Universis presentes litteras inspecturis, Margareta Flandrie et Haynoie comitissa, ct magistri, Petrus tornacensis et Gabriel cameracensis, in Valenchinis archidiaconi, salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod cum inter viros religiosos .. abbatem et con- ventum sancti Petri gandensis, ordinis sancti Benedicti, ex parte una, et viros religiosos .. abbatem et conventum de Dunis, cystercieucis ordinis, ex altera, super terris jacentibus inter Ossencsse et Hontenesse, et aliis terris circumadjacentibus et incrementis presentibus et futuris, et fructibus earum quas dicti .. abbas et conventus Gandensis ratione dominii vel quasi ad se pertinere dicebant coram venerabilibus viris .. decano et cantore Insu- lensis judicibus a Domino propterea delegatis, necnon et super quibusdam expensis quas a dictis gandensibus, dicti dunenses petebant pro eo quod ipsi gandeuses ipsos dunenses

50

394

coram dictis judicibus insulensis injuste vexaverant, ut dicebant, materia questionis orta esset. Tandem dicte partes pro bono pacis super premissis et omnibus aliis premissa tangentibus in nos compromiserunt. Forma autem compromissi est talis: Universis presentes litteras inspecturis etc. [Voir le N" precedent). Partibus vero ad certam diem coram nobis arbitris competentibus dicti .. abbas et conventus sancti Petri Gandensis contra predictos.. abbatem et conventum de Dunis petitionem suam ediderunt sub hac forma: Coram vobis domini arbitri dicit et proponit in jure procurator.. abbatis et conventus sancti Petri gandensis, pro ipsis et nomine ipsorura et ecclesic sue, adversus viros religiosos.. abbatem et conven- tum de Dunis, quod iidem.. abbas et conventus de Dunis in prejudicium et gravamen non modicum ecclesie Sancti Petri Gandensis detinent et jam per plures annos detinucrunt quasdara terras, sitas inter Ossenesse et Hontenesse, et terras alias cir- cumjacentes ad ipsos.. abbatem et conventum Sancti Petri et ecclesiam suam jure dominii, vel quasi, spectantes sive pertinentes, de quibus est idem procurator dictis reis loco et tempore ostonsionem facere, prout decet, et ex eisdem terris fructus perceperunt iidem rei, ad valorem sive estimationem quindecim milium librarum flandrensis monete. Quarum siquidem terrarum vera possessio.. abbati et conventui sancti Petri adju- dicata est adversus dictos dunenses rite et pcr judices competentes, vidclicet decanum et cantorem Sancti Petri insulensis. Unde petit dictus procurator pro prefatis .. abbate et cpn- ventu Sancti Petri et nomine eorum et ecclesie sue eosdem per vos, domini arbitri, in bujus- modi veram possessionera induci, et tueri inductus et terras predictas, cum otnni earum incremento prescnti et futuro ipsis.. abbati et conventui sancti Petri tanquam suas et ecclesie sue adversus predictos dunenses adjudicari et eas cum fructibus inde perceptis ad dictum valorem, vcl estimationem ipsara , sive valorem predictura pro ipsis fructibus dictis .. abbati et conventui sive ecclesie sancti Pctri a dictis dunensibus deliberari et reddi, et in hiis et in expensis litis factis et faciendis. et in fructibus rerum petitarum, a dictis reis lite pendente perceptis et percipiendis in processu judicii ac tempore ferende sententie decla- randis. Pctit idcm procurator dictos reos ipsis .. abbati et conventui Sancti Pctri ct eorum ecclesie per vos, doraini arbitri conderapnari. Protestans, si non omnia probaverit que nar- rari valeant, ei et parti sue quc probaverit astringens se ad ea sola probanda de narratis ab ipso, que ad suam intentionem fundandam sufficicnt. Et bec dicit et petit idem pro- curator adversus dictos reos, salvo sibi ct parti sue addendi, minuendi, mutandi, declarandi et corrigendi, ac juris benilicium intentatum petitorium suspendendi ac petendi sive supplicandi a vobis, prout et quin parti sue viderit expedire, et quatenus ei de jure competit quod possessionis questionem primitus terminetis. Actum anno Domini M° CG" LX° primo in cras- tino bcati Thome apostoli. Item versa vice dicti abbas et conventus Sancti Petri Gandensis similiter libellum suura optulerunt sub hac forma que sequitur coram nobis. Dicunt.. abbas et conventus de Dunis, cysterciensis ordinis, nomine suo, et ecclesie sue coram vobis dominis arbitris, et auditoribus vestris, contra viros religiosos .. abbatem et conventum sancti Petri Gandensis, quod ipsi .. abbas et conventus Sancti Petri vexaverunt injuste dictos abbatem et conventum de Dunis, coram viris venerabilibus .. decano et cantore insulensis jndicibus a Domino propterea delegatis, propter quam injustam vexationem fecerunt expensas dicti dunenses usque ad valorem trium milium Iibrarum parisiensis. Quare petunt dicta

393

tria milia librarum a dictis gandensibus sibi solvi et reddi et parati sunt dicti dunenses facere declarationem prout decet. Petunt etiam expensas jam factas et etiam faciendas coram vobis arbitris et auditoribus vestris loco et tempore sibi adjudicari et dictos gandenses sibi in premissis condempnari. Hec dicunt et petunt salvo sibi in omnibus juris beneficio, protestantes quod non astringunt se ad omnia premissa probanda, sed quod eis valeant,qui probaverint de premissis. Protestantes etiam dicti dunen- ses quod propter presentem petitionem vel processum habitum , vel habendum coram vobis non renuntiant nec intendunt renuntiarc appellationi ab ipsis intcrposite ad curiam romanam nisi causa per vestrum arbitrium fuerit terminata. Actum anno Domini M° CC" LX* primo in crastino beati Thome Apostoli. Nos itaque, recepto in nos liubito compromisso et lite super dictis petitionibus legitime et plenius inter dictas partes contestata, et prcstito super iisdem hinc inde calumpnie sacrameuto, et factis quibusdam petitionibus et responsionibus ad easdem ac visis et diligenter inspectis viribus et rationibus partium, et auditis que partes ips1 voluerunt proponere coram nobis. Factaque ab eis renuntiatione probationum expresso die demum de voluntate ipsarum partium ad diffiniendum, statuendum et ordinandum, inter ipsas partes, assignata partibus preseutibus, videlicct ipsis .. abbatibus iu propriis personis et conventibus eorum per legitimos procuratorcs et cum instantia sententiam seu ordina- tionem ferri petentibus omnibusque aliis rite actis dc prudentium et juris peritorum consilio partim diffiniendo, partim ordinando, pronuntiamus in hunc modum: In primis igitur.. abbatem et conventum de Dunis ab impetitione.. abbatis et conventus Sancti Petri et ecclesie eorum super dictis terris et fructibus dictarum terrarum petitis per arbitralem sen- tentiam absolvimus, et dictis gandensibus perpetuum silentium imponimus super eis, adju- dicantes nichilominus dictis duncnsibus adversus dictos gandenses terras predictas cum omni- bus juribus pertinentiis ct incrementis suis presentibus et futuris. De tribus vero milibus libris parisiensibus quas petunt dicti dunenses a dictis gandensibus pro injusta vexatione coram.. decano et cantore insulensis facta, ut dicebant, dicti dunenses dictos.. abbatera et conventum sancti Petri Gandensis per diffinitivam sententiam absolvimus. Diciraus nichilominus et ordinamns quod dictus.. abbas et conventus de Dunis', nomine et in recompensationem premissorum a festo omnium Sanctorum, quod proxime sequitur, infra quinque annos sol- vant et reddant dictis... abbati et conventui sancti Petri gandensis, tria milia et quingentas libras flandrenscs solvendas eisdem Gandensis Brugis, in domo Sancti Petri Gandensis, que est juxta Sanctum Salvatorem, singulis annis septingentas libras flandrenses, ita quod infra festum omnium Sanctorum proxime sequens primum terminum solutionis incipiet et sic de anno in annum infra festum omnium Sanctorum septingentas libras flan- drenses dictis.. abbati et conventui gandensis dicti dunenses persolvant, quousque predicta tria milia et quingente libre eisdem gandensibus a dictis dunensibus plenarie fuerint persolute. Et in premissis dictos dunenses per arbitralem scntentiam dictis gandensibus sub pena et juramento predictis condempnamus, quam pecunie summam dicti.. abbas et conventus gandensis in emptionem reddituum seu hereditatum, prout monasterio suo melius videbitur expedire convertant. Diciraus etiam et volumus ordinando, quod predicti.. abbas et conventus sancti Petri gandcnsis universa privilegia et munimenta, que super dictis terris et earum adjaccnliis a quibuscunque habcnt, nobis restituant atque reddant et

596

hoc maxime dicimus de privilegio bone memorie comitis Philippi, quod facit de collatione facta dictis gandensibus mentiouem. Dicimus etiam et volumus quod si alique carte, privi- legia vel munimenta super dictis terris et earum adjacentiis loquentia forte penes ipsos gandenses remanerent, quod quantum ad dictas terras viribus careant et nullius sint valoris. ldem etiam dicimus de actis cause inter dictos partes ventilare coram predictis decano et cantore Insulensis et coram quibuscunque aliis judicibus ordinariis, delegatis, subdelegatis. arbitris, seu etiam auditoribus, scilicet quod ea nobis ambe partes restituerant. Et si aliquid vel aliquod forsitan remanerent penes aliquam partium predietaruni, vel penes qucracunque alium vel alios que non essent nobis a partibus restituta vel reddita, quod cassa sint et vacua et similiter nullius valoris. De expensis vero coram dictis.. decano et caatore Insulensis, vel coram quibuscunque aliis judicibus, ordinariis, dele- gaiis, subdelc-gatis, arbitris, seu auditoribus, necnon coram nobis ab utraque partium factis alteram partem ab altera pcr candera sententiara absolvimus et volumus quod abbas et conventus Sancti Petri Gandensis, episcopo Tornacensi futuro, qui cito creatus fucrit in ecclesia Tornacensi, et .. abbas et conventus dunenses .. abbatis clarcvallensis patris sui sicut permiserunt ambe partes sub juramento suo litteras rcportcnt, quod cujus poterunt bona fide super approbatione, ratificatione et confir- mationc diflinitionis , ordinationis, seu dicti nostri premissorum. Dicimus insuper et volumus, quod arbitrio nostro prolato dicte partes instanter ct bona fide litteras episcopi Trajectensis, in cujus dyoccsis bona pctita consistunt, bona fide requirant et reportent super approba- tione, ratificationo et confinnatione diffinitionis, dicti et ordinationis premissorum. Quod si aliqua partium predictarum dictas littcras .. episcopi tornacensis .. abbatis clarevallensis et.. cpiscopi tr ijcctcnsis, vel aliquam ipsarum forsifan habere non posset, vel ambe partes dictas littcras, vcl aliquam carum habcre non possent, nicbilominus teneantur ambe partes sub pena et juramento predictis diffinitioncm, dictum seu ordinatiouem nostram predictam firmiter imperpctuum obscrvare, et ipsas partes ad boc quod nicbilominus observent sub pena et juramento predictis per arbitralera sententiam condempn-imus. Qnod si forsan supcr diffini- tione dicto, seu ordinatione predictis aliqua ambiguitas vel dubietas inter partes predictas orireturin futurum, rcservamus nobis de consensu partium potestatem ,a festo Pasche proxime sequentis in annum dictam ambiguitatem vel dubietatem declarandi, et ad observationem declarationis nostre vel duorum ex nobis ipsas partes sub juramento et pena predictis per arbitralem sententiam condempnamus. Ut autem hec omnia majorem semper obtineant firmi- tatem, dicimus et ordinamus sub peua et juramento predictis, ut utraque pars, litteras suas patentes et sigillo suo sigillatas, transcriptum diffinitionis dicti et ordinationis premissorum eontinentes, parti relique exhibeat et tradat; exprimendo in eis, quod hec scilicet diffinitionem dictum et ordinationem a nobis.prout superius dictum est, prolata approbet, rata habeat, ac suscipiat firmiter in perpetuum sub pena et juramento predictis observando. In cujus rei tcstimonium presentibus litteris sigilla nostra duximus apponenda. Datum anno Domini M" CC° LX° primo, sabbato post octavas Epyphanie Domini.

397