26 Februarij 1298.

Wi Guid grave van Vlaendren , ende marchgrave van Namen , maken cont ende kenliic allen lieden die nu ziin ende hier na wesen zullen, dat een twist heeft gheweest ende een discort tusscen ons ende onsen vor- ders (1) graven van Vlaendren, an die ene zide, ende Janne grave van Holland ende zinen vorders graven van Holland an die ander zide, alse omme manscepe (2)

(1) vorders, d. i. voorouders.

(2) De graven van Vlaanderen en Holland hadden langdurige twis ten over Zeeland gehad, van welk gewest laatstgenoemden dat gedeelte dat bewester Schelde of tusschen de Schelde en Hei denzee gelegen was , als een achterleen van de graven van

— 78 —

die wi, cnde onse vorders zeegheden, dat hi ende zi- ne vorders, ons, ende onsen vorders sculdich waren

Vlaanderen hielden, die deswegens onmiddelbare rijksleenman- nen waren. Intusschen hadden de Hollandsche graven, sints het jaar 1071, en vooral sedert Willem II, die Roomsen koning geweest was, meermalen dien leenband ontkend en hun oppergezag door de wapens trachten te handhaven, of schoon hun regt nimmer op cene wettige wijze erkend was. Zie de geschiedenis dezer geschillen uitvoerig bij Kluit, é nexu feudali inter Flandr. et Zeel., Hitt. Crit. I. 100 sqq., en Bilderdijk, Geschied, des Viderlandt, D. III. passim. Eindelijk hadden beide partijen in 1296 den koning van Engeland tot scheidsregter aangenomen, welke den bisschop van Coventry en anderen ter regeling dezer zaak herwaarts zond. Daarop werden er den 12den Februarij 1298 eenige punten vaii verdrag opgesteld, welke hoofdzakelijk met den inhoud van onzen brief overeenkomen, en waarbij inzonder heid de leenhulde wegens Zeeland bewester Schelde door Guj op dezelfde voorwaarden vrijgegeven wordt

De redenen dezer kwijtschelding moeten gezocht worden, 1°. in den zwaren oorlog tegen Frankrijk, waarin Vlaande ren toen gewikkeld was, en in welken het, volgens de zoo even gemelde voorwaarden, door graaf Jan met 500 rui ters en 10,000 voetknechten moest worden bijgestaan; 2°. in de bloedverwantschap tusschen Guy en Jan I, wiens vader Floris V met Beatrix, dochter van Guy gehuwd geweest was. 3°. Zoude men misschien bijoogmerken kunnen gis sen: Guy namelijk lag onder verdenking van in den moord van Floris V de hand gehad te hebben ; zie het artikel der gemelde vredesvoorwaarden bij Kluit, I. 368, en dus was graaf Jan , volgens de begrippen diens tijds, tot de bloed wrake verpligt. Maar de Zeeuwsche edelen waren op Floris en de heerschappij der Hollanders gebeten en meest allen op de hand van Guy , en, indien het huis van Holland uitstierf, had hij groote kans Zeeland bewester Schelde geheel aan Vlaan

— 79 —

te doene , van den landen van Zieland bewester Scelt, dats te wetene , vanWalchren, van Zuid beveland, van Bersele, van Noortbeveland, ende van Wulpardsdiic ende van allen dat gheleghen es bewester Scelt, in lan-

deren te hechten , waarom hij ook uitdrukkelijk de verleende vrijheid tot het Hollandsche huis bepaalt, terwijl van grave Jan, die geheel door Wolfert van Borselen en diens aan hang geregeerd werd, niets te vreezen was, en hij nog gecne kinderen bij de dóchter des Engelschen konings verwekt had.

De brief is door de zonen van grave Guy mede beze geld , hetgeen noodzakelijk gevorderd werd, omdat de graaf mede voor zijne erfgenamen afstand deed van het leenheer schap , en, volgens het toen bestaande regt, niet alleen de stamgoederen, maar in het algemeen de aangecrfde regten niet zonder toestemming der naaste agnaten konden afge staan worden.

Kluit kende dezen brief niet anders dan uit de aanhaling van "Vredius Geneal. Com. Flandr. Probb. T. II. p. 34, en geeft daarvan alleen den aanhef, Hist. Crit, II. No. 375. Hij haalt daarbij eene plaats uit de HS. kronijk van Grijpskerke aan, waaruit blijkt, dat er nog meerdere brieven over deze zaak gegeven zijn en wel in het fransch, zoodat men die niet met dezen , dien ik hier mededeel, verwarren moet, als welke onze brief door mij naar het oorspronkelijke Nederduitsch is afgeschreven. Hieruit blijkt nu ook dat de gissing van den Hoogleeraar juist was, toen hij meende, dat men door de dagteekening Wlensdaghes na grote vastenavonde, niet den 19den, maarden 26Februarij verstaan moest, zijnde groo- te vastenavond, hier niet Zondag Quinquagesima, maar Domin. Brandonum , of prima Quadragesimae, welke ook wel groote vastnacht genoemd wordt. Het bewijs voor deze stelling vind ik in den ingesloten brief van Guy aan zijne zonen , welke gegeven is die veneris post diem cinernm, d.i. voor 1298, den 21sten Februarij ; derhalve moest deze brief later gegeven zijn , en dus den 26sten dier maand.

— 80 —

de, in watre, ende in wat manieren dat daer binnen gheleghen es. Die welke manscepe, Jan grave vao Holland ende sine vorders zeegden, datsi ons ende on sen Yorders niet sculdich waren te doene. Ende om die lieve ende om goede joinste , die wi hebben tot on sen lieven neve, Janne (1) grave van Holland vorseid, ende oec omdat hi comen es van ons, zoo verthie (2) wi ons, ende scelden quite, vri, los ende ledich bi onsen vorzienen rade, ende bi onsen vrien wille, vor ons, ende vor alle onse erfnamen ende vor alle onse nacomelinghe Janne grave van Holland vorseid ende alle zine erfname, ende alle zine nacomelinghe die co- men zullen van sinen lechame, alle calaenge ende alle eeschen van manscepe, ende alle manscepe, ende al recht van manscepen van desen vorghenoomden goede bewester Scelt, al war dat sake, dat wiere enigherande recht toe hadden jof hebben ghehad in enigherande maniere , hoe dat ware jof wesen mochte bi enigheran de dinghe, die sine vorders daden , jof ghedaen moch ten hebben , ons, jof onsen vorders, jof in enigherande ander maniere, ende doenre onse volcomene consent toe, ene ghelien (3) met goeden trouwen ende willen dat die vorseide Jan grave van Holland ende alle sine erfnamen , ende alle sine nacomelinghe comende van smen lechame, van ons, ende van onsen erfnamen, ende van onsen nacomelinghe, bliven, ende buren

(1) Hier en elders hebben de oude brieven veelal twee punten vóór en achter de eigennamen en titels, die in den druk weggelaten zijn om verwarring te voorkomen.

(2) verthie wi ons. Thien is eigenlijk trekken, verthien is dus terug trekken; ons vertrekken, active gebruikt: dus afstand doen.

(3) ghelien, belijden, erkennen.

— 81 —

kullen onghecalengiert, also dat wi, noch onse ei fname, noch onse nacomelinghe, van desen daghe vort nim mermeer eeschen zullen , noch eeschen en moeghen man- scepe van desen vörnoomden goede bewester Scelt, also langhe alse bliven enighe erfnamen ende nacomelin ghe , graven van Holland , comende van den lechame des Jans graven van Holland vorseid; ende omdat wi willen, dat alle dese vorscrevene dinghe te vaster bli- ven , so vertije wi ons , ende scelden quite vor Ons, ende vor alle onse erfnamen , ende vor alle onse naco melinghe , alle privilegien , alle antfesten , allen lettren , ende alle confiermatien daer up , die wi nu hebben , jof die wi, jof onze erfnamen , jof onse nacomelinghe ghewinnen mochten , van paiuzen (1), van coninghen, jof van wien dat wise hebben , jof ghewinnen mochten , tri, jof onse erfnamen, jof onse nacomelinghe, ende daertoe alle ordenanchen, alle vorworden, ende alle spraken in wat manieren dat si ziin , jof gheweest heb ben , jof bi wien datsi gheweest hebben tusschen ons ende onse vorders ende Jans vorders des graven van Hollant vorseit,ende daertoe alre vonnessendieghewiist hebben ghesiin, jof ghewiist mochten worden , ende daertoe alre eede , eist datter enighe ghedaen ziin , van Jans vorders des graven van Holland vorseit, ons, jof onsen vorders ende daer toe alles gheestelikes rechts, ende alles waerlikes rechts dat nu es, jof hier na we- sen mochte, ende alre costumen die siin of die wesen mochten, ende daer toe alre dinghe die ons jof onsen erfnamen , jof onsen nacomelinghen helpen mochten, ende Janne grave van Holland ende sinen erfnamen, ende sinen nacomelinghen comende van sinen lechame

[1) jpaiuzen , d. i. Pausen.

deeren mochten, dese verthiinghe, ende dese quitscel- dinghe ne blive vast ende ghestade in allen , ende in eiken pointe alst vorseid es, ende war dat sake dat die paius jof die coninc van Almaengen die nu siin, of die hier na wesen zullen, jof enich ander persoen wie dat hi ware, in enighen pointe jof in allen, daden, jof doen wilden tieghens dat hier vorscreven es, dat willen wi ende gheloven , dat het ghene cracht en heeft, noch hebben en zal, ons, noch onsen erfna- men, noch onsen nacomelinghen te helpen, jof in sta- den te stane, ende des vertiie wi ons, van dan, alse van nu , also dat ons ende onsen elfnamen , ende onsen nacomelinghen niet vroomen en mach, noch helpen , noch Janne grave van Holland vorseid ende sinen erf- namen, ende sinen nacomelinghen comende van sinen lechame deeren , Jan grave van Holland vorseid ende sine erfnamen, ende sine nacomelinghe comende van sinen lechame, en sullen quite bliven van alre manscepe van ons, ende van allen onsen erfnamen, ende van al'e onsen nacomelinghen , ende alle dinghe wel ende ghe- trouwelike ghehouden die hier vorscreven siin , ende wi gheloven vorons, ende vor alle onse erfnamen, ende vor alle onse nacomelinghe , dat ons ne ghene brieve die ons Jan grave van Holland vorseid , sine erfnamen, jof sine nacomelinghen comende van sinen lechame gheven jof gheven mochte, helpen ne zullen , noch helpen ne moeghen , in ghenen pointe die hier vorscreven siin, desen brief te deeren , jof te niet te makene in enighen pointe, jof in al, Jan grave van Holland vorseid, ende alle sine erfnamen ende alle sine nacomelinghe comende van sinen lechame en sullen quite bliven van ons, ende van alle onsen erfnamen, ende van alle on sen nacomelinghen alst vorscreven es, ende war dat

— 83 —

sake dat ghene erfnamen jof nacomelinghe en bleren die comen waren van sinen lechame ende die graef- scepe ghinghe ter zide (1), so soutlen wi bliven in al sulken rechte alse wi waren , heer (2) dese brief was ghegheven. Ende omdat wi willen dat al dat hier vorscreven es, vast blive ghehouden ende ghestade van ons ende van alle onsen erfnamen , ende van alle on sen nacomelinghen, Janne grave van Holland, ende alle sinen erfnamen , en alle sinen nacomelinghen co- mende van sinen lechame, so binden wi ons ende alle onse erfnamen, ende alle onse nacomelinghe met ghe- ghevenre trouwen, en met ghesuoren eede al dat hier vorscreven es vast ende ghestade te houdene in allen pointen ende elc bi hem, ende hebben dese lettre bezeghelt met ons selfs zeghel, ende metten zeglen Robbrechts ons ousten zoens, Willems, Jans ende Guis riddren onse kindre, bi welker consente ende raet ende wille , wi alle dese vorghenoomde dinghe, also alse hier vorscreven siin hebben ghedaen, ende wi Robbrecht ouste zoene sgraven van Vlaendren, Willem , Jan ende Guy, ridders, kindre des gheze- ghets graven van Vlaendren, ghelien ende bekennen , dat onse lieve here onse vader grave van Vlaendren vorseid, al dat hier vorscreven es ghedaen heeft bi onsen rade , ende bi onsen consente, ende bi onsen vrien wille, ende in kennessen van al desen dinghen , so hebben wi dese lettre bezeghelt met onsen zeglen met onsen lieven Here onsen vader vorghenoemt. Ende

(1) ter zide, d. i. indien het graafschap op de zijdmagen over ging , bij gebrek aan erfgenamen in de regte nederdalende lijn.

(2) heer. Ylaarasch en Zeeuwsen, voor eer, eerder.

6*

— 84 —

wi Guy grave van Vlaendren vorseid , ende wi Rob- brecht vorseit ouste zoene sgraven van Vlaendren , heb ben ghebeden onsen lieven ende onsen ghetrouwen ha ren Herarde, here van Beverne , borchgrave van Dix- mude, haren Arnoude, here van Oudenarde, haren Rassen, here van Liedekerke ende van Breda, haren Gherarde, here van Zottengheem, borchgrave van Ghend, haren Willemme van Mortaenge, here van Dossemer , haren Woutre, here van Neuele , borchgra ve van Coertrike, haren Jan, here van Scorense, ha ren Philipse van Axele, haren Roegiere van Ghistele, haren Gheraerde den Moor , here van Wessenghem , ha ren Philips, here van Maldenghem, ende heren Janne van Rode , here van Inghelmoinstre , dat si dese lettre bczcglen met ons, en wi Erard, here van Beverne, borchgrave van Dixmude , Arnoud, here van Oudenarde, Rase, here van Liedekerke ende van Breda, Gherard, here van Zottenghem , borchgrave van Ghend, Willem van Mortaenge, here van Dossemer , Wouter , here van Nevele , borchgrave van Cuertrike , Jan , here van Scho- rense, Philips van Axele, Roegier van Ghistele, Ghe rard die Moor, here van Wessenghiem , Philips , here van Maldenghiem , ende Jan van Rode , here van Inghel moinstre vorghezeeghede, kennen , dat alle dese dinghe die hier vorscreven ziin ghedaen ende ghemaect ziin bi wille ende bi consente ons liefs heren scraven van Vlaendren vorseit, ende sire kindre vorseit, ende bi onsen rade; ende dat alle dinghe also ziin alse hier vorscreven es. . Ende in orconde ende in kennesse hier of hebben wi dese lettre bezeghelt met onsen zeglen , ende met onsen lieven here den grave van Vlaendren vorseid , ende met sinen kindren vorseid, ende wi Robbrecht ouste zoene des graven van Vlaendren,

— 85 —

ende wi Willem des ghezeechds graven zoene van Ylaendren maken cont ende kenliic allen lieden die nu ziin, jof die hier na wesen sullen, dat wi bider macht, die ons onse lieve here onse vader ghegheven heeft, met sinen openen brieve, bezeghelt met sinen zegle, dewel ke aldus spreect van worde te woerde. — Nos Guido comes Flandrie et marchio Namurcensis, notum faci- mus universis, quod nos Roberto primogenito, Wil- lelmo de Flandria, natis nostris karissimis paccm et concordiam nomine nostro , pro nobis et nostris, cum Johanne comite Hollandie et Zelandie ac domino Frisie, karissimo nepote nostro pro se et suis faciendi conventiones, pacta , donationem , quitationem , remis- sionem ac cessionem homagij insularum Zelandie et ju- ris quod habemus in eis, nos obligandi nostros et nos- tra , et a prefato comite obligationes et juramenta re- cipiendi, juramenta nomine nostro prestandi, conve- niendi cum ipso comite et suis, et omnia alia et singula faciendi, que expedire viderint, et que ipsi et prefa- tus comes concordanda et tractanda duxerint: et que nos (1) deberemus aut possemus, si presentes essemus, etiam in casibus in quibus mandatum expressum et spe ciale requiritur , plenam et liberam tenore presentium quibus sigillum nostrum appensum est, concedimus po- testatem, ita etiam quod unus natorum nostrorum pre- dictorum hac potestate utatur , ac si ambo concurrerent et presens mandatum in omnibus adimplere valeat al- tero forsan absente . . Datum anno domini millesimo, ducentesimo ,nonagesimo octavo, die Veneris post diem cinerum, — quite scelden ende vri Janne grave van Holland , van Zeiand ende here van Vrieseland onsen

(1) Vergelijk het renvooi aan het einde van dezen brief.

lieven neve, en alle sinen erfnamen ende alle sine na- comelinghe comende van sinen lechame, vor onsen lie ven here onsen vader vorseit, ende in sine name ende vor alle sinen erfnamen , ende vor alle sine nacomelin- ghen van alre calaenge van manscepen ende van allen eescen van manscepen , ende alle manscepen, van den lande van Zeiand bewester Scelt also als hier vorscreven es. Vord so binden wi ons ende gheloven met goeder trouwen bider zeiver macht die voerscreven es, dat wi onsen lieven here onsen vader vorseit zullen doen ze- glen met sinen zegle uthanghende alle de pointe die hier vorscreven siin die wi ghelooft ende ghedaen heb ben vor hem, ende in sine name , ende metten zeglen der ghere die hier vorghenoomt ziin, ende omme de meerre zekerede al dat hier vorscreven es, wel ende ghetrouwelike te houdene en te doene wlcomen, so hebben wi ghegheven de lettre van onser macht, be- zeghelt met ons liefs heren zeghel ons vader uthan ghende, onsen lieve neve Janne grave van Holland vorseit, te thogene in kennessen, dat wi, alre dinghe machtich siin ende waren te doene , ende te doen doene die hier vorscreven siin, ende omdat wi willen dat al dat hier vorscreven es vaste blive ende ghestade in al len pointen , ende in elke, so binden wi onsen here onsen vader in al dat hier vorscreven es te houdene, ende hebben daer toe dese lettre bezeghelt met onsen zeglen in kennessen , ende hebben ghebeeden onsen lie ven broedren, haeren Janne van Namen en haren Gui, ende heren Woutren van Nevelen ende borchgraven van Cuertrike, heren Philipze van Aïele, ende heren Ghe- rarde den Moor here van Wessenghiem , dat si dese lettre bezeglen met ons; ende wi vornoomde, Jan van Namen , Gui sgraveu kinder van Vlaendien vorseid,

— 87 —

Woutre, here van Nevele, ende borchgrave van Cuert- rike , Philips van Axele , en Gherard de Moor here van Wessenghiem , kennen, dat miin here Robrecht, ende miin here Willem vorseit machtich siin ende waren te houdene ende te doen houdene, Janne grave van Holland vorseid, al dat vorscreven es, ende kennen , dat al dat hier vorscreven es, ghedaen es-bi onsen rade, ende in kennessen hier of, so hebben wi desen brief bezeghelt met onsen zeglen, die ghegheven was , de woensdaghes na grote vastenavonde als men screef dusend twe hondert neghentech ende achte .. in quin- decima linea ante verbum fac er e debet esse pos Hum quod hic est positum post verbum que nos. Datum nt supra.

Origineel op perkament met zeven aan jrer- kamentbanden uithangende zegels van bruin was.