DXC.

Pontifex facultatem a rectoribus provinciarum appellandi ad rectorem patrimonii S. Petri in Tuscia revocat. Beg. An. II. ep. 162. fol. 29.

Clemens episcopus etc. Ad perpetuam rei me- moriam. Ex certis dudum considerationibus, quas tunc nobis rationes alique suggerebant, per nostras sub certa forma litteras dilecto fiho nobih viro A- manevo de Labreto, militi, patrimonii beati Petri in Tuscia Rectori duximus commictendum, ut non so- lum predicti patrimonii, sed et Marchie Anconitane, Valhs Spoletane, Campanie ac Maritime, omnium- que terrarum in illis partibus ad ecelesiam Roma- nam spectantium, provincia Romaniole dumtaxat excepta, solhcitam curam gereret, ita videhcet quod ab earum Rectoribus et officialibus ac singulis eo- rundem per eos, quos gravari contingeret in tempo- ralibus, ad ipsum Amanevum Rectorem patrimonii supradicti eiusque in eo Curiam posset appellari li- bere. Rectoribus quoque Marchie Anchonitane, Val- hs Spoletane, Campanie ac Maritime omniumque terrarum predictarum, excepta Romaniole provincia supradicta, necnon Comitibus, Baronibus, Potesta- tibus, Capitaneis, Rectoribus, Consuhbus, Commu- nitatibus vel Universitatibus ceterisque personis Ci- vitatum, Castrorum et ahorum locorum per terras constitutis easdem dedimus per alias nostras sub certa forma litteras in mandatis, ut in premissis ei- dem Rectori patrimonii eiusque Vicario seu Vicariis et officiahbus efficaciter obedire curarent. Nunc autem ex aliis, quas nobis fidedignorum relatus adducunt, considerationibus excitati, quia per pre- missa in terris et partibus supradictis via non pre- cluditur, ut putavimus, sed aperitur potius mali- gnandi, commissionem cure, appellandi hcentiam, parendi mandatum et premissa omnia et singula et eadem contingentia, predictasque htteras et quic- quid continetur in illis ex nunc auctoritate aposto- hca ex certa scientia revocamus, ita quod ad predi- ctum Rectorem patrimonii et ipsius Curiam ab ahis Rectoribus, et officiahbus supradictis per quemquam de cetero appellari non liceat absque alio mandato et hcentia sedis apost. speciali, nec in hhs ulterius pareatur eisdem, nisi in illis tantum appellationis causis, que pendent forsitan coram ipsis, in quibus

CLEMENS PP. V. A.NNO CHRISTI 1308. 409

fuerit ad dationem libelli processum, quarum eis de- cisionem terminandam reservamus, decernentes, si secus actum fuerit, irritum et inane. Nulli ergo etc. nostre revocationis, reservationis et constitutio- nis etc. Si quis etc. Datum Pictavis im. Kal. Maii, Pontificatus nostri anno secundo.

DXCL

Iudicibus, ut de excessibus a Poncello Ursino, praetenso capitaneo Anconitano, et Martino et Guidone, quorum alter generalem Marchiae, alter omnium appellationum iudices se nominaverunt, commissis inquirant. Reg. An. IV. de Curia ep. 5. fol. 262.

Clemens episcopus etc. Dilecto filio Bertran- do Abbati Monasterii Montis Albani Caturcensis diocesis, et Guillelmo Revelli Preposito ecclesie Albiensis, salutem etc. Ex insurgentibus nuper guerrarum fremitibus in Marchie Anconitane pro- vincia per quorundam insanias, gravi quidem acer- bitate respersas et infidelitate aperte rebellionis infectas, per quas nos et Romana mater ecclesia sumus et merito vehementer offensi, dum super iniuncte nobis apostolice servitutis officio more patris benivoli merentis in filiorum temeritatibus turbaremur, superaddita est longe maior nostre turbationi turbatio, que sicut ad nostrum nuper referente fama pervenit auditum, Nobilis vir Pon- cellus de Filiis Ursi civis Romanus, licentie laxatis habenis, cecitatem secutus illorum, non attendens se et domum suam ab uberibus ecclesie multa ubertate lactatos, nutritos et alitos et amplis lar- gitionibus predotatos, nec advertens ecclesie fo- vendo rebelles se multis et gravibus spiritualibus et temporalibus penis expresse obnoxium, et spi- ritualium et temporalium sententiarum innodatio- ne ligatum, assumpta secum non modica stipendia- riorum sub dictorum rebellium stipendiis comitiva, Capitaniam Anconitanorum aliorumque rebellium imprudenter assumpsit, et ad dictam provinciam proficiscens contra officiales nostros et fideles ec- clesie caput se constituit atque ducem. Et ut culpas culpis adiceret, et excessus excessibus agregaret, contra Civitatem Esinam aliosque fideles ecclesie, ad quorum defensionem iidem officiales nostri aliique fideles personaliter residebant, hostilem du- xit exercitum, inferens gravia depopulationes et dampna in ecclesie nostrique contemptum, et gra- vem iacturam et scandalum fidelium plurimorum. Et inter ceteras temeritates huiusmodi et tantorum excessuum complices et fautores audivimus iudi- cem Martinum de Tuscanella et iudicem Guidonem de Viterbio temeritatem dicti Nobilis in hac parte fuisse secutos, et qui debuissent nobis illata et ec- clesie circumligare et inungere vulnera ac vinum et oleum infundere, super ipsa vulnera vulneribus addiderunt, et sibi officiorum partem temerariis ausibus assumentes, et attemptantes suum facere

quod est nostrum, exercere generalia iudicatus of- ficia presumpserunt in dicta provincia, ut idem Guido se generalem Marchie, idem vero Martinus se omnium appellationum iudices nominantes, et sub talibus intitulationibus per Marchiam se scri- bentes, presumerent pro tribunali sedere et causas audire, iudicium facere et reddere sub suorum of- ficiorum nominibus rationem. Cum autem id no- limus inexcussum relinquere, ac scire velimus, an iidem iudices ad tantam dementiam venerint, quod exercere in eadem provincia premissa vel premis- sorum aliquod attemptarint, discretioni vestre per apostolica scripta in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatenus dictis Martino et Guidone ad presentiam vestram citatis legitime ac debite evocatis, an ipsi predicta iudicatus of- ficia in sepedicta provincia gesserint, an alter eorum se generalem, alter appellationum iudices nominarint, sub talibus nominationibus seu tituhs litteras per provinciam miserint, penas imposuerint, aliquos citaverint, pro tribunah sederint, an causas audierint, iudicium fecerint et reddiderint causan- tibus sub ipsorum officiorum nominibus rationem, inquiratis per vos vel alium seu alios de plano sine strepitu et figura iudicii veritatem, et quicquid singulariter inveneritis de premissis et singulis pre- missorum, nobis sub manu publica vel per vestras sub sigillis vestris litteras harum seriem continen- tes fideliter intimare curetis. Et nichilominus pre- dictos Martinum et Guidonem ex parte nostra pe- remptorie citarie curetis, ut infra trium mensium spatium post citationem •vestram huiusmodi per- sonaliter compareant coram nobis, mandatis nostris et beneplacitis parituri, ac facturi et recepturi, quod iustitia suadebit et viderimns decernendum. Diem vero citationis et formam et quicquid super pre- missis duxeritis faciendum, nobis per vestras htteras harum seriem continentes fidehter intimare curetis. Datum Tholose vm. Kal. Ianuarii, Pontificatus nostri anno quarto.

DXCIL

Principes Romani imperii electores Pontifici electionem Henrici in Romanorum regem nunciant, petuntque eundem a se in imperatorem coronatum iri. Ex tranmmpto originali.

In nomine domini amen. Anno Nativitatis eiusdem Millesimo trecentesimo nono, Indictione septima, die undecima intrantis mensis Augusti, Pontificatus Sanctissimi patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape quinti anno quarto. Cunctis tenore istius Instrumenti pu- blici pateat evidenter, quod hoc est transcriptum, seu transumptum cuiusdam Instrumenti pubhci et authentici non viciati, non cancellati, nec aboliti, nec in aliqua sui parte suspecti, sed omni vicio et suspicione carentis, confecti manu Arnoldi dicti de

52

410 CLEMENS PP. V. ANNO CHRISTI 1309.

Puteo clerici Coloniensis, Sacrosancte Romane ec- clesie ac sacri Imperii auctoritate notarii publici, eiusque signo signati, sigillatique sigillis Reverendi patris in Christo domini... Archiepiscopi Treve- rensis, et inclitorum virorum dominorum Comitis Palatini, Ducis Saxonie ac Marchionis Branden- burgensis, ut prima facie apparebat: cuius tenor de verbo ad verbum talis est.

Sanctissimo in Christo patri ac domino suo domino ... Sacrosancte Romane ecclesie Summo Pontifici, Baldewinus dei gratia Trevirorum Ar- chiepiscopus, sacri Imperii per Regnum Arelaten- se Archicancellarius, nec non Rodolphus eadem gratia Comes Palatinus Reni Bawarie, et Rodol- phus Saxonie Duces, ac Waldemarus Marchio Bran- denburgensis, ad quos ius una cum Venerabihbus patribus Coloniensi et Maguntinensi Archiepisco- pis Romanorum Regem in Imperatorem promoven- dum dinoscitur pertinere, Devotissima pedum oscula beatorum. Vacante nuperrime, videlicet anno do- mini Millesimo ccc. octavo, ipsa die beatorum Philippi et Iacobi Apostolorum per obitum clare memorie domini Alberti quondam Romanorum Re- gisregno seuRomano Imperio, nobis una cum dictis dominis Henrico Coloniensi et Petro Maguntinensi Archiepiscopis, nostris coelectoribus, pro futuri Re- gis substitutione postmodum convenientibus, in diem electionis, videhcet quartam feriam ante fe- stum beati Andree Apostoli, que est vicesima se- ptima dies mensis Novembris, concordavimus et comuniter ipsam diem prefiximus ad electionem huiusmodi celebrandam. Qua die in opido Fran- kevort, loco quidem ad hoc sohto et consueto, nobis omnibus, qui debuerunt (sic), voluerunt et potue- runt electioni celebrande comode interesse, iterum convenientibus et ibidem presentibus, dehberatione provida prehabita ad procedendum in electionis negocio prehbato, Ego Baldewinus. Treverensis Ar- chiepiscopus predictus in scriptis legi monitionem et protestationem quandam vice mea et omnium ius in ipsa electione habentium, monendo omnes excomunicatos, suspensos ac etiam interdictos, nec non quoscumque ahos, si qui forent forsitan in- ter eos, qui de iure vel de consuetudine interesse in ipsius electionis negocio non deberent, quod a tractatibus electionis celebrande et ab eadem ele- ctione recederent, me et ahos hbere eligere peimit- tentes, protestans quod non esset mea vel aliorum in- tentio tales admittere tanquam ius in electione haben- tes, ac procedere vel ehgere cum eisdem, ymmo volui, quod voces tahum, si qui reperirentur post- modum interfuisse, nulli prestent suffragium, nec afferant ahcui nocumentum, et prorsus pro non receptis, sive pro non habitis habeantur: quam protestationem nos omnes et singuh alii nostri coe- lectores ratam et gratam habentes et acceptantes consensimus in eandem.

Et demum post tractatus prehabitos, conside- ratis sollicite et diligenter circumstanciis et statu personarum diversarum, per quas seu per quam regno vacanti posset utihus provideri, in illustrem virum Henricum Comitem Luczelenburgensem, virum utique Catholicum, orthodoxe fidei fervi- dum zelatorem, ecclesie dei et ministrorum eius- dem, ac pacis sancte ab ineunte etate sua, expe- riencia, que est rerum efficax magistra, attestante, devotum et humilem amatorem, strenuum, de alto et generoso sanguine procreatum, in omni morum honestate perspicuum, et preclarum, affabilem, be- nignum et mansuetum, et in ahis agibilibus pro regimine reipubhce quamplurimum circumspectum, nostrum intuitum divina disponente clementia con- vertentes, ego Baldewinus Treverensis Archiepua pro me et nomine meo, prefatus Henricus Colo- niensis Archiepiscopus pro se et nomine suo, ac iamdictus Archiepiscopus Maguntinensis pro se et nomine suo, ego vero Rodolphus Dux Bawa- rie pro me et nomine meo, ego quidem Rodolphus Dux Saxonie pro me et nomine meo simihter, et ego Waldemarus Marchio Brandenburgensis pre- narratus pro me et magnifico viro Othone Mar- chione Brandenburgensi patruo meo, cuius vices in hac parte gero, necnon illustrium virorum Iohan- nis et Erici fratrum Ducum Saxonie, qui etiam vices suas in hoc casu mihi commiserunt, si de iure vel de consuetudine repertum fuerit eos fore in ipsa electione admittendos, vice et nomine, votis nostris et aliorum coelectorum nostrorum predi- ctorum per Coloniensem Archiepiscopum predi- ctum vice et ex mandato speciah omnium coelecto- rum predictorum diligenter inquisitis, nos et dicti alii coelectores nostri omnes et singuh, ius in ele- ctione dicti Regis habentes, consensimus concor- diter in eundem Comitem, et ipsum nominavimus quihbet nostrum pro se, nullo penitus, ut premit- titur, discrepante, in Romanorum Regem ehgendum, et in futurum Imperatorem promovendum, et in advocatum Sacrosancte Romane et universalis ec- clesie, ac defensorem viduarum et orphanorum: quibus sic peractis ego Rodolphus Comes Palati- nus Reni predictus, de mandato et voluntate spe- ciah coelectorum meorum omnium predictorum, Eundem Henricum Comitem Luczelenburgensem elegi solempniter in hunc modum.

In nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Cum vacante regno seu Imperio Romano per mortem bone mem. dni Alberti quondam Ro- manorum Regis vocatis, qui fuerint evocandi, et qui ius in electione futuri Romanorum Regis ha- bere dinoscuntur, et presentibus die ad eligendum prefixa omnibus, qui debuerunt, voluerunt et po- tuerunt comode interesse, placuerit omnibus ad electionem procedere futuri Regis, inquisitis votis omnium et singulorum ius in electione ipsius Re

CLEMEN3 PP. V. ANNO CHIUSTI 1309. 411

gis habentium, omnes et singulos electores predi- ctos appareat ex premissis direxisse concorditer vota sua in illustrem virum Henricum Comitem Luczelenburgensem, in eum consenciendo et ipsum nominando in Romanorum Regem eligendum: per cuius quidem Comitis experte strenuitatis merita, ac fidei puritatem et constanciam speratur Sacro- sancta Romana ac universalis ecclesia potenter ac utiliter posse defensari, ac in spiritualibus et tem- poralibns votiva suscipere incrementa, ac eciam res publica provide dirigi, et pariter, superno sibi suftragante auxilio, gubernari.

Ego Rodolphus Comes Palatinus Reni vice mea et coelectorum meorum omnium ius in ipsa electione habentium, ex potestate michi ab eisdem tradita specialiter et concessa, Eundem Henricum Comitem Luczelenburgensem, invocata sancti spi- ritus gracia, eligo in Romanorum Regem, in Im- peratorem futurum promovendum, in advocatum Sacrosancte Romane et universahs ecclesie, ac de- fensorem viduarum et orphanorum.

Electione autem huiusmodi celebrata eam om- nes et singuh electores alii predicti approbavimus, et Te Deum laudamus alta voce fecimus decantari, et dictum nostrum electum, qui presens extitit, et electioni de se facte, divine nolens resistere volunta- ti, interpellatus a nobis reverenter consensit, ad ec- clesiam fratrum Predicatorum in Frankevort deduxi- mus, et deinde electionem ipsam clero et populo fecimus solempniter pubhcari.

Eapropter Sanctitati vestre tam devote quam humihter voto unanimi supplicamus, ut ipsum Hen- ricum sic devote et concorditer electum in Roma- norum Regem, ut est dictum, paternis ulnis am- plectentes, eidem munus consecrationis conferendo, sibi de sacrosanctis manibus vestris sacri Imperii dyadema dignemini loco et tempore favorabiliter impertiri, ut sciant et intelligant universi, quod posuerit in lucem Gencium vos dominus, per ve- stre Sanctitatis arbitrium orbi terre post nubilum exoptata serenitas elucescat. Ceterum, ut Beatitudo vestra cognoscat evidencius vota nostrum omnium in predictis omnibus et singuhs concordasse, ac in petitione huiusmodi existere unanimes et con- cordes, presens electionis nostre decretum Sancti- tati vestre transmittimus, cum sigillorum nostrorum appensione ex certa nostra scientia roboratum. Quod eciam ad maiorem horum certitudinem per manum Henrici de Lobbruch clerici notarii infra- scripti in hanc publicam formam redigi fecimus et conscribi, quemadmodum hoc idem decretum eciam nos Rodolphus Comes Palatinus Reni, et Ro- dolphus Saxonie Duces, ac Waldemarus Marchio predicti per Arnoldum de Puteo clericum Colo- niensem publicum notarium similiter de nostro, et prefati Coloniensis Archiepiscopi mandato publi- cari fecimus et conscribi, ac per ipsum Arnoldum,

et Heydenricum de Essende notarios publicos huic decreto subscribi.

Acta sunt hec in domo fratrum Predicatorum in Frankevort presentibus Venerabih patre dno Io- hanne Episcopo Argentinensi, et honoratis viris do- minis Henrico Abbate Fuldensi, Ernesto decano Coloniensi, Symone de Marvilla Thesaurario Me- tensi, et Petro de Esch clerico, testibus ad pre- missa vocatis specialiter et rogatis, Anno domini, die et loco predictis, Indictione septima.

Subscriptio vero eiusdem notarii tahs est. Et ego Arnoldus dictus de Puteo clericus Colonien- sis, sacrosancte Romane ecclesie ac sacri Imperii publicus notarius, monitioni et protestationi per supradictum dominum Baldewinum Treverensem Archiepiscopum, inquisitioni votorum ehgentium per dominum Henricum Coloniensem Archiepi- scopum factis, et electioni per dominum Rodol- phum Comitem Palatinum Reni subsequute, et omnibus aliis et singulis premissis, prout hec in instrumento predicto narrantur, una cum testibus suprascriptis presens interfui, ea vidi et audivi, et eisdem de speciah iussu et mandato dominorum Archiepiscopi Treverensis, Comitis Palatini Reni, Ducis Saxonie et Marchionis Brandenburgensis, ele- ctorum predictorum, per manum Henrici dicti de Lobbruch clerici notarii supradicti in hanc publi- cam formam redactis et conscriptis me subscribens, presens publicum instrumentum meo signo consue- to signavi, et roboravi vocatus propter hoc specia- hter et rogatus sub anno domini, indictione, die et loco predictis.

(L. S.) Et ego Bernardus de Gotrico clericus Caturcensis diocesis, Apost. et Imperiah auctoritate notarius publicus, prout in predicto instrumento originali omnia et singula, prout supra continen- tur, vidi, inveni et legi, ita hic in isto pecio carte de verbo ad verbum, nil addens vel minuens quod sensum mutet, vel aliquatenus viciet intellectiun, nisi forte per errorem htterarum vel sillabarum, non tamen ex certa scientia, propria manu scripsi et transcripsi, et cum discretis viris dominis Pe- tro Amalvini Burdegalensis, Hugone de Fandoa- nis Albiensis, Raymundo de Quercu dicti Ca- prasii de Agenno, et Othone de Borquen sancti Andree Coloniensis ecclesiarum Canonicis, viris discretis, clericis et bene litteratis, fidehter de ver- bo ad verbum ascultavi et legi: et quia dictum instrumentum cum ista presenti scriptura bene et sine diminutione et augmento quibuscumque totum concordare inveni, in hanc formam pubhcam re- degi, meoque signo solito signavi rogatus et re- quisitus sub anno domini, indictione, die et pon- titicatu predictis, ad habendam perpetuam memo- riam de premissis. Datum Avinione in domo fratrum Predicatorum dicti loci in Camera seu hospicio Re- verendi patris in Christo domini B. dei gratia Al

■

52»

412 CLEMENS PP. V. ANNO CHRISTI 1309.

biensis Episcopi, ac dicti dni pape Camerarii sub anno, indictione, die et pontificatu premissis.

Dxcm.

Ioanni Petri Stephani de Urbe Senatori Urbis, ut licet transtyberinus sit, senatoriae tamen officium exercere possit. Reg. An. IV. de Curia ep. 81. fol. 273.

Clemens episcopus etc. Dilecto filio Nobili viro Iohanni nato quondam Petri Stepharji de Filiis Stephani, civi Romano, Senatori Urbis, salutem etc. Nuper te et dilectum filium Nobilem virum Theo- baldum de Sancto Eustachio per alias nostras certi tenoris litteras pro sex mensibus futuris, a die re- ceptionis illarum inantea computandis, communiter in Senatores assumpsimus, prout in eisdem litteris seriosius continetur. Verum nos volentes, ut pre- textu statuti vel consuetudinis prefate Urbis, quo vel qua forsitan inhibetur, vel etiam observatur, ne quis Transtiberinus seu oriundus de Regione Transtiberim vel habitator ipsius Senator Urbis esse valeat, seu Senatoris officium modo aliquo exercere, non possis in recipiendo vel exequendo huiusmodi Senatorie oflicium quomodolibet impe- diri, ut hber Senator esse et licite Senatorie offi- cium pro dicto tempore valeas exercere, predictis et quibushbet aliis dicte Urbis statutis vel consue- tudinibus, vel prohibitionibus super hoc contrariis, iuramento, confirmatione apostolica, penarum adie- ctione seu quacunque firmitate alia roboratis, et sub quacunque forma vel expressione verborum, etiam per sedem apostolicam editis, vel etiam in- novatis, que quantum ad personam tuam pro dicto tempore penitus summovemus, nequaquam obstan- tibus, presentium auctoritate decernimus de pleni- tudine apostohce potestatis. Nulh ergo etc. nostre summotionis, constitutionis et concessionis etc. Da- tum Avinione v. Kalendas Iulii, Pontificatus no- stri anno quarto.