubei molestent molestari ab aliis faciatis, nec possessiones aut ter-

Reg. An. II. ep. 118. Tom. I. fol. 87. „„„ v . . , . A' . . A. .

"r J ras preoictas pretextu mductionis predicte occupare,

Urbanus episcopus etc. DUectis fihis Paulo seu ahas de ilhs vos intromittere quomodohbet pre-

nato, Theodino et Raynaldo, nepotibus quondam sumatis. Et si iUas sive ipsarum ahquas forsitan

Fortisbrachh, laicis Perusine et Asisinatis diocesum, occupastis, eas cum fructibus ex Uhs perceptis me-

sal. etc. Ex insinuatione dilectorum fihorum... Pote- moratis civibus absque ahcuius difficultatis et tar-

statis,... Capitanei, ConsUh et Communis Asisinatum ditatis obslaculo restituere, ipsisque iUas dimittere

nos noveritis accepisse, quod vos falso pretenden- in pace studeatis: nos enim, qui parati sumus vobis

tes predictum Commune vobis in Castro Saxi ru- de Communi et civibus Asisinatibus predictis exhi-

bei et pertinentiis suis circa fructus et proventus bere iustitie complementum, si forsan adversus eos

eorum iacturas et dampna irrogasse, eosdem fru- ahquid questionis habetis, huiusmodi penam minime

ctus et redditus occupando, Commune ipsum vo- remittendam, sed integre proculdubio exigendam,

bis in mUle hbris parve usuahs monete per Con- si eam huic nostro non parendo precepto incurre-

suies mercatorum Civitatis Perusine pretextu cuius- ritis, quaternis Curie nostre ad futuram rei memo-

dam statuti civitatis eiusdem de facto, cum hoc riam fecimus annotari. Datum apud Urbemvete-

de iure fieri nequiverit, occasione huiusmodi con- rem xvn. Kalendas Iuhi, Pontificatus nostri anno

dempnari, ac insuper capiendi usque ad quantita- secundo.

150 URBANUS PP. IV. ANNO CHRISTI 1263.

ccLmn.

Petro de Ferentino, ut Callenses, qui Manfredo principi Tarantino adhaeserant, ab excommunicatione absolvat. Beg. An. II. ep. 131. Tom. I. fol. 89.

Uebanus episcopus etc. Dilecto filio Magistro Petro de Ferentino dicto Romano, Capellano no- stro, salutem etc. Illum circa filios sancta mater ecclesia servat pietatis affectum, ut hiis, qui sibi continue filiali reverentia, ut condecet, obsecuntur, beneficia grandia largiatur, ac illos, qui post ino- bedientiam et indevotionem eius devote mandatis et beneplacitis se committunt, a sua gratia non repellens, propitiationis sinum ac misericordie ia- nuam benignius ilfis pandat. Sane nobilis vir.... Potestas, Consilium et Commune Civitatis Callen- sis ad gremium ipsius ecclesie, a quo diabolica fraude seducti dampnabiliter recesserant adheren- do Manfredo .... Principi Tarantino, sano ducti consifio redeuntes, a nobis devotione humili po- stularunt, ut ipsos ab excomunicationis sententia, quam propter hoc incurrerant, absolvi, ac interdi- ctum, cui predicta Civitas necnon et Callensis dio- cesis sunt hoc pretextu supposite, relaxari de be- nignitate solita faceremus, dilectis filiis Communi Perusino nostris et ecclesie predicte fidelibus sua- rum partium instantia super hoc apud nos effi- caciter insistentibus pro eisdem. Nos igitur, qui ad exemplar ilhus, qui cum iratus fuerit, misereri non obliviscitur, faciles ad veniam, salvo tamen iustitie moderamine, cupimus inveniri, quique con- vertentibus se ad salutis semitas libenter manum adiutricem porrigimus, ipsos ad reconciliationem et gratiam clementer admisimus, et huiusmodi eo- rum petitionibus favorabiliter duximus annuendum, discretioni tue, de qua per famiharem experien- tiam approbatam plene confidimus, presentium auctoritate precipiendo mandantes, quatenus ad Civitatem predicfcam, ad quam te propter hoc de- stinandiun providimus, accedens personahter, pre- dictos Potestatem, Consilium et Commune, ac universos et singulos de ipso Communi, necnon Iudicem et Tabelhonem ipsius Potestatis, et omnes Officiales Civitatis eiusdem, et Clericos auctoritate nostra ab huiusmodi sententia excomunicationis absolvens, interdictum relaxes predictum, ac insu- per Venerabilem fratrem nostrum Callensem Epi- scopum ad Episcopalem sedem Callensem redu- cens, memoratam Civitatem pontificali gaudere facias dignitate. Volumus tamen, ut circa predictam absolutionem infrascriptam formam observes, vide- hcet quod nominati Potestas, Consihum et Com- mune, ac eorum quilibet, necnon Iudex, Tabellio, Officiales, et Clerici predicti ante omnia iurent, quod ecclesie mandatis parebunt, eisque mandes sub debita forma iuramenti, quod de cetero pre- fato Manfredo nullum omnino favorem, consihum

vel auxilium exhibebunt publice vel occulte, quod- que ab ipso nec htteras, nec nuntios, neque mu- nus quodcumque recipient, neque sibi mittere at- temptabunt, quandiu ipse Manfredus in excomu- nicatione lata contra ipsum duxerit persistendum: et nichilominus a predictis omnibus et eorum sin- gulis nostro et ecclesie sepedicte nomine fidehtatis debite recipias iuramentum, salvis ahis mandatis nostris, que super premissis eis decreverimus fa- cienda. Tu autem illam in hac parte sollicitudinem et diligentiam studeas adhibere, quod te possimus proinde merito commendare. Datum apud Urbem- veterem vi. Kal. Iulii, Pont. nostri anno secundo.